Μια ενδιαφέρουσα αναδημοσίευση - ΠΗΓΗ Ο ποιητής και άνθρωπος του θεάτρου Μπέρτολτ Μπρεχτ
πέθανε στις 14 Αυγούστου του 1956 στο Ανατολικό Βερολίνο. Πενήντα χρόνια μετά, ενωμένη, η γερμανική θεατρική κοινότητα θέλοντας να τον τιμήσει πραγματοποιεί μια πανηγυρικού χαρακτήρα συνάθροιση πολιτικών και καλλιτεχνικών προσωπικοτήτων στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ - το φημισμένο ιστορικό θέατρο του οποίου την καλλιτεχνική ταυτότητα και διεθνή ακτινοβολία καθόρισε ο ίδιος ο Μπρεχτ και μαζί του η ηθοποιός Ελένε Βάιγκελ επιστρέφοντας, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, στην τότε Ανατολική Γερμανία.
Δεν είναι όμως μόνο με μια τέτοια θεαματική, κοσμική «Μπρεχτ-γκαλά», αφιερωμένη στον «σημαντικότερο ίσως γερμανό θεατρικό συγγραφέα με κύρος παγκόσμιο, εφάμιλλο των κλασικών » όπως δήλωσε ο τωρινός διευθυντής του Μπερλίνερ Ανσάμπλ, σκηνοθέτης Κλάους Πάιμαν, ή με ένα υπερθέαμα όπως η «Οπερα της πεντάρας», σκηνοθετημένη στο βερολινέζικο Αμιράλπαλαστ από τον Κλάους Μαρία Μπραντάουερ, που η Γερμανία θυμάται την μπρεχτική επέτειο. Πολλές είναι οι εκδηλώσεις σε διάφορες πόλεις και περιλαμβάνουν επιστημονικές συναντήσεις, φεστιβάλ, εκδοτικές πρωτοβουλίες, εκθέσεις, ειδικά προγράμματα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
* Ποσοστά που απογοητεύουν Αυτός ο «μπρεχτικός πυρετός» σκιάζεται από τα ποσοστά μιας αντιπροσωπευτικής έρευνας που έκανε ένα λογοτεχνικό περιοδικό της Εσσης. Σύμφωνα με αυτήν,
42% των Γερμανών σήμερα δεν έχουν ποτέ διαβάσει ένα κείμενο θεατρικό, λυρικό, αφηγηματικό ή θεωρητικό του Μπρεχτ, 55% διάβασαν κάτι δικό του όταν ήταν μαθητές στο σχολείο, 2% ήρθαν σε επαφή με το έργο του για πρώτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια, 8% γνωρίζουν τη σχέση του με το Μπερλίνερ Ανσάμπλ, 3% ταυτίζουν αυτό το θέατρο με τη βερολινέζικη Σάουμπινε, ενώ
89% αγνοούν ότι ο Μπρεχτ ίδρυσε κάποιο θέατρο.
Βεβαίως τα ποσοστά αυτά σχετικά με την πρόσληψη του Μπρεχτ στη σημερινή γερμανική κοινωνία ενώ είναι ενδεικτικά για τους προσανατολισμούς της σε πολιτιστικό επίπεδο, σε θέματα θεατρικής παιδείας και εκπαίδευσης, δεν δείχνουν τίποτε για τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξε και παίζει ο Μπρεχτ στον χώρο της θεατρικής κουλτούρας.
Επηρεάζοντας τους ανθρώπους του θεάτρου, τις σκηνικές τέχνες, τις καλλιτεχνικές και πολιτιστικές πρακτικές, τους προβληματισμούς για την ευθύνη του καλλιτέχνη και τη συμμετοχή του στο κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι.
* Το φερώνυμο βραβείο Στο
Αουγκσμπουργκ όπου ο ποιητής γεννήθηκε το 1898, πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, και όπου σε τρία σωζόμενα σπίτια υπάρχουν ίχνη από το πέρασμά του, ένα τοπικό φεστιβάλ υιοθέτησε τον Ιούλιο το χιπ χοπ, τη γιορτή, το καμπαρέ προκειμένου να κινητοποιήσει στους δρόμους το κοινό και οι κάτοικοι της πόλης να διαβάσουν, να απαγγείλουν, να τραγουδήσουν Μπρεχτ, παρουσιάζοντας παράλληλα και δικές τους ελεύθερες συνθέσεις.
H γενέτειρα πόλη απένειμε το εφετινό Βραβείο Μπρεχτ, που συνοδεύεται με το ποσό των 15.000 ευρώ, στη συγγραφέα Ντέα Λόερ για τον τρόπο με τον οποίο αποδίδει το πολύπλοκο πρόσωπο της σύγχρονης κοινωνίας και για τη δεξιοτεχνία της στον χειρισμό της γερμανικής γλώσσας. Πολιτική χαρακτήρισε τη ματιά της Λόερ απέναντι στην τραγωδία της εποχής μας και στην άβυσσο του ανθρώπινου ψυχισμού η Επιτροπή απονομής του βραβείου, ενώ στα προσόντα της δραματικής γραφής της περιέλαβε την ακρίβεια, την ποιητική διάσταση των εικόνων, τους πειστικούς χαρακτήρες. H ίδια η συγγραφέας είχε τονίσει ότι περισσότερο από τον Μπρεχτ την έχουν επηρεάσει συγγραφείς όπως ο Εντεν φον Χόρβατ και η Μαρί Λουίζε Φλάισερ. Ο λόγος της τη μέρα της απονομής ήταν μια λιτή, σχεδόν απογυμνωμένη αφήγηση από την πρόσφατη εμπειρία της στο Αφγανιστάν. Αφοπλιστικά φώτισε πλευρές από την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική πραγματικότητα, έδειξε στερεότυπα και ψευδαισθήσεις, βρήκε έναν τσεχοφικό τόνο για τους ανθρώπους και την καθημερινότητά τους.
* «Ο Μπρεχτ και ο θάνατος» Το Αουγκσμπουργκ επέλεξε εξάλλου η International Brecht Society (IBS) για το 12ο Συμπόσιό της με θέμα «Ο Μπρεχτ και ο θάνατος» (12-16 Ιουλίου).
Είναι εντυπωσιακή η αδιάλειπτη ενασχόληση του Μπρεχτ στα θεατρικά και κυρίως στα λυρικά κείμενά του με τον θάνατο. Τα μοτίβα του θανάτου διατρέχουν την μπρεχτική λογοτεχνική παραγωγή σαν συνεχές, σκοτεινό memento, από την «Ανοδο και την πτώση της πόλης Μαχαγκόνι», τη «Ζούγκλα των πόλεων», τα Διδακτικά Εργα, τη «Μάνα» μέχρι τη «Μάνα Κουράγιο» και από τα αριστουργηματικά ποιήματα της νεότητας ή τον αποσπασματικό «Φάτσερ» μέχρι τις επιτάφιες γραφές για αυτούς που χάθηκαν, σκοτώθηκαν ή πέθαναν από τις κακουχίες στον πόλεμο.
Στο συμπόσιο φιλόλογοι, μπρεχτολόγοι και θεατρολόγοι ερμήνευσαν μπρεχτικές εικόνες του θανάτου που αναφέρονται στους πολέμους, σε πολιτικές πρακτικές και στη
«διδαχή του θανάτου» όπως αυτή διαμορφώνεται στα Διδακτικά Εργα, αυτό το «ιδιότυπο ινστιτούτο χωρίς θεατές», στο οποίο όσοι παίζουν είναι ταυτόχρονα ακροατήριο και ομιλούντα πρόσωπα.
Αλλοι προσέγγισαν βιογραφικές σελίδες όταν ο θάνατος αφορούσε τη σχέση του Μπρεχτ με τις ερωμένες συνεργάτιδές του, τη Μαργκαρέτε Στεφίν και τη Ρουθ Μπερλάου. Ορισμένοι πάλι έβαλαν κάτω από μικροσκόπιο τη
φιλοσοφία θανάτου που ανέπτυξε κάτω από την επίδραση της ars moriendi, των αρχαίων Ελλήνων και ρωμαίων φιλοσόφων, της ανατολικής και ιδιαίτερα της κινεζικής σκέψης αλλά και του Μονταίνιου.
Οπως ο Γαλιλαίος έτσι και ο Μπρεχτ είχε ανάγκη «να ζήσει περισσότερο από τη βία». Σε όλη του τη ζωή τον απασχόλησε η θνητή υπόσταση του ανθρώπου ενταγμένη στο πλαίσιο μιας αισθητικής της απόλαυσης αλλά και μιας αισθητικής του πολιτικού αγώνα.
Οι καθιερωμένες όψεις ενός Μπρεχτ διαφωτιστή με τα εργαλεία της διαλεκτικής και τα οράματα της επικής έκφρασης, αλλά και ενός Μπρεχτ με αναρχίζοντα χαρακτηριστικά, με ανατρεπτικό και σκωπτικό πνεύμα, μοιάζουν σαν κύριοι δρόμοι, λεωφόροι στο μπρεχτικό σύμπαν, ενώ ο λόγος για τον θάνατο είναι ένα μονοπάτι που οδηγεί σε έναν αντιφατικό, δύσκολα προσπελάσιμο, ακόμη και τραγικό Μπρεχτ.
Θέμα: ΜΠΡΕΧΤ... σαν σήμερα 
Κυρ Φεβ 10, 2008 11:11 pm
