οποί δεν εστι λεοντή εστι αλωπεκή

Χελμός. 1991. Και φυσικά ο Δημήτρης Λιαντίνης.

Πίσω του, το λευκό αυτοκίνητο, η θρυλική BMW του. Το ίδιο αυτοκίνητο που συναντάμε στα Χορικά του Νηφομανή να ταξιδεύει στην Ιταλία. Με τον Γιαννιά και την αγαπημένη του. Και το ίδιο που εγκατέλειψε στη Σπάρτη, τον Ιούνιο του 1998.

Ο Λιαντίνης από νεαρός ακόμη καθηγητής γυμνασίου είχε αποκτήσει αυτοκίνητο. Τον περίφημο επίσης Γηρυόνη του. Που αναγκάστηκε να τον αποχωριστεί όταν έφυγε για τη Γερμανία.


Συνδετικός κρίκος ο Ντάντε. Στο ένα, με το όνομα. Γηρυόνης. Στο άλλο με τα ίδια του τα ταξίδια στους τόπους του μεγάλου ποιητή.

Προχτές που ερχόμουν στην Αθήνα μου έτυχε στο δρόμο ένα γεγονός που με συγκλόνισε. Κάπου ανάμεσα στην Πρέβεζα και στην Άρτα. Δρόμο που πρώτη φορά πέρασα. Και με το άγχος μη λαθέψω στη διαδρομή, ούτε που κατάλαβα πώς ήρθε καταπάνω μου εκείνο το πουλί. Κι έπειτα άκουσα το φοβερό γκντουπ.

Κάποτε, λέει η Νικολίτσα Λιαντίνη, γύριζαν στην Ελλάδα μέσω Γιουγκοσλαβίας. Εκείνη με το δικό της αυτοκίνητο, ο Λιαντίνης με το δικό του. Δε θυμάμαι πια το πότε, αλλά συνάγω από τη λεπτομέρεια των δύο αυτοκινήτων πως πρέπει να ήταν το φθινόπωρο του 1972. Όταν το ζευγάρι ερχόταν από τη Γερμανία και λίγο πριν παντρευτούν.

Κάπου τον έχασε. Κοίταζε και ξανακοίταζε στο καθρεφτάκι, τίποτε. Βγήκε στην άκρη και περίμενε. Και η ώρα περνούσε. Κάποια στιγμή φάνηκε επιτέλους ο Λιαντίνης. Είχε κι εκείνος την ίδια εμπειρία με ένα πουλί. Μόνο που εκείνος δε συγκλονίστηκε απλά. Εκείνος, ο ποιητής, σταμάτησε και κήδευσε το μικρό πουλάκι...

Δεν ήταν σαν τους άλλους ο Λιαντίνης. Το καταλαβαίνουν και άλλοι που άκουσαν ή διάβασαν γι' αυτόν αλλά το ένιωσαν βαθύτατα όσοι τον γνώρισαν. Πόσο αλλιώτικος ήταν.

Και πώς σε κάθε τι που έκανε και έλεγε κυριαρχούσε ο ποιητής.

Τη μέρα εκείνη, την 1η Ιουνίου 1998, ο Λιαντίνης δεν ξέρουμε αν συνάντησε στο δρόμο του έστω και πουλί πετάμενο. Θυμάμαι που κάποτε μπήκα στη Νεκρή Ζώνη της Λευκωσίας. Και μου έκανε εντύπωση ακριβώς αυτό. Που δε συναντήσαμε στη διαδρομή ούτε ένα πουλάκι. Τοπίο θανάτου. Απόλυτα εναρμονισμένο με το όνομα...

Και ο Λιαντίνης τη μέρα αυτή τραβάει πέρα απ' το σύνορο. Το φοβερό το σύνορο!

http://www.liantinis.gr

Έχει ομπρός του ένα γεγονός ωμό και μαργωμένο να παλέψει.

Σ' αυτό το ραντεβού η BMW δε θα είναι παρούσα. Την έχει εγκαταλείψει νωρίτερα. Στη Σπάρτη. Ένα ξένο αμάξι, ένα ταξί, θα τον ανεβάσει στον Ταΰγετο. Έτσι τουλάχιστον λένε οι πληροφορίες.

Όταν όμως ο Λιαντίνης εξαφανίστηκε κανείς δεν ήξερε με σιγουριά να πει προς τα πού κατευθύνθηκε. Είπε πρώτη η γυναίκα του για Ταΰγετο. Το υποψιάστηκε. Αυτό δα έλειπε να μην το υποψιαστεί. Μετά από τόσα χρόνια γάμου.

Κι έπειτα, μόλις την τρίτη μέρα - κατά τας γραφάς και τας εγγραφάς - εμφανίστηκε ο ταξιτζής. Και είπε το και το. Τον πήρα από κει και τον πήγα εκεί. Ε, λογικό ήταν να βρεθεί και το αυτοκίνητο.

Λίγο πιο πέρα από την πιάτσα των ταξί. Λίγο πιο πέρα από το άγαλμα του Λυκούργου. Λες και περίμενε αυτό να δει αν θα εκτελεστεί η τελευταία επιθυμία. Του στεφανώματος του νομοθέτη. Από τον Κεκέ. Μετά ανέλαβε ο Βαρυμπομπιώτης. Να φυλάει το στεφάνι για δυο μέρες. Μέχρι, έγραφε ο Λιαντίνης στο Γιάννη και την Ηρώ Κεκέ, να γυρίσει!!!

Μα τα ίδια δεν είπε και ο Λυκούργος; Να φυλάνε τους νόμους του μέχρι να γυρίσει; Μόνο που κι αυτός δε γύρισε ποτέ. Φρόντισε να μη γυρίσει.

Ο Λιαντίνης αφήνει και το αυτοκίνητο στην οδό Λυκούργου. Μα όχι απλά στη Λυκούργου. Σε γωνία το αφήνει. Γωνία Λυκούργου και Λυσάνδρου.

Σπαρτιάτης και ο Λύσανδρος. Μα κανείς ως τώρα δεν το πρόσεξε αυτό. Όλοι σταθήκαμε στο Λυκούργο.

Μνήμη στο νομοθέτη...

Και όμως ο Λύσανδρος κρατάει το δικό του μυστικό. Και γιατί ο Λύσανδρος είναι ο στρατηγός.

Αλλά κυρίως γιατί φέρεται να είπε:

οποί δεν εστι λεοντή εστι αλωπεκή

Τη λεοντή τη γνωρίζουμε όλοι. Και από Τριτάκια του Δημοτικού. Ακούγοντας για τον Ηρακλή.

Και η αλωπεκή; Η αλωπεκή είναι η φορεσιά της αλεπούς. Μικρής ή μεγάλης αλεπούς; δεν έχει σημασία. Όπως και αν έχει συμβολίζει την πονηριά. Όπως η λεοντή την ανδρεία. Και η φράση τούτο έχει το νόημα:

«όπου δεν φτάνει η ανδρεία φτάνει η πονηριά»

Και άλλοι πάλι διασώζουν τη φράση του Λυσάνδρου έτσι:

«Αν λεοντή μη εξικνήται πρόσαπτε και την αλωπεκήν»

δηλαδή: Αν δε σου φτάνει το θάρρος του λέοντα, πρόσθεσε και την πονηριά της αλεπούς!

Την ίδια περίπου φράση συναντά κανείς και στο έργο ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ του Πολύαινου. (κλικ ΕΔΩ).

Αλλά και στους Βίους Παράλληλους του Πλουτάρχου (κλικ ΕΔΩ).

Τώρα εσύ, αγαπητέ και τίμιε αναγνώστη, θαρρείς τυχαίο το γεγονός που εκεί ακριβώς άφησε ο Λιαντίνης το αυτοκίνητο; Στην Λυκούργου και Λυσάνδρου γωνία; Και πως δε βρήκε πουθενά αλλού θέση και σιγά τώρα μη γύρισε καν να κοιτάξει πώς λεγόταν και ο ένας και ο άλλος δρόμος...

Και μιλάμε, σου θυμίζω, για το Λιαντίνη. Τον ίδιο που έγραψε:

Δυστυχώς ή ευτυχώς οι έλληνες μεγαλούργησαν μόνο με τα στρατηγήματα. (Νηφομανής, σελ. 65 )

Αλλά και ετούτο:

Και ύστερα, γιατί 'ναι ο ένας από τους ελάχιστους μέγιστος εφευρέτης των ελληνικών στρατηγημάτων.
Και την Ελλάδα μέσα στη λαίλαπα του χρόνου γνωρίζουμε πως την έσωσαν τα στρατηγήματα. Οδυσσέας και δούρειος ίππος στην Τροία. Κολοκοτρώνης και Δερβενάκι στη μεγάλη Επανάσταση. Θεμιστοκλής και Ξέρξου απάτη στη Σαλαμίνα. (Γκέμμα, 150 )

Το Λιαντίνη που δεν έχανε αφορμή να θυμίζει στη γυναίκα του:

Νάξερες τι Οδυσσέας είμαι εγώ Λου μου!

Η ατυχία ή και η τύχη του Λιαντίνη ήταν που σαν εξαφανίστηκε έπεσε στα χέρια των δημοσιογράφων. Κι ενώ προκάμανε να διαβάσουνε την ταμπέλα της οδού Λυσάνδρου σε δυο κιόλας μερούλες την έκαμαν οδό Λυσίου!

Και το ήξερα. Εκείνο το βράδυ που το πέρασα στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου Διόσκουροι, τον Ιούνιο του 2007, μιλώντας στον αμίλητο Λυκούργο αντίκρυ, το ήξερα πως κάτι έλειπε. Και ησυχία δεν έβρισκα.

Κι αργότερα, όταν κατάφερα πια να φτάσω στο Σήμα του, στις Κεχρεές, 1η Ιούνη του 2009, το αίνιγμα και δώρο μου χαρίστηκε.

Και ήταν και εκείνο το πουλί προχτές. Σημάδι. Να θυμηθώ ακόμη μια φορά. Ποιος ήταν ο Δάσκαλός μου:

Θυμήθηκε τότε την ιστορία του ποιητή Ιβύκου που τον εσκότωσαν οι ληστές. Ατένισε το κοπάδι τα πουλιά, και ξαναφώναξε μεγαλόφωνα την παλαιή επίκληση:

- Ω γερανοί, ύμείς καταμηνύσετε και κολάσετε τους ληστάς.

Δημήτρης Λιαντίνης, Γκέμμα, κεφ. ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Τους ληστές και τους σκυλευτές. Γιατί με το Λιαντίνη δεν αρκέστηκαν να αρπάξουν ό,τι βρήκαν σε συρτάρια, μπαούλα, ακόμη και στις καρδιές των ανθρώπων που τον αγάπησαν. Και από το αγαπημένο Homo Educandus ψιθύρισα:

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσο και πώς, σ’ ένα ύφος περίτεχνης και απολεσμένης μέσα στην ομίχλη των λεπτομερειών δημοσιογραφίας, ο πολύς στις ημέρες μας Καρλ Πόππερ παραποιεί, διαστρέφει, και σκυλεύει τον Ηράκλειτο.

Δημήτρης Λιαντίνης, Homo Educandus, κεφ. ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Ο Λιαντίνης θα γλίτωνε από τους δημοσιογράφους;

Και λέω πως αυτό το ήξερε. Ο συγγραφέας της Γκέμμας που αναλύει την περίπτωση του μεγάλου ουτοπικού, δεν μπορεί παρά να ξέρει τι θα ακολουθήσει τη δική του φυγή. Κι αν ο Ιησούς ούτε καν ανέφερε τη λέξη χριστιανισμός, ο Λιαντίνης δε δίστασε να προειδοποιήσει για τη λιαντινίαση. Στα χρόνια του Ναζωραίου υπήρχαν οι απόστολοι. Στου Λιαντίνη τα ΜΜΕ. Και μ' αυτά δεν αρκεί η λεοντή. Εκεί και χρειάζεται η αλωπεκή.

Άκουσα στο ίδιο βίντεο και για τον Χήνυ. Που οι δημοσιογράφοι τον έψαχναν, αλλά ήταν άφαντος...

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1759-45.htm

Κάποια μαθήτρια του Λιαντίνη, κάποια φοιτήτρια που δε θέλησε να πει ούτε το όνομά της, σήκωσε το τηλέφωνο και το είπε στη Νικολίτσα Λιαντίνη. Για τον περίεργο τρόπο που το δίδαξε λίγο πριν φύγει. Το αλλού τον έψαχναν και αλλού ήταν.

Και ο επίλογος από τη Γκέμμα. Κεφάλαιο ΟΙ ΕΙΡΩΝΕΣ. σελ. 225

"Καθώς άκουγα στις ειδήσεις τα σχετικά, θυμήθηκα τους τίτλους της τρίτης και της τέταρτης ραψωδίας της Οδύσσειας: Τα εν Πύλω, Τα εν Σπάρτη. Και την αναζήτηση του ομηρικού Οδυσσέα από το γιο του Τηλέμαχο στην Πύλο και στη Σπάρτη. Συλλογίστηκα τότε, ο Χήνυ, ένας Οδυσσέας της ποίησης, έφτασε στην Ιθάκη του."

Και ναι. Αυτό συλλογίζομαι κι εγώ. Ο Λιαντίνης, ένας ακόμη Οδυσσέας της φυλής, θα φτάσει στην Ιθάκη του.

Κανείς και τίποτε δε θα τον σταματήσει.

Έρρωσθε!

Και είναι που λες οι μέρες μας ζαβές.

1998 - 2010. Τόσα χρόνια. Χωρίς το Δάσκαλο. Μα τώρα μας λείπει περισσότερο από ποτέ.

Με το ζαβό το ριζικό μας να γιγαντώνεται μέρα τη μέρα.

Και την πατρίδα να τραβάει ντουγρού κατά Ισραήλ.

Άντε σε τέτοιο τοπίο να γιορτάσεις. Και να πεις και ευχές. Δίχως να ντραπείς για την κοροϊδία.

Λέω πως η μόνη ευχή, η μόνη αληθινή και με νόημα, είναι το όνομα: Λιαντίνης.

Και λέω πως τέτοιες μέρες επιτρέπονται τα όνειρα. Κανείς δεν μπορεί να τα κατηγορήσει για έλλειμμα αλήθειας. Αφού όνειρα είναι. Και στο δικό μου όνειρο βλέπω τους πολιτικούς της χώρας να διαβάζουν Γκέμμα. Τώρα που μεταφράστηκε στα Γερμανικά και οσονούπω θα είναι έτοιμη και στα Αγγλικά, θα μπορούσαν κι αυτοί να διαβάσουν Γκέμμα. Στο κάτω κάτω για ένα όνειρο σας μιλάω.

Μα αν είχα ένα αντίτυπο της μεταφρασμένης Γκέμμας, θα τους την έστελνα φέτος πεσκέσι. Κι ας μην τη διαβάσουν. Μόνο για το συμβολισμό.

Φοβάμαι όμως πως δε θα έφτανε ποτέ στα χέρια τους. Και πως τα μηχανάκια ανίχνευσης βομβών θα χτύπαγαν συναγερμό. Επικίνδυνο περιεχόμενο! Μπιππππππππ!

Και ανατρεπτικόν της παρούσης πολιτικής κατάστασης.

Τουλάχιστον λέω ας κάνουμε εμείς την ανατροπή. Να διαβάσουμε επιτέλους Λιαντίνη.

Να σταθούμε μετά από τόσα χρόνια στο έργο του. Και στη φιλοσοφία του. Και στο Άγιον Πρωτότυπο.

Νισάφι πια με την παραπληροφόρηση, νισάφι και με τη βιντεομανία. Ο Λιαντίνης έγραψε τα Ελληνικά και τη Γκέμμα για τους αιώνες που δε θα υπάρχει. Δεν ήταν αστέρας του Χόλιγουντ να γυρίζει ταινίες και σε ταινίες να τον γνωρίζουν οι άνθρωποι.

Η μόνη ταινία που ο ίδιος θέλησε να μείνει ήταν η Διάλεξη με τη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου. Και πριν γραφτεί σε βίντεο ο ίδιος επιμελήθηκε όλα τα τι και όλα τα πώς. Κόβοντας ό,τι θεώρησε περιττό. Προσθέτοντας εικόνες και μουσική υπόκρουση. Ώστε να υπηρετεί με συνέπεια τη διάδοση του φιλοσοφικού του στοχασμού.

Η μέθοδος όμως της αυθαίρετης αναπαραγωγής βίντεο από διδασκαλίες του και από ανθρώπους που έχουν πολλές φορές δώσει δείγματα της ασχετοσύνης τους γύρω από το Λιαντίνη, μόνο τη διάδοση της φιλοσοφίας του δεν υπηρετεί.

Οι άνθρωποι αυτοί όχι μόνο μπλέκουν τη Λυσάνδρου με τη Λυσίου, μα πετσοκόβουν το αληθινό νόημα μέσα από την κατάτμηση σε αποσπάσματα. Θυμίζω ότι την προσέγγιση μέσα από αποσπάσματα ενός φιλοσοφικού έργου την καταδικάζει ο ίδιος ο Λιαντίνης. Όπως καταδικάζει και "πιπερίζει" την ημιμάθεια, ως πολύ χειρότερη και της αμάθειας ακόμη.

Και λέει ακόμη να διαβάζουμε από εξώφυλλο σε εξώφυλλο ένα έργο πριν εκφέρουμε κρίση. Λέει επίσης τα ποιήματα να τα μελετάμε ξανά και ξανά μέχρι να φωτιστεί μέσα μας η αλήθεια του ποιητή.

Είδατε εσείς πουθενά να λέει για βίντεο; Που έρχονται και το παραδέχονται πολλοί από τους παριστάνοντες τους θαυμαστές του Λιαντίνη ότι άλλη δουλειά δεν κάνουν παρά να βλέπουν Λιαντίνη σε βίντεο; Και τους μιλάς για τα βιβλία του και τους βρίσκεις να μην έχουν διαβάσει ούτε τη Γκέμμα ολόκληρη;

Και λέει κάπου και για το αηδόνι. Που κάποιος εγνώριζε καλά να το μιμείται. Μα ένας νεαρός Σπαρτιάτης αντέδρασε. Και είπε πως προτιμά να ακούει το ίδιο το αηδόνι. Όχι τους μίμους.

Παράθεση :

"Κάποτε, λέει ο Πλούταρχος, παρακινούσαν ένα σπαρτιατόπουλο να δώσει προσοχή σε κάποιον που ήξερε να μιμείται το τραγούδι του αηδονιού.

- Μα δε μου χρειάζεται, αποκρίθηκε ο νέος. Έχω ακούσει το ίδιο το αηδόνι. "Αυτάς άκουκα τήνας."

(Από το Νηφομανή - 111 σελίδα)

Και ναι. Στα βίντεο ακούγεται η φωνή του Λιαντίνη. Ποιος λέει όχι; Μα δεν ακούγεται όπως ο ίδιος επέλεξε. Στην ολότητά της.

Αν κάποιο νόημα υπάρχει να βλέπεις Λιαντίνη σε βίντεο είναι πρώτα να μελετήσεις το έργο του ολόκληρο και μετά να δεις και τα βίντεο. Έχοντας σχηματίσει σφαιρική άποψη και όντας πλέον σε θέση να κατανοήσεις ή και να κρίνεις ακόμη την προφορική διδασκαλία.

Μην ξεχνάτε πως οι περισσότερες διδασκαλίες του Λιαντίνη απευθύνονται σε εξειδικευμένο κοινό. Σε φοιτητές, σε επιστήμονες. Και είναι διαπιστωμένο πως ανάλογα με το κοινό προσαρμόζει κι εκείνος το λόγο του.

Έτσι η βιντεομανία που σκόπιμα διαδίδουν κάποιοι αφενός παραπληροφορεί εκείνους που θέλουν να μάθουν για το Λιαντίνη και αφετέρου δημιουργεί και απέχθεια σε πολλούς άλλους. Μία ή δύο φορές έχουν εκφραστεί κατά του Λιαντίνη στα διάφορα βίντεο στο you tube;

Τυχαίο δεν είναι που από τις πρώτες μέρες που εξαφανίστηκε και άρχισαν τα τελεβίζια να προβάλουν αποσπάσματα της Φιλοσοφικής Θεώρησης του Θανάτου, άρχισαν και οι πρώτες διαμαρτυρίες εναντίον του Λιαντίνη. Κανένα όμως κανάλι τότε, παρά το δήθεν μεγάαααααααλο ενδιαφέρον για τον καθηγητή Λιαντίνη, δε βρήκε χρόνο να προβάλει ολόκληρο το βίντεο.

Όπως δεν είχε δεχτεί και η ΕΡΤ να το κάνει όταν ο ίδιος ο Λιαντίνης τους έστειλε κόπια της ταινίας...

Και όμως. Η ίδια η φιλοσοφία του Λιαντίνη για το θάνατο αυτό υποστηρίζει. Να βλέπεις σφαιρικά το θέμα. Και το θάνατο ως την άλλη όψη του έρωτα. Μαζί και τα δυο. Μόνο έτσι θα διακρίνεις την αλήθεια:

Παράθεση :

Η βάση κάθε μορφής ζωής είναι ο θάνατος. Ο θάνατος είναι το θεμέλιο και η αιτία και η σωτηρία της ζωής. Χωρίς θάνατο δεν υπάρχει ζωή. Ζωή και θάνατος είναι τα δύο μισά που δίνουν εκείνο το απλό και απόλυτο φαινόμενο, που το ονομάζουμε φύση, φύεσθαι, γέννηση, natura.

Ο βαθύτερος, δηλαδή, νόμος της φύσης δεν είναι ή το ένα ή το άλλο ανεξάρτητα από το ένα ή το άλλο. Αλλά είναι ή το ένα ή το άλλο μέσα από το ένα ή το άλλο. … Δε δίνεται, δηλαδή, ούτε το πρώτο ούτε το δεύτερο, αλλά μόνο το τρίτο δίνεται, που προκύπτει σαν απροσδιοριστία του πρώτου και του δεύτερου. Μόνον tertium datur.

[...]Η Απροσδιοριστία είναι το Αλφαβητάριο του βιβλίου της φύσης. Ο μεγάκοσμος την κρύβει στο υποθετικό σημείο αναστροφής του βέλους του χρόνου. Όταν θα συμβεί η αντιστροφή από τη διαστολή στη συστολή της πορείας του σύμπαντος. Ο μακρόκοσμος τη λέγει σ' ένα εκατομμύριο εκατομμύρια παραδείγματα. Ο μικρόκοσμος τη σημαίνει στο Δέλτα του πε και του κιου του ηλεκτρονίου.

Η Απροσδιοριστία "ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει". Σύμφωνα με την πρώτη σύλληψή της από τον Ηράκλειτο.

Γκέμμα, 131

Και χάνεται ακριβώς αυτό μέσα από την αποσπασματική προσέγγιση του Λιαντίνη. Το τι σημαίνει ο λόγος του. Κι αντί για ανθρώπους που θα ξυπνήσουν και δημιουργικά θα προσεγγίσουν το στοχασμό του Λιαντίνη έχουμε το θλιβερό φαινόμενο των οπαδών. Που βλέπουν ολίγον Λιαντίνη και μετά ασυγκράτητα αρχίζουν μιμητικά να αναπαράγουν διάφορα τσιτάτα. Να ψιττακίζουν Λιαντίνη, όχι να μελετούν.

Με χειρότερη εκδοχή εκείνων που έχουν εγκλωβιστεί στο θάνατο του Λιαντίνη. Γιατί ποτέ δεν ένιωσαν το λόγο του τι είναι η φιλοσοφία, τι είναι η μελέτη θανάτου.

Παράθεση :

https://educandus.forumgreek.com/AEIOAI-OEEIOIOEEC-EAUNCOC-OIO-EAIAOIO-h1.htm

[...] Ένα πράγμα είναι φιλοσοφία. Φιλοσοφία είναι ο στοχασμός του ανθρώπου απάνω στο φαινόμενο θάνατος. Όρισε έτσι τη φιλοσοφία, ένας από τους μέγιστους φιλοσόφους, ο Πλάτων. Στο διάλογό του «Φαίδων», δίνει έναν ορισμό και λέει «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου.»

Παράλογος ορισμός. Σουρεαλιστικός. Και δε διδάσκεται μ’ αυτή την οπτική φιλοσοφία, γι’ αυτό έχουμε και αυτή τη μακρινή σχέση. Είναι για κάποιους ειδικούς , λέει, προφέσορες κτλ τι είπε ο Καρτέσιος, τι είπε ο Λάιμπνιτς, τι είπε ο Μπεργκσόν, τι είπε… οι Ζήνωνες. Ο Κιτιέας και ο Ελεάτης.

Η φιλοσοφία είναι απλό πράγμα. Ο καθένας μας φιλοσοφεί. Φιλοσοφία σημαίνει ότι σκέπτομαι, στοχάζομαι, και προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο, ένα γεωδαιτημένο που έχει πολλές συμβολές και συνιστώσες, για να ζήσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη ζωή μου. Αυτά τα είκοσι, τριάντα, πενήντα, εβδομήντα χρόνια που μου οριστήκαν να ζήσω. Αυτό θα πει απλά φιλοσοφία. Και ξέρουμε πολλούς απλοϊκούς ανθρώπους που δεν έχουν και τίτλους και περγαμηνές, οι οποίοι φιλοσοφούν και ζουν μια πολύ ωραία ζωή. Λοιπόν. Σ’ αυτήν την οπτική, λέει ο Πλάτων, «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου».

Αλλά… Με μια διαφορά. Όταν λέει μελέτη θανάτου, εννοεί τη σχέση του καθένα μας με το δικό του θάνατο. Όχι πέθανε ο φίλος μου, πέθανε ο πατέρας μου, πέθανε ο συγγενής μου. Πηγαίνω στο νεκροταφείο, στην κηδεία, είμαι κατηφής κτλ. Όοχι αυτό. Εκεί, να ξέρετε, τις περισσότερες φορές, που πηγαίνουμε και μπορεί να πονάμε και να λυπόμαστε κτλ κατά βάθος χαιρόμαστε, λέει ο Φρόυντ με την βαθυ – ψυχολογία… διότι χωρίς να το ξέρουμε λέμε «Αυτός πέθανε, εγώ ζω!» Υποσυνείδητα και σκοτεινά. Μπορεί να μη δείχνουμε… Φεύγουμε με αισθήματα δηλαδή κατάφασης. Όχι αυτό.

Φιλοσοφία είναι μελέτη θανάτου κατά την έννοια ότι στοχάζομαι απάνω στο δικό μου θάνατο. Απάνω στο γεγονός ότι μια μέρα θα πεθάνω.[...]

Και όμως οι άνθρωποι έκαναν το αντίθετο. Βρήκαν παιχνιδάκι διασκεδαστικό να ασχολούνται με το θάνατο του Λιαντίνη. Και όχι με το δικό τους θάνατο. Το τελείως αντίθετο δηλαδή με το σκοπό που επιδίωξε ο Λιαντίνης.

Αυτή τη νέα χρονιά που ανατέλλει ας προσπαθήσουμε να το ανατρέψουμε αυτό το μέγα λάθος. Και επιτέλους να στοχαστούμε πάνω στο δικό μας θάνατο ο καθένας.

Γιατί κάθε χρονιά που περνάει μας φέρνει πιο κοντά. Στο θάνατο. Το δικό μας θάνατο. Το θάνατο του καθενός μας.

Μπορούμε αυτή την αλήθεια να τη δούμε κατάματα;

Έρρωσθε!

Έρρωσθε!

Ένα χρόνο αργότερα.

Και έναν πιο κοντά στο θάνατό του ο καθένας.

Είναι πέντε το πρωί. Έξω σκοτάδι. Και τα νυσταγμένα φώτα της πόλης, της Ηγουμενίτσας, απλωμένα μπροστά μου. Ξεχασμένα και δυο τρία φώτα γιορτής. Ίσα που θυμίζουν ότι είχαμε Πρωτοχρονιά.

Και τι είναι οι Πρωτοχρονιές;

Προχτές, παραμονή, μπροστά σε ένα αναμμένο τζάκι, γνώρισα το νεαρό γιο μιας υπέροχης φίλης που απέκτησα εδώ, στην Ηγουμενίτσα. Σπουδάζει στην Ιταλία. Ήρθε για λίγες μέρες στο πατρικό. Ίσως να ήταν κι αυτός ο λόγος. Που δεν ήθελε να βγει έξω, να διασκεδάσει. Και τι έγινε που αλλάζει η ημερομηνία; με ρώτησε...

Τα ίδια και η βαφτιστήρα μου, λίγο μεγαλύτερη εκείνη και επίσης έξω. Μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Μάντσεστερ. Με πτυχίο κλασικής φιλολογίας στην Ελλάδα. Και ελάχιστες πιθανότητες να βγάλει εδώ το ψωμί της. Δε μου λέει τίποτε η Πρωτοχρονιά, έτσι μου απάντησε στις ευχές μου, προτιμώ την άνοιξη, Μάρτη με Απρίλη, εκεί κάνω όνειρα!

Τι είναι λοιπόν οι Πρωτοχρονιές;

Πίσω μου ο Στράους. Και τα βιενέζικα βαλς. Μπροστά το σκοτάδι. Και τα φώτα. Τα λίγα και νυσταγμένα. Ξημερώνει η 3η του Γενάρη. Κάπου εκεί στο βάθος είναι κι ο δρόμος που οδηγεί στο Δρέπανο. Τη μεγάλη παραλία της Ηγουμενίτσας. Κι ο άλλος δρόμος που οδηγεί στο χωριό μου, ο παλιός δρόμος Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων. Τώρα έχουμε την Εγνατία για τα Γιάννενα. Πάει ο παλιός ο δρόμος, ερήμωσε.

Κλείνουν σήμερα 8 χρόνια που χάσαμε τον παππού. Ξημέρωνε τότε η Ολυμπιάδα της Αθήνας. Τι εποχή! Και τι λαμπρότης! Τι κομπορρημοσύνες και κούφια λόγια, μεγάλα και παχιά. Αυτά πληρώνουμε τώρα ακριβά. Τα τζάμπα λόγια και τους τζάμπα μάγκες.

Όμως ακόμη δεν απάντησες Πρωτοχρονιά τι σημαίνει. Και τι σημαίνει "σήμερα πέθανε ο παππούς". Μα δεν πέθανε σήμερα. Πάνε 8 χρόνια. Και πέρυσι έγινε και η ανακομιδή. Με τα χεράκια μου μάζεψα τα πλυμένα οστά του παππούλη μου. Που ήταν κάποτε λεβέντης και πάταγε και έτρεμε η γης. Κι έγινε ένα σακούλι κόκαλα στο κοιμητήρι του χωριού.

Παραμονή πέρυσι της ανακομιδής των οστών και του παππού και της γιαγιάς, μαζί στη ζωή και μαζί σκεφθήκαμε και στο θάνατο, διαλέξαμε ίδια μέρα να τους "βγάλουμε", μια τελευταία συνάντηση... Και πάω στο Δρέπανο. Στο κύμα δίπλα. Στη θάλασσα την πλατιά, τη μεγάλη. Που αν τον κόσμο όλο θα άλλαζα, γαλάζια και πάλι θα έβαφα τη θάλασσα. Εκεί παίρνω δύναμη. Όπως ο Ανταίος από τη γη και ο Σαμψών από τις μαλλιούρες του. Και βλέπω τι;

Τη χωματένια!!! Μια ολάκερη γυναίκα από άμμο, με κάθε λεπτομέρεια, απλωμένη στην παραλία. Και το κύμα να της φιλεί τα πόδια...

https://educandus.forumgreek.com/t2034-topic

Τα έχω γράψει. Έχω και φωτογραφίες ανεβάσει από τη χωματένια. 8 Σεπτεμβρίου του 2010. Παραμονή να "βγουν" οι παππούδες εκ μητρός από το χώμα. Και ανήμερα που χάθηκε η άλλη μου γιαγιά, που δε γνώρισα, η μάνα του πατέρα που έξι χρονών ορφανό τον άφησε. Ανήμερα της Παναγιάς και του πανηγυριού.

Τι είναι σε ρωτώ οι ημερομηνίες; Τι είναι οι Πρωτοχρονιές; «Δω μια φορά ήταν άνθρωπος κι εκεί 'ταν ένας τόπος». Και πια δεν είναι ο άνθρωπος. Και μνήσκει ο τόπος άδειος.

Πρωτοχρονιά ήταν που λες και τότε. Πρωτοχρονιά του 1973. Οι γάμοι του Δημήτρη Λιαντίνη και της Νικολίτσας Γεωργοπούλου. Θέλεις και φωτογραφίες; Θα τις έχεις...


Το νεαρό ζευγάρι των αρραβωνιασμένων. Έξω από την εκκλησία του χωριού, στη Λιαντίνα. Παραμονές του γάμου. Ετοιμάζονται να κινήσουν το μεγάλο κοινό ταξίδι. Με το δρύινο σκαρί του Οδυσσέα. Χρόνους 26.

Περιμένουν να έρθει ο Βασίλης να τους παντρέψει. Ο Αναγνωστόπουλος. Δε θα έρθει. Δεν άφησε ο καιρός να έρθει. Και την Πρωτοχρονιά θα στεφανώσει τους νεόνυμφους ο αδερφός της νύφης. Στον Άγιο Δημήτρη του Μυστρά. Έτσι θα γράψουν στο προσκλητήριο που εστάλη κατόπιν εορτής!!!


Διάβασέ το και βγάλε συμπέρασμα. Μας είχανε σιμά τους; Εμάς; Εκείνους που πήραν την πρόσκληση; Όσους πήγαν; Όσους ήταν να πάνε και δεν μπόρεσαν; Ποιους;

Η κατά κόσμον απουσία είναι το σημάδι!

Τι γιορτάζουμε τις Πρωτοχρονιές; Τα νυν, τα όσα θα έρθουν; "Καλή χρονιά!" Ή όσα έφυγαν και δε θα ξαναρθούν;

Φέτος διάλεξα να μην ανέβω στην Αθήνα. Κι όχι για να μη σκοτώσω πουλάκια στο δρόμο. Είπα κι εγώ να κάνω πράξη την κατά κόσμον απουσία...

Παραμονή απόγευμα και χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν κι εγώ κάποτε να παντρευτώ. Μα απουσίασα από το γάμο. Όχι, μη φανταστείς την ... πρίτι γούμαν με το νυφικό να το σκάει. Εγώ την έκανα με ελαφρά πηδηματάκια πολύ νωρίτερα. Μια μέρα του καλοκαιριού, την τελευταία. Πέρασα το σύνορο ζωής - θανάτου. Κι έπειτα να γυρίσω πίσω δεν μπορούσα πια, στην παλιά ζωή μου. 1992. Και λίγες μέρες μετά συνάντησα για πρώτη φορά το Λιαντίνη. Και ήταν η ψυχή μου στα μεταλλεία του θανάτου ήδη.

Άκουγα τον παλιό αγαπημένο στο τηλέφωνο. Κι ούτε θυμάμαι από πότε έχω να τον δω. Και μήνες να τον ακούσω. Εγώ δεν τον παίρνω ποτέ. Ό,τι αφήνω πίσω μου, για πάντα το αφήνω. Κάποτε τρέχαμε στις παραλίες. Τις χρυσές αμμουδιές. Τώρα ένα όνειρο στο κύμα που σβηει και χάνεται, έχει χαθεί.

Τι είναι οι Πρωτοχρονιές; Τι είναι οι επέτειοι; Τι έρωτας; Τι θάνατος; Δεν έχεις να διαλέξεις...

Και να, σου λέω εγώ τώρα. Σαν σήμερα, σαν τώρα, πέταξε η ψυχούλα του Παπαδιαμάντη. Κλείσανε πέρυσι τα εκατό χρόνια. Και τα γιορτάσαμε. Και γίνηκαν φέτος 101. Αυτά δεν τα γιορτάζουμε; Όχι. Δεν είναι στρογγυλός ο αριθμός!!!

Παράθεση :

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στις 4 Μαρτίου του 1851 δεν υπάρχει σήμερα. Πουλήθηκε και οι αγοραστές του το κατεδάφισαν. Ο Παπαδιαμάντης μεγάλωσε και πέθανε στο καινούριο σπίτι που έχτισε ο πατέρας του το 1860, όπως αναφέρει η εντοιχισμένη επιγραφή σε έναν τοίχο του.

Αυτό το σπίτι βρίσκεται 100 περίπου μέτρα μέσα από την ανατολική παραλία της πόλης, σε ένα στενό δρόμο που είναι αδιέξοδος, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι πάροδος της σημερινής οδού Παπαδιαμάντη.

Είναι δίπατο, με ανώγι και το κατώγι του. Το κατώγι του είναι ένας άβερτος χώρος με ένα πηγάδι στη μέση. Το ανώγι αποτελείται από τρία δωμάτια και μία στενόμακρη είσοδο που οδηγεί στα τρία δωμάτια.

Αριστερά, καθώς μπαίνουμε είναι το χειμωνιάτικο δωμάτιο με το ιστορικό τζάκι του. Εκεί πέρασε τις επιθανάτιες στιγμές του ο μεγάλος ένοικος του σπιτιού.

Πάνω στο τζάκι υπήρχαν δύο ραφάκια με τις κούπες και τα φλυτζάνια του σπιτιού.

Το μικρότερο προς τα δεξιά δωμάτιο ήταν στην αρχή παπαδικό. Εκεί ο παπάς Αδαμάντιος, ο πατέρας του Αλέξανδρου, είχε τα βιβλία και τα άμφιά του. Αργότερα, το πήρε ο Αλέξανδρος και το έκανε γραφείο και υπνοδωματιό του. Ήταν σωστό κελλί μοναστηριού με ένα παράθυρο, ένα χωνευτό ντουλαπάκι στον τοίχο και το στενό κρεβάτι του. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο βρίσκεται η σάλα του σπιτιού με μοναδική πολυτέλεια ένα χρωματιστό ρόμβο στο ταβάνι.

Το σπίτι είναι ένα γενικά απλό, λιτό και απέριττο νησιώτικο σπίτι. Σήμερα η παλιά είσοδος του σπιτιού που ήταν προς τη Δυτική πλευρά είναι κλεισμένη πια. Η είσοδος του σπιτιού έχει μεταφερθεί στην Ανατολική πλευρά, όπου οι επισκέπτες ανεβαίνουν στο σπίτι-μουσείο από μια εξωτερική ξύλινη σκάλα.

ΠΗΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

«Δω μια φορά ήταν άνθρωπος κι εκεί 'ταν ένας τόπος», που έγραψε ο Σολωμός, ο άλλος μεγάλος που ζήτησε ο Ελύτης να μνημονεύουμε όπου και αν μας βρει το κακό...

Πήγαμε κάποτε στη Σκιάθο με τον ... αγαπημένο μου. Στον Ασέληνο και στην παραλία του Ξέρξη. Και στις Κεχριές. Στο σπίτι του Παπαδιαμάντη δεν πήγαμε. Πού καιρός. Είχαμε άλλα τότε να κάνουμε. Να που τώρα οι Πρωτοχρονιές είναι γεμάτες κυρ Αλέξανδρο και άδειες από εκείνον που είναι αλήθεια ότι πολύ αγάπησα.

Τι είναι λοιπόν οι Πρωτοχρονιές;

Ήθελα που λες αυτή την Πρωτοχρονιά να πάω στο Δρέπανο. Να κόψω μια κρεμμύδα. Μια σκιλοκρεμμύδα. Να την κουβαλήσω στο κοιμητήρι του χωριού. Εκεί που μέσα στα κουτάκια τους, δίπλα δίπλα, κοιμούνται τον ύπνο τον ανεξύπνητο οι παππούδες μου. Και πιο πέρα ο άλλος παππούς. Και η θεία του πατέρα που πήρα το όνομά της. Και τόσοι και τόσοι που γνώρισα ή και όχι. Στα κουτάκια. Με τις φωτογραφίες τους απέξω. Η γιαγιά μου που λες κάθε Πρωτοχρονιά στην Αθήνα μας κουβαλούσε κρεμμύδες. Αγορασμένες από τη λαϊκή... Πού αλλού να βρεις κρεμμύδες στην Αθήνα; Για το γούρι έλεγε και για την καλή τη χρονιά!

Εδώ όμως έχουμε το Δρέπανο. Γεμάτο κρεμμύδες τέτοια εποχή. Πήγα πέρυσι και πήρα. Και την πήγα στη μάνα μου. Στην Αθήνα. Να έχει να θυμάται τη δική της μάνα. Που πια κρεμμύδες να τις πάει δεν μπορεί... Φέτος δεν πήγα καν εγώ. Στην Αθήνα...

Έμεινα στην Ηγουμενίτσα να σκεφτώ καλά τι είναι οι Πρωτοχρονιές. Να ακούω αξημέρωτα Στράους και να γράφω.

Έρρωσθε και με το καλό ο ... νέος χρόνος!