Λιαντίνης: "Η πιο σημαντική μου πρόταση"

"Λουλούδω, Σήμερα 18 Νοέμβρη 1996 έγραψα την πιο σημαντική μου πρόταση..."

Μ' αυτή τη δήλωση ξεκινά το χειρόγραφο σημείωμα που παραθέτουμε παρακάτω. Αποστολέας ο Δημήτρης Λιαντίνης. Παραλήπτης η σύζυγός του, η Λουλούδω του. Προσφώνηση που εξηγεί και ερμηνεύει πολλά και ειδικά όταν κανείς λάβει υπόψη πως ανήκει σε ένα ζευγάρι με είκοσι και πλέον χρόνια γάμου.



Εδώ όμως δεν ενδιαφέρει η τρυφερότητα που κατάφερε να ξεπεράσει την ανία δύο δεκαετιών γάμου αλλά ο πνευματικός δεσμός ανάμεσά τους. Ο Λιαντίνης με το σημείωμα αυτό ανακοινώνει ότι έγραψε την πιο σημαντική του πρόταση. Την αφήνουμε να τη διαβάσετε κατευθείαν από το δικό του χέρι. Επισημαίνουμε μόνο ότι ο άνθρωπος που πρώτος τη μαθαίνει, ο άνθρωπος που ο ίδιος νιώθει την ανάγκη να του εκμυστηρευτεί αυτό που έγραψε, είναι η γυναίκα του. Δείτε ακόμη πώς περιγράφει ότι "γιόρτασε" τη σύλληψη αυτής της πρότασης:



Η πρόταση, η πιο σημαντική όπως ο ίδιος λέγει ότι έγραψε, δεν είναι άλλη από εκείνη που διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας και συγκεκριμένα ολόκληρη η τελευταία παράγραφος:


Υπενθυμίζουμε ότι η φωτογραφία στο οπισθόφυλλο είναι δια χειρός της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη και από το ταξίδι που πραγματοποίησαν με τον άντρα της στην Αίγυπτο, το 1995.

Η πιο σημαντική πρόταση που έγραψε ο Λιαντίνης σύμφωνα με τον ίδο δεν είναι μια πρόταση ποιητική με τη στενή έννοια του όρου. Είναι καταπώς ο ίδιος την αντιλαμβάνεται ένας κεραυνός, κάτι παραπάνω από ένα οδηγητικό άνυσμα, μια κατάφαση άνευ όρων στη ζωή που προσφέρεται ακόμη και χωρίς την "έλπιση φωτιάς", που λέει ο Σεφέρης.

Το απρόσωπο "γίνεται" του σημειώματος σημειώνεται ως "δύνεσαι" στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας. Εκεί τελειώνει η Γκέμμα και όχι στη λέξη αλήθεια, όπως έχει γραφτεί και στο παρελθόν. Το "δύνεσαι" επικεντρώνεται με τεράστιο βαθμο διαύγειας, ώστε καμιά αμφιβολία να μην τίθεται, στο πρόσωπο του ιδίου και τον χαρακτηρίζει απόλυτα αφού ο "κεραυνός" καταλαμβάνει το μισό περίπου του βιογραφικού του στίγματος.

Το ποτήρι της απουσίας είναι γεμάτο αγιορείτικο λευκό.

Δανάη,

το γράμμα που παραθέτεις είναι σίγουρα από συνέντευξη του 1999 στο περιοδικό ΓΥΚΑΙΚΑ, γι’ αυτό και η εκτύπωσή του για δεύτερη ή τρίτη φορά το καθιστούν σε ορισμένα σημεία λίγο δυσανάγνωστο.
Επειδή για το «δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις» έχουν γραφεί πολλά στο Internet και ομολογώ ότι η απορία μου πάντα υπήρξε· καλά ένας δεν βρίσκεται να το ερμηνεύσει και να μεταφράσει το ρήμα «αποκαρτερώ» σωστά;

Σίγουρα πιστεύεις ότι ο παραλήπτης του γράμματος γνωρίζει την ερμηνεία. Δεν θα γινόταν αλλιώς. Μάλιστα ένα τέτοιο σημαντικό γράμμα να μην το συζητούσε.

Λοιπόν. Το πόσο γνωρίζει την ελληνική γλώσσα ο Λιαντίνης, είναι γνωστό. Το πόσο παίζει επίσης με τις λέξεις και προβληματίζει τον αναγνώστη επίσης γνωστό. Το πόσο βάζει τον αναγνώστη του να ψάξει σε λεξικά είναι επίσης γνωστό.

Το πολυαναζητούμενο αίνιγμα λοιπόν το απαντά ήδη.

Η σημασία του αρχαίου ρήματος αποκαρτερώ είναι «πεθαίνω εκουσίως, δηλαδή αυτοκτονώ και μάλιστα δια ασιτίας». Σου παραθέτω ενδεικτικά δύο παραδείγματα από τους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου. Το πρώτο αφορά στο θάνατο του Λυκούργου (Λυκούργος, κεφ. 29). «Ετελεύτησεν δε αποκαρτερήσας...= Αφήκε τον εαυτόν του να εξασθενήσει από την πείναν και απέθανε». Το δεύτερο πάλι από τον Πλούταρχο (Νουμάς, κεφ. 21). «...και ηττηθείς απεκαρτέρησεν = και ηττηθείς αυτοκτόνησε δι’ ασιτίας».
Ο Λιαντίνης όμως τόσο στο γράμμα του όσο και στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας γράφει «(γίνεται) δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις = μπορείς να μην αυτοκτονήσεις με ασιτία». (Αχ εκείνο το μην που δεν θέλουν να το δουν, γιατί τους χαλάει το σενάριο). Και τι απαντά λοιπόν σε αυτό το αίνιγμα. Ναι, δύναμαι.

Όμως το ρήμα αποκαρτερώ έχει και μια μεταγενέστερη σημασία που σημαίνει δεν αντέχω άλλο. Με αυτή τη δεύτερη σημασία το χρησιμοποιεί ο Λιαντίνης στη Γκέμμα στη σελ. 42, όταν γράφει για τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του που είχαν βουλιάξει στο ηδονικό αποκάρωμα με την Κίρκη: «Ο Οδυσσέας αποκαρτέρησε κάπου» = δεν άντεξε άλλο και πήρε τα βουνά και τα όρη.
Στη χρήση του ρήματος στην επιστολή και στη Γκέμμα ο Λιαντίνης παίζει και με αυτή τη δεύτερη ερμηνεία. Γιατί πλέον έχουμε δύο αρνήσεις που ισοδυναμούν με μία κατάφαση.
Γράμματα σωστά μας ζητάει Δανάη ο Λιαντίνης να μάθουμε. Η απαιδευσία των παιδιών μας στην ελληνική γλώσσα τον πονούσε πολύ.

Αλέξανδρε για τον κεραυνό και το Νίτσε, θα σου απαντήσω κάποια άλλη στιγμή.

Ένα ακόμη ντοκουμέντο από το Αρχείο του Δημήτρη Λιαντίνη μας απέστειλε η σύζυγός του. Το περίφημο "αποκαρτέρησε"... Πού και πότε το συνάντησε ο Δημήτρης Λιαντίνης στη βιβλιογραφία.

Το κρατήσαμε να το ανεβάσουμε σήμερα. 29 του μήνα. Άλωση της Πόλης...

29 του μήνα. Ανάβαση στον Ταΰγετο σύμφωνα με το ΟΡΕΙΠΟΡΙΚΟ που άφησε.

Θυμίζω ότι ο Δημήτρης Λιαντίνης επέλεξε το Μυστρά για να τελέσει τους γάμους του με την κ. Νικολίτσα Γεωργοπούλου. Το Μυστρά που ξεπροβόδισε τον τελευταίο αυτοκράτορα...


Και στις 29 του Μάη ανεβαίνει στον Ταΰγετο όντας πια στην τελική ευθεία για το μεγάλο του στρατήγημα.

Λίγο πριν θα συναντήσει στη Σπάρτη το Γιάννη και την Ηρώ Κεκέ. Θα τους ζητήσει να στεφανώσουν τον Λυκούργο. Για προσέξτε το απόσπασμα από τους βίους του Πλουτάρχου. Μιλά κι εδώ για το Λυκούργο...

Δανάη, επιτρεψέ μου την πλήρη παραπομπή.

Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ, κεφ. 29.