ΣΧΟΛΙΑ και ΣΧΟΛΙΑΝΑ

Αγαπητή Διώνη να αρχίσουμε τις ερωτήσεις; Έχει σχέση με την Κρήτη;

Ναι, Σωτήρη. Κρήτη. Μπράβο. Άρα ξέρεις και την περίπτωση.

Το θέμα είναι πως σήμερα εκτός προγράμματος τη συνάντηση ολοζώντανη μπροστά μου. Μια ίδια περίπτωση ανθρώπου. Ρε μπας και το προκάλεσα με τη χτεσινή ερώτηση;

Αφορά το Νίκο Καζαντζάκη και την πρώτη του γυναίκα, τη Γαλάτεια Αλεξίου που δυστυχώς έμεινε στην ιστορία ως Γαλάτεια Καζαντζάκη. Μοίρα των γυναικών της γενιάς της.

Το όλο ζήτημα αφορά ένα βιβλίο της:


Η Γαλάτεια γεννήθηκε στην Κρήτη στα 1886. Ο πατέρας ήταν ο Στυλιανός Αλεξίου και ήταν λόγιος. Με το οικογενειακό όνομα ο κόσμος γνώρισε την αδερφή της Γαλάτειας, την Έλλη Αλεξίου, την πεζογράφο.

Η Γαλάτεια, που κι εκείνη από μικρή στράφηκε στο γράψιμο, έχασε νωρίς το πατρικό της επώνυμο, καθώς παντρεύτηκε τον Νίκο Καζαντζάκη το 1911.

Τι είναι Νίκος Καζαντζάκης γνωρίζουμε σήμερα καλά. Έτσι λέμε. Εννοώντας βέβαια πως έχουμε διαβάσει και ξαναδιαβάσει τα βιβλία του και έχουμε ερωτευτεί το γράψιμό του. Για τον άνθρωπο όμως Νίκο Καζαντζάκη τι ξέρουμε;

Κατά τα ειωθότα λαμβάνουμε ακέραια τη φαντασία μας και χτίζουμε είδωλα... Διαβάσαμε κάποτε την ΑΣΚΗΤΙΚΗ του και μείναμε βλακωδώς με το στόμα ανοικτό! Πωπώ! Τι λέει ο άνθρωπος! Και μετά χορέψαμε με το Ζορμπά του και ένα πρωτόγνωρο αεράκι ελευθερίας δρόσισε το κουρασμένο μας κούτελο!

Ξέρουμε βεβαίως πως ο Καζαντζάκη κυνηγήθηκε από το παπαδαριό της εποχής του. Αλλά και για τούτο τον θαυμάζουμε ακόμη περισσότερο. Βιαστικά ξηλώσαμε από το Σταυρό το Χριστό και βάλαμε εκεί τον ίδιο το συγγραφέα. Προσκυνήστε τον!

Εγώ είμαι καζαντζική ως το κόκαλο και ως το μεδούλι. Μην κοιτάτε που έτσι μιλάω. Μιλάω με τη φωνή του δίκιου και της αλήθειας.

Στα 1911, πολύ πριν ο κόσμος γνωρίσει αυτό που λέμε σήμερα Καζαντζάκης και γεμίζει το στόμα μας μέλι... εκείνος παντρεύτηκε μια μικρή κρητικοπούλα. Μικρή και χρόνια δύσκολα για τις γυναίκες, εκείνη όμως είχε λάβει παιδεία ξεχωριστή. Ίσως και λόγω αυτής της παιδείας εκτίμησε πολύ νωρίτερα από τους άλλους το άστρο του Καζαντζάκη.

Όταν όμως κλείνει πίσω σου η πόρτα της παστάδας, δεν κοιμάσαι με το άστρο αλλά με τον αληθινό άνθρωπο. Κι εκεί έσβησαν ξαφνικά τα άστρα από το στερέωμα που εκείνη είχε ονειρευτεί... Προσγείωση στην πραγματικότητα!!!

Τον άντεξε και την άντεξε - για να είμαστε δίκαιοι - μέχρι το 1924. Από κει και μετά οι δρόμοι τους χώρισαν. Τι έκανε ο Καζαντζάκης το ξέρουμε αρκετά καλά. Έφτασε το άστρο του στους εφτά ουρανούς. Από κει ήρεμος και γαλήνιος πια κατοπτεύει τα πλήθη που τον δοξάζουν. Κέρδισε την ενδοκοσμική του αθανασία.

Η Γαλάτεια; Αυτή σύντομα ξαναπαντρεύτηκε. Το Μάρκο Αυγέρη. Γνωστός λογοτέχνης κι εκείνος, όχι όμως Καζαντζάκης.

Για εκείνη όμως ήταν αργά να πάρει το όνομα του νέου συζύγου ή έστω να κρατήσει το πατρικό της. Από την εποχή που ήταν γυναίκα του Καζαντζάκη είχε ήδη καταθέσει έργα της με το όνομα αυτό: Γαλάτεια Καζαντζάκη. Και με αυτό συνέχισε να δημοσιεύει.

Ασχολήθηκε με πολλά είδη του λόγου. Το έργο της είναι αρκετά πλούσιο. Όπως και η δράση της στα κοινωνικά ζητήματα. Έγραψε χαρακτηριστικά για εκείνη ο Τάκης Αδάμος:

Παράθεση :

Στη Γαλάτεια Καζαντζάκη ανήκει η μεγάλη τιμή να είναι η πρώτη ελληνίδα σοσιαλίστρια συγγραφέας. Κι ήταν ανάμεσα στους πρώτους έλληνες λογοτέχνες – τον Κ. Θεοτόκη, τον Κ. Παρορίτη, τον Ρήγα Γκόλφη, τον Π. Πικρό, τον Ν. Κατηφόρη κ.λ.π. – που έμπασαν στη λογοτεχνία μας τα κοινωνικά προβλήματα, φωτισμένα με το φως της πρωτοπόρας κοσμοθεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού.

Πολύπλευρο ταλέντο, η Γαλάτεια καλλιέργησε μ’ επιτυχία όλα τα είδη του έντεχνου λόγου: ποίηση, πεζογραφία, θέατρο. Κι ακόμα μεγάλο μέρος της πνευματικής δημιουργίας της το αφιέρωσε στην παιδική λογοτεχνία. Έγραψε, επίσης, μελέτες για τον Γκόρκι, τον Γκόγκολ, τον Καβάφη και μετέφρασε αρχαίους έλληνες συγγραφείς. Το έργο της, πλούσιο σε ποσότητα, ξεχωρίζει για την υψηλή λογοτεχνική του ποιότητα. Διαπνέεται ολόκληρο από βαθύ ανθρωπισμό, που αναβλύζει από τα ευγενικά ιδανικά, στα οποία πίστεψε βαθιά κι υπηρέτησε πάνω από μισόν αιώνα.

Ανάμεσα στο έργο αυτό υπάρχει και το βιβλίο ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΙ. Κυκλοφόρησε λίγα χρόνια πριν κλείσει τα μάτια της. Πέθανε το 1962. Ο Καζαντάκης είχε πεθάνει από το 1957. Τότε κυκλοφόρησε και το βιβλίο της Γαλάτειας. Ήταν ένα μυθιστόρημα γραμμένο όμως ολοκάθαρα ως αυτοβιογραφία. Οι δύο ήρωες του βιβλίου δεν ήταν άλλοι από εκείνη και τον Καζαντζάκη. Τι σημασία έχει αν είχαν άλλα ονόματα;

Θα παραθέσω παρακάτω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο αυτό.

Παράθεση :

…Για να γιορτάσουνε το γεγονός αποφάσισαν να πάνε και τη μέρα κείνη με τα πόδια στο γαλατάδικο και να γυρίσουν ξανά όλοι μαζί. Τη λιακάδα της μέρας ακολουθούσε μια φεγγαρολουσμένη νύχτα χωρίς καθόλου κρύο. Με τις κουβέντες και τα γέλια πληροφορήθηκε η Δανάη και τούτο δω: Πως το βραβείο ήτανε και χρηματικό. Νάτον πάλι ατόφιος ο Αλέξανδρος.

-Η ιδέα σου να υποβάλεις έργο ήτανε ξέρεις πρώτης τάξεως, είπε σε μια στιγμή ο Γιαννέλλης… Κατά έναν τρόπο δοκιμάζει κανείς τη δύναμή του χωρίς βέβαια σε περίπτωση αποτυχίας ν' απογοητευθεί και να χάσει το κουράγιο του.

-Πολύ σωστά, πετάχτηκε ο Ζέρβας, χωρίς όμως να παραγνωρίζουμε τη σημασία ενός βραβείου. Είμαι σίγουρος πως ο Αλέξανδρος θα δουλεύει από δω και μπρος με περισσότερη αυτοπεποίθηση. Δεν είναι έτσι, Αλέξανδρε;

-Δεν ξέρω… μπορεί.

-Εγώ πάλι πιστεύω, κ. Γιαννέλλη, ανακατεύτηκε η Δανάη, πως όσο περισσότερο είναι κανείς φιλόδοξος τόσο λιγότερο διακινδυνεύει μια αποχτημένη φήμη. Λέω λοιπόν πως ο Αλέξανδρος δε θα λάβαινε ποτέ μέρος σ' έναν ανοιχτό διαγωνισμό, ξέροντας πως μια αποτυχία θα επηρέαζε τη γνώμη που έχουν όλοι σήμερα γι αυτόν. Και θάκανε πολύ φρόνιμα. Τη γνώμη αυτή τίποτα δεν πρέπει να κλονίσει από δω κι εμπρός. Ούτε θα την κλονίσει, είμαι βέβαιη.

-Τι ωραίο πράγμα νάχει κανείς πλάι του μια γυναίκα με τόση πίστη, είπε ο Ζέρβας.

-Ό,τι λέω δεν αφορά διόλου την πίστη μου στο έργο του Αλέξανδρου, αλλά το πόσο είναι αναγκασμένος όποιος έβαλε σκοπό της ζωής του να φτάσει κάπου, να σπουδάζει διαρκώς τους τρόπους που θα τον οδηγήσουν ασφαλέστερα, όπως, π.χ., η δημιουργία κάποιου μύθου γύρω από το άτομό του… και προ πάντων να ξέρει πως αν έχει δέκα και κάνει θόρυβο σα νάχει εκατό πετυχαίνει, ενώ το ενάντιον αν έχει αξία εκατό και σωπαίνει πεθαίνει και ξεχνιέται σα να μην έζησε ποτέ. Αυτό λέω.

-Ώστε όλοι όσοι ξέφυγαν τη λησμονιά το πέτυχαν όχι γιατί ήταν μεγάλοι δημιουργοί, αλλά γιατί κάνανε θόρυβο; ρώτησε ο Ζέρβας.

-Εκείνοι που λέτε είναι οι μεγαλοφυΐες. Τα φωτεινά μετέωρα που μετριούνται εύκολα και τους ξέρουν οι αιώνες. Αυτοί σίγουρα δεν χρειάστηκαν κανένα θόρυβο… εδώ όμως δεν μιλάμε γι αυτούς.

Ο μόνος που δεν έπαιρνε μέρος στη συζήτηση ήτανε ο Αλέξανδρος. Προχωρούσε με το κεφάλι ψηλά όπως συνήθιζε, κοιτάζοντας μακρυά το βάθος του ατέλειωτου δρόμου.

Η παρέα διαλύθηκε πολύ γρήγορα εκείνο το βράδυ. Ο Αλέξανδρος ρώτησε σε μια στιγμή τη Δανάη αν κρυώνει και κείνη είπε «ναι, λιγάκι». Δεν εκρύωνε, αλλά κατάλαβε πως ήθελε να φύγουν. Η συζήτηση της βραδυάς με το δρόμο που πήρε τον δυσαρέστησε. Ήτανε φοβερό να πει η Δανάη πως δε θα υπόβαλλε ποτέ έργο σε ανοιχτό διαγωνισμό μια και δε θάτανε σίγουρος εκατό τα εκατό. Και πότε τόπε; Όταν εκείνος δικαιολογήθηκε πως τάχα της έκρυψε τη συμμετοχή του για να μη στενοχωρηθεί αν αποτύχαινε. Όλα όσα ειπώθηκαν από μέρος της έδειχναν ολοφάνερα πως δεν το πίστευε, όπως ενόμιζε ο Ζέρβας, σαν σίγουρο κεφάλαιο της πνευματικής Ελλάδας, αλλά σαν ένα φιλόδοξο που θέλει να φτάσει ψηλά, αδιαφορώντας με ποια μέσα.

Ακολούθησαν μέρες σιωπηλής ψυχρότητας. Ο Αλέξανδρος έμοιαζε με σκαντζόχοιρο. Μόλις μυριζόταν στον αέρα κάτι δυσάρεστο, ευτύς μαζευόταν κι όρθωνε τ' αγκάθια του. Η Δανάη τόξερε. Δεν άντεχε στην κριτική, όταν δεν τόνε λιβάνιζε. Το ξεσπάθωμα της Δανάης τον αναστάτωσε.

-Τι είμαι εγώ, στο κάτω-κάτω, για να με λογαριάζεις τόσο; του είπε μια βδομάδα υστερότερα, όταν πια παρατραβούσαν οι μούσκλες. Αν ήμουνα στη θέση σου θάξερα θαρρώ τι αξίζει η δουλειά μου, ώστε να μην επηρεάζομαι από την οποιαδήποτε κριτική. Προ πάντων θάξερα πως η Τέχνη είναι ένα είδος Ιμαλάια και πως βρίσκομαι στα ριζά. Το λοιπόν, τι σημασία θάχαν οι κριτικές του ενός ή του άλλου, καλές ή κακές; Έγραψες κάτι και σου το βράβεψαν. Αυτό όμως δε θα πει πως δε θα γράψεις έργα πολύ σπουδαιότερα που ίσως να μην αναγνωριστεί η αξία τους. Εκτός πια αν νομίζεις πως επειδή σε βραβέψανε είσαι κιόλας Σαιξπήρος, πράμα που δεν το πιστεύω.

Ο Αλέξανδρος, αυτά λέγουνταν στην ανατολική βεράντα, κοίταζε το γιομάτο φεγγάρι μέσα από τα δέντρα κ' ήτανε σα να μην την άκουε. Όχι, δεν ήτανε εκείνη που του ταίριαζε. Στον Αλέξανδρο θα ταίριαζε μια γυναίκα ή απλοϊκή κι αγαθή, ή πονηρή. Η Δανάη δεν ήταν ούτε το ένα ούτε το άλλο. Πολλές φορές ωστόσο κάθιζε στο σκαμνί τον εαυτό της. Γιατί μπέρδευε ολοένα τον άνθρωπο με το συγγραφέα; Ο άνθρωπος της είχε φταίξει, όχι ο συγγραφέας. Κι αυτή είχε αγαπήσει τον συγγραφέα. Μόνο αυτόν. Την ιδιότητα που τον ξεχώριζε απ' όλους τους νέους του τόπου, αυτήν είχε αγαπήσει. Αυτή την ξετρέλλανε. Αν δεν έγραφε, σίγουρα δεν θα τον πρόσεχε. Γιατί λοιπόν δεν της έφτανε η πραγματοποίηση του ονείρου να ζει πλάι του, κάτω από την ίδια στέγη και νάναι οι δυο τους το εξωτικό ζευγάρι που οι νέοι τους φίλοι τόσο αγαπούσαν και το χαίρουνταν; Γιατί; Γιατί όσα της είχε αρνηθεί ο άνθρωπος, της τ' αρνιόταν κι ο δημιουργός. Να γιατί.

Όμως η Δανάη έκανε όρκο να μην του φερθεί ποτέ έτσι σαν εκείνο το βράδυ… Θα περιμένει… Ποιος ξέρει… Μπορεί νάτανε ακόμα νωρίς. Κι άλλοι μεγάλοι τεχνίτες είχανε τα κουσούρια τους. Ο Βερλαίν ήτανε αρσενοκοίτης και έφτασε να γενεί φονηάς, πήγε φυλακή. Ο Πόου πέθανε στο δρόμο αλκοολικός. Ο Ντοστογιέβσκη έχανε στη ρουλέττα ακόμα και τα καθημερινά έξοδα του σπιτιού του… Με τη διαφορά, συλλογιόταν πάλι, πως αυτωνών τα κουσούρια ήτανε τα πάθη τους, ενώ τα κουσούρια του Αλέξανδρου φανέρωναν ίσα-ίσα πως ήτανε στερημένος κι από τα πιο κοινά ανθρώπινα αισθήματα. Κι όταν αυτά λείπουν, ό,τι κι αν πούμε στην τέχνη δε θάναι «χαλκός ήχων και κύμβαλον αλαλάζον;»…

Το βρήκα δημοσιευμένο ΕΔΩ.

Δε χρειάζεται νομίζω να εξηγήσω ποια είναι η Δανάη του μυθιστορήματος και ποιος ο Αλέξανδρος, ο συγγραφέας ο στερημένος από τα πιο κοινά ανθρώπινα αισθήματα!!! Γαλάτεια και Νίκος Καζαντζάκης!!!

Το βιβλίο της Γαλάτειας που δε γνωρίζω αν πρόλαβε να κυκλοφορήσει πριν ή μετά το θάνατο του Καζαντζάκη, συνέβησαν και τα δύο τον ίδιο χρόνο, το 1957, έτυχε πολύ άσχημης υποδοχής εκ μέρους των κριτικών. Τουλάχιστον της πλειοψηφίας.

Έφτασαν να αμφισβητήσουν ακόμη και αν τον γνώριζε. Είναι ιστορία αυτή επαναλαμβανόμενη ως φαίνεται και για τούτο θέλησα να την ανεβάσω εδώ, σε ένα θέμα που αφορά αποκλειστικά το Δημήτρη Λιαντίνη.

Και το σκέφτηκα όχι γιατί είναι ταυτόσημη, πράγμα που δε νομίζω να χρειάζεται περαιτέρω στήριξη, αλλά γιατί παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες. Έχει όμως και μία μεγάλη διαφορά. Η μία είναι μισό αιώνα πίσω και η άλλη έχει αναστατώσει το παρόν μας.

Πάρε τώρα το ρολόι σου. Και κόλλα το στη μύτη σου. Μπορείς να δεις την ώρα; Όχι βέβαια. Για να δεις ακόμη και την ώρα στο ρολόι χρειάζεσαι μια κάποια απόσταση. Πολύ περισσότερο αυτό συμβαίνει με τα γεγονότα. Απόσταση χρονική που θα μπορέσει να δείξει και να φωτίσει όλες τις πτυχές ώστε να υπάρξει αντικειμενική εξέταση του θέματος.

Είναι λάθος ούτως ή άλλως να μιλά κανείς για πράγματα που δεν έχουν απόσταση ασφαλείας.

Έτσι λοιπόν και με τη Γαλάτεια. Τάραξε άσχημα τα βαλτόνερα της εποχής της εκφέροντας άλλη γνώμη από εκείνη που η κοινή έτρεφε για τον μέγα και τρανό Καζαντζάκη και κατάφερε το αναμενόμενο. Να στραφούν εναντίον της!

Μα αυτό είναι και το συνηθισμένο όταν κάποιος μας πετά την αλήθεια κατάμουτρα. Δε στεκόμαστε στο γιατί το λέει, παρά αρπάζουμε μεμιάς πέτρες και ορμάμε να του ανταποδώσουμε το πλήγμα που δεχτήκαμε.

Σήμερα όμως, μισό αιώνα μετά, και με πεθαμένους από χρόνια και το Νίκο και τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο κόσμος κατάφερε να συνέλθει από την οδυνηρή έκπληξη και στρέφεται με σεβασμό στο έργο της Γαλάτειας.

Μια σημαντική τοποθέτηση για το έργο της αυτό βρήκα σε ένα διαδικτυακό χώρο αφιερωμένο στη Γαλάτεια, με την υπογραφή του Τάκη Αδάμου.

http://gkazantzaki.bravehost.com/anthropoi.html

Σας αφήνω να το διαβάσετε μόνοι σας και να βρείτε στον ίδιο χώρο και πολλά άλλα στοιχεία για τη σπουδαία αυτή γυναίκα και εξίσου σπουδαία παρουσία στα ελληνικά γράμματα. Μεταφέρω μόνο το εξής ως ιδιαίτερα σημαντικό στη συνεξέταση του ζητήματος με την περίπτωση του ζεύγους Λιαντίνη:

Παράθεση :

Το πιο πάνω σχόλιο του Τάκη Αδάμου τα λέει σχεδόν όλα. Η Γαλάτεια με το βιβλίο αυτό υπέγραψε την καταδίκη της, αφού τόλμησε να θίξει το ιερό τέρας της ελληνικής λογοτεχνίας, το Νίκο Καζαντζάκη. Το αν έχει δίκιο ή άδικο σ’ αυτά που γράφει δε νομίζω να έχει σημασία. Ο Καζαντζάκης φαίνεται να βρίσκεται στο απυρόβλητο, ενώ η Γαλάτεια είναι ό,τι πρέπει για σάκος του μποξ. Έτσι, χτυπήθηκε και χτυπιέται από πολλούς, αλύπητα, για το βιογραφικό της αυτό μυθιστόρημα. Προφανώς δεν ξέρει η ίδια τι έζησε με τον Καζαντζάκη και ξέρουν οι άλλοι. Τραγελαφικό!

Πολλοί λένε ότι αδικεί παράφορα το συγγραφέα μ’ αυτά που του καταλογίζει, αλλά κανείς απ’ αυτούς δε σκέφτεται πόσο ο ίδιος ο συγγραφέας αδίκησε τόσο τον εαυτό του όσο και κείνην. Η Γαλάτεια γράφει για τον άνθρωπο, κι ο Νίκος για τον υπεράνθρωπο. Η Γαλάτεια ζει στην εποχή της, ο Νίκος θέλει να αναβιώσει κάποιες άλλες. Η Γαλάτεια συμμερίζεται τον πόνο του λαού, τον αγαπά, αγωνίζεται για το καλό του, κι ο Νίκος δεν μπορεί καν να τον καταλάβει. Ο Νίκος πετά στα σύννεφα, ενώ η Γαλάτεια πατάει γερά στη γη. Οι διαφορές τους είναι μεγάλες κι αγεφύρωτες, κι αυτές ακριβώς τονίζει – με έντονο ίσως τρόπο -, η τελευταία. Το ότι είναι διαφορετική από τον Καζαντζάκη φυσικά και δεν την κάνει καλύτερή του συγγραφέα, αλλά σίγουρα την κάνει καλύτερο άνθρωπο.

Ο μυθιστορηματικός Αλέξανδρος (Καζαντζάκης) κυνηγάει τις χίμαιρες και τα μεγαλεία. Για να πετύχει τους στόχους του στηρίζεται σ’ ένα μεγαλειώδες εγώ, αλλά και σε μια δυνατή ψυχή, πλην όμως φτωχή σε συναισθήματα. Τη γυναίκα του - Δανάη στο μυθιστόρημα-, τη βλέπει απλά σαν ένα χρήσιμο εργαλείο. Η τελευταία σιγά-σιγά καταλαβαίνει ότι έπεσε θύμα μιας πλάνης. Αντιλαμβάνεται ότι ουσιαστικά ερωτεύτηκε μια εικόνα, εικόνα αυτάρεσκη, δίχως ευγένεια ψυχής, και επαναστατεί. Ο Αλέξανδρος, μετατρέπεται τελικά σε ό,τι εκείνη περισσότερο απεχθάνεται. Κι αποφασίζει να τον εγκαταλείψει. Κι ας ξέρει ότι όλοι θα στραφούν εναντίον της, ότι θα στηρίξουν το διανοούμενο και όχι τη γυναίκα που είχε την τόλμη να κάνει το αυτονόητο: ν’ αφήσει τη φυλακή της.

Το «Άνθρωποι και υπεράνθρωποι» είναι ένα από τα λίγα βιβλία που δικαιώνουν το τίτλο τους. Πρόκειται στην ουσία για ένα καλογραμμένο ψυχολογικό μυθιστόρημα που μελετά σε βάθος τον κόσμο του άνθρωπου/συγγραφέα, Νίκου Καζαντζάκη (Όπως και το αντίστοιχο βιβλίο της Λιλής Ζωγράφου). Ίσως με τον τρόπο που είναι γραμμένο και με τις απόψεις που εκφράζει να φαντάζει προκλητικό στα μάτια των φίλων του δημοφιλούς συγγραφέα, αλλά θα λέγαμε πως θα έπρεπε να διαβαστεί κι από αυτούς. Μάλλον ειδικά από αυτούς. Επειδή για να κατανοήσει κάποιος πλήρως ένα συγγραφέα πρέπει να ακούσει όλες τις απόψεις για το πρόσωπό του.

Κρατήστε ιδιαίτερα τα δύο σημεία που υπογράμμισα. Γιατί δε νομίζω πως τα άλλα αρμόζουν στο άλλο ζήτημα που μας απασχολεί. Εξάλλου το ζεύγος Λιαντίνη δε χώρισε όπως το έκαναν ο Νίκος και η Γαλάτεια Καζαντζάκη και μάλιστα αρκετά νωρίς. Ούτε και υπήρξε βιβλίο της κ. Λιαντίνη για τον άντρα της και μάλιστα επικριτικό. Εκείνη το μόνο που έκανε μέχρι σήμερα ήταν να κυκλοφορήσει ένα βιβλιαράκι με τα ποιήματα που άφησε ο άντρας της φεύγοντας "στα κατάλοιπά του". Άρκεσε όμως και αυτό για να γίνει κι εκείνη σάκος του μποξ! Κι ας ήταν ύμνος στο Λιαντίνη τα λίγα και δωρικά που σημείωσε εκείνη στο προλόγισμα. Στην περίπτωση αυτή δεν αμφισβητείται μόνο το τι λέγει η γυναίκα για τον άντρα της αλλά και το δικαίωμά της να ομιλεί.

Είναι για τούτο εξόχως διδακτικό το παράδειγμα των Καζαντζάκηδων. Κι ας μην είναι ίδια ακριβώς η περίπτωση. Ποτέ εξάλλου δεν είναι δυο πράγματα και μάλιστα δυο γεγονότα ακριβώς τα ίδια. Σημασία όμως έχει να μπορείς να βρίσκεις το μυστικό νήμα που τα ενώνει. Να ερμηνεύεις πώς και γιατί ξεσπά τέτοιο μένος προς τις γυναίκες των σπουδαίων αντρών. Αλλά και πώς ο χρόνος φροντίζει για την αποκατάσταση της αδικίας. Της ύβρεως.

Θα προσθέσω ένα τελευταίο για τη Γαλάτεια. Σήμερα πέρα από την αντικειμενική εξέταση σε όσα η ίδια έγραψε, υπάρχει και βιβλίο που εξετάζει τη σχέση της με τον Καζαντζάκη:


Το υπογράφει η Μοσχοβία Κασκούρα και περισσότερα για το βιβλίο μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.

Από το οπισθόφυλλο σημειώνω:


Να το θυμάστε αυτό. Όπου Γαλάτεια μπορείτε να θυμάστε Γυναίκα. Όσο σπουδαίος και αν είναι ο σύντροφός της. Γιατί τότε είναι κι εκείνη συνήθως με κεφαλαίο Γ Γυναίκα. Και έχει βεβαίως ως γυναίκα του ούτως ή άλλως μια ιδιαίτερη γνώση για τον άνθρωπο που το πλήθος θαυμάζει. Το λιγότερο που πρέπει να κάνει κανείς είναι να ακούει τη φωνή της με σεβασμό. Ακόμη και αν διαφωνεί με όσα ακούει. Ακόμη και τότε τακτικές μετατροπής σε σάκο του μποξ είναι κατακριτέες.

Αναρωτιέμαι μάλιστα. Αν αύριο μια άλλη Μοσχοβία πιάσει πένα και γράψει και για το θέμα του ζεύγους Λιαντίνη, αν θελήσει να αποτυπώσει στο χαρτί (ευχή όλων μας... ) τα μετά Λιαντίνη, τι ακριβώς θα είναι το όφελος εκείνων που το έπαιξαν μποξαδόροι;

Προς το παρόν τη βλέπω να παίζει με μικρές αλεπούδες και ... αλεπουδάκια, αλλά σαν γριά αλεπού μυρίζομαι άλλα...

Με αγάπη

εγώ...

Μη μένουμε χωρίς ερώτημα. Έχω κάτι καλό κατά νου μου και αρπάζω την ευκαιρία να το θέσω:



Το ακούμε προσεκτικά. Ελπίζω να έχετε όλοι πια γρήγορη σύνδεση. Και μετά βρίσκουμε σε ποιο σημείο της Γκέμμας (είδατε τι καλή είμαι; το κάνω πολύ εύκολο) ακούγεται η ίδια μουσική...

Όταν το βρείτε........ θα κουβεντιάσουμε και ποιος το ακούει... και πολλά άλλα σχετικά!!!

ΔΙΩΝΗ έγραψε:

Μη μένουμε χωρίς ερώτημα. Έχω κάτι καλό κατά νου μου και αρπάζω την ευκαιρία να το θέσω:



Το ακούμε προσεκτικά. Ελπίζω να έχετε όλοι πια γρήγορη σύνδεση. Και μετά βρίσκουμε σε ποιο σημείο της Γκέμμας (είδατε τι καλή είμαι; το κάνω πολύ εύκολο) ακούγεται η ίδια μουσική...

Όταν το βρείτε........ θα κουβεντιάσουμε και ποιος το ακούει... και πολλά άλλα σχετικά!!!

Το ακούσαμε. Και το είδαμε. Για να αρχίσει λοιπόν το γαϊτανάκι...

Είναι η φλαμουριά. Μελωδία παλιά και πασίγνωστη. Μου θυμίζει τις παλιές μέρες στο σπίτι μου. Άρεσε πολύ στους γονείς μου και σε όμορφες οικογενειακές στιγμές ήταν το τραγούδι που προτιμούσαν να τραγουδούν.

Οι στίχοι στα ελληνικά είναι οι εξής:

Στη βρύση τη βουνίσια
σιμά είν' η φλαμουριά,
στον ίσκιο της καθόμουν
να ονειρευτώ συχνά.

Εχάραζα στη φλούδα
ονόματα ιερά
και πάντα εκεί γυρνούσα
σε λύπη ή σε χαρά.

Μια μέρα ταξιδεύω
σε μέρη μακρινά,
περνώ να χαιρετήσω
στερνά τη φλαμουριά.

Βουΐζαν τα κλαδιά της
σαν να μου κράζαν:
"Ω, κοντά μου πάντα μείνε,
θα βρεις γαλήνη εδώ".

Μακριά τώρα στα ξένα
δεν έχω την χαρά
που ένοιωθα εκεί πάνω,
κοντά στη φλαμουριά.

Στο νου μου πάντα μένει
το ολόχαρο χωριό,
στ' αυτιά μου ακούω πάντα:
"Θα βρεις γαλήνη εδώ".


Στη Γκέμμα; Ακούγεται η Φλαμουριά στη Γκέμμα;

Κουβάλαγα μαζί μου την ερώτηση σήμερα... Ίσως γιατί χρειαζόμουν τη Φλαμουριά στη σημερινή μέρα να με συντροφεύει... Η Γκέμμα όμως δεν ήρθε μαζί μου, έμεινε πίσω στο σπίτι. Και άκρη ακόμη δε βρήκα... Σπάω το κεφάλι μου (όσο μου έμεινε από τα σημερινά) και άκρη δε βρίσκω. Καμιά πρόσθετη βοήθεια;

πρόσθετη βοήθεια; πάει το χάσατε το τρένο...

Η μουσική είναι η περίφημη φλαμουριά. Ας πάρουμε τώρα ένα λεξικό. Πώς αλλιώς ονομάζεται η φλαμουριά; Φιλύρα...

Ως φιλύρα θα τη συναντήσετε να υποδέχεται στα κλαδιά της ολόκληρο Χάιζενμπεργκ! Πολύ πριν ο Λιαντίνης τον συναντήσει και πει το ΟΡΩ ΤΟΝ ΑΝΔΡΑ.

Η σκηνή περιγράφεται στο ίδιο κεφάλαιο και είναι εκπλητική. Ήδη σε άλλο θέμα ανέβασα - βοηθητικά - το πρώτο μέρος... γι' αυτό και τώρα είπα το χάσατε το τρένο...

https://educandus.forumgreek.com/forum-f22/topic-t1069-15.htm#6160

Στα είκοσι πέντε του ο Χάιζενμπεργκ έκανε τα πειράματά του στο μικρόκοσμο του ατόμου. Έπαιζε και επάλευε με γέλιο και αγωνία να αναγνωρίσει επακριβώς και ταυτόχρονα τη θέση και την κίνηση του ηλεκτρονίου.

Στις τρεις μετά το μεσονύχτι, την ώρα των λύκων, άφηνε εργαστήριο και σπουδαστήριο και έβγαινε να περπατήσει στο πάρκο της πόλης. Να πάρει ολίγο τον αέρα του. Η τρικυμία του μυαλού του να μπουνατσάρει κομμάτι."

ΓΚΕΜΜΑ, 132

Κι αμέσως μετά αναφέρει:

Παράθεση:

"Συλλογιότανε το νόημα που μπορεί νά 'χαν για την τάξη και τη δομή του κόσμου τα αποτελέσματα από τις μετρήσεις του. Στεκότανε τότε ώρα ακίνητος. Απορροφημένα αφηρημένος. Σαν το Σωκράτη στην Ποτείδαια. Ύστερα σαλτάριζε ξαφνικά απάνου στην πρώτη φιλύρα που βρισκόταν μπροστά του, και φώναζε: "Είναι δυνατόν η φύση νά 'ναι τρελή;" Άλλοτε περισσότερο κυρίαρχος, αισθανότανε τον εαυτό του συνεργό ή πρωταγωνιστή στα ασύλληπτα τεκταινόμενα της φύσης, της έρευνας και του ανθρώπινου νου. Τότε σα νά 'βλεπε να καταρρέει ολόκληρο το στατικό οικοδόμημα του Λαπλάς για το ντετερμινιστικό σύμπαν, εφώναζε με περηφάνεια παράφορη, αλλά καθόλου αλαζονική: - Κατάλυσα το νόμο της αιτιότητας. (Της αιτιοκρατίας ήθελε να ειπεί. )

Σαλτάριζε κοτζάμ Χάιζενμπεργκ επάνω σε μία φιλύρα δηλαδή φλαμουριά και ακόμη πιο δηλαδή σε μία τιλιά; Η φιλύρα είναι το φυτό που μας δίνει το τίλιο. Το γνωστό για τις κατευναστικές του ιδιότητες αφέψημα.

Η μία εξήγηση είναι αυτή. Ο "τρελαμένος επιστήμονας" αναζητά τη γαλήνη της ψυχής του μπρος στην παράλογη ανακάλυψη. Γαλήνη υπόσχεται και το γνωστό τραγούδι "Η φλαμουριά": Θα βρεις γαλήνη εδώ.

Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα στοιχεία που συνδυάζονται με την επιλογή του Λιαντίνη να ανεβάσει τον Χάιζενμπεργκ στα κλαδιά μιας φιλύρας. Πρώτα πρώτα η ελληνική μυθολογία. Τι μας λέει η μυθολογία μας για το δέντρο αυτό;

Παράθεση:

Φιλήμων και Βαυκίς: Μια ιστορία αγάπης Δρυς και Φιλύρα Στα πολύ πολύυυυυ παλιά χρόνια, που η γλυκιά ομίχλη των μύθων τα σκεπάζει, σε ένα καταπράσινο δάσος ζούσε ένα πολύ αγαπημένο ζευγάρι, ο Φιλήμονας και η Βαυκίδα. Η αγάπη τους ήταν μεγάλη και ούτε στιγμή δεν έκανε ο ένας χωρίς τον άλλον. Όταν η Βαυκίδα ασχολούνταν με τις δουλειές του νοικοκυριού της, πάντοτε ο καλός της τη βοηθούσε και της έλεγε τραγούδια αγάπης, και όταν ο Φιλήμονας πήγαινε στο δάσος βαθιά για να κόψει ξύλα ή να κυνηγήσει, η Βαυκίδα του χοροπηδηχτά τον ακολουθούσε και του σιγοτραγουδούσε. Κάποια μέρα ο Δίας, που λέτε, αποφάσισε να κατέβει από το ολύμπιο παλάτι του και να επισκεφτεί τους ανθρώπους. Ήθελε να δει αν ακολουθούν τον ίσιο δρόμο στη ζωή τους, αλλά πάνω απ' όλα αν έχουνε καλοσύνη στην καρδιά τους. Πήρε μαζί του λοιπόν τον Ερμή, και σαν δυο φτωχοί ζητιάνοι χτύπαγαν τις πόρτες των ανθρώπων. Όλοι οι νυκοκυραίοι όμως, μα όλοι, έκλειναν κατάμουτρα τα πορτόφυλλα, βλέποντας δυο πεινασμένους κουρελήδες. Μεγάλη στεναχώρια έπιασε το Δία. -Πάνε οι άνθρωποι, μονολογούσε, κάκεψαν και η καρδιά τους πέτρα έχει γίνει. Γεμάτοι απογοήτεψη, περπατώντας αργά-αργά, έφτασαν και στο μικρό σπιτάκι του Φιλήμονα και της Βαυκίδας. -Ας χτυπήσουμε και εδώ, είπε ο Ερμής, ίσως μας δεχτούν και μας φιλοξενήσουν. Μπορεί να ήταν θεοί, αλλά, μη νομίζετε, σαν ζητιάνοι και πείνα και κούραση και νύστα ένιωθαν. Τακ-τακ, χτυπάνε την ξύλινη πορτούλα, και δυο χαρούμενα πρόσωπα διάπλατα την άνοιξαν. -Περάστε ξένοι, περάστε, είπε το αγαπημένο ζευγάρι με ένα στόμα. Τάισαν, τους δυο θεούς, τους πότισαν, τους έβαλαν κοντά στο τζάκι να ζεσταθούν και ούτε που ρώτησαν από που έρχονται, ποιοι είναι και πού πηγαίνουν. Σαν ξημέρωσε και του ήλιου το φως έδιωξε τις σκιές από το δάσος, πετάχτηκε πρώτη η Βαυκίδα και να ετοιμάσει ζεστό χυλό με μέλι και καρύδια, να φάνε οι ξένοι και να στυλωθούν. Στη μέση της σάλας τους βρήκε όρθιους, πανώριους, με ρούχα θεϊκά να την κοιτούν. -Αγάπη μου, έλα, έλα γρήγορα να δεις, φώναξε. Ήρθε κοντά της και ο Φιλήμονας και οι δυο μαζί έμειναν με το στόμα ανοιχτό μπροστά στη μεγαλοπρέπεια και την ομορφιά των θεών. -Είσαστε το πιο αγαπημένο ζευγάρι, οι πιο καλοί άνθρωποι πάνω στη γη, τους είπε ο Δίας. Θέλω να σας εκπληρώσω την πιο μεγάλη σας επιθυμία. Δεν έχετε παρά να μου πείτε τι θέλετε και θα σας το χαρίσω. Το αγαπημένο ζευγάρι τότε, μη νομίζετε, δε ζήτησε ούτε πλούτια ούτε δόξα, ούτε παλάτια. Και οι δυο, με μια φωνή ζήτησαν να πεθάνουν μαζί, όταν θα 'ρθει αυτή η ώρα για να μην πονέσει κανένας από τους δυο από το χαμό του άλλου. Και σαν έφτασε η ώρα τους, σε βαθιά γεράματα, έβγαλαν ρίζες και κορμό και φύλλα και έγινε Δρυς ο Φιλήμονας και Φιλύρα η Βαυκίδα. Και από τότε, όπου δείτε βελανιδιά και φλαμουριά πλησιάσετε κοντά και κάνετε σιωπή, θα ακούσετε, οπωσδήποτε, ανάμεσα από τα φύλλα τους τα τραγούδια της αγάπης του Φιλήμονα και της Βαυκίδας του. Αλήθεια σας λέω.

ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟ ΧΑΜΟΜΗΛΑΚΙ

http://hamomilaki.blogspot.com/2009/02/blog-post_14.html

Ο Φιλήμων και η Βαυκίς κατοικούν και στις ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ, στο ομώνυμο ποίημα που τους αφιέρωσε ο Δημήτρης Λιαντίνης, όσο περίεργο και αν ακούγεται σε όσους γνωρίζουν το σχετικό μύθο.

Ίσως η απάντηση κρύβεται στην τελευταία στροφή:

Φλαμουριά

Παράθεση :

Ιερό δέντρο για όλα τα αερικά. Ήταν έθιμο των Δρυίδων να περνούν τα ασθενικά παιδιά ανάμεσα από Φλαμουριές που είχαν διχαστεί από κεραυνό. Μετά δέναν ξανά τα 2 μέρη του δέντρου. Αν το δέντρο μεγάλωνε δυνατό και ίσιο, το παιδί θα μεγάλωνε δυνατό επίσης. Επίσης, σε μερικές περιοχές τις Ευρώπης κρεμάνε μια τούφα από τα μαλλιά τους δεμένα με πράσινη κορδέλα σε Φλαμουριά, σαν δώρο στις Δρυάδες για να τους εκπληρώσουν μια ευχή.

Πηγή πληροφορίας:

http://wwwmythsandlegends.blogspot.com/2008/12/blog-post_9988.html

Ποια λαμπρή λέξη - χαμένη από τη γλώσσα μας - σας φέρνει στο νου η επόμενη εικόνα:


Και μία εικόνα ακόμη πιο κατατοπιστική και πιο κοντά στη λέξη που αναζητούμε:


Τη λέξη ανέσυρε ο Λιαντίνης από τη χοάνη που καταπίνει τα πάντα και τη χρησιμοποίησε ως σύμβολο της ζωής μας σήμερα.

Αρχίζει από αφ και τελειώνει σε ουσία. Μόνο ο τόνος μεταφέρεται στη λήγουσα και μπερδεύει. Αφουσιά. Στερημένη από ουσία. Όπως και τα φύλλα της μουριάς όταν τα μασήσουν οι μεταξοσκώληκες και αφήσουν μόνο ό,τι είναι άχρηστο. Το ίδιο που έχουμε κάνει κι εμείς στη ζωή μας σήμερα. Ανούσια πράγματα και ασήμαντα τη γεμίσαμε. Ξεχνώντας τα καίρια και ουσιαστικά.

Τουλάχιστον οι μεταξοσκώληκες παράγουν στη συνέχεια μετάξι. Εμείς;

Εμείς; Κάνουμε γαϊτανάκι με την απελπισία μας...

Γιατί η λέξη εμένα μου θυμίζει την απεργία που έγινε αργία; Γιατί αντί για φύλλα της μουριάς ένα γαρίφαλο μαϊλιασμένο έρχεται στο νου μου; Δεν είναι αργία. Δεν είναι και απεργία... Είναι αφουσιά η Πρωτομαγιά...