Στις 18 του Μάη

Το τελευταίο μάθημα του Λιαντίνη ήταν 18 του Μάη. Ημέρα Τρίτη. Σε μας έκανε μάθημα τις Τρίτες.

Στο Μαράσλειο φυσικά. Εκεί γνωρίσαμε το Λιαντίνη.

Ήταν το μάθημα για την Ελένη. Αυτή που ωραιότερή της δε θα γεννηθεί.

Μπροστά στους καταρράκτες μόνο οι σταγόνες σε δροσίζουν. Λίγα πράγματα θυμάμαι από εκείνη την τελευταία παράδοση. Και λιγότερα τα λόγια που κράτησα και στο χαρτί.

Παράθεση :

18 - 5 - 1993

κ. Λιαντίνης

"Η Ελένη"

(Ούτε θα γεννηθεί ωραιότερη)

Μεγάλες συγκινήσεις - έξοχες στιγμές.

Η μεγάλη λύπη: αστείρευτη πηγή δημιουργίας.

Η δύναμη του πόνου σαν στοιχείο αγωγής.

Μικρασιατική καταστροφή:

Η χειρότερη στιγμή των Ελλήνων.

Η Ιωνία δε θα ξαναγίνει ελληνική.

Τις συνέπειες της Μ.Α. καταστροφής τις πληρώνουμε και σήμερα.

Ο ρόλος των συμμάχων:

- Άγγλοι
- Γάλλοι

Ποτέ δε χώνεψαν την Ελλάδα και πάντα μας έκαναν κακό.

Και η βοήθεια κατά το τέλος της επανάστασης του '21 ήταν αποτέλεσμα της πίεσης των λαών τους.

(Με την καθοδήγηση του Βατικανού)

[Σύμπλεγμα ευεργέτη - ευεργετούμενου]

Αυτή η καταστροφή είναι γέννημα ελλ. ευθύνης

Ο Κων/νος ήταν ισχυρός πολιτικός νους.

Ο διχασμός: το σαράκι της ελληνικής φυλής _

"Μήνιν άοιδε θεά.... "

Συμπέρασμα

Μη φοβόμαστε να διδάσκουμε στα παιδιά μας το κακό που έχουμε μέσα _ Είναι σαν να 'χω καρκίνο και να το κρύβω.

Καβάφης: (για το 1922 )

"Υπέρ της Αχαϊκής συμπολιτείας πολεμήσαντες"

Είδες; Σταγόνες στον ωκεανό. Και ρινίσματα από λατομείο...

Άλλοι την είδαν ως πτήση τη διδασκαλία του. Άλλοι μύρωμα. Κατά το μαθητή και ο δάσκαλος.

Για μένα είναι μπόλιασμα. Δεν ξέρω καν αν είναι λέξεις τα μπόλια... Μάλλον βελόνες. Βελόνες κεντήματος.

Είναι λοιπόν και ο καμβάς. Τι να κεντήσει ο δάσκαλος σε βάλτους;

Μπαίνει που λες το μπόλι όπου το βολεί. Κι έπειτα αρχίζει να μετράει η αιωνιότητα.

Στη δική μου χτες έπεσε καταιγίδα. Όταν λέμε τα πάνω κάτω, δε λέμε τίποτα.

Και γύρισα μετά στην άλλη παράδοση. Στις 11 εκείνου του Μάη.

Γρυπάρης το μάθημα.

Ο ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΗΣ

Και ο έρωτας, μάθημα, που οδηγεί στην τρέλα.

Γιατί το γνώρισμα και το κριτήριο του μεγάλου έρωτα, είναι η καταστροφή. Πολλοί σταυροί και πολλές κόλασες.

Ανδρομάχη και Έκτορας

Ρωμαίος και Ιουλιέτα

Ηλίθιος

Στην απουσία του το μεγαλείο του έρωτα και στην ενοχή του.

Μετά ο Σεφέρης. Με το δικό του Πραματευτή. Από τη Σιδώνα.

από τη θαλασσινή πόρτα της Αμμοχώστου

και τη Σαλμακίδα κοίτη

Ανάμεσα στον κοίλο Ερμή και στην κυρτή Αφροδίτη...

Και μέχρι τον Καβάφη. Στα 31 π και στην Αλεξάνδρεια.

Παράθεση :

Το 31 π.X. στην Aλεξάνδρεια

Aπ’ την μικρή του, στα περίχωρα πλησίον, κώμη,
και σκονισμένος από το ταξείδι ακόμη

έφθασεν ο πραγματευτής. Και «Λίβανον!» και «Κόμμι!»
«Άριστον Έλαιον!» «Άρωμα για την κόμη!»

στους δρόμους διαλαλεί. Aλλ’ η μεγάλη οχλοβοή,
κ’ η μουσικές, κ’ η παρελάσεις πού αφίνουν ν’ ακουσθεί.

Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά.
Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,

ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά
του παλατιού — που στην Ελλάδα ο Aντώνιος νικά.

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ


(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Τι τρέλα είναι αυτή;

Η τρέλα του Πραματευτή;

Επιστροφή στον προηγούμενο:

Παράθεση :

Πραματευτής από τη Σιδώνα

Η τάχα Κούρον
Κυπρίδος ευκόλποιο και Ερμάωνος ενίψεις.
ΧΡΙΣΤΟΔΩΡΟΥ ΈΚΦΡΑΣΙΣ

Ο νέος πραματευτής ήρθε από τη Σιδώνα
χωρίς να φοβηθεί το θυμωμένο Ποσειδώνα.

Κοράκου χρώμα τα τσουλούφια του, ο χιτώνας του πορφύρα
και τον κρατάει στον ώμο του μια χρυσή πόρπη· μύρα

ανασαίνει και ψιμύθια κάθε πτυχή του σώματός του.
Μπήκε στην Κύπρο απ' τη θαλασσινή πόρτα της Αμμοχώστου

και τώρα χαίρεται μες στα στενά της Λευκωσίας τη λιακάδα.
Μια τουρκοπούλα στην αυλή, και σείστηκε η περιπλοκάδα

που κορφολόγαε με τα σιντεφένια δάχτυλά της.
Εκείνος διάβηκε του ήλιου τον ποταμό σαν ένας θείος περάτης,

σαν όνειρο ψιθυριστά τραγουδώντας: "Ρόδα στο μαντίλι".
Λες γύρευαν του Δία τα πέδιλα τα βυσσινιά του χείλη.
Έτσι προχώρεσε και κάθησε πλάι σ' ένα γοτθικό παραστάτη

όπου του Μάρκου το λιοντάρι κάρφωνε μ' αλαφιασμένο μάτι

έναν κοιμάμενο βοσκό που μύριζε τραγί κι ιδρώτα.
Ακούμπησε, έβγαλε από τον κόρφο του και κοίταξε μια τερακότα·

ένα γυμνό που γλιστρούσε αβέβαιο στη σαλμακίδα κοίτη
ανάμεσα στον κοίλο Ερμή και την κυρτή Αφροδίτη.


Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ

Με τελευταίο τον πρώτο. Τον πραματευτή του Γρυπάρη... Αυτόν που δεν έγραψε ο Γρυπάρης. Λέω για εκείνον που κράτησε η ταινία χρόνους εφτά στο σκοτεινό λαγούμι. Μέσα η φωνή του Λιαντίνη. Απόκοσμη. Μα η φωνή του.

Μπόλι. Και βόλι αν θες. Μη νομίζεις. Δεν έχουν διαφορά.

Ποια ήταν η διδασκαλία του Λιαντίνη;

Σε πότιζε λέξη τη λέξη, στάλα τη στάλα.

Ρούφαγες εσύ αχόρταγα. Λέξη τη λέξη. Και στάλα τη στάλα.

Καιρός του σπείρειν και καιρός του θερίζειν...

Με το δρεπάνι; Μα γιατί; Εκείνος με τι έσπειρε;

Ήσουν εκεί ανυποψίαστος. Κι άκουγες χαλαρός και ράθυμος για τους πραματευτάδες. Το νιο, τον Αλεξανδρινό, τον άλλον απ' τη Σιδώνα.

Κι εκείνος; Με τα τσουλούφια στο χρώμα του κοράκου διόρθωνε τον πορφυρό χιτώνα...

Ήξερες τίποτε εσύ από όλα αυτά; Τι ήξερες;

Χρόνους μετά τον άκουσες να απαγγέλει Γρυπάρη:

Παράθεση :

Ο Πραματευτής

Ήρθε απ' τη Πόλη νιος πραματευτής
με διαλεχτή πραμάτεια,
μ' ασημικά και χρυσικά
και με γλυκά τα μαύρα μάτια.

Κι οι νιες ποθοπλαντάζουν του χωριού
στις πόρτες και στα παρεθύρια,
κι οι παντρεμμένες ξενυχτάν
για τα σμιχτά γραφτά του φρύδια.

Τρίζωστη ζώνη ολόχρυση φορεί
σε δαχτυλίδι-μέση,
και πια η ωραία χήρα δε βαστά:

-"Πραματευτή, πολύ μ' αρέσει
η ζώνη που φορείς κι ό,τι να πεις
σου τάζω κι άλλα τόσα..."

-"Δε τη πουλώ μ' ουδέ φλουριά
μ' ουδ' όσα κι άλλα τόσα γρόσα.
Έτσι ωραία, -ωραία πως να σε πω,
ρόδο ή κρίνο;-
ένα μου κόστισε φιλί
κι όπου βρω δυο τη δίνω..."

-"Σύρε ταχιά στην Ώρια τη σπηλιά,
πραματευτή με τα ωραία μάτια,
και κει σου φέρνω τη τιμή
και παίρνω τη πραμάτεια".

Τραβά ταχιά στην Ώρια τη σπηλιά
και στου μεσημεριού τη ντάλα
φτάνει στην Ώρια τη σπηλιά
σε μούλα χρυσοκάπουλη καβάλλα.

Δένει τη μούλα στη ξυνομηλιά
που σκιώνει μπρος στο σπήλιο,
στα μάτια του που τον πλανάν
βάζει συχνά το χέρι αντήλιο

και τρώει και τρώει τη στράτα του χωριού,
δε φαίνεται κι ουδέ γρικιέται
και μπαίνει μέσα στη σπηλιά
κι αποκοιμιέται...

Μέσα στη στοιχειωμένη τη σπηλιά
που αποσταμένος γέρνει,
ύπνος τις φέρνει, ύπνος τις παίρνει:

Νεράιδες περδικόστηθες στητές
και μαρμαροτραχήλες,
ανίσκιωτα κορμιά αδειανά,
διανέματα κι ανατριχίλες,
στις κομπωτές πλεξούδες των φορούν
νεραϊδογνέματα και πολυτρίχια
κι έχουνε κρίνους δάχτυλα
ροδόφυλλα για νύχια
και χρυσομέταξα μαλλιά
κι ελιόμαυρες λαμπήθρες
-τέτοιες με μέλι σύγκαιρο μεστές
οι Υβλαίες κερήθρες.

Και μια, η Εξωτέρα, η Παγανή,
παγάνα του θανάτου,
χτυπά τον νιό πραματευτή
και παίρνει τα συλλοϊκά του.

Τώρα στη χώρα ο νιος πραματευτής
κλαίει και λέει πάλι κείνο:

-"Ένα μου κόστισε φιλί
κι όπου βρω δυο τη δίνω,
τη ζώνη πόπλεξε η καλή -ω ένα φιλί,
η αρρεβωνιαστικιά μου-
με πλάνεσε μια ξωτικιά στη ξενητειά
και πήρε τα συλλοϊκά μου"!

Ήτανε Μάης του '93. Πέντε ολάκερα χρόνια πριν.

Πριν εκείνος τραβήξει για την Ώρια τη σπηλιά. Πριν γίνει από δάσκαλος, είδηση στα τελεβίζια.

Ήρθαν με τους μεγάλους προβολείς, και με τα μικρόφωνα στα χέρια ήρθαν. Να βρουν ποιος ήταν ο Λιαντίνης. Όταν αυτός δεν ήταν πια εδώ.

Πήρανε στράτες και ρούγες πήραν. Να ρωτήσουν και να μάθουν ποιος ήταν αυτός ο Λιαντίνης.

Θυμάμαι, και μερικές φορές ακόμη και γελάω. Ο Λατίνης. Έτσι τον έψαχναν στην αρχή. Ούτε το όνομα...

Μετά έμαθαν τη Γκέμμα. Και τον Ταΰγετο. Και μετά είπαν πως τα έμαθαν όλα.

Εγώ γιατί λέω πως ακόμη δεν τον ξέρω; Ανεπίδεκτη μαθήσεως... Ούτε στα μισά του δρόμου καν.

Στις 18 του Μάη. Εκεί σταμάτησα. Δε στο έκρυψα. Στις 18 του Μάη του 93.

Τον είδα άλλη μια φορά. Φθινόπωρος του 96... Και είδα τότε την καταστροφή και τον κουρνιαχτό.

Ήταν τότε που εκείνος τσούγκριζε ποτήρια.


Αργότερα το έμαθα κι αυτό. Τι έγινε στις 18 Νοέμβρη του '96. Πώς και πότε έγραψε την πιο σημαντική του πρόταση. Περπατώντας στα περίχωρα του σπιτιού.

Λίγο αργότερα, Γενάρη πια του '97, θα βάλει φωτιά στο περιβολάκι. Το μαργαριταροσπαρμένο. Μετρώντας χρόνους 17 από το τέλος...

Ο άλλος Γενάρης; Ήρθε τώρα να συναντήσει τον άλλο Μάη.

Μικρές ψηφίδες. Σε ένα παζλ που ακόμη κρατά γερά το αίνιγμα.

Κι εγώ μαζεύω μία μία. Και γελάω. Δεν μπορώ να μη γελάω. Με εκείνους που λυμένα τα έχουν όλα τα αινίγματα του Λιαντίνη.

Τα θερμά ευχαριστήρια σε εκείνη που έχει βάλει σκοπό όλες τις ψηφίδες να μου αποκαλύψει. Στην Ελένη.

Και στο τελευταίο μάθημα. Που δε λέει να σκολάσει...

Ξανακοιτάω πάλι εκείνες τις πενιχρές σημειώσεις του τελευταίου μαθήματος.

Στερνή μου γνώση;

Ποια είναι η στερνή γνώση;

Απλώς κάθε φορά διαβάζω και παίρνουν άλλο νόημα εκείνα τα λόγια.

Έζησε την αλήθεια;

Σε μας πόση αλήθεια από την αλήθεια του έλεγε;

Και ποια είναι τελικά η αλήθεια που λέει ένας δάσκαλος στους μαθητές του;

Στα 1993 Τα Ελληνικά είχαν πια γραφτεί.

Η Γκέμμα όχι.

Ξέρουμε πότε ακριβώς συνέλαβε εκείνη τη φοβερή φράση στο οπισθόφυλλο. Τη σημαντικότερη πρότασή του. Νοέμβρη του '96.

Το βιβλίο όμως; Πότε γράφει το βιβλίο του ένας συγγραφέας; Την ώρα που κρατά το μολύβι ή χτυπά τα πλήκτρα;

Ποιος ήταν ο Λιαντίνης; Αυτός που γνώρισα στο Μαράσλειο;

Αυτός που συνάντησα στα βιβλία του;

Αυτός που ξεπήδησε από τα τελεβίζια τον Ιούνη του '98;

Αυτός που μου αποκαλύφθηκε αργότερα;

Κι ακόμη... Ποιος είναι ο δάσκαλος; Ο κάθε δάσκαλος. Εκείνος που στέκει στην έδρα και κοιτά στα μάτια τους μαθητές του;

Εκείνος που γυρίζει έπειτα στο σπίτι του και ζει την καθημερινότητα της προσωπικής του ζωής;

Και πόσο αυτή η καθημερινή, προσωπική ζωή διαμορφώνει το μπακ γκράουντ του δασκάλου;

Διάβαζα κάποτε σε ένα βιβλίο πως ο καθένας μας είμαστε τρεις εαυτοί. Εκείνος που νομίζουμε εμείς. Εκείνος που νομίζουν οι άλλοι. Και εκείνος που πραγματικά είμαστε.

Ο Λιαντίνης ποιος τελικά ήταν;

Ο συγγραφέας, και ο Λιαντίνης υπήρξε και συγγραφέας, ουσιαστικά μέσα από τη γραφή του αυτοαναλύεται και αυτοαποκαλύπτεται. Ποιος είναι ποιος...

Ο άλλος δρόμος είναι να ρωτήσεις τους άλλους. Πόσους; Ποιους; Και να μαζέψεις τις χίλιες διαφορετικές γνώμες.

Και ο πραγματικός εαυτός του;

Άραγε ενδιαφέρει; Οι ειδικοί της γραφής λένε όχι. Όχι στη θεοποίηση του συγγραφέα. Το έργο του ενδιαφέρει.

Ωραία. Να κρατήσουμε το έργο. Μα το έργο γράφεται με τα βιώματα. Αν θες περισσότερα για τούτο να μάθεις, άνοιξε το Νηφομανή. Και αναζήτησε τους πυροκροτητές...

Ο Λιαντίνης εκεί παραδέχεται πως τα ισχυρά βιώματα έρωτα και θανάτου διαδραματίζουν ρόλο πρωτεύοντα στη δημιουργία του ποιητή.

Πώς μπορείς να αντιληφθείς το βάθος του έργου του Λιαντίνη δίχως να γνωρίζεις αυτά τα ισχυρά βιώματα που χάραξαν στην ψυχή του;

Και πάλι οι ειδικοί της γραφής θα διαφωνήσουν. Αδιάφορον σου λένε. Σημαντικό είναι τι ο αναγνώστης εισπράττει από την όποια γραφή. Το έργο, συμπληρώνουν, διαπλάθεται και ξαναδιαπλάθεται στα μάτια του κάθε αναγνώστη.

Κι εδώ, μην παρασυρθείτε, η ουσία είναι στα βιώματα του αναγνώστη. Όχι του συγγραφέα.

Θυμάμαι τον καιρό που έκανα θέατρο. Ναι, έκανα κάποτε και θέατρο. Τώρα γιατί η απαγγελία μου δεν αρέσει σε όλους, άστο. Θέατρο είπα ότι έκανα, όχι ότι ήμουν Κατράκης ή Τσακίρογλου...

Θυμάμαι λοιπόν την τεχνική του Στανισλάφσκι. Αυτή που ο ηθοποιός ακολουθεί για να ενσαρκώσει έπειτα τους ήρωες στη σκηνή. Κι εκεί στα δικά του βιώματα θα στηριχτεί ο ηθοποιός. Δε θα κλάψει στη σκηνή με τα δάκρυα του όποιου ήρωα. Με δικά του δάκρυα οφείλει να κλάψει.

Ίσως το ίδιο να συμβαίνει και στην απλή ανάγνωση.

Κι εκεί τα δικά σου βιώματα πρέπει να τραβήξεις στο φως.

Ο κίνδυνος ξέρεις ποιος είναι; Να ταυτίσεις τα δικά σου βιώματα με του συγγραφέα. Και να το γυρίσεις στο συναίσθημα και στο μελόδραμα.

Με το Λιαντίνη αυτό έχει συμβεί. Και σε σημαντικό βαθμό.

Μπλέξαμε καραβιές συναισθήματα με τις σελίδες του. Δε βοηθά αυτό. Να καθαρίσει πρέπει το μάτι μας και ψύχραιμα να τον προσεγγίσει.

Στο τι λέγει. Όχι πώς έφτασε να το πει. Σκοτίστηκα πώς έφτασε να το πει...

Εκτός και είμαι ψυχίατρος. Δεν είμαι. Εσύ;

Σκέφτομαι λοιπόν πόση ζημιά έκαναν οι υπερβολές αυτών των χρόνων, των χρόνων που μεσολάβησαν από την εξαφάνιση του Λιαντίνη. Μονόπλευρα φωτίστηκε ο συγγραφέας ως προς τα γεγονότα της ζωής του. Και διέφυγε η ουσία.

Και το γελοίο είναι που ακόμη σήμερα και παρά τις υπερβολές αγνοούμε σημαντικά βιώματα και στιγμές της ζωής του. Επιλεκτικά δόθηκαν κάποια στοιχεία της προσωπικής του ζωής. Και ενίοτε το κριτήριο επιλογής διαβρώθηκε με εμπάθεια. Ενώ τα σημαντικά αποσιωπήθηκαν. Από άγνοια ή και ηθελημένα.

Με όσα μέχρι στιγμής είχα την τιμή ή την τύχη να γνωρίσω, θεωρώ εντελώς πιθανό να βρεθούμε μπροστά σε ανατροπές που οι πολλοί ούτε που φαντάζονται.

Έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα μερικά βιβλία για το Λιαντίνη. Κάποια από ανθρώπους που τον γνώριζαν. Κάποια από ανθρώπους που δεν τον συνάντησαν ποτέ. Ο κάθε συγγραφέας κόμισε τη δική του αλήθεια. Είναι αυτή η αλήθεια του Λιαντίνη;

Και τι θα γίνει αν κάποια στιγμή ανοίξουν το στόμα τους εκείνοι που δεν έχουν ακόμη μιλήσει;

Κάθε φορά που θα βγαίνει ένα βιβλίο το αναγνωστικό κοινό θα αλλάζει στάση απέναντι στο έργο του Λιαντίνη; Είναι ικανά αυτά τα στοιχεία να αλλοιώσουν το έργο του;

Χίλια ερωτήματα σας έβαλα. Και ίσως σας ζάλισα.

Για να ξεζαλιστείτε αφήστε εμένα τι λέω, και πιάστε το Λιαντίνη. Υπάρχουν εκεί οι απαντήσεις.

Θα κρατήσω μία εξόχως σημαντική από τη φιλοσοφική θεώρηση του θανάτου:

https://educandus.forumgreek.com/AEIOAI-OEEIOIOEEC-EAUNCOC-OIO-EAIAOIO-h1.htm

Παράθεση :

Τι είναι φιλοσοφία;


ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ "Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ"


"Θα μου πείτε φιλοσοφία είναι η οντολογία, είναι η ηθική, είναι η αισθητική, είναι η γνωσιολογία, είναι η μεταφυσική, όπως λένε οι ακαδημαϊκοί στα πανεπιστήμια. Όχι!

Όλα αυτά είναι από το περιθώριο. Ένα πράγμα είναι φιλοσοφία. Φιλοσοφία είναι ο στοχασμός του ανθρώπου απάνω στο φαινόμενο θάνατος. Όρισε έτσι τη φιλοσοφία, ένας από τους μέγιστους φιλοσόφους, ο Πλάτων. Στο διάλογό του «Φαίδων», δίνει έναν ορισμό και λέει «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου.»

Παράλογος ορισμός. Σουρεαλιστικός. Και δε διδάσκεται μ’ αυτή την οπτική φιλοσοφία, γι’ αυτό έχουμε και αυτή τη μακρινή σχέση. Είναι για κάποιους ειδικούς , λέει, προφέσορες κτλ τι είπε ο Καρτέσιος, τι είπε ο Λάιμπνιτς, τι είπε ο Μπεργκσόν, τι είπε… οι Ζήνωνες. Ο Κιτιέας και ο Ελεάτης.

Η φιλοσοφία είναι απλό πράγμα. Ο καθένας μας φιλοσοφεί. Φιλοσοφία σημαίνει ότι σκέπτομαι, στοχάζομαι, και προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο, ένα γεωδαιτημένο που έχει πολλές συμβολές και συνιστώσες, για να ζήσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη ζωή μου. Αυτά τα είκοσι, τριάντα, πενήντα, εβδομήντα χρόνια που μου οριστήκαν να ζήσω. Αυτό θα πει απλά φιλοσοφία. Και ξέρουμε πολλούς απλοϊκούς ανθρώπους που δεν έχουν και τίτλους και περγαμηνές, οι οποίοι φιλοσοφούν και ζουν μια πολύ ωραία ζωή. Λοιπόν. Σ’ αυτήν την οπτική, λέει ο Πλάτων, «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου».

Αλλά… Με μια διαφορά. Όταν λέει μελέτη θανάτου, εννοεί τη σχέση του καθένα μας με το δικό του θάνατο. Όχι πέθανε ο φίλος μου, πέθανε ο πατέρας μου, πέθανε ο συγγενής μου. Πηγαίνω στο νεκροταφείο, στην κηδεία, είμαι κατηφής κτλ. Όοχι αυτό. Εκεί, να ξέρετε, τις περισσότερες φορές, που πηγαίνουμε και μπορεί να πονάμε και να λυπόμαστε κτλ κατά βάθος χαιρόμαστε, λέει ο Φρόυντ με την βαθυ – ψυχολογία… διότι χωρίς να το ξέρουμε λέμε «Αυτός πέθανε, εγώ ζω!» Υποσυνείδητα και σκοτεινά. Μπορεί να μη δείχνουμε… Φεύγουμε με αισθήματα δηλαδή κατάφασης. Όχι αυτό.

Φιλοσοφία είναι μελέτη θανάτου κατά την έννοια ότι στοχάζομαι απάνω στο δικό μου θάνατο. Απάνω στο γεγονός ότι μια μέρα θα πεθάνω. Γιατί; Στη συνέχεια θα μας πει ο Πλάτων ότι, ακριβώς μετά τον ορισμό που δίνει, λέει:

«Οι ορθώς φιλοσοφούντες αποθνήσκειν μελετώσι.»

Όσοι φιλοσοφούν σωστά δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να μελετούν πώς θα πεθάνουν.

«Και το τεθνάναι αυτοίς ήκιστα φοβερόν.»

Αυτό μας ενδιαφέρει. Και όταν θα ‘ρθει η ώρα να πεθάνουν, λέει, δε φοβούνται το θάνατο, γιατί ήταν σωστή η πορεία τους και η σχέση τους, η πορεία τους σε όλη τους τη ζωή και η σχέση τους με το φαινόμενο του θανάτου."

Στην πραγματικότητα δηλαδή θα πρέπει να αφήσετε και το Λιαντίνη...

Αυτό εξάλλου δεν είπε και δεν ξαναείπε ο ίδιος;

Αυτά τα λόγια που πρώτος δίδαξε ο Νίτσε:

Μονάχος μου φεύγω τώρα, μαθητάδες μου, λέει ο Νίτσε. Κι εσείς τραβάτε από δω μονάχοι σας. Έτσι το θέλω. Τώρα σας λέω, να χάσετε εμένα, και να βρείτε τον εαυτό σας. Και μόνο τότε, σα θα μ΄ έχετε αρνηθεί, θα ξαναρθώ κοντά σας.

Μαγευτικός ο συνδυασμός με τους τρεις πραματευτάδες.

Από τα υπόλοιπα σχόλια σταγόνες εισέπραξα κι εγώ.

Αισθάνθηκα περισσότερες τις σιωπές, λιγότερα τα εμφανή.

Ο δρόμος μου θα με ξαναφέρει εδώ... ίσως με επόμενη ανάγνωση κάτι περισσότερο να "ακούσω" από τις μυστηριακές φωνές...

Τώρα οι σιωπές μάς έμειναν.


Τότε περίσσευε το μέταλλο της φωνής με κείνο το απότομο βάθεμα σε στίχους όπως ο κοίλος Ερμής και η κυρτή Αφροδίτη. Κατακόρυφη κατάδυση στο απόλυτο ναδίρ. Στο μυστηριακό σημείο που ξεκινά ο έρωτας και η γέννηση των όντων...


Πώς περνάνε τα χρόνια σαν νερό; Νερό που μάζεψες στις φούχτες και χύθηκε και πάει. Πίσω κοιτάς και απορεμένος μένεις. Πότε; Πότε ήταν μόλις χτες και τώρα είναι κοντά δεκαεφτά χρόνια;;;;;;;;;;;;;; Απίστευτο!!!