Έκτορος Λύτρα

Με αφορμή μια φράση του Λιαντίνη:

Παράθεση :

[...] η αγωγή των νέων είναι κακή. Και η αγωγή των νέων είναι το θεμέλιο της πολιτείας. Και κρίνει τη σωτηρία και την ικμάδα της από το Α ως το Ψ. Αφήνω σκόπιμα έξω τα Έκτορος λύτρα, γιατί εκεί ο χαλασμός και ο θρήνος είναι μέγας.

Ραψωδία Ω της Ιλιάδας (δες και απόδοση στη νεοελληνική) - περίληψη:

Παράθεση :

Ω (Έκτορος λύτρα): Ο Αχιλλέας με ασίγαστη μανία συνεχίζει να σέρνει το πτώμα του Έκτορα γύρω από τον τάφο του Πατρόκλου για δώδεκα μέρες. Οι θεοί δυσαρεστούνται και στέλνουν τη Θέτιδα να τον παρακινήσει να το δώσει στους Τρώες. Η Ίριδα και ο Ερμής βοηθούν τον Πρίαμο, που μεταφέρει πλούσια δώρα, να περάσει νύχτα τις γραμμές των Αχαιών. Ο Αχιλλέας θυμάται το δικό του πατέρα, η σκληρότητά του υποχωρεί μπροστά στον πόνο του Πριάμου και του παραδίδει το νεκρό, τον οποίο οι θεοί έχουν διαφυλάξει ανέπαφο. Στη δεκαήμερη ανακωχή που ακολουθεί οι Τρώες μαζεύουν ξύλα και την τελευταία μέρα ανάβουν την πυρά για τον Έκτορα.

πηγή

Παράθεση :

[...] η σημαντικότερη ικεσία στο ιλιαδικό έπος είναι εκείνη του Πριάμου στη σκηνή του Αχιλλέα με τα Έκτορος λύτρα Ω 468-676[36].

Αρχικά ο Αχιλλέας είναι πολύ σκληρός, στη συνέχεια παρατηρείται αλλαγή. Η ψυχογράφηση του Αχιλλέα παρουσιάζει έντονες μεταπτώσεις, κινδυνεύει να αποτύχει η ικεσία για την επιτυχία της οποίας υπάρχει και θεϊκή παρέμβαση (οργή, θυμό, αλλά και πόνο και σεβασμό στο νεκρό Έκτορα και το γέροντα πατέρα του).

Ο πόνος του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο και τον μη νόστο έστω και νεκρού τον έχει εξαγριώσει, αλλά και η σκέψη του γέροντα πατέρα του τον οποίο ο ίδιος ως ολιγόζωος δεν θα γεροκομήσει τον ευαισθητοποιούν σε σχέση με τον Πρίαμο.

Έτσι, μέσα σ΄ ένα πολεμικό έπος δίνονται στάσεις και πράξεις που συγκροτούν αξίες και απαξίες. Εκείνο που προέχει είναι η ανθρωπιά και οι αξίες που αναδεικνύονται από ένα πολεμικό, όπως είναι το ιλιαδικό έπος: σεβασμός στο γέροντα, στον πατέρα, ευαισθησία στον ανθρώπινο πόνο, έμμεση αναγνώριση της αξίας του νεκρού εχθρού (νεκρόδειπνα, εκεχειρία και φίλιωμα με τον Πρίαμο για να αποδοθούν οι νεκρικές τιμές στον Έκτορα).

Ο Πρίαμος κατά την ικεσία φιλάει τα ανδροφόνα χέρια του Αχιλλέα, αναφερόμενος στο θάνατο των παιδιών του και κυρίως του Έκτορα, προβάλλει το δικό του πόνο ενώ συγχρόνως απευθύνεται στην ευαισθησία του Αχιλλέα σε σχέση με την πατρική αγάπη και το γήρας. Αξίζει να προσεχθούν η στάση και τα λόγια του γέρο Πρίαμου, η αναγνώριση της αξίας του αντιπάλου και η δημιουργία της συγκινησιακής ατμόσφαιρας, που οδηγεί σε επιτυχία την ικεσία.

Είναι αξιοσημείωτο για τον αναγνώστη ότι μπορεί να εμπλακεί σε συναισθηματικά συμμετέχοντας στον πόνο και το κλάμα και των δύο δρώντων προσώπων της σκηνής της ικεσίας, καθώς κλαίνε ο καθένας για δικό του λόγο, μεν Πρίαμος για τον Έκτορα, ο δε Αχιλλέας για τον Πάτροκλο και ενθυμούμενος το γέροντα πατέρα του. Έτσι αναδεικνύεται ως αξία ο σεβασμός στο γήρας, στα καλά γεράματα[37].

Είναι αξιοσημείωτο ότι στα Έκτορος λύτρα ανυψώνεται στη συνείδηση του αναγνώστη ο Αχιλλέας που συμπεριφέρεται με υιική φροντίδα στον Πρίαμο. Σημαντικό στοιχείο είναι η τιμή που αποδίδει ο Αχιλλέας στο νεκρό Έκτορα, καθώς μόνος του τον βάζει στο νεκρικό κρεβάτι αναγνωρίζοντας έτσι την ανδρεία και τη φιλοπατρία του. Έχοντας, όμως, στο προσκήνιο την εκδίκηση του εχθρού για το θάνατο του φίλου του Πατρόκλου, νιώθει ενοχές, τον παρακαλεί να μη θυμώσει για την απόδοση του νεκρού και την αποδοχή των λύτρων εξευμενίζοντάς τον με προσφορές από τα καλύτερα λύτρα του Έκτορα.

Ακολουθεί το μικρό νεκρόδειπνο κι ο αμοιβαίος αλληλοσεβασμός που μεγιστοποιείται με τη φροντίδα για τον ύπνο του Πριάμου[38] (ετερότητα). Τα όρια ανάμεσα σε εχθρό και φίλο έχουν αμβλυνθεί μπροστά στην πατρική αγάπη και το σεβασμό στο νεκρό, που συγκροτούν απόδειξη ανθρωπιάς εκ μέρους του Αχιλλέα, η οποία ολοκληρώνεται με την προσφερόμενη εκεχειρία για να τιμηθεί επάξια ο νεκρός Έκτορας[39].

Έτσι, η ικεσία του Πριάμου και η στάση του Αχιλλέα είναι μάθηση και αγωγή ψυχής για κάθε άνθρωπο πέρα από χρόνο, φύλο, φυλή και ιστορικές συγκυρίες, καθώς η φιλία και ο σεβασμός στο γέροντα και το νεκρό είναι ως σήμερα αξίες πανανθρώπινες.

πηγή (ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: Οι ανθρωπιστικές αξίες και η προβολή του ήθους μέσα από τα Ομηρικά έπη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.)

Δεν είχα το κουράγιο να σας κάνω (τέτοιες μέρες αχαμνές) την ανάλυση σε όσους τυχόν αγνοούσατε τι είναι τα Έκτορος λύτρα. Τα δανείστηκα έτοιμα για να σχηματίσετε άποψη και οι μη έχοντες.

Είναι όμως αυτά τα Έκτορος Λύτρα που αναφέρει ο Λιαντίνης; Αυτά τα δώρα που πρόσφερε ο γέροντας πατέρας του στον οργισμένο Αχιλλέα εκλιπαρώντας να πάρει πίσω το σώμα του νεκρού παιδιού του ώστε να του αποδοθούν οι νεκρικές τιμές; Ή μόνο το Ω χρησιμοποιεί ως συμβολισμό; Ξαναδιαβάστε το απόσπασμά του:

Παράθεση :

[...] η αγωγή των νέων είναι κακή. Και η αγωγή των νέων είναι το θεμέλιο της πολιτείας. Και κρίνει τη σωτηρία και την ικμάδα της από το Α ως το Ψ. Αφήνω σκόπιμα έξω τα Έκτορος λύτρα, γιατί εκεί ο χαλασμός και ο θρήνος είναι μέγας.

Ειλικρινά δε γνωρίζω. Και δεν έχω και νου αυτές τις μέρες για βαθυστόχαστες αναλύσεις. Ας μιλήσει κάποιος άλλος αν κατέχει περισσότερα για το ζήτημα. Δικός μου στόχος ούτως ή άλλως δεν ήταν ακριβώς αυτός. Μα η ουσία που κρύβεται στο Ω της Ιλιάδας και η αφουσιά των Δεκεμβριανών της Αθήνας στη νέα χιλιετία.

αφουσιά:

Παράθεση :

"Είναι μια λέξη λαμπρή που χάθηκε από τη γλώσσα μας. Αφουσιά ήταν το υπόλειμμα από τα μουρόφυλλα που έτρωγαν οι μεταξοσκώληκες, όταν πια είχαν μεγαλώσει πολύ, ήταν το "τριτάκι" ή "της μεγάλης" στη γλώσσα των μεταξοπαραγωγών. Τα φύλλα, δηλαδή, είχαν απολέσει την ουσία τους (από + ουσία). Χαρακτηρίζω τη λέξη λαμπρή, γιατί σήμερα αφουσιά είναι η ζωή μας σε σχέση με την αλήθεια και την πραγματικότητα."


Δ. Λιαντίνη, Γκέμμα (σχόλια - 258 σελίδα)

Μας κατέκλυσαν τα δάκρυα, οργής και πόνου, μας κατέπνιξε η αηδία για την ακηδία και την ξετσιπωσιά. Πού πλέον αρχές, αξίες, ιδανικά; Ποια Έκτορος Λύτρα να προσφέρουμε το νεκρό σώμα πίσω να λάβουμε και με τη δόξα τουλάχιστον που του αρμόζει να το τιμήσουμε;

Και ήρθαν χτες στη γειτονιά οι συν-άδελφοι εκείνου που αφαίρεσε τη ζωή. Την ώρα που το σώμα αποθέταμε στη γη. Να μας ραντίσουν εκ νέου χημικά και να γεμίσουν τον αέρα σφαίρες. Μάζευε ο κοσμάκης τους κάλυκες και τους έδειχναν στα δήθεν έκπληκτα τελεβίζια.

Σήμερα το έργο συνέχισαν σε μια διαδήλωση που ειρηνικά περνούσε. Στρέψαν τις μάνικες των δακρυγόνων σε θαμώνες καφετέριας. Αλάλιασαν οι άνθρωποι. Οι καθωσπρέπει κύριοι με τις γραβάτες και οι κυρίες με τις γόβες. Εμάς, γιατί; ρωτούσαν ενεοί εμπρός στις κάμερες; Τον καφέ μας πίναμε ήρεμα.

Μα πού ζούνε πια; Ένα παιδί αθώο στο χώμα κι αυτοί ακόμα ρωτούν τι έπαθαν τα ΜΑΤ και στρέψαν πάνω τους τα δακρυγόνα;

Δεν ξέρω ξαναλέω τι εννοεί ο Λιαντίνης με τα Έκτορος Λύτρα. Ξέρω μόνο πως σήμερα αγνοούμε παντάπασι το λύτρα αυτά. Και είναι η οδύνη τεράστια...

Το απόσπασμα


{...}η αγωγή των νέων είναι κακή. Και η αγωγή των νέων είναι το θεμέλιο της πολιτείας. Και κρίνει τη σωτηρία και την ικμάδα της από το Α ως το Ψ. Αφήνω σκόπιμα έξω τα Έκτορος λύτρα, γιατί εκεί ο χαλασμός και ο θρήνος είναι μέγας

θεωρώ ότι πρέπει να διαβαστεί παράλληλα με το

" Είναι βέβαιο ότι η αγωγή θα υποχρεωθεί, προτού τα είδωλα της υποκρισίας μας μας οδηγήσουν στο Ω, να αρχίσει το έργο της από το Α" Homo educandus σ. 26.


Το Ω, τα λύτρα του χαλασμού και του θρήνου που πρέπει να πληρωθούν για τα κρατούντα είδωλα της υποκρισίας, πρέπει η αγωγή να τα προλάβει.

Φωτεινή, θερμά ευχαριστώ για τη βοήθεια. Υπήρξε και χρήσιμη και ιδιαίτερα διαφωτιστική. Στη δίνη των σημερινών γεγονότων που όλοι βιώνουμε και πικραινόμαστε, αυτός ο λόγος του Λιαντίνη αποκτά κορυφαία και δραματική σημασία. Η αγωγή θα υποχρεωθεί... Για την πολιτική, δε γνωρίζω!