Κι βρήκα τα μουσκάρια μπρος μου...

Άντε γεια, φώναξα. Έκλεισα το κομπιουτεράκι μου, βούτηξα το αμάξι και τράβηξα για τον Δρέπανο.

Να περπατήσω λίγο πλάι στη θάλασσα.

Παρά θιν' αλός ατρυγέτοιο.

Και βρήκα μπρος μου τα μουσκάρια. Τα βόδια και τα αγελαδινά...

Παράθεση :

Λαβαίνουμε, λοιπόν, τα πράγματα με τη σειρά, και λέμε πως τρεις είναι οι στόχοι που δίνουν το σκοπό της διδασκαλίας του μαθήματος των Νέων Ελληνικών.

Το ένα, να μάθουνε τα παιδιά μας τη ζωντανή τους γλώσσα. Το άλλο, να μάθουνε τη νέα λογοτεχνία μας. Το τρίτο, να κατακτήσουν όσο αυτό είναι δυνατό την αισθητική μόρφωση. Να γίνουνε, δηλαδή, άνθρωποι αληθινοί και εύκοσμοι.

Γιατί και Ροδόλφος Βαλεντίνο να φαίνεται κανείς, και Μαίριλυν Μονρόε να φαίνεται, σα δεν έχει αισθητική μόρφωση είναι αγελαδινό και προβάτιο.

Τάδε έφη Λιαντίνης. Τα Ελληνικά. σελ 30 - κεφάλαιο: Η γλώσσα των ανθρώπων

Έξω, σου λένε τώρα, η λογοτεχνία. Παλιώσαν οι ιδέες σου. Πρέπει να αλλάξεις και να εκσυγχρονιστείς.

Τώρα μας νοιάζει μόνο η γλώσσα. Η γλώσσα, η γλώσσα, η γλώσσα.

Ποια γλώσσα; Των εφημερίδων. Των συνταγών μαγειρικής. Των προσπέκτους. Και του διαδικτύου...

Οι λογοτέχνες; Ψόφησαν. Καλά σαράντα.

Γύρισα σπίτι σαν να με είχαν πατήσει βουβάλια. Ένας φρύνος τσαλαπατημένος στα βαλτόνερα.

Μια χαραμάδα φως στον ουρανό. Και μια ανάσα από τη βροχή που πέφτει, πέφτει, πέφτει...

Τα βρόντηξα όλα και έφυγα. Για τη θάλασσα. Βαριά και ασήκωτη η ψυχή μου όσο καμιά μέρα στους δυο μήνες που είμαι εδώ.

Ώσπου εμφανίστηκαν ξαφνικά τα μουσκάρια! Πού; αν είναι δυνατόν... στην παραλία...

Με το αθώο βλέμμα του βοδιού...


"ο δάσκαλος είναι που μεταμορφώνει τον εγκέφαλο του ζώου σε νου ανθρώπου. Αυτός κατορθώνει ώστε η ματιά του καθένα μας να μη μένει βλέμμα βοδιού, αλλά να γίνεται βιβλίο ανοιχτό να το διαβάζεις. Επεξεργάζεται το πετσί της κεφαλής μας και δημιουργεί πρόσωπο."

Από το Λιαντίνη. Και τα Ελληνικά (13)

Από τους άλλους; Τους εκπροσώπους του ΔΝΤ;

Ψάχνουν βοσκούς για βόδια. Να τα βοσκούν καλά καλά για να τα αρμέγουν αύριο τα αφεντικά.

Κι άφησα πίσω μου τα βόδια. Και τράβησα κατά θάλασσα μεριά. Ελεύθερη από το φορτίο της μέρας και τις προσταγές των δυνατών. Εγώ δε γεννήθηκα να βόσκω βόδια. ΤΕΛΟΣ.

Το ακήρατον... ξέρετε τι είναι το ακήρατον;

"Ο Rilke περιέγραψε τον ανθρώπινο βίο ως την άρρητη θέση του επίπονου Πουθενά, που μεταπίπτει αέναα από το ακήρατο Ελάχιστο στο κενό Πλείστο."


ακήρατο Ελάχιστο; τι θέλει να πει ο ποιητής;

Ο ποιητής Λιαντίνης - λάτρης του Σεφέρη, του πρώτου που έθεσε τον όρο επαρκής αναγνώστης...

Σήμερα αναγκάστηκα να δώσω δυο ώρες της ζωής μου για να ακούσω την αποδόμηση του όρου "επαρκής αναγνώστης". Διότι οι νέες θεωρίες, εκμεταλλευόμενες και διαστρέφοντας τα πορίσματα της Πραγματολογίας απαιτούν να μη φέρνουμε τον αναγνώστη ή τον ακροατή σε δύσκολη θέση. Να του προσφέρουμε το μήνυμα στη μορφή που εκείνος μπορεί να κατανοήσει και να μην παρανοήσει... Και το παξιμάδι βρεγμένο, που λέει ο σοφός λαός.

Τις θεωρίες του Σεφέρη και τις υπόλοιπες που οφείλει να γνωρίζει όποιος καταπιάνεται με τα γραψίματα τις έμαθα πέρυσι. Στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής του ΕΚΕΒΙ. Με 500 ευρώ για 30 ώρες και που δεν κλαίω. Γιατί το αντίτιμο στάθηκε πολύτιμο. Και η γνωριμία με το Δάσκαλο Αντρέα Μήτσου, μια καθοριστική γνωριμία της ζωής μου.

Ο Λιαντίνης δεν μπορεί να αγνοούσε αυτές τις θεωρίες. Φιλόλογος ων. Και ποιητής. Και βαθύς μελετητής του Σεφέρη.

Ρώτησαν λέει κάποτε το Σεφέρη: «και ο αναγνώστης τι πρέπει να κάνει;», ο Σεφέρης απάντησε: «Ε! Κάτι πρέπει να κάνει και αυτός!».

Ο αναγνώστης ειδικά του Λιαντίνη πρέπει να κάνει πάρα πολλά. Και όχι τυχαία. Είναι συνειδητή επιλογή του Δημήτρη Λιαντίνη να απευθύνεται στους ελάχιστους και όχι στους πλείστους. Κι όχι από διάθεση ελιτισμού. Μα γιατί ο Λιαντίνης παραμένει Δάσκαλος και στη γραφή. Αναγκάζει λοιπόν επιτηδευμένα τον αναγνώστη για όλο και βαθύτερη κατανόηση της γλώσσας.

Γράφοντας όμως το Έξυπνον Ενύπνιον, που μη λησμονούμε ότι προοριζόταν για διδακτορική διατριβή, ήξερε πως τέτοιες διαδικασίες μπορούν να αποβούν μοιραίες. Όσο και αν θεωρητικά οι κριτές του θα έπρεπε να είναι επαρκείς αναγνώστες ντε φάκτο.

Έτσι ο Λιαντίνης λαμβάνει τα μέτρα του. Παραθέτει στη δυσνόητη πρόταση και σκίτσο.


Και είναι το ακήρατον εκείνο το λευκό και το ανόθευτο. Α στερητικό ετυμολογούν τα λεξικά και κεράννυμι = αναμειγνύω...

Πού να το βρεις αυτό το αμόλυντο; Άνθρωπος είσαι, όχι θεός.

Και μόνο δύο άνθρωποι είχαν τη χάρη να εγγίξουν εκεί που άλλα χέρια ανθρώπινα δε δυνηθήκανε να φτάσουν. Ο Ηράκλειτος και ο Ρίλκε, λέγει ο Λιαντίνης... Αυτοί και μόνο γεύτηκαν το δυνατό Αδύνατο. Εκείνη την γραμμούλα ανάμεσα στο Ακήρατον και στο Κενόν...

Παράθεση :

Την περιοχή του αγαθού, που ορίζεται μεταξύ των απαρχών της ελπίδας και της απελπισίας ή μεταξύ των απαρχών του δυνατού και του αδύνατου, ονομάζει ο Πίνδαρος «έμπρακτον μαχανάν» και την συνιστά στον άνθρωπο ως τον τελικό σκοπό του πρακτικού του χρέους, καθώς αποτρέπει τούτον από τη θήρευση του θεϊκού βίου.

Στην ίδια περιοχή κινείται και ο ποιητικός κόσμος του Rilke, το ενδοσύμπαν.

Εάν ήταν δυνατό να ευρεθεί ένας τρίτος ανθρώπινος τύπος – ως ζητητής του όντος – επάνω από τους φιλοσόφους και τους ποιητές, που να μεταχειρισθεί το διαυγές μόνο της φιλοσοφίας και το Είναι μόνο της ποίησης, ο ζητητής αυτός θα μας οδηγούσε ασφαλώς στην απόλυτη γνώση. Διότι θα εκινιόταν στη διάσταση της πληρότητας.

Αλλά αυτόν τον τρίτο τύπο απόκλεισε πρώιμα η ανθρωπολογία της προσωκρατικής φιλοσοφίας και όψιμα η σύγχρονη ποίηση.

Ο Ηράκλειτος όρισε το βίο του ανθρώπου ως το θάνατο του θεού και αντίστροφα.

Ο Rilke περιέγραψε τον ανθρώπινο βίο ως την άρρητη θέση του επίπονου Πουθενά, που μεταπίπτει αέναα από το ακήρατο Ελάχιστο στο κενό Πλείστο.

Είναι δυνατό να αναφέρουμε ως ποιητικούς φιλοσόφους – για να σταθεί κανείς σε παραδείγματα – τον Πλάτωνα, τον ι. Αυγουστίνο και τον Bergson, ως φιλοσοφικούς ποιητές τον Αισχύλο, τον Dante και τον Holderin.

Ο Ηράκλειτος και ο Rilke δεν είναι ούτε ποιητικοί φιλόσοφοι, ούτε φιλοσοφικοί ποιητές. Διότι είναι κάτι περισσότερο και από φιλόσοφοι και από ποιητές. Είναι οι εχέφρονες αγωνιστές στην υπηρεσία μιας ανέφικτης δυνατότητας και φέρονται ως άρρητα φαινόμενα ορμής προς τη διάσπαση των ανθρωπίνων ορίων, ενώ τους κυβερνά η ήρεμη συνείδηση, ότι τα ανθρώπινα όρια δεν υπερβαίνονται.

Η δραματική ένταση της «Ανατομίας του δόκτορος Tulp», που στον πίνακα του Rembrandt εμφανίζεται με φύση «μιμητική», σ’ αυτούς, εξ αιτίας του τρόπου ζωής των, έχει φύση «φυτουργική».

Βεβαίως δεν ημπόρεσαν να πραγματοποιήσουν τον τρίτο τύπο ζητητού, αλλά επέτυχαν να κρατήσουν την ζωή τους σε μια νέα διάσταση, ένα σημείο ακριβέστερα (ά – τοπος τόπος), ανάμεσα στο Είναι και το μη – Είναι. Τη διάσταση αυτή την ονομάζουμε το δυνατό Αδύνατο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, Έξυπνον Ενύπνιον, 22 - 23

Και συ, ο δάσκαλος;

Που πρέπει να κοινωνήσεις στο παιδί αυτόν τον κόσμο, τον μικρό, το μέγα;

Σε ποιον ά-τοπο τόπο να σταθείς;

Εσύ, που σαν το Σεφέρη κάνεις δυο επαγγέλματα, του ανθρώπου και του υπαλλήλου;

Πώς να το φτάσεις το ακήρατο έστω και στο Ελάχιστο, στο κατώτατο δηλαδή του όριο;

Δεν είσαι φιλόσοφος. Δεν είσαι ποιητής. Είσαι όμως δάσκαλος. Που να μην ήσουν...

Και είναι κάποιες μέρες φορτωμένες. Σαν και σήμερα. Που λαχταράς και διψάς αφόρητα για εκείνο το σημείο του απόλυτου ορίου του ανθρώπου.

Βγαίνεις τότε και πας στη θάλασσα. Παρά θιν' αλός ατρυγέτοιο...

Να περπατήσεις έστω. Στη γραμμή των κοχυλιών... των άσπρων κοχυλιών. Που δεν τα θρυμματίσαν οι πατούσες των πολλών. Που δεν τα άρπαξαν της θάλασας οι άρπυιες...

Σε κείνη τη βραγιά που γέννησε την Αφροδίτη. Κι εκεί που ξεβράστηκε το ματωμένο δελφίνι του Ρίλκε...


Ένα κοχύλι και η αγωγή. Σαν το μικρό κοχύλι στην αμμουδιά που έπαιζες παιδί...

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στην αμμουδιά του Ομήρου;

Μονάχη έγνοια μου αυτό το μικρό κοχύλι στη δική μου αμμουδιά.

Και το ακήρατο Ελάχιστο που κυνηγάω...

________________________________________________

Εξαιρετικά αφιερωμένο στη Μελίνα...