ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ: Διαφορετικές εκδόσεις και παρανοήσεις...

Αφορμή για την ανάρτηση αυτή αποτέλεσε ένα σχόλιο που μας άφησε χτες ένας επισκέπτης μας, στην Έβδομη Ελεγεία του Ρίλκε. Αφορά το Έξυπνον Ενύπνιον, το βιβλίο που έγραψε ο Δημήτρης Λιαντίνης για τον Ρίλκε.

Ο επισκέπτης μας ανάμεσα στα άλλα γράφει:

{Όπως ρητώς μου είχε αναφέρει ο Λιαντίνης το βιβλίο αυτό το είχε αποκηρύξει. Το θεωρούσε στριφνό και δύσκολο. "Άσε που πήγα να πεθάνω μέχρι να το γράψω" μου είπε χαρακτηριστικά. Επίσης, θεωρούσε το "Πολυχρόνιο" το καλύτερο βιβλίο του και την "Γκέμμα" το κύκνειο άσμα του.}

Κατ' αρχάς είμαι υποχρεωμένη να αναφέρω μια βασική αρχή μου. Να μην απορρίπτω αλλά και να μη δέχομαι τίποτε - ειδικά στο θέμα Λιαντίνη - παρά μόνο με ντοκουμέντα. Και εννοώ ντοκουμέντα που επιδέχονται απόδειξη... Με υποθέσεις, θεωρίες και άλλα αστήρικτα, δεν καταλήγουμε πουθενά. Ακόμη και αν ο άλλος επικαλείται προσωπική και αυτήκοη μαρτυρία. Σεβαστή μεν, αλλά. Με ένα "αλλά" που σε προσωπικό επίπεδο μεταφράζεται με τη λαϊκή παροιμία "όποιος κάηκε στο κουρκούτι, φυσά και το γιαούρτι".

Ειλικρινά σας λέγω τούτο: Έχω και αν έχω ακούσει μαρτυρίες για το Λιαντίνη και επίσης έχουν τεθεί υπόψη μου πολλά ντοκουμέντα. Και όμως. Σαφή απάντηση για το αίνιγμα "Λιαντίνης" δεν έχω. Αντίθετα, εκτιμώ πως ο δαιμόνιος Λάκων έκαμε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να παραμείνει άλυτο το αίνιγμά του.

Ακόμη και στο ζήτημα του θανάτου του Δημήτρη Λιαντίνη. Αν και είμαι από τους λίγους τυχερούς που τους δόθηκε η ευκαιρία να δουν ντοκουμέντα που ελάχιστοι γνωρίζουν ή να τους εμπιστευτούν προσωπικές μαρτυρίες "εκ βαθέων", καταφέρνω να αντιστέκομαι στην έμφυτη τάση του ανθρώπου να δίνει απαντήσεις στις απορίες του και να λέω: ΔΕΝ ΞΕΡΩ. Ίσως και γιατί δίνω τεράστια σημασία στη δική του επιμονή να εστιάσει το φιλοσοφικό του έργο στην Αρχή της Απροσδιοριστίας. Στο τρίτον δίδεται.

Και είναι αυτό ακριβώς που υπονοεί και ο τίτλος "ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ". Αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση ανάμεσα στον ύπνο και στο ξύπνιο... Μια κατάσταση που ο Λιαντίνης ανέλυσε διεξοδικά σε πολλά έργα του, κυρίως όμως στο Χάσμα Σεισμού, μιλώντας για την πορεία επί ξηρού ακμής και για την κόψη του σπαθιού την τρομερή.

Είναι αυτή η ανάλυση που όταν βρίσκομαι αντιμέτωπη με αντικρουόμενες απόψεις, με ωθεί να ακολουθήσω το δύσκολο δρόμο και όχι της ευκολοπιστίας. Ούτε που μπορείτε να φανταστείτε πόσες ώρες είμαι σε θέση να αναζητώ ακόμη και μια τόση δα λεξούλα για να επιβεβαιώσω ή να απορρίψω το τάδε ή το δείνα που αφορά το Λιαντίνη. Πχ χτες, γράφοντας το πρώτο μέρος της Ζωής του Λιαντίνη στο καινούριο blog, αναστάτωσα όλα τα βιβλία και τις σημειώσεις μου για να βρω τι; Τη φράση του πως "Πεθαίνει ο παππούς, γεννιέται το εγγόνι". Ναι, το θυμόμουν πολύ καλά ότι το είχα διαβάσει... Μα δεν το επικαλέστηκα πριν διαπιστώσω πού ακριβώς το είπε. Στη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου, για να μη μένετε με την απορία.

Έτσι, καταλαβαίνετε, πως στέκομαι διστακτική και μπρος στις μαρτυρίες του επισκέπτη μας και που οφείλω να πω ότι δε γνωρίζω τίποτε σχετικό που να τις επιβεβαιώνει. Εκτός βέβαια από το χαρακτηρισμό της Γκέμμας ως κύκνειο άσμα. Αυτό το έχουμε όλοι ακούσει να το λέει ο Λιαντίνης σε ηχητικό ντοκουμέντο. Ήταν όμως το Πολυχρόνιο το καλύτερο βιβλίο του;

Ναι, κι εγώ στην παρουσίαση του βιβλίου το χαρακτηρίζω ως παραμελημένο. Και ταυτόχρονα υπογραμμίζω τη σπουδαιότητά του για όσα εκεί ο Λιαντίνης πραγματεύεται σχετικά με την αυτοκτονία και ειδικά που καυτηριάζει την "εύλογον εξαγωγήν" των Στωικών. Είναι όμως γνωστό ότι στο κύκνειο άσμα του, και άρα μεταγενέστερα του Πολυχρονίου, ο Λιαντίνης γράφει:

Όχι το Πολυχρόνιο...

Και μην κοιτάς που μερικοί πήγαν ως την κορφή του Ταϋγέτου και έστησαν λάθος αυτή τη σημαντική φράση του Λιαντίνη, αποκαλώντας το κύκνειο άσμα του ΤΟ Γκέμμα και όχι ΤΗ...

Να μην κοιτάς ούτε τα σπασμένα κομμάτια που άφησε η επιδρομή κάποιων βανδάλων. Γιατί και τα δυο προέρχονται από την υπερβολή και όχι από τη μετρημένη στάση του ανθρώπου. Υπερβολή μίσους στη μια περίπτωση, υπερβολή αγάπης στην άλλη. Τέτοια που οδήγησε να τοποθετηθεί και δεύτερη μαρμάρινη πλάκα εκεί πάνω, μετά το βανδαλισμό, πλην με το ίδιο λάθος...

Τέτοια λάθη στην προσέγγιση του Λιαντίνη είναι δυστυχώς αμέτρητα. Και όλοι τα έχουμε διαπράξει. Παράδειγμα δεύτερο θα φέρω από το ίδιο το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, που προκάλεσε και αυτή την ανάρτηση.

Γράφτηκε, λοιπόν, για το βιβλίο αυτό του Λιαντίνη, πως εκδόθηκε στα 1978. Εννοώ πως γράφτηκε επίσημα, σε βιβλίο. Και μάλιστα βιβλίο βιογραφικό για το Λιαντίνη. Όμως... δεν είναι ακριβώς έτσι. Και θα το αποδείξω με ντοκουμέντο. Μόνο με ντοκουμέντα πρέπει να διαψεύδουμε ή να στηρίζουμε όσα λέμε. Τουλάχιστον αν έχουμε πειστεί για όσα πρεσβεύει η φιλοσοφία του Λιαντίνη. Που απαιτεί μέθοδο των θετικών επιστημών και όχι μπλα μπλα και νεφελοκοκκυγίες.

Αυτό είναι το εξώφυλλο.

Και αυτό είναι το ακριβές απόσπασμα που γράφτηκε σε βιβλίο:

Λάθος, τίμιε αναγνώστη! Αλήθεια, το βλέπεις ποιο είναι το λάθος; Αν όχι, πρόσεξε και τα επόμενα εξώφυλλα:

Το είδες τώρα;

Πράγματι η διδακτορική διατριβή εκδόθηκε στα 1978. Όχι όμως με τον τίτλο "Έξυπνον Ενύπνιον". Και όποιος αντιλέγει, παρακαλώ να μου το αποδείξει. Με ντοκουμέντα.

Με θεωρείτε "ψείρα"; Ε, σε ότι αφορά το Δημήτρη Λιαντίνη, του το χρωστάμε όλοι. Γιατί και εκείνος "ψείρας" υπήρξε σε τέτοια θέματα. Και ζύγιζε την κάθε του λέξη εκατό φορές πριν τη γράψει.

Για να βάζουμε λοιπόν τα πράγματα στη σωστή τους θέση, κάτι που δεν μπορώ να καυχηθώ ότι γνώριζα κι εγώ εξαρχής, θα πούμε ότι:

Το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ που είχα την τιμή να μου χαριστεί ένα αντίτυπο της πρώτης του έκδοσης από την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη, αυτό με το κίτρινο εξώφυλλο, έχει χρονολογία έκδοσης το 1977. Όχι το 1978.

Το συνηθίζει η κ. Λιαντίνη να χαρίζει βιβλία του άντρα της στους ανθρώπους που συναντά. Δυστυχώς δεν μπαίνουν όλοι στον κόπο να τα μελετήσουν και να προσέξουν τι γράφουν πριν μιλήσουν για τα βιβλία του Λιαντίνη. Με προχειρότητα ανεπίτρεπτη μιλάνε για το έργο ενός ανθρώπου που κοπίαζε ακόμη και για ένα κόμμα...

Να επισημάνουμε με την ευκαιρία και κάτι εξίσου σημαντικό. Πως η διατριβή του Λιαντίνη δεν εκδόθηκε από το Λιαντίνη. Το όνομα συγγραφέα είναι ευδιάκριτο: Δημήτριος Θ. Νικολακάκος. Και όμως βρισκόμαστε στα 1978...

Ούτε αυτό το πρόσεξαν. Γιατί η διδακτορική διατριβή, που είναι επίσημο έγγραφο, εκδόθηκε με το όνομα Νικολακάκος; Έτσι δεν απέφυγαν και το άλλο λάθος. Πως ο Λιαντίνης άλλαξε όνομα στα 1976. Ποιο είναι το σωστό;

Πληροφορία που μου έχει δοθεί επίσημα από τη σύζυγό του και που είναι σε θέση να το γνωρίζει καθώς μαζί άλλαξε και το δικό της επώνυμο.

Όταν λοιπόν εντοπίζεις τέτοιες προχειρότητες και μάλιστα γραμμένες επίσημα σε βιβλίο, καταλαβαίνεις πως οφείλεις να είσαι δύσπιστος σε κάθε νέα πληροφορία για το Λιαντίνη που δεν αποδεικνύεται με ντοκουμέντα. Τα μου είπε, του είπα, είναι μονάχα για να περνά η ώρα μας. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί κανείς να τα παίρνει σοβαρά υπόψη.

Ειδικά όταν έχεις ντοκουμέντα που μιλάν για το αντίθετο:

Η προέλευση του ντοκουμέντου εμφανής. Και ρωτώ:

Σας μοιάζει εδώ ο Λιαντίνης έτοιμος να πεθάνει;

Ή μήπως ήταν από εκείνους τους συγγραφείς που έγραφαν τα βιβλία στο πόδι; Οπότε μια διδακτορική διατριβή με τις απαιτήσεις της θα τους έκανε να μισήσουν το έργο τους;

Έγραψε σε χρόνους εφτά, τα Ελληνικά και τη Γκέμμα... Δεν είναι απόδειξη αυτό; Πόσο μοχθούσε για να γράψει; Που θα βιαστούμε τώρα να δεχθούμε την αντίθετη άποψη; Και ακόμη χειρότερα πως είχε απορρίψει το πρώτο του βιβλίο;

Όσο για το "στριφνό" σαφώς και είναι στρυφνό για όσους δεν κατέχουν άριστα την ελληνική γλώσσα. Μα ο Λιαντίνης ούτε στο σημείο αυτό έβαζε νερό στο κρασί του. Θεωρούσε προαπαιτούμενο και εκ των ων ουκ άνευ την άριστη γνώση της γλώσσας για όσους θέλουν να ασχοληθούν με τη Φιλοσοφία. Και επικίνδυνη την ημιμάθεια.

Δυστυχώς δεν την απέφυγε. Και βρέθηκε συχνά έρμαιο της ημιμάθειας και άλλο τόσο της εμπάθειας. Με αποτελέσματα που δυστυχώς έβλαψαν και την εικόνα του και τη διάδοση του έργου του.

Το παρόν blog δεν έχει σκοπό να βαδίσει στα ίδια χνάρια... Θα προτιμήσουμε να σας λέμε ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΜΕ για όσα δεν υπάρχουν αποδείξεις.

Αυτό θα κάνουμε και για την άποψη - σχόλιο που κατατέθηκε στην προηγούμενη ανάρτηση.

______________________

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΜΑΣ BLOG ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ