Ένα άστρο πέθανε

Ήταν κάποτε ένα αστέρι. Ένα μέγα άστρο. Διακόσιες φορές σαν το άστρο που μας χαρίζει το φως του, τον ήλιο τον ηλιάτορα του δικού μας ηλιακού συστήματος.

Τώρα δεν είναι πια. Έγινε σκόνη και ταξιδεύει στο διάστημα. Για να γεννήσει, κανείς δεν ξέρει πού, ούτε και πότε, νέα άστρα.

Σκόνη κι ας ήταν ένας γίγαντας του ουρανού. Μα χωρά αλήθεια στο νου σας τι θα πει διακόσιες φορές σαν τον ήλιο μας;

Οι αστρονόμοι πρώτη φορά κατάφεραν να παρακολουθήσουν ένα τέτοιο αστέρι να εκρήγνυται. Αν και στη θεωρία το είχαν προβλέψει εδώ και χρόνια. Και πώς να μην είναι η πρώτη φορά; Άστρα με τη μισή μονάχα μάζα, εκατό δηλαδή φορές σαν του ήλιου μας, είναι έτσι κι αλλιώς πολύ σπάνια.

Στα άλλα άστρα, με το συνηθισμένο μέγεθος, οι παρατηρήσεις έχουν σε σημαντικό βαθμό αποτυπώσει τη διαδικασία. Και έχουν δώσει και το όνομα σούπερ νόβα στα αστέρια αυτά που καταρρέουν παράγοντας ταυτόχρονα έντονη λάμψη.

Καθώς το nova σημαίνει νέα, ο όρος super nova στα ελληνικά αποδίδεται ως υπερκαινοφανείς αστέρες. Και άλλο δεν είναι παρά ο θάνατος ενός αστεριού που έζησε για εκατομμύρια χρόνια. Τρελαίνεται ο νους του ανθρώπου να συλλογάται με τέτοια δεδομένα. Είναι όμως η αλήθεια. Ο υπερνόμος του σύμπαντος. Ο θάνατος. Ο μέγας συμπαντάρχης, όπως τον αποκαλούσε ο Δημήτρης Λιαντίνης. Και από τη δική του διάλεξη με τίτλο "Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ", παραθέτουμε τα ακόλουθα:

Παράθεση :

Τι είναι θάνατος, όλοι ξέρουμε. Εμπειρικά και θεωρητικά, έμμεσα και άμεσα. Δε θα επιχειρήσουμε να δώσουμε έναν ορισμό εδώ του θανάτου. Ορισμός είναι φοβερά δύσκολο πράγμα. Εκείνο που πέτυχε ο Σωκράτης, η μεγάλη η συνεισφορά του Σωκράτη στο ανθρώπινο γένος είναι ότι πέτυχε να ορίσει… μας έδειξε πώς ορίζουμε τις έννοιες. Δύσκολο πράγμα να ορίσεις μία έννοια. Ξέρουμε όμως τι είναι θάνατος.

Εκείνο που λέμε από την αρχή είναι ότι ο θάνατος είναι κυρίαρχος και στον πλανήτη, πλανητάρχης δεν είναι ο Ρήγκαν και ο Πάπας. Πλανητάρχης είναι ο θάνατος. Αλλά θα το δούμε πολύ περισσότερο και θα πούμε: Ο θάνατος είναι και ο μέγας συμπαντάρχης. Και στο σύμπαν. Είναι ο κυρίαρχος νόμος που κρατεί.

Πολύ γενικά. Γνωρίζουμε σήμερα από την αστροφυσική και την κοσμολογία ότι και οι αστέρες πεθαίνουν. Ο ήλιος μας, μετά από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια θα πεθάνει. Και βέβαια πολύ περισσότερο, πολύ πιο νωρίς, θα έχουν πεθάνει οι πλανήτες, ε; Οι εγγύς και οι μακρότεροι. Έχετε ακούσει για ερυθρούς γίγαντες, έχετε ακούσει για υπερκαινοφανείς αστέρες, τα supernova κτλ . Έχετε ακούσει μια λέξη, που είναι πολύ της μόδας, «οι μελανές οπές», οι μαύρες τρύπες, black holes. Οι μελανές οπές είναι αστρικά πτώματα. Είναι αστέρες οι οποίοι έχουν καταρρεύσει, αφού έζησαν τη ζωή του, δέκα περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, και πεθάνανε. Και γίναν αυτές οι πολύ πυκνές μάζες πια, που δεν τις περνά ούτε ο χρόνος. Μια μελανή οπή έχει μάζα ένα κυβικό εκατοστό δέκα εις την δεκάτη πέμπτη γραμμάριο. Δηλαδή δέκα εις την ενάτη τόνους. Δηλαδή ένα ζάρι ζυγίζει ένα δισεκατομμύριο τόνους.

Ο θάνατος λοιπόν είναι κυρίαρχος και μέσα στην ανόργανη ύλη να πει κανείς, μέσα σε όλο το σύμπαν, που βλέπουμε δηλαδή τη δύναμή του, το βεληνεκές και την έντασή του. Πώς λειτουργεί. Κάθε στιγμή γνωρίζουμε ότι γεννιούνται καινούριοι αστέρες. Στο νεφέλωμα του Ωρίωνα παραδείγματος χάρη, αυτή την ώρα γεννιούνται 10.000 αστέρες. 10.000 ή 10 εκατομμύρια, με επιφύλαξη, το λέω.

Αυτά λοιπόν είναι γνωστά εδώ και χρόνια. Ακόμη και σε μη αστροφυσικούς. Κι αν κάτι αξίζει τώρα να ειπωθεί και να υπογραμμιστεί είναι πως ο αστέρας που τώρα πέθανε δεν άφησε πίσω του ούτε καν μια μαύρη τρύπα. Ούτε ένα αστέρα νετρονίων...

Οι ειδικοί εκτιμούν πως η έκρηξη, που φέρει το κωδικό όνομα SN 2007bi, και κράτησε επί μήνες αντί για εβδομάδες που είναι το σύνηθες, είχε 40 φορές μεγαλύτερη ισχύ από τις συνήθεις περιπτώσεις εκρήξεων σούπερ νόβα. Αυτός και ο λόγος ίσως που η διαδικασία ξέφυγε από την πεπατημένη και το άστρο εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει πίσω του το παραμικρό υπόλειμμα.

Για τη συγκλονιστική αυτή περίπτωση έγραψε το περιοδικό Nature, με ημερομηνία 3 Δεκέμβρη 2009.

http://www.nature.com/nature/journal/v462/n7273/full/462579a.html

http://www.nature.com/nature/journal/v462/n7273/abs/nature08579.html

Πλην όμως για να διαβάσετε το άρθρο πρέπει να έχετε συνδρομή...

Αλλιώς αναζητήστε με τα στοιχεία που σας δώσαμε πρόσθετη πληροφόρηση στο διαδίκτυο.

Να προσθέσουμε ότι αστέρες σαν αυτό έχουν την ιδιαίτερη ονομασία ασταθείς σούπερ νόβα. Κι αν αναλογιστεί κανείς πως ακόμη και οι συνηθισμένες σούπερ νόβα μπορούν να αποβούν μοιραίες για τη ζωή στον πλανήτη μας αν συμβούν σε απόσταση 500 ετών φωτός, καταλαβαίνει κανείς τι συνέπειες μπορεί να έχει μια ασταθής σούπερ νόβα ακόμη και από μεγαλύτερη απόσταση.

Προφανώς καμία έκρηξη ως τώρα δε συνέβη τόσο κοντά στη Γη μας. Η πλησιέστερη που ως τώρα έχει παρατηρηθεί, ήταν στα 1054 στον αστερισμό του Ταύρου και σε απόσταση 6.300 ετών φωτός. Έχουμε επίσης βάσιμες υποψίες ότι κατά την προϊστορία συνέβη έκρηξη στο κρίσιμο όριο των 510 ετών φωτός, δημιουργώντας ένα αστέρα νετρονίων στον αστερισμό των Διδύμων.

Όμως οι επιστήμονες δεν είναι καθόλου σίγουροι για το μέλλον. Υπολογίζουν πως στα επόμενα 1000 μόλις χρόνια κάποιοι αστέρες που απέχουν μόλις λίγες εκατοντάδες έτη φωτός από μας, θα εκραγούν. Όπως πχ ο Μπετελγκέζ που απέχει μόλις 427 έτη φωτός.

Κι ενώ αυτά μελετούν οι ειδικοί στα εργαστήρια, οι μάζες βρίσκουν και ασχολούνται με χίλιες δυο βλακείες... Θα μου πεις, θα άλλαζε τίποτε αν ασχολούνταν; Αμέεεεεεεε! Θα άλλαζε. Το ένα και μοναδικό που μπορούμε να αλλάξουμε, η σκέψη μας. Ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο.

Και η ζυγαριά που ζυγίζουμε το τάδε και δείνα γεγονός θα άλλαζε ζύγια...

Πλην φευ... οι πολλοί συνεχίζουν να οδεύουν θεότυφλοι. Κι ούτε καν το γιγαντιαίο σούπερ νόβα δεν τους ξύπνησε. Αρκεί να ανοίξετε το δέκτη της τιβούλας σας και να ακούσετε το επόμενο δελτίο ειδήσεων.

Να βάλουμε μάλιστα και στοίχημα; Αν ακούσετε στα δελτία έστω και λέξη για την έκρηξη, να πάρετε ένα σουβλί και να μας τρυπήσετε τη μύτη...

Εδώ βρε σεις, ο ένας από τους ελάχιστους στη χώρα που τόλμησε να στρέψει το βλέμμα στον ουρανό, και αναφέρομαι φυσικά στο Δημήτρη Λιαντίνη, το μόνο που τους "είπε" ήταν λέει για κάποια μερσεντές. Αν την οδηγούσε ή αν δεν την οδηγούσε. Μέγα ζήτημα!

Δυστυχώς αυτοί είμαστε. Κι ούτε τα σούπερ νόβα ούτε και οι Λιαντίνηδες μπορούν να μας ξυπνήσουν. Ίσως να είναι κι αυτός νόμος της φύσης. Ο ύπνος. Ο διανοητικός. Γιατί ο άλλος είναι σίγουρα νόμος φυσικός και μικραδέρφι του άλλου ύπνου, του ανεξύπνητου και του αιώνιου.

Η φύση λοιπόν προοικονομεί για τα αδύναμα πλάσματα ό,τι οι αρχαίοι μας εννοούσαν με το "γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ει". Κι όσο νόημα έχει να ζητάς από τον μωρό και τον τρελό σκέψη λογική, άλλο τόσο νόημα βρίσκω να προσπαθείς να βάλεις μυαλό στη στρατιά των ανοήτων.

Και δε χρειάζεται να είσαι ποιητής για να νιώσεις την αβάσταχτη μοναξιά του Σεφέρη, να μιλάς και οι άλλοι να θεωρούν πως κορακίζεις. Αρκεί ένα γραμμάριο νιονιό να κουβαλάς στην κρανιακή σου κάψα. Και θες δε θες βγαίνεις στην άκρη και παρατηρείς με τεράστια θλίψη τον όχλο. Να διεγείρεται και να ασχολείται με χίλιες δυο ανοησίες.

Δε λέω, ανθρώπινο να νοιάζεσαι και για τα απλά και καθημερινά. Μα πάντα να βρίσκεις πρέπει το χρόνο να γυρνάς τα μάτια σου στ' αστέρια. Για να βρίσκεις το μέτρο. Και ειδικά όταν ένα άστρο πεθαίνει. Ένα τόσο τεράστιο άστρο. Και όταν διαλύεται στα εξ ων συνετέθη.

Να κάθεσαι τότε και να στοχάζεσαι.

Όσο πρέπει. Καθόλου παραπάνω. Κι έχοντας πάντα κατά νου το πάθημα του Θαλή:

http://messologi2.blogspot.com/2007/10/blog-post_9897.html

________________________

Η φωτογραφία του άρθρου είναι από τον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.sciencedaily.com/releases/2009/12/091202153939.htm

Το πάθημα του Θαλή:

Παράθεση :

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ

ΣΤΟ ΜΑΡΑΣΛΕΙΟ. 27 ΜΑΪΟΥ 1998

"Θα πούμε τα στερνά μας λόγια σήμερα... Θέλω να αφήσω να διαλέξετε εσείς το θέμα... να κουβεντιάσουμε… εγώ έχω θέμα.

- Για τις εξετάσεις;

- Όχι για τις εξετάσεις. Για τις εξετάσεις θα ‘ρθείτε τυπικά την άλλη Τετάρτη που σας έχουν βάλει, δε θα διαβάσετε τίποτα, θα κάνετε περισυλλογή το προηγούμενο βράδυ με μια ωραία βόλτα, συνήθως πριν απ' τις εξετάσεις οι καλά ‘τοιμασμένοι την εποχή που ήταν φοιτητές, δε διαβάζουν. Εγώ δε διάβαζα ποτέ. Έχω ετοιμαστεί, ξεκουράζομαι και κάνω αποσυμπίεση που λένε.

Εγώ θα σας πω κάτι μυστικό. Να μην το πείτε, όμως. Σας έχω ήδη βαθμολογήσει. Θα ‘ρθείτε όμως τυπικά εσείς εδώ, για τους τύπους, κι εκεί θα πούμε... λίγα λόγια.

Σας λέω θέμα να προτείνετε για συζήτηση σήμερα, ό,τι θέλετε... και να μου δώσετε κι εμένα δέκα λεπτά, να μην διασπαταλήσουμε ολόκληρο το χρόνο. Να σας πω κι εγώ κάτι που θέλω σε δέκα λεπτά.


ΝΑ ΜΕ ΕΧΕΤΕ ΠΡΟΤΥΠΟ. ΟΛΗ ΜΟΥ Η ΖΩΗ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΘΑΝΑΤΟΥ

Δε δίνω σε κανέναν σας το προνόμιο να μου πει ότι είναι περισσότερο χριστιανός από μένα. Αλλά εγώ τον έχω καθαρό το Χριστούλη μέσα μου. Aπαράφθορο απ’ αυτή την φθορά της εκκλησίας. Που βγαίνει ο αρχιεπίσκοπος και το παίζει πολιτικός. Δεν τον βλέπετε που δεν μπορεί να κάνει αν δε βγει κάθε δύο μέρες στο τελεβίζιο;

Αυτός ήταν ο Χριστός; Δεν μπορεί να κάνει αν δε βγει. Λοιπόν, αυτός θα κάνει μεγάλο κακό στη χώρα. Σας ειδοποιώ, εγώ θα φύγω αύριο. Μεγάλο κακό στη χώρα!

Για πάρτε παράδειγμα εμένα, και αύριο να με έχετε σαν πρότυπο. Τη βλέπω δεδομένη και έρχεται η στιγμή του θανάτου μου. Δε βλέπετε με πόση κατάφαση σας μιλάω και με πόση δύναμη και με πόση θέρμη και με πόση αισιοδοξία; Γιατί συμφιλιώθηκα, το κατανόησα, το μελέτησα. Σε όλη μου τη ζωή, όλη μου η ζωή, ήταν μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Και με βάση αυτό, μελέτησα και άλλες είκοσι επιστήμες.


Ο ΟΡΚΟΣ: «ΠΑΝΤΑ ΑΝΟΙΧΤΑ, ΠΑΝΤΑ ΑΓΡΥΠΝΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ!»

Δε λέω ένα παιδί είκοσι και εικοσιπέντε χρονών. Δε λέω μια θαλερή κυρία από σας, που είναι πλήρως λειτουργική και ζει την ομορφιά και τα μεγαλεία. Ή ένας έφηβος. Θα ζήσουμε τη ζωή. Η ζωή είναι προσφορά, η ζωή είναι απόλαυση, η ζωή είναι ευφροσύνη, ευλογία!

Αλλά, σιγά σιγά και καθώς περνούν τα χρόνια, να το ‘χουμε υπόψη μας αυτό το πράγμα, ότι σε ένα άλλο πλαίσιο είμαστε κι εμείς και θα ‘ρθει μια μέρα που θα πεθάνουμε. Εκείνη η ώρα να μας βρει να ‘χουμε εξισωθεί με την αναγκαιότητα της σκληρής στιγμής. Τότε κάπως... αν δε συμφιλιωθούμε… θα 'ρθουμε σε μια κατανόηση όμως. Να πεθάνουμε αξιοπρεπώς που λέει ο Καβάφης. Καταλάβατε; Αυτό το πράγμα όμως είναι ένα αγώνισμα ολυμπιακό δια βίου.

Είναι εκείνο που λέει ο Χριστός, «μη κοιμηθείτε, παρθένες, θα σας πω μωρές. Μη κοιμηθείτε!» Τι θα πει αυτό; Είναι φοβερή αυτή η εντολή, η παραβολή των δέκα παρθένων, οι μωρές. Μιλάμε για υπαρκτικό ύπνο. Σε παρέσυρε η ζωή και ξεχνάς ποια είναι η ουσία; Να ‘σαι πάντα άγρυπνος, «Πάντα ανοιχτά» πέστε το, «πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου», λέει ο Σολωμός. Να ‘τοι οι στίχοι του Σολωμού που σας λέω ο καθένας αξίζει για δέκα τόμους. Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα. Να τη ζω, να τη ρουφάω, να τη χαίρομαι, όσο μπορώ πιο έντιμα, γιατί λάθη θα κάνουμε όλοι αγαπητοί μου φίλοι. Όσο μπορώ πιο έντιμα όμως, πιο ηθικά, πιο ενάρετα, πιο όμορφα. Υπάρχει ομορφιά μέσα στην ηθική.

ΤΡΥΓΗΣΕ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΕΤΡΑ. ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΦΤΑΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΒΡΙ!

Τρύγησε την ημέρα. Μην την αφήσεις να πάει χαμένη η κάθε μέρα. Ό,τι χαρές είναι να σου δώσει μην τις αφήσεις, γιατί δε θα τις ξαναβρείς. Δεν είναι αναβλητή η ζωή, ούτε αναστρέψιμη. Είναι εκείνο που ο Όμηρος μας το είπε πώς; Με το παράδειγμα των βοδιών του Απόλλωνος.

Α! να σας πω κι ένα Σεφέρη τώρα. Λέει:

«Οι σύντροφοι στον Άδη.»

Ποιοι είναι οι σύντροφοι στον Άδη; Οι καταδικασμένοι, δηλαδή, και στη ζωή και στο θάνατο. Σα να μη ζήσανε. Ακούστε τι λέει ο Σεφέρης:

«Αφού μας μέναν παξιμάδια
τι κακοκεφαλιά
να φάμε στην ακρογιαλιά
του θεού τ' αργά γελάδια

Που το καθένα κι ένα κάστρο
για να το πολεμάς
σαράντα χρόνους και να πας
να γίνεις ήρωας κι άστρο!

Πεινάσαμε στης γης την πλάτη,
σαν φάγαμε καλά, πέσαμε
εδώ στα χαμηλά
ανίδεοι και χορτάτοι.»

Τι σημαίνει εδώ φάγανε τα γελάδια του ήλιου; Τα γελάδια του ήλιου κατά μία έννοια είναι 365. Σημαίνει: μην αφήσετε, μη σπαταλήσετε άδικα και ανόητα τις μέρες σας. Την κάθε μέρα, να τη βλέπεις και να την καρπώνεσαι μέσα σε μέτρα, μην την αφήνεις και περνάει γιατί την έχασες. Και δε θα ξαναρθεί.

Και φεύγει κι άλλη κι άλλη κι άλλη...τα σβηστά κεριά του Καβάφη. Και στο τέλος μια απέραντη σειρά από κεράκια σβηστά. Λοιπόν, αυτό είναι. Να τη χαιρόμαστε τη ζωή, είναι οδηγία και ευλογία και νόημα και εντολή. Η πιο σπουδαία εντολή, ας πούμε ελληνική, ενός ελληνικού δεκαλόγου. Να τη χαίρεσαι τη ζωή, μέσα σε μέτρα όμως. Χωρίς υπερβολές, χωρίς να φτάνεις στην ύβρι. Αυτό είναι το νόημα, που σημαίνει κατάφαση.

Λοιπόν, κι όσο δεν έχουμε αυτή την αγρύπνια κι αφήνουμε και περνάει η μέρα και περνάει και αύριο και αύριο και έχεις καιρό και έχεις καιρό, κάποτε θα πάθουμε κείνο που έπαθε ο Θαλής, αυτός το ‘παθε συνειδητά βέβαια, αυτό λέω και τελειώνω, έρχομαι σε σας, που λέει… του ‘λεγε η μάνα του:

«Παντρέψου Θαλή!»

Ο Θαλής, πολύ μεγάλος, τρομακτικό πνευματικό μέγεθος στους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Ο Θαλής ο Μιλήσιος. Του ‘λεγε λοιπόν η μάνα του...είχε αφιερωθεί εκεί στις έρευνές του...στις αυτές του…

«Παντρέψου γιε μου!»

Της έλεγε:

«Έχω καιρό, μάνα. Ουκέτι καιρός! Δεν ήρθε ακόμα η ώρα να παντρευτώ.»

«Παντρέψου, γιε μου!» και «Παντρέψου, παντρέψου!»

Οπότε μια μέρα που του λέει:

«Παντρέψου γιε μου!»

Λέει εκείνο το περίφημο:

«Ούπω καιρός!»

Δεν είναι πια καιρός! Αυτό είναι το νόημα, να χαιρόμαστε τη ζωή, αλλά μέσα σε μέτρα. Δεν είναι όλα κοιλιά και στομάχι και μήτρα με τη χλωρίδα της, του ευλογημένου θηλυκού.

Οι τρεις αιτίες που κινήσαν την ιστορία λέει ο Ουγκό είναι το μυαλό, η καρδιά, λέγοντας η καρδιά εδώ είναι και τα συναισθήματα και η κοιλιά, κυρίως η κοιλιά του θηλυκού, με την έννοια όχι του φαγητού αλλά της γενετήσιας βουλιμίας.

Λοιπόν, όταν είμαστε άγρυπνοι και χαιρόμαστε σωστά τη μέρα μας, για να ολοκληρώσω, θα ‘ρθει, χαίρομαι, είμαι άγρυπνος όμως και ξέρω ποια είναι η πραγματική μου κατάσταση, και περνάω και δεν πάνε χαμένες οι μέρες μου, σιγά σιγά, καθώς πλησιάζω στο τέλος, με βρίσκει σύμμετρο.

Εγώ τελείωσα, αξιότιμοι συνάδελφοι.

Για να σας δω όλους λίγο στα μάτια…