Η Θεσπρωτία της ιστορίας και των μνημείων

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ OFISOFI



Κυριακή, 21 Μαρτίου 2010

Πύργος Ραγίου - Αρχαία Τιτάνη: μια μοναδική εμπειρία

Η περιοχή της Θεσπρωτίας είναι γεμάτη εκπλήξεις. Άγνωστη στον πολύ κόσμο και απομονωμένη εξ αιτίας του κακού οδικού δικτύου για πολλά χρόνια .

Η Εγνατία οδός έφερε στην επιφάνεια έναν τόπο καταπληκτικής ομορφιάς και παρθένας σε αρκετά σημεία όπου δεν έχει υπάρξει τουριστική ανάπτυξη.

Υπηρετώντας φέτος στην Ηγουμενίτσα και στην περιοχή του Λαδοχωρίου είχα την περιέργεια να μάθω περισσότερα γι' αυτόν τον τόπο, επειδή μου αρέσει να γνωρίζω την ιστορία κάθε περιοχής που πηγαίνω.

Μαζί με μια συνάδελφο αναλάβαμε το πρόγραμμα "Η Ιστορία της πόλης μου" .

Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος επισκεφθήκαμε δύο περιοχές - τον Πύργο Ραγίου και την Αρχαία Τιτάνη - που εγώ τουλάχιστον μόνο ακουστά τις είχα και δεν ήξερα τι ακριβώς θα δω. Νομίζω όμως ότι και για τους μαθητές το ίδιο ίσχυε, αν και προέρχονται από την περιοχή αυτή.

Μαζί μας και η αρχαιολόγος που μας διέθεσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, πραγματικά πολύτιμη η βοήθεια της και εξαιρετική η ξενάγησή της , τόσο που κατόρθωσε να εξάψει το ενδιαφέρον των μαθητών και να τους κάνει να συμμετέχουν ενεργά.

Ξεκινώντας από το σχολείο που βρίσκεται δίπλα στο νέο λιμάνι της Ηγουμενίτσας και αφού διασχίσαμε την πόλη της Ηγουμενίτσας οδηγηθήκαμε στον Πύργο Ραγίου ακολουθώντας το δρόμο δίπλα από τη μεγάλη παραλία του Δρέπανου- Μακρυγιαλιού.


Ο δρόμος δεν είναι και σε πολύ καλή κατάσταση και οι πολλές βροχές έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα σε αρκετά σημεία. Η περιοχή όμως έχει μια γαλήνη - ήρεμα νερά, πουλιά διάφορα (ερωδιοί, βουτηχτάρια, γλάροι) και απέραντο γαλάζιο.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Πύργου Ραγίου βρίσκεται στην κορυφή λόφου στη μέση του κάμπου Ραγίου -Κεστρίνης κοντά στις παλιές εκβολές του ποταμού Καλαμά.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα στο λόφο αρχίζει από την προϊστορική εποχή(100.000- 30.000 π.Χ), διότι ο λόφος είναι φυσικό οχυρό και από εκεί μπορούσαν να ελέγχουν τη θάλασσα αλλά και την ενδοχώρα σε απόσταση μάλιστα πολλών χιλιομέτρων.


Η περιοχή ταυτίζεται με την Κερκυραϊκή Περαία (Τορώνη), αποικία που ίδρυσαν οι Κερκυραίοι και στην οποία κατέφυγαν οι εξόριστοι ολιγαρχικοί κατά τον Κερκυραϊκό εμφύλιο το 427π.Χ.

Τον 5ο αι. π.Χ. οι Κερκυραίοι έχτισαν ένα ισχυρό ισοδομικό τείχος


και το μικρό φρούριο που είχε στρατιωτικό χαρακτήρα και πιθανότα λειτουργούσε ως προπύργιο του οικισμού που υπήρχε στη χερσόνησο της Λυγιάς.

Το 19 ο αι. πάνω στο βόρειο αρχαίο πύργο κτίστηκε ένας άλλος πύργος. Τον Πύργο αυτό έχτισε στα 1850 ο Χατζή Γράβας Αγάς της Ηγουμενίτσας .

Στην κάτοψη έχει σχήμα Γ και αποτελεί εξέλιξη των ορθογώνιων κτιρίων του 17ου αι. Η αρχιτεκτονική του βασίζεται πάνω σε βυζαντινά αρχιτεκτονικά πρότυπα και αποτελεί συνέχεια των μεμονωμένων οχυρών πύργων (Kula) του Μεσαίωνα που συναντώνται και στη Βαλκανική.




Από τον Πύργο Ραγίου οδηγούμαστε στην Αρχαία Τιτάνη μέσα από τοποθεσίες κατάφυτες από ελιές , πορτοκαλιές, λεμονιές και τον Καλαμά δίπλα μας.

Η Τιτάνη ή τα Γίτανα είναι ένας από τους πολλούς τειχισμένους οικισμούς της Θεσπρωτίας και την αναφέρει ο Πολύβιος και ο Λίβιος.

Τα ερείπια του οικισμού βρίσκονται στα βορειοδυτικά της συμβολής του Καλπακιώτικου με τον Καλαμά, σε θέση γνωστή με το όνομα Γκούμανη. Η πρόσβαση είναι δύσκολη , χρειάζονται να γίνουν έργα οδοποιίας για να μπορέσει να γίνει και εύκολα επισκέψιμη η περιοχή.

Η αρχαία Τιτάνη ήταν κτισμένη στη δυτική πλαγιά του βουνού Βρυσέλα και ιδρύθηκε στα μέσα περίπου του 4ου αι. π.Χ. , υπήρξε το πολιτικό κέντρο του του Κοινού των Θεσπρωτών(ΘΕΣΠΡΩΤΑΝ) και καταστράφηκε το 167π.Χ. από τους Ρωμαίους.

Η πόλη περιβάλλεται από τα βόρεια, δυτικά και νότια από τον Καλαμά και τον Καλπακιώτικο και προστατεύεται από τείχος μήκους 2.400μ.


Επικοινωνούσε με πλοία μέσω του Καλαμά και διέθετε λιμενικές εγκαταστάσεις Είχε νεκροταφείο , έχουν βρεθεί κιβωτιόσχημοι τάφοι .


Ανεβαίνοντας το λόφο αριστερά συναντούμε την αγορά . Ήταν σκεπασμένη. Σώζονται τα ερείπια του σκευοφυλακίου, μέρους όπου φυλλάσσονταν λατρευτικά αντικείμενα καθώς επίσης το βάθρο του αγάλματος του Αγυιέα Απόλλωνα (προστάτη των δρόμων).

Κατηφορίζοντας το λόφο τα ερείπια ενός ναού βρίσκονται μπροστά μας. Από τα πολλά γυναικεία ειδώλια που βρέθηκαν συμπεραίνουν ότι ο ναός πιθανόν ανήκε σε γυναικεία θεότητα.

Παρακάτω μας περιμένει όμως μια αποκάλυψη. Δύο δωμάτια, ανδρώνες . Λένε ότι εδώ ήταν το Πρυτανείο και ότι ο Πρύτανης (κάτι σαν δήμαρχος) δεχόταν τις αντιπροσωπείες των ξένων και παρέθετε συμπόσια.

Τα δάπεδα στρωμένα με ψηφιδωτά. Στο πρώτο δωμάτιο σώζονται λίγα , πιθανόν απεικονίζοταν θέμα θαλασσινό


Στο δεύτερο δωμάτιο σώζεται σχεδόν όλο το ψηφιδωτό και μάλιστα απεικονίζεται το αστέρι των Μακεδόνων. Αυτό δείχνει και τις σχέσεις των Θεσπρωτών με τους Μακεδόνες


Στη διπλανή αίθουσα σώζονται πιθεώνες , δηλαδή μεγάλα πιθάρια τα οποία ήταν θαμμένα στο χώμα και χρησιμοποιούνταν για την συντήρηση των τροφίμων ( τα ψυγεία της εποχής).


Πιο κάτω υπάρχει κι ένας πετρόμυλος για το άλεσμα των σιτηρών. Και δίπλα ένας αποχετευτικός αγωγός.

Η μεγάλη έκπληξη όμως βρίσκεται ενώ πλησιάζουμε στην έξοδο . Μπροστά μας απλώνεται ένα θέατρο. Κτισμένο σε φυσική θέση , οι θέσεις αλλού ακολουθούν το φυσικό σχήμα και αλλού είναι φτιαγμένες από τον κατασκευαστή. Η χωρητικότητά του 4.000 ή 5.000 ατόμων. Σε πάρα πολλά καθίσματα είναι χαραγμένα διάφορα ονόματα . Το θέατρο λειτουργούσε και ως Βουλή του Κοινού των Θεσπρωτών.


Το τοπίο εκπληκτικό , πλούσια βλάστηση , χιλιάδες αγριολούλουδα(ανεμώνες, κρινάκια, άγριες ορχιδέες, μαργαρίτες) χρώματα και αρώματα.


Συγκλονιστική εμπειρία ! Αξίζει να επισκεφθείτε την περιοχή, θα σας αποζημιώσει.

Για εμάς η επόμενη στάση είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας , στο οποίο εκτίθενται όλα όσα έχουν βρεθεί στον Πύργο Ραγίου , στην Αρχαία Γιτάνη αλλά και σε όλη τη Θεσπρωτία .

Σχόλιο στην προηγούμενη ανάρτηση

Με τεράστια έκπληξη ανακάλυψα απόψε αυτό το ιστολόγιο με υλικό πλούσιο και καταπληκτικό για την πόλη που σύντομα θα εγκατασταθώ μόνιμα, την Ηγουμενίτσα.

Μάλιστα στην αρχή νόμισα πως ανήκει σε συνάδελφο του ίδιου σχολείου που θα εργαστώ κι εγώ από το Σεπτέμβρη. Δυστυχώς όχι... Πρόκειται για φιλόλογο του γειτονικού γυμνασίου.

Όπως και να έχει όμως, έχει κάνει καταπληκτική δουλειά. Και είναι ευτύχημα για την πόλη να εργάζονται εκεί τέτοιοι εκπαιδευτικοί που και γνώσεις έχουν και μεράκι.

Όσον αφορά το αντικείμενο της ανάρτησης και ειδικά το Πύργο Ραγίου που στάθηκε η αφορμή να εντοπίσω το ιστολόγιο, δημοσιεύω ξανά μια φωτογραφία που πολλές φορές έχω ανεβάσει στο φόρουμ:



Ο λόφος που διακρίνεται στο κέντρο της φωτογραφίας και πίσω από τη λιμνοθάλασσα της περιοχής Δρέπανο είναι ο λόφος που φιλοξενεί τον πύργο Ραγίου.

Από το ιστολόγιο του Θεσπρωτού Μιχάλη Πασσιάκου μαθαίνουμε ότι το παλαιότερο όνομα του λόφου ήταν Σκουπίτσα, παραφθορά της λέξης Επισκοπίτσα.

http://labastia.blogspot.com/2009/04/blog-post_02.html

Από κει και παραθέτουμε τις ακόλουθες πληροφορίες:

Παράθεση :

Ο λεγόμενος πύργος "Ραγίου"
βρίσκεται πάνω σ' ένα κωνικό λόφο.

"Κοριτσομάσταρο" τον ονομάζει εύστοχα
ο μεγάλος Σπύρος Μουσελίμης!

Ο πύργος χτίστηκε πάνω σε αρχαίο κάστρο
που προστάτευε την πόλη-αποικία των Κερκυραίων
από τους Θεσπρωτούς.

Χτίστηκε (ο πύργος) στους χρόνους της τουρκοκρατίας
κατά τους αρχαιολόγους
αλλά φαίνεται ότι μερικές εκατοντάδες ακόμη χρόνια
τα έχει στους τοίχους του...

Η ονομασία του διπλανού χωριού Σκουπίτσα
(σήμερα Κεστρίνη)
μας βάζει σε σκέψεις ως προς τη ρίζα του ονόματος.
Ίσως ο δυνατός πύργος που επισκοπούσε της περιοχής
να έδωσε το όνομά του στο μικρό χωριό
που ήταν μαζί με τα λιβάδια του
ιδιοκτησία των αρχόντων των Ιωαννίνων.
Επισκοπίτσα το χωριό (η σλαύικη κατάληξη μπορεί να έχει
ελληνική ρίζα)
Πάντως εμείς για καλό και για κακό το αλλάξαμε το όνομα!

Βέβαια έμεινε η Γουμενίτσα, αλλά
κι αυτή φτηνά τη γλύτωσε:

Οι Τούρκοι την είχαν ονομάσει Ρεσαδιέ προς τιμή του πρίγκηπα
αλλά δεν πρόλαβαν να τη χαρούν
γιατί την πήραν οι Έλληνες.

Αξίζει να δούμε και την αναφορά στον πύργο Ραγίου του Σπύρου Μουσελίμη, που αναφέρθηκε παραπάνω:

Παράθεση :

Στην ακρόπολη του «Πύργου» του Ραγίου

"Ρωτώντας δροματαραίους και δουλευτάδες του κάμπου σε κήπους και καλαμποχώραφα,ύστερα από δυό ώρες ποδαρόδρομο από την Ηγουμενίτσα, διασχίζοντας τον....κάμπο του Ραγιού, όπου οι Ρωμαίοι μεγιστάνες καταχτητές έθρεφαν πολύπαχα γελαδικά, φτάνω κουρασμένος και πνιγμένος στον ίδρο, στα ριζά του Πύργου του Ραγιού, κωνικού κακοτράχαλου λόφου σκεπασμένου με αγριελιές, παλιούρια, βάτα κι αγριάγκαθα, που σου περονιάζουν τις σάρκες και δε σ’ αφήνουν μολεσιά από ντυμασιά κι όπου η ομώνυμη ακρόπολη για
την οποία είμαι κινημένος.

2 Αυγούστου 1965. Καίεται ο τόπος από το λιοπύρι. Η αργατιά που δουλεύει στα έργα του ποτίσματος του κάμπου και την αποξήρανση των βάλτων, πολεμάει με το σκληρό χώμα. Χτυπάει με τη μύτη του κασμά και κείνος πετάζεται απάνου. Λες και βαρεί στο σίδερο. Άντρες και γυναίκες που τρέχει ο ίδρος ποτάμι, σαν τώρα για να βγήκαν από τη βύρα μαυρισμένες από την κάψα του ήλιου αναδεύονται στον αχνιασμένο κάμπο. Βάχτι μεσημέρι και η δουλειά μποτ........

Ανηφορίζω. Αντίς 10 λεφτά που είναι η ανάβαση κάνω μια ώρα. Σχίζονται τα ρούχα μου, τα χέρια ματώνουν από τα γρατσουνίσματα, ταυτομοιώς και το πρόσωπο. Κλείεται η διάβα από τα παλιούρια , όσο να ξεκολήσω από τούτα άλλα τρισχειρότερα μου τόχουν καρτέρι παραπάνου.

Μέσα στην άγρια πρασινάδα υψώνονται πολύκλαδες αγριελιές και μεγάλα κοτρώνια. Προχωρώ, γυρίζω πίσω, ξαναεπιστρέφω στο ίδιο μέρος. Τρυπώνω κάτου από τα βάτα, χώνομαι στις τούφες, βουτάω στ’ αγκάθια. Κρύβεται η κορυφή και χάνω τον προσανατολισμό. Βαδίζω αλλού γι’ αλλού.

Στο δρόμο συναντάω μια βοσκοπούλα που στόμωνε τα γίδια από τα σπαρτά του κάμπου. Ακολουθώντας πίσω της μακροπόδαρη σκύλα ξαμώνει κατ’ εμένα. Η τσούπρα την πολεμάει κι εκείνη σταματάει μουρμουρίζοντας.

Ύστερα από κόπους κι ανήλες, πνιγμένος από το κεφάλι ως τα ποδάρια στα τρυποσάκια κι αγριόσπορους κατορθώνω και βγαίνω κατάκορφα.

Ωραιότατο το θέαμα από δω πάνου. Ολόγυρα ο καταπράσινος κάμπος διασταυρωμένος με αυτοκινητόδρομους και τσιμενταύλακα.

Λελέκια βόσκουν στα βαλτόνερα , κοπάδια γελαδιών αργοπερπατούν στα βαρκά.

Ασπρίζουν στο ρίζωμα του απέναντι βουνού τα σπίτια της Κεστρίνης(πρώτα Τσεφλικιού).

Στα πόδια του χωριού ροβολάει ήσυχα, χωρίς τρεχάλες τα νερά του ο Καλαμάς.

Κάτου γυαλίζει η θάλασσα και τ’ ακρογυάλια του Θεσπρωτικού Ίλιου λάμπουν στην αντηλιά.

Μικρή ψαράδικη βάρκα πλέει στα ρηχά νερά του κόλπου της Καλογριάς. Χαρά της ψυχής και των ματιών απόλαψη.

Η κορυφή επίπεδη στεφανώνεται από τρεις πλευρές με δυνατό ισοδομικό τείχος , 80μ. μάκρους και 50 πλάτους, σωζομένου δε ύψους 3 μ. και από τη δυτική πλαισιώνεται με ψηλούς ησκιερούς βράχους. Το πάχος του τοίχου 1,10μ.

Ο λόφος είναι παλιού νησιού απομεινάρι.Πεντέξη κοτρώνια παραστέκουν στο εσωτερικό ανάμεσα των φυτρωμένων αγριόδενδρων επί των οποίων τζιτζικάδες αγκουσεμένοι από τη ζέστα του καλοκαιριού αποστομώνουν με το μονότονο τραγούδι τους "τζι-τζί-τζι τζι" τα κελαηδήματα των πουλιών.Όπου οι βράχοι ανάμεσά τους αφήνουν κενά αναπληρώνονται τούτα με τείχος. Οι πύργοι, πλησίον ο ένας του άλλου προβάλλουν τα κορμιά τους έτοιμοι να υπερασπίσουν την πόλη.

Κατά τις πολιορκίες οι κάτοικοι υδρεύονταν από την εντός της ακρόπολης δεξαμενή, πλησίον της οποίας το νυμφαίο αναμένει τις νύμφες να κάνουν το λουτρό τους.

Προβάλλουν στο εσωτερικό προ της μεγάλης πύλης τα θεμέλια πεντέξη κτιρίων κι ακολουθούν άλλα παρεκείτερα.Ο άρχοντας της πόλης όταν ήθελε να βγάλει λόγο ανέβαινε στο λαξεμένο σε καθέδρα μεγάλο κοτρώνι και μίλαε στους συμπολίτες.

Επί του πύργου της πύλης ο Χατζή- Γράβας, αγάς της Ηγουμενίτσας έχτισε δικό του πύργο(κούλια) στα χρόνια της τουρκοκρατίας, από τον οποίο έχει κι η ακρόπολη κι όλος ο λόφος τ’ όνομά του, για διαμονή του φύλακα της περιοχής.

Επ’ αυτής το 1951 έπεσε κεραυνός και γκρέμισε τη δυτική πλευρά. Αποτελείται από δυό δωμάτια , από τα οποία το βόρειο μεγαλύτερο, με δυό παραθυράκια και πολεμίστρες. Το νότιο δωμάτιο θολωτό φέρει επί του λιθόστρωτου πατώματος οπή, είδος καταπακτής, άγνωστο σε τι χρησιμοποιουμένης, ίσως να οδηγεί σε υπόγειο καταφύγιο.

Η θύρα της κούλιας βρίσκεται στο μικρότερο δωμάτιο και σ’αρκετό ύψος από το έδαφος. Η ανεβοκατέβαση των ενοίκων γίνονταν με κρεμαστή κλίμακα η οποία για ασφάλεια αφαιρούνταν τη νύχτα.

Ο γύρω της ακρόπολης κάμπος φέρει την ονομασία « Ράγι» από την ονομαστή μονή Ραγίου στην οποία ανήκε προ του ερχομού των Τούρκων."

Σπύρου Γ. Μουσελίμη: Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας , Γιάννινα 1980

ΠΗΓΗ http://ofisofi.blogspot.com/2010/03/blog-post_22.html

Προσωπικά τόσο τον Πύργο Ραγίου όσο και το θέατρο της αρχαίας Τιτάνης ή Γιτάνης, τα γνώρισα χάρη στο Πολυφωνικό Καραβάνι. Το καραβάνι που οργανώνει για πάνω από δέκα χρόνια το αδέρφι μου και που έπαιξε ρόλο σημαντικό στην τωρινή μου απόφαση για επιστροφή στις ρίζες. Πριν όλη μου την αγάπη συγκέντρωνε ένα νησάκι στο Αιγαίο, η Αστυπάλαια. Και στη Θεσπρωτία, αν και ιδιαίτερη πατρίδα, σπάνια πήγαινα και για λίγες μέρες κάθε φορά.

Χάρη όμως στο Πολυφωνικό Καραβάνι ανακάλυψα την άλλη Θεσπρωτία. Και ήταν θυμάμαι μια Πανσέληνος αυγουστιάτικη που η συναυλία έγινε στον Πύργο Ραγίου. Ούτε και φανταζόμουν καν πως δίπλα στην αγαπημένη παραλία του Δρεπάνου υπήρχε τέτοιο μνημείο. Και πώς να περιγράψω τη μαγεία εκείνης της νύχτας. Ήταν όμως η μαγεία αυτή και πολλές άλλες μαγικές στιγμές που ωρίμασαν σιγά σιγά την απόφαση μέσα μου. Και στο βασικό ερώτημα γιατί μόνο στιγμές να κρατά τέτοια εμορφιά, τόλμησα τέλος να δώσω την απάντηση. Να ζήσω εκεί, να εργαστώ εκεί. Εκεί που ανήκω. Στον τόπο το γενέθλιο...

Ας ανεβάσω όμως και μια ακόμη φωτογραφία, τραβηγμένη μόλις την περασμένη Κυριακή, όπου διακρίνονται τόσο ο λόφος του Ραγίου όσο και το χωριό Κεστρίνη που αναφέρθηκαν πριν:


Το χωριό Κεστρίνη είναι αυτό που διακρίνεται πάνω δεξιά χτισμένο στους πρόποδες του βουνού. Αριστερά του είναι και ο λόφος με τον Πύργο του Ραγίου.

Η θέση που λήφθηκε η φωτογραφία είναι το καφέ ΑΠΟΛΙΣ, πάνω από την πόλη της Ηγουμενίτσας.

Βλέπετε, αγαπητοί φίλοι, δεν είναι μόνο η υπέροχη θέα που σου κόβει την ανάσα. Είναι και η ιστορία του τόπου που παρασύρει σε γόνιμα ταξίδια και προτρέπει τη φαντασία σε άλλες διαδρομές, ανάλογα και με τη φυσική κλίση του καθένα.

Και σημειώνω πως από την ώρα που θα εγκατασταθώ στην Ηγουμενίτσα, υπάρχει ανοιχτή πρόσκληση για όποιον θέλει να γνωρίσει από κοντά τη Θεσπρωτία και τις ομορφιές της αλλά και τα μνημεία της. Γιατί συναγωνίζεται η ιστορία της τη στοργή που της έδειξε η φύση. Κι εύλογα η γη αυτή γέννησε και σπουδαίο πολιτισμό. Το πολυφωνικό καραβάνι είναι ένας απόηχος αυτού του πολιτισμού. Κι ας εμποδίζει η ακηδία των υπευθύνων να φθάσει στη μεγαλούπολη και στα αυτιά των πολλών. Εμείς, οι Θεσπρωτοί, αλλά και όσοι αγαπούν και γνωρίζουν την αληθινή Θεσπρωτία, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε καλύτερο για να γίνει επιτέλους γνωστός ο τόπος μας. Και να σταματήσουν να τον επισκέπτονται μόνο για τα Σύβοτα ή ακόμη χειρότερα ως ενδιάμεσο σταθμό ταξιδιών προς τη γειτονική Κέρκυρα ή και την απέναντι όχθη της Ιταλίας.

http://polyphonic.forumotion.com/forum-f18/topic-t332.htm

Ένα ακόμη σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο της Θεσπρωτίας: Το κάστρο της Ντόλιανης ή αρχαίας Φανωτής

Παράθεση :

Οικισμός Ντόλιανης

Αρχαίος οικισμός οχυρωμένος με διπλή σειρά ισοδομικών τειχών, ο οποίος ταυτίζεται με την αρχαία Φανωτή, έδρα του φύλου των Φανωτέων Θεσπρωτών.

Η ίδρυση του τοποθετείται στα τέλη του 4ου π.χ. αι. σε θέση όπου υπάρχουν στοιχεία παλαιότερης κατοίκησης ήδη από την αρχαϊκή εποχή η μνημειακή κύρια πύλη του οικισμού είχε τοξωτή επίστεψη και προστατεύονταν από δύο ορθογώνιους πύργους.

Μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση του 167 π.χ. η θέση εγκαταλείπεται.

Η κατοίκηση συνεχίζεται τη βυζαντινή περίοδο, οπότε επάνω στο δυτικό πύργο της αρχαίας πύλης κατασκευάζεται κοιμητηριακός ναός με εκτεταμένο νεκροταφείο.

Την ίδια εποχή κτίζεται πύργος στο ψηλότερο σημείο της Ακρόπολης.

Την οθωμανική περίοδο τα τείχη επισκευάζονται και στη θέση της αρχαίας πόλης δημιουργείται ένας μικρός αγροτοκτηνοτροφικός οικισμός με διώροφες κατοικίες και ένα κεντρικό αλώνι-πλατεία.


http://www.tedk-thesprotias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=251&Itemid=284

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

http://labastia.blogspot.com

Το ιστορικό της Ντόλιανης από την ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού



Η Ντόλιανη αποτελεί έναν τειχισμένο με διπλό οχυρωματικό περίβολο οικισμό, ο οποίος ταυτίζεται με την αρχαία Φανοτή, κέντρο του αρχαίου θεσπρωτικού φύλου των Φανοτέων, που πιστεύεται ότι κατοικούσε στην περιοχή μεταξύ της Μουργκάνας και του μέσου Καλαμά.

Με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα, ο τειχισμένος οικισμός ιδρύεται στο δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ., εποχή κατά την οποία συνοικίζονται και οι υπόλοιπες σημαντικές θεσπρωτικές πόλεις, η Ελέα (Βέλιανη), η Γιτάνη και η Ελίνα (Δυμόκαστρο), και ακμάζει κατά την ελληνιστική περίοδο.

Ο πληθυσμός του κατά τα ελληνιστικά χρόνια υπολογίζεται στους 1.600 κατοίκους.

Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση, ακολούθησε εν μέρει τη μοίρα των υπόλοιπων ηπειρωτικών πόλεων. Τα τείχη υπέστησαν εκτεταμένες καταστροφές και η πόλη ερημώθηκε κατά το μεγαλύτερο τμήμα της χωρίς να εγκαταλειφτεί. Η κατοίκηση συνεχίστηκε εντός των ορίων του εσωτερικού οχυρωματικού περιβόλου, ο οποίος επισκευάστηκε επιμελώς, ενώ στο ψηλότερο σημείο του οικισμού κατασκευάστηκε τετράγωνος πύργος.

Κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο, επάνω στο δυτικό πύργο της πύλης του εξωτερικού περιβόλου κατασκευάζεται χριστιανικός ναός. Πέραν του ναού θα πρέπει να υπήρχε και οικισμός στην περιοχή, όπως προκύπτει από την ύπαρξη εκτεταμένου νεκροταφείου, τμήματα του οποίου εντοπίζονται τόσο σε γειτνίαση με το χριστιανικό ναό, όσο και στις πλαγιές του απέναντι λόφου, στην ίδια θέση με το νεκροταφείο της αρχαίας πόλης.

Κατοίκηση της ακρόπολης διαπιστώνεται εκ νέου κατά την οθωμανική περίοδο και συνεχίζεται έως τα νεότερα χρόνια, οπότε έχουμε την οριστική εγκατάλειψη του οικισμού.

Αναφορά στη Φανοτή γίνεται από το Ρωμαίο ιστορικό Λίβιο, σύμφωνα με τον οποίο η πόλη απέκρουσε αποτελεσματικά την πολιορκία των ρωμαϊκών στρατευμάτων το 170/169 π.Χ. Την επόμενη χρονιά όμως, παραδόθηκε στο ρωμαίο στρατηγό L. Anicius, πρώτη από όλες τις ηπειρωτικές πόλεις.

Το 1995, με αφορμή τη διαπίστωση λαθρανασκαφής, διενεργήθηκε μικρής έκτασης ανασκαφή στο βορειοανατολικό τμήμα της ακρόπολης, κατά την οποία ερευνήθηκε μερικώς το «κτήριο 3, πιθανόν μεγάλη οικία των ελληνιστικών χρόνων, που επαναχρησιμοποιήθηκε κατά τη ρωμαϊκή, αλλά και τη μεταβυζαντινή εποχή. Τα κινητά ευρήματα από την έρευνα του εν λόγω κτηρίου καλύπτουν ένα ευρύτατο χρονολογικό φάσμα από την εποχή του Κοινού των Ηπειρωτών (233 - 167 π.Χ.) έως την οθωμανική περίοδο.

Το 2000, στα πλαίσια της διάνοιξης δρόμου από το συνοικισμό του Γεροπλατάνου έως τη νέα γέφυρα του Καλαμά, στις υπώρειες του λόφου βορειοανατολικά του οικισμού, όπου από το Σ. Δάκαρη τοποθετείται το νεκροταφείο του, εντοπίστηκαν και ερευνήθηκαν συνολικά έντεκα κιβωτιόσχημοι τάφοι της βυζαντινής περιόδου με ελάχιστα κτερίσματα, κυρίως χάλκινα και αργυρά κοσμήματα.

Το 2001 εντοπίστηκε και ανασκάφηκε ελληνιστικός κιβωτιόσχημος τάφος, μερικές δεκάδες μέτρα βόρεια των τάφων της βυζαντινής περιόδου. Παρά την πολύ κακή κατάσταση διατήρησής του, στο εσωτερικό του εντοπίστηκε ομάδα κτερισμάτων, μεταξύ των οποίων πήλινα λυχνάρια, μυροδοχεία και σιδερένιο δαχτυλίδι.

Το Σεπτέμβριο του 2002 ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Ντόλιανης στα πλαίσια του Γ΄ Κ.Π.Σ. - Π.Ε.Π. Ηπείρου. Το Μάρτιο του 2003 ολοκληρώθηκε η εκπόνηση της οριστικής μελέτης ανάδειξης του χώρου. Στο έργο περιλαμβάνονται κατασκευή περίφραξης, δημιουργία χώρου στάθμευσης και φυλακίου-κτηρίου εξυπηρέτησης των επισκεπτών, εγκατάσταση δικτύων ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και πυρασφάλειας, αποψιλώσεις, αποχωματώσεις, τακτοποίηση του διάσπαρτου οικοδομικού υλικού, δημιουργία μονοπατιού περιήγησης με ενημερωτικές πινακίδες και χώρων θέασης για τους επισκέπτες και έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου - οδηγού.

Συντάκτης
Γεώργιος Ρήγινος, αρχαιολόγος
Βασιλική Λάμπρου, αρχαιολόγος

Ο χώρος είναι προσβάσιμος οδικώς, μέσω του ασφαλτοστρωμένου επαρχιακού δρόμου που οδηγεί από την Ε.Ο. Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων προς το Δ.Δ. Γεροπλατάνου του Δήμου Παραποτάμου. Η απόσταση του χώρου από την Ε.Ο. είναι περίπου 3 χλμ.

Τηλέφωνο: 26650.29177-178
Φαξ: 26650.25133
Email: lbepka@culture.gr


ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ

http://www.culture.gr/h/3/gh3560.jsp?obj_id=5995

Παρουσιάσαμε ως μία πρώτη εικόνα της ιστορίας και των μνημείων της Θεσπρωτίας το Πύργο Ραγίου (Σκουπίτσα), το αρχαίο θέατρο της Τιτάνης ή Γιτάνης και τη Ντόλιανη (Αρχαία Φανωτή ή και Φανοτή).

Απαραίτητο εδώ να δημοσιεύσουμε ένα λεπτομερή χάρτη του νομού Θεσπρωτίας ώστε όσοι ενδιαφέρονται να τη γνωρίσουν να προσανατολίζονται καλύτερα:

Τα αρχαία κάστρα και θέατρα της Θεσπρωτίας δεν τελειώνουν με τα τρία μνημεία που παρουσιάσαμε. Μα το νιώθω ιεροσυλία να συνεχίσω να μιλώ για αρχαιότητες όταν ο τόπος αυτός έχει στολίδι του και σύμβολο ένα πολύ πιο πρόσφατο μνημείο. Φυσικά αναφέρομαι στο θρυλικό Σούλι. Αλλά και το παραμελημένο...

Θα παραθέσω αυτούσια την περιγραφή ενός ταξιδιώτη που πέρασε από κει πρόσφατα:

Παράθεση :

Εκεί που τελειώνει το Γλυκή στον Αχέροντα, αρχίζει το Σούλι. Μια ψηλή αψίδα με πέτρινες κολόνες και σιδερένιο τόξο, σε καλωσορίζει και οριοθετεί την περιοχή. Αλλά και πολλές αφίσες κολλημένες για πανηγύρια που έρχονται!

Ανηφορίζω, κατηφορίζω, ψυχή πουθενά. Ούτε άνθρωπο, ούτε αυτοκίνητο συνάντησα. Η πινακίδα γράφει «Σούλι 6- Σαμονίβα 9» και παραπέμπει δεξιά.

Άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους μικρά κοπάδια ζώων, εδώ κι εκεί.

Φτάνω στο Σούλι. Στο μυαλό μου ξύπνησαν τα «διαβάσματα» και οι διδαχές στο σχολείο, που αναφέρονταν στους Σουλιώτες και άρχισα να νιώθω περίεργα. Η ιστορικότητα του χώρου άρχισε να γίνεται πιο έντονη από την έλλειψη ανθρώπινου στοιχείου. Λες και μόλις χθες είχαν συνθηκολογήσει με τον Αλή Πασά και εγκατέλειψαν τον χώρο.

Αριστερά στην αρχή του Σουλίου, το υπέροχο οίκημα που στεγάζει την «Κοινότητα Σουλίου», με τους τρεις ανδριάντες απ έξω: του Μάρκου Μπότσαρη, του καλόγερου Σαμουήλ και του Φώτου Τζαβέλα.

Και δίπλα ακριβώς, τα πηγάδια των Σουλιωτών, το ένα δίπλα στο άλλο, ανέγγιχτα από εκείνη την εποχή. Έτοιμος ήμουν να πιάσω κουβέντα με τον Μπότσαρη και τους άλλους, τόσες ώρες που είχα να δω άνθρωπο. Αλλά μια κυρία εμφανίστηκε και έσπασε τον ήχο της σιωπής.

Ήταν η κυρία Αθηνά Τόκα, μία από τους 25 μόνιμους κατοίκους του χωριού. Την χαιρέτησα και την ρώτησα αν υπάρχει κάτι για φαγητό. Μου έφτιαξε 2 αυγά μάτια και μία σαλάτα και στέριωσα λιγάκι. Αν όμως της τηλεφωνήσετε από πριν, μπορεί να σας ετοιμάσει και πίτες, μπριζόλες, κοτόπουλο (26660-24486). «Οι τουρίστες περνάν για το Κούγκι και φεύγουν, δεν στέκονται», λέει η κυρία Αθηνά. Καθίστε και αφήστε τον οβολό σας σε τούτους τους ξεχασμένους από την πολιτεία ορεσίβιους. Και ωραίο μέρος είναι και καλά θα φάτε.

Ένα μικρό κοπάδι κατσίκια ήρθε στο προαύλιο του μαγαζιού. «Ήρθαν να με δουν», λέει η κυρία Αθηνά. Ήταν δικά της, καθώς και μερικές αγελάδες που πέρασαν στη συνέχεια. Ζει μόνη της εδώ. Τα παιδιά της ζουν στην Αθήνα και έρχονται να τη δουν που και που. Τι να κάνουν οι νέοι εδώ πάνω. Πώς να επιβιώσουν. Η πολιτεία τους θυμάται μόνο στη γιορτή του Σουλίου, που γίνεται στο Κούγκι κάθε τελευταία Κυριακή του Μαΐου. Τότε που κουρσάρες τεράστιες κάνουν την εμφάνισή τους και πολλοί γραβατομένοι, που τόσο ξένοι με το τοπίο και την ιστορία του μοιάζουν.

Ένα λεπτό με το αυτοκίνητο πιο πέρα, είναι ο λόφος της εκδήλωσης, δίπλα στο μοναστηράκι του Αγίου Δονάτου. Και στον δίπλα λόφο, το ηρωικό Κούγκι.

Πήρα το μονοπάτι και σε κάνα δεκάλεπτο είμαι στην πόρτα του μικρού ναού, που ανακατασκευάστηκε με δωρεά του Χρήστου Παπαθανασίου από την Παραμυθιά, το 1963. Γιατί στις 16-12-1803, το είχε ανατινάξει ο καλόγερος Σαμουήλ, πολιορκούμενος από τους Τούρκους του Αλή Πασά. Έβαλε φωτιά στην πυρίτιδα των Σουλιωτών που ήταν αποθηκευμένη εδώ τότε ο καλόγερος και πήρε μαζί του πέντε νοματαίους Σουλιώτες που ήταν μαζί του και πολλούς Τούρκους που ήταν απ έξω. Και έγινε το σύμβολο της αδούλωτης ψυχής, που προτιμά τον θάνατο από την υποδούλωση.

Πολλές και αποτυχημένες ήταν οι προσπάθειες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να υποδουλώσει τους Σουλιώτες. Ο Χατζί Αχμέτ το 1731 έχασε 9000 άτομα στρατό, ο Μουσταφά πασάς το 1754 μία από τα ίδια. Ακολούθησαν κι άλλοι ανεπιτυχώς, ώσπου ο τρομερός Αλή Πασάς το βαλε σκοπό να τους νικήσει.

Στην αρχή είχε κι αυτός την ίδια τύχη. Πρέπει να πούμε ότι οι Σουλιώτες είχαν και την υποστήριξη των μεγάλων δυνάμεων της εποχής . Η Ρωσία, η Βρετανία και η Γαλλία τους τροφοδοτούσαν με πυρομαχικά, γιατί δεν γούσταραν -για τους δικούς τους λόγους- την Οθωμανική αυτοκρατορία και όπου έβρισκαν δυνάμεις αντίστασης σ΄ αυτήν, τις υποστήριζαν. Όταν όμως οι Βρετανοί άλλαξαν διάθεση απέναντι στους Οθωμανούς, γιατί έπρεπε να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους εναντίον του Ναπολέοντα, την πλήρωσαν οι Σουλιώτες, μένοντας από πυρομαχικά. Γκρίνιες και τσακωμοί άρχισαν να εμφανίζονται, αλλά θα κράταγαν πολύ ακόμη την αντίσταση, αν δεν υπήρχε ακόμη ένας «καταλύτης» της ιστορίας να επιταχύνει τις εξελίξεις. Ο Πήλιος Γούσης οδήγησε τον στρατό του Αλή από κρυφό μονοπάτι μέσα στο Σούλι.

Εκείνοι οχυρώθηκαν στο κάστρο της Κιάφας και στο Κούγκι και έδωσαν την τελευταία μάχη. Όμως είδαν τα σκούρα και συνθηκολόγησαν και ο Αλής τους άφησε να φύγουν. Όχι όλους βέβαια. Τους υπόλοιπους τους κυνήγησε ανηλεώς. Μια από τις κυνηγημένες ομάδες ήταν οι Σουλιώτισσες, που γκρεμίστηκαν στο Ζάλογγο, αφού έριξαν πρώτα τα παιδιά τους στο κενό.

Επιστρέφω στο χωριό και παίρνω το δρόμο για Σαμονίβα. Λίγο πιο έξω είναι η αρχή του μονοπατιού για το υπέροχο κάστρο της Κιάφας. Έριξαν άσφαλτο μέχρι εδώ. Αρχίζω την πεζοπορία, ντάλα μεσημέρι, από εκεί που δείχνει η πινακίδα. Το μονοπάτι μετά από 20 μέτρα έπαψε να υπάρχει. Μου ήρθε στο μυαλό αυτό που λέει συχνά ο φίλος μου ο Γιάννης: «τον λύκο τον βλέπουμε, για τορό (πατήματα) θα ψάξουμε;». Αφού λοιπόν το κάστρο ήταν πάνω απ το κεφάλι μου, τι το ΄θελα το μονοπάτι;

Εσείς όμως, για να μη παιδευτείτε και πολύ, κατευθυνθείτε πρώτα προς το πρώτο γκρεμισμένο σπίτι αριστερά σας, μετά πάτε στην καλυβούλα με τον τσίγκο από πάνω σας και στο κατόπι κάντε μερικά ζιγκ-ζάγκ, για να φτάσετε στο κάστρο. Και όπως ανέβαινα μ αυτό τον τρόπο, μου ήρθε στο μυαλό το ανέκδοτο που ταιριάζει στην περίπτωση: σε ένα χωριό παλιά χάραζαν έναν δρόμο για να βγουν στα βοσκοτόπια. Ένας μηχανικός που πέρναγε και τους είδε, ρώτησε τον πρόεδρο με ποιο τρόπο χαράζουν τον δρόμο. Εκείνος απάντησε ότι βάζουν έναν γάιδαρο μπροστά και όπως αυτός διαλέγει δρόμο, έτσι κι αυτοί χαράσσουν. Ο μηχανικός για το παίξει έξυπνος, τον ρώτησε: «κι άμα δεν έχετε γάιδαρο πρόεδρε;». «Ε, τότε φωνάζουμε κανα μηχανικό», απάντησε ο πρόεδρος!

Το κάστρο προϋπήρχε , αλλά όταν ο Αλής έδιωξε από δω τους Σουλιώτες, το ξαναέχτισε και το έκανε τεράστιο βάζοντας εδώ τη φρουρά του, μη και ξανάρθουν πίσω αυτά τα αγριοκάτσικα οι Σουλιώτες , που τόσο τον είχαν τσαντίσει. Πολεμίστρες γύρω-γύρω, οικήματα γκρεμισμένα πολλά εντός του, φυλακές από κάτω στα υπόγεια. Κάτι σε πιάνει όταν περιφέρεσαι σε τούτο το κάστρο.

Θες η ιστορία του, θες η θέση του εδώ στην κορυφή του βουνού, κάπως σε συνεπαίρνει. Η θέα πάντως τριγύρω και κυρίως προς τη χαράδρα του Αχέροντα, όλα τα λεφτά.

Στο κατέβασμα έχασα τη διαδρομή που χάραξα ανεβαίνοντας και πήγαινα όπου να ναι. Και όταν ζορίζομαι και κουράζομαι, όλο ανέκδοτα μου περιτριγυρίζουν το μυαλό: ρώτησαν τον γάιδαρο (άντε πάλι!) αν προτιμάει την κατηφόρα από την ανηφόρα. Εκείνος το σκέφτηκε λίγο και απάντησε: χάθηκε για μένα το ίσιωμα ρε παιδιά; Ε να, κάτι τέτοια κατεβάσματα εκτός μονοπατιού, δικαιώνουν την απάντησή του.

Επιστρέφοντας προς Γλυκή, που ήταν και η έδρα της περιήγησής μου, είδα μέσα στο χωριό Σούλι ένα κτίριο στα τελειώματα που μου έμοιαζε για ξενώνας.

Ρώτησα την κυρία Αθηνά κα μου είπε πως όντως, ήταν ξενώνας ιδιοκτησίας της Κοινότητας που είχε λειτουργήσει για λίγο, αλλά είχε πολλές κακοτεχνίες και τον ξαναφτιάχνουνε. Μάλλον μέσα στο 2009 θα δουλέψει.

Το χωριό είναι κηρυγμένο διατηρητέο, που σημαίνει ότι μπορείς να κατασκευάσεις κάτι μόνο εκεί που υπήρχε από παλιά. Και όπως ήταν παλιά. Απόλυτα λογικό, γιατί αλλιώς οι νεοέλληνες θα κάναμε όλους τους παραδοσιακούς οικισμούς σαν τα μούτρα μας. Όμως, για το μικρό στέγαστρο της κυρίας Αθηνάς στο καφενείο-μπακάλικο, της έδωσαν μεν την άδεια να το κατασκευάσει για να μη μπαίνει η βροχή μέσα, αλλά από τα 6 όλο κι όλο τετραγωνικά που είναι το στέγαστρο, της κόψαν το ένα!

Έλεος κύριοι. Κάνετε καμιά εργασία στο κάστρο που κάθε χρόνο γίνεται και μικρότερο και καταρρέει κι αφήστε το ένα τετραγωνικό ξύλινου υπόστεγου της κυρίας Αθηνάς...

ΠΗΓΗ ΑΡΘΡΟΥ

http://www.travelsecrets.gr/page/information/epirius/thesprotia/souli

Παράθεση :

Η ιστορία του Σουλίου

H ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Η προέλευση και ετυμολογία του ονόματος του Σουλίου δεν έχει αποσαφηνιστεί αν και έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες.

Ο Περραιβός, σύμφωνα με τη ντόπια παράδοση, αναφέρει ότι το όνομα αποδίδεται σε κάποιον Σούλη ή Σούλιου που φονεύτηκε στην τοποθεσία όπου σήμερα είναι το Σούλι. Λέει ότι οι οικιστές του Σουλίου μετοίκησαν κατά διαστήματα από το 1500 -1600 από τα γειτονικά χωριά για να αποφύγουν την τουρκική δουλεία. Οι φυγάδες αυτοί αφού εγκαταστάθηκαν στο Σούλι με τις οικογένειες τους αυξήθηκαν και έκτισαν τα πρώτα τέσσερα χωριά δηλ. το Σούλι, Σαμονίβα, Κιάφα και Αβαρίκος.

Ο μεγάλος ποιητής Aνδρέας Kάλβος, πιστεύει ότι οι Σουλιώτες είναι απόγονοι των Σελλών και ονομάζει την περιοχή «Σελλαΐδα» εξ ου και το όνομα «Σούλι».

Σύμφωνα με τον ιστορικό Kων/νο Πανταζή, η ερμηνεία αυτή του ποιητή, στηρίζεται στην ιστορική πραγματικότητα. Η περιοχή αυτή κατοικήθηκε από το 800 π.X. από τους πρώτους Έλληνες και ονομάστηκε Θεσπρωτία. Γύρω στο 1600 από χωριά της Θεσπρωτίας, μεμονωμένες οικογένειες που ήθελαν να αποφύγουν την οθωμανική καταπίεση, ανέβηκαν στα βράχια της Mούργκας και έχτισαν το Tετραχώρι. Αυτές οι οικογένειες εκπροσωπούσαν ολόκληρη την περιοχή της Σελλαΐδος και κατά τον Kων/νο Πανταζή, σωστά ο ποιητής Kάλβος τους θεωρεί απογόνους των Σελλών.

Ο Βασίλειος Μπόλωσης, που ήταν μόνιμος κάτοικος της περιοχής, αναφέρει στο μικρό ιστορικό του δοκίμιο ότι: «Κάποιος στο Μαργαρίτη είχε κάνει έγκλημα (είχε σκοτώσει) και πήρε την οικογένειά του και ανέβηκε στα μέρη ετούτα φοβούμενος τους Τούρκους στο Μαργαρίτι. Αυτός ονομάζονταν Σούλης και από το όνομά του, πήρε η περιοχή το όνομα «Σούλι». Αυτό είχε γίνει, όπως μου έλεγαν το έτος 1550 περίπου…»

Άλλες θεωρίες για την καταγωγή της ονομασίας της περιοχής είναι το ότι η λέξη «Σούλι» στα σλαβικά σημαίνει σκοπιά, ή ότι, οι πρώτοι κάτοικοι του Σουλίου ήταν Aλβανόφωνοι και πως η λέξη «Σούλι» είναι αλβανική και σημαίνει δοκάρι.

H "ΣOYΛIΩTIKH ΣYMΠOΛITEIA"

Το Σούλι αποτελούσε τον αρχαιότερο οικισμό και πρωτεύουσα του τετραχωρίου (Σούλι, Σαμονίβα, Κιάφα, Αβαρίκος) και κάλυπτε έκταση 1.000 στρεμμάτων.

Σύμφωνα με τον Περραιβό στα αραιοχτισμένα σπίτια του κατοικούσαν τετρακόσιες πενήντα οικογένειες κατανεμημένες σε φάρες που εξυπηρετούνταν από 100 και πάνω πηγάδια. Από τις σπουδαιότερες φάρες ήσαν οι Τζαβελλαίοι, Μποτσαραίοι, Κουτσονικαίοι, Μπουσμπαίοι, Φωτομαραίοι, Κασκαραίοι, Σεχαίοι, Καλογεραίοι, Ζορμπαίοι κ.ά.

Στην Σαμονίβα κατοικούσαν 50 οικογένειες φάρες, οι Δαγκλαίοι, Μπεκαίοι κ.ά.

Στην Κιάφα 90 οικογένειες, σε τέσσερις φάρες, οι Ζερβαίοι, Φωταίοι, Νικαίοι και στον Αβαρίκο 60 οικογένειες, σε τρεις φάρες.

Με μια «σπαρτιατική» εκπαίδευση, από μικροί εκπαιδεύονταν στα όπλα και εκμεταλλευόταν στο έπακρον τα πλεονεκτήματα που τους πρόσφερε η φυσική οχυρή θέση της περιοχής.

«Όθεν ο βίος των Σουλιωτών ουδέποτε απέβη βιομηχανικός ή εμπορικός ή λόγιος όπως ο βίος των άλλων ελληνικών κοινοτήτων. Το κύριον αυτών ενασχόλημα ήτο ο πόλεμος ή η προς πόλεμον παρασκευή. Κανένας καμίαν τέχνην ή πραγματεία δεν μεταχειρίζεται παρά όλη η γύμνασις παιδιόθεν είναι εις τα άρματα». Χ. Περραιβός.

Οι κάτοικοι του τετραχωρίου αποτελούσαν αυτόνομη προνομιούχα πολιτεία με δικούς της νόμους, στρατό, νομοθετικά και εκτελεστικά σώματα. Τη διοίκηση στο Σούλι ασκούσαν η Γερουσία, στην οποία ανήκε η πολιτική και δικαστική εξουσία, η οποία και αποφάσιζε για πόλεμο ή ειρήνη.

Το Συμβούλιο των Καπεταναίων, το οποίο ήταν υπεύθυνο για την πολεμική προετοιμασία και για την διεξαγωγή πολέμου. Αυτό διόριζε τον Αρχιστράτηγο, ο οποίος αποκαλούνταν Πολέμαρχος. Για τη θέση του Αρχιστράτηγου επιλέγονταν ο ικανότερος, γενναιότερος και εμπειρότερος των Καπεταναίων.

«Το Κριτήριο της Πατρίδος» αποτελεί την ανώτατη δικαστική εξουσία της Συμπολιτείας και συνεδρίαζε σε ιδιαίτερο οίκημα, του οποίου σώζονται τα ερείπια. Τις μικρές διαφορές των φαρών τις έλυνε ο αρχηγός της φάρας. Κάθε ύβρις προς κάποιο άτομο της φάρας θεωρούνταν ότι αντανακλούσε σε ολόκληρη τη φάρα.

Τις διαφορές μεταξύ των ανδρών της ίδιας φάρας επίλυαν συνήθως οι γυναίκες.

Απλή υπόνοια για την τιμή κάποιας γυναίκας αρκούσε για να λιθοβοληθεί με απόφαση του αρχηγού της φάρας. Την μοιχαλίδα την έβαζαν σε σάκο και την γκρέμιζαν από τον Αχέροντα.

H εκκλησία του Δήμου επικύρωνε ή απέρριπτε τις αποφάσεις.

Οι νόμοι των Σουλιωτών δεν ήταν γραφτοί, αλλά άγραφοι. Νόμοι τους ήταν τα ελληνικά ήθη και έθιμα, καθώς και οι πατροπαράδοτες συνήθειες του τόπου.

Από το 1720 ιδίως και μετά οι έποικοι του Σουλίου πληθύνονταν και ο πληθυσμός του τετραχωρίου έφθασε σε 2.500 κατοίκους.

Με το πέρασμα των χρόνων ήρθαν σε προστριβές με τους Αγάδες του Μαργαριτίου, της Πάργας, της Παραμυθιάς, του Φαναριού και των Ιωαννίνων.

Μέχρι το 1740 οι Σουλιώτες βρίσκονται σε συνεχείς αγώνες για απόκρουση των επιδρομών και για την διαφύλαξη της ανεξαρτησίας τους. Στη συνέχεια οι επιχειρήσεις των Σουλιωτών από αμυντικές έγιναν επιθετικές. Το 1741 κατέλυσαν την τουρκική εξουσία σε πολλά γειτονικά τους χωριά και τα υποτάσσουν. Προσπαθούν αφ' ενός μεν να ελευθερώσουν τους καταδυναστευόμενους από τους Τουρκολβανούς γείτονές τους, αφ' ετέρου δε επιδίωκαν να αυξήσουν τα έσοδα με τους φόρους τους. Τα χωριά αυτά έμειναν στην ιστορία με την ονομασία Παρασούλια και οι κάτοικοι με το όνομα Παρασουλιώτες. Το Τετραχώρι μαζί με τα επτά πλησιέστερα χωριά το Επταχώρι (Τσεκουράτι, Περιχάτι, Βίλλια, Αλποχώρι, Κοντάταις, Γκιονάλα και Τσεφλήκι), είναι ένα είδος Ομοσπονδίας και οι κάτοικοί τους ονομάζονται Σουλιώτες.

Τα υπόλοιπα χωριά υπάκουαν στη Σουλιώτικη ομοσπονδία, ανέλαβαν τη φροντίδα για τον επισιτισμό τους, ενώ οι ίδιοι επωμίστηκαν την άμυνα της περιοχής από τους Τούρκους.

Ως το 1760 είχαν ήδη την επικυριαρχία σε όλη σχεδόν τη ΝΑ. Ήπειρο (το τμήμα της Ηπείρου που περιλαμβάνεται μεταξύ Λούρου - Ιωαννίνων - Παραμυθιάς - Μαργαριτίου και Πάργας), έχοντας στο κέντρο το Σούλι όπου ήταν η πρωτεύουσα της Συμπολιτείας.

Η Συμπολιτεία του Σουλίου κατοικείται από 12.000 κατοίκους, Παρασουλιώτες και συντηρούσε στρατό που ανερχόταν σε 2.000 έως 2.500. Οι Σουλιώτες ήσαν λιτοδίαιτοι, ολιγαρκείς και πολύ σκληραγωγημένοι. Τίποτε δεν θεωρούσαν ανώτερο και πολυτιμότερο από την ανδρεία.

Στην αρχή οι Τούρκοι δεν αντέδρασαν, γιατί οι Παρασουλιώτες ήταν συνεπείς στις φορολογικές υποχρεώσεις απέναντί τους. Η Συμπολιτεία πλήρωνε ετησίως φόρο στο σουλτάνο τον οποίο έπαιρνε από τους Παρασουλιώτες συγκεντρωμένο από τον κεφαλικό φόρο και το Προβατονόμιο. Οι Παρασουλιώτες πλήρωναν στους Σουλιώτες και φόρο υποτέλειας σε είδη και τρόφιμα.

Η περιοχή αποτελούσε ένα είδος «ουδέτερης» ζώνης ανάμεσα στους Τούρκους και στους Βενετούς. Πολλές φορές οι Τούρκοι κινούμενοι από συμφέροντα βοηθούσαν τους Σουλιώτες στους πολέμους τους. Η Βενετία θεωρούσε αναγκαία τη διατήρηση σχέσεων με την ημιανεξάρτητη αυτή πολιτεία γιατί έτσι αναχαιτίζονταν κάθε τουρκικό κίνδυνο στις παραθαλάσσιες κτήσεις της.

Αργότερα συγκρούονται τα συμφέροντα Τούρκων, Ρώσων, Γάλλων και Άγγλων, κυρίως για τον έλεγχο των παραλίων του Ιονίου. Οι Γάλλοι, οι οποίοι διαδέχτηκαν τους Βενετούς, άνοιξαν στενές σχέσεις με τους Σουλιώτες. Το γεγονός αυτό οι Τούρκοι το θεώρησαν εχθρική πράξη, γι' αυτό και δεν αντέδρασαν στις προσπάθειες των τοπικών πασάδων να υποτάξουν τους Σουλιώτες.

OI ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΣΟΥΛΙΩΤΩΝ

Ο πρώτος πόλεμος (1721) έγινε από τον Xατζή Πασά των Iωαννίνων, ο οποίος απέτυχε.8.000 Τουρκοτσάμηδες και οι Σουλιώτες μόνον 300.

Ο δεύτερος πόλεμος (1760) έγινε από το Mουσταφά Πασά των Iωαννίνων, ο οποίος και αυτός απέτυχε. Ο Μουσταφά Πασάς είχε 7.000 στρατιώτες και οι Σουλιώτες ήταν ολιγάριθμοι.

Ο τρίτος πόλεμος (1761) έγινε από τον Πασά του Δελβίνου Δόσμπεη, με 8.000 στρατιώτες και ολιγάριθμους Σουλιώτες, ο οποίος και αυτός απέτυχε.

Ο τέταρτος πόλεμος (1762) αποτυχημένος και αυτός, έγινε από το Mαχμούτ Aγά, ο οποίος αιφνιδίασε τους Σουλιώτες με 6.000 στρατό.

Ο πέμπτος (1772) αμυντικός πόλεμος έγινε κατά του Aγά της Tσαμουργιάς Σουλεϊμάν Tσαπάρη. Οι μάχες έγιναν στο Σούλι μεταξύ Σαμονίβας και Κιάφας, όπου οι Σουλιώτες πήραν αιχμαλώτους όλους τους Οθωμανούς.

Ο έκτος κατά του Mουσταφά Kόκαν Πασά με 4.000 Tουρκαλβανούς.

Ο έβδομος από τον Mπεκήρ Πασά που με 5.000 Tουρκαλβανούς πολιόρκησε το Σούλι.

Ο όγδοος πόλεμος (1792) με την ηγεσία των: Ιμπραήμ Xασάν, Σουλεϊμάν, Μουχτάρ Αγά κ.α.

Οι Σουλιώτες και ο Αλή Πασάς.

Το 1791 έγινε η πρώτη εκστρατεία του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών αλλά δεν πέτυχε. Επικεφαλή ο ίδιος με 3.000 Τουρκαλβανούς χτύπησε το Σούλι. Οι Σουλιώτες, έχοντας αρχηγό τον Λάμπρο Τζαβέλα, πρόβαλλαν γενναία αντίσταση και στη συνέχεια καταδίωξαν τους Τουρκαλβανούς ως τον κάμπο των Ιωαννίνων. Σκότωσαν 2.000 άνδρες και πήραν πολλά λάφυρα.

Αποτυχημένη ήταν και η δεύτερη επίθεση του 1792. Ο Αλή Πασάς για να παραπλανήσει τους Σουλιώτες διέδωσε ότι θα εκστρατεύσει κατά του πασά του Αργυρόκαστρου και ζήτησε τη βοήθειά τους, υποσχόμενος προνόμια. Οι Σουλιώτες αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για τέχνασμα, ωστόσο για να του δείξουν ότι τον πιστεύουν, του έστειλαν 70 παλικάρια με αρχηγό το Λάμπρο Τζαβέλα. Ο Αλής τους έπιασε αιχμαλώτους, τους έστειλε στα Γιάννενα στις φυλακές του Κάστρου. Κάλεσε στη συνέχεια το Λάμπρο Τζαβέλα, για να διαπραγματευτούν την παράδοση του Σουλίου. Ο Λ. Τζαβέλας προσποιήθηκε, ότι δέχεται τις προτάσεις του. Ο Αλής τον άφησε ελεύθερο να γυρίσει στο Σούλι και για επιβεβαίωση της συμφωνίας τους κρατά ομήρους το γιο του Φώτο και άλλους 70 άνδρες. Όταν έφτασε ο Λ. Τζαβέλας στο Σούλι, οργάνωσε καλύτερα την άμυνα και έστειλε στον Αλή Πασά το ακόλουθο γράμμα:

«Αλήπασα, χαίρομαι όπου εγέλασα έναν δόλιον, είμαι εδώ να διαφεντέψω την πατρίδα μου εναντίον εις έναν κλέφτην. Ο υιός μου θέλει αποθάνει, εγώ όμως απελπίστως θέλω τον εκδικήσω πριν να αποθάνω.

Κάποιοι Τούρκοι, καθώς εσύ, θέλουν ειπείν, ότι είμαι άσπλαγχνος πατέρας με το να θυσιάσω τον υιόν μου δια τον ιδικό μου λυτρωμόν. Αποκρίνομαι ότι αν εσύ πάρεις το βουνόν θέλεις σκοτώσει τον υιόν μου με το επίλοιπον της φαμίλιας μου και τους συμπατριώτας μου, τότε δεν θα μπορέσω να εκδικήσω τον θάνατόν του αμή αν νικήσωμε θέλει έχω και άλλα παιδιά, η γυναίκα μου είναι νέα.

Εάν ο υιός μου νέος, καθώς είναι, δεν μένει ευχαριστημένος ν' αποθάνει δια την πατρίδα του, αυτός δεν είναι άξιος να ζήσει και να γνωρίζεται ως υιός μου· προχώρησε λοιπόν άπιστε, είμαι ανυπόμονος να εκδικηθώ.

Εγώ ο ωμοσμένος εχθρός σου καπετάν Λάμπρος Τζαβέλας».

Ο Αλή Πασάς προστάζει γενική επίθεση με 8.000 Τουρκαλβανούς. Η δεύτερη εκστρατεία του Αλή Πασά εναντίον του Σουλιού κατάληξε σε πανωλεθρία. Ένα μικρό μόνο μέρος από το στρατό του σώθηκε. Αναγκάστηκε να κλείσει ταπεινωτική ειρήνη με τους Σουλιώτες, που κράτησε οχτώ χρόνια. Απελευθέρωσε το Φώτο Τζαβέλα και τους ομήρους.

Στη μάχη πήραν μέρος και οι Σουλιώτισσες με επικεφαλής τη Μόσχω Τζαβέλα γυναίκα του Λάμπρου και η κόρη του Σόφω.

Ο Λάμπρος Τζαβέλας πληγώθηκε και πέθανε τρία χρόνια αργότερα από το τραύμα του. Μετά το θάνατό του, την αρχηγία της φάρας του ανάλαβε η Μόσχω και την κράτησε μέχρι να την αναλάβει ο γιος της Φώτος.

Το 1798 ο Αλή πασάς, καταφέρνει και ελέγχει όλη την περιοχή και το 1800 αρχίζει ένα σχέδιο αποκλεισμού του Σουλίου. Εκμεταλλευόμενος τις εσωτερικές έριδες μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικογενειών των Τζαβελαίων και των Μποτσαραίων πείθει τον Κίτσο Μπότσαρη να φύγει από το Σούλι και ν' αναλάβει το αρματολίκι των Τζουμέρκων.

Οι Σουλιώτες χάνουν έτσι, 800 πολεμιστές. Ο Φώτος Τζαβέλας αναλαμβάνει ως πολέμαρχος. Τον Ιούνιο του 1800, ο Αλή Πασάς ξεκινά με 15.000 άνδρες, χωρίζοντάς τους σε τρία σώματα, τα οποία εισέρχονται στο Σούλι από τις τρεις δυνατές εισόδους που υπήρχαν. Οι Σουλιώτες τους αποκρούουν και η συνέχεια για τους Τούρκους είναι δραματική.

Ο Αλής όμως, δεν ησυχάζει και αποφασίζει να πολιορκήσει το Σούλι. Χτίζει νέα φρούρια στην περιοχή, ενισχύει τα παλιά, αποκλείει κάθε έξοδο, φέρνει πολλά στρατεύματα και ζήτησε τη βοήθεια των Αλβανών και Τσάμηδων της περιοχής. Έτσι οι Σουλιώτες κουρασμένοι δέχονται την πρόταση ειρήνης το 1801, την οποία ο ίδιος ο Αλής παραβίασε σκοτώνοντας τους 24 ομήρους που έστειλαν οι Σουλιώτες για το κλείσιμο της συμφωνίας.

Οι Σουλιώτες αρνούνται την δεύτερη πρόταση ειρήνης του Αλή και παραμένουν πολιορκημένοι, για δυο χρόνια.

Το 1803 αρχίζουν οι επιθέσεις του Αλή Πασά και του γιού του Βελή. Οι Σουλιώτες, με αρχηγό τον Φώτο Τζαβέλα, αντιστάθηκαν στις μάχες του Σιστρουνίου, της Λίππας και της Λιβίκιστας. Εκείνος όμως, συνεχίζει και το Δεκέμβριο του 1803, το Σούλι δεν άντεξε άλλο. Οι εσωτερικές διαμάχες για την αρχηγία μεταξύ των Φ. Τζαβέλα και Κ. Μπότσαρη, η έλλειψη από τροφές, νερό και πολεμοφόδια, αναγκάζει τους Σουλιώτες στις 12 Δεκεμβρίου του 1803, να υπογράφουν συνθήκη και να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους.

Ο καλόγηρος Σαμουήλ, δεν δέχθηκε την συνθηκολόγηση. Έμεινε στο Kούγκι μαζί με άλλους πέντε Σουλιώτες και επέλεξαν να ταφούν μέσα στα συντρίμμια από την έκρηξη της πυριτιδαποθήκης.

Λίγο νοτιότερα από το Σούλι, στο σημερινό χωριό Ριζά, ένα έτος πριν από την παράδοση του Σουλίου είχαν εγκατασταθεί 20 Σουλιώτικες οικογένειες με την άδεια του Αλή Πασά. Οι Τούρκοι, βρίσκουν τις γυναίκες απροστάτευτες από τους άνδρες. Η Δέσπω Μπότση, όμως, μάζεψε γύρω της όλες τις γυναίκες της φάρας βάζει φωτιά στο μπαρούτι και τους τινάζει όλους στον αέρα.

Οι υπόλοιποι Σουλιώτες ξεκίνησαν για την προσφυγιά σε τρεις φάλαγγες. Το πρώτο τμήμα, 1500 άτομα, με αρχηγό το Φ. Τζαβέλα προς την Πάργα. Ο Αλής τους κυνήγησε με 4.000 άνδρες, τους πρόλαβε και τελικά οι Σουλιώτες κατάφεραν να μπουν στην Πάργα, που την κατείχαν οι Ρώσοι, με πολλές απώλειες.

Το δεύτερο τμήμα του Κ. Μπότσαρη φεύγει προς τα Τζουμέρκα. Ο Κ. Μπότσαρης, με 1.200 άτομα, αποσύρεται στη Μονή Σέλτσου που βρίσκεται σε μία οχυρή και απόκρημνη θέση πάνω από τον Αχελώο. Ο Αλής τους πολιόρκησε με 7.000 άνδρες και τελικά, μόνο 50 Σουλιώτες γλιτώσανε.

Η τρίτη φάλαγγα, του Κουτσονίκα με 800 άτομα, βάδιζε προς το Λούρο ποταμό. Όταν έφτασαν στο Ζάλογγο για ασφάλεια αποσύρθηκαν στο Mοναστήρι πάνω στο βουνό. Σώμα 3.000 Aλβανών, με επικεφαλή τον Mπεκήρ Tζογαδώρο τους καταδίωξε. Επιχειρούν έξοδο αλλά δεν τα κατάφεραν. Οι λίγοι που γλίτωσαν κατευθύνθηκαν προς το Bουλγαρέλι. Πενήντα έξι γυναίκες, όμως, δεν συμμετείχαν στην έξοδο. Παρέμειναν στο Mοναστήρι. Όταν τις πλησίασαν οι Aρβανίτες, έστησαν χορό και μια-μια έπεφτε στο βάραθρο.

Πολλοί Σουλιώτες που γλιτώσανε και από τις τρεις ομάδες πήγαν στην Κέρκυρα και εντάχθηκαν σε στρατιωτικά σώματα Γάλλων και Άγγλων που κατείχαν το νησί.

Ο Σουλτάνος, το 1820, αποφασίζει να εξοντώσει τον Αλή Πασά στέλνοντας εναντίον του τον Ισμαήλ Πασά. Ο Αλή Πασάς καλεί τους Σουλιώτες να συμμαχήσουν με αντάλλαγμα να τους αφήσει να επιστρέψουν το Σούλι. Ο Μάρκο Μπότσαρης ορίστηκε αρχιστράτηγος και διαπραγματεύτηκε με τον Αλή Πασά. Μετά την αποτυχία του Ισμαήλ τον αγώνα κατά του Αλή Πασά αναλαμβάνει ο Χουρσίτ Πασάς που αφήνει στρατιωτικά ακάλυπτη την Πελοπόννησο στην οποία ξεσπά η Επανάσταση (1821). Ο Χουρσίτ, έχοντας σκοτώσει τον Αλή, είναι ελεύθερος ν' ασχοληθεί μαζί τους.

Το 1822 ξεκινά με 15.000 άνδρες και πολιορκεί το Σούλι. Στάλθηκαν τότε για να βοηθήσουν τους Σουλιώτες ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Η επιχείρηση όμως απέτυχε. Μετά την καταστροφική μάχη στο Πέτα (4 Ιουλίου 1822) οι Σουλιώτες αναγκάσθηκαν μετά από συμφωνία με τον Ομέρ Βρυώνη.

Φεύγουν οριστικά από την πατρίδα τους. Άλλοι πήγαν στα Επτάνησα και άλλοι στο Μεσολόγγι, όπου έλαβαν μέρος στην επανάσταση.

_________________________________

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ

http://users.thesp.sch.gr/ellmastora/index.php/topika/soyli/22-souliistoria.html

Και μπορεί οι Σουλιώτες να αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Σούλι, όμως έγιναν το αθάνατο σύμβολο του νομού Θεσπρωτίας.

Καθώς μάλιστα ο τόπος παρέμεινε υπόδουλος στους Τούρκους ως τα 1913, έχει μείνει ζωντανή και ισχυρή η μνήμη των Σουλιωτών ως τα σήμερα.

Αν δηλαδή για την υπόλοιπη Ελλάδα το Σούλι είναι μια παράγραφος στα βιβλία ιστορίας και η τουρκοκρατία φαντάζει απόμακρη λεπτομέρεια στην μακρά πορεία του έθνους ανά τους αιώνες, για τη Θεσπρωτία δεν είναι καθόλου έτσι. Θα το διαπιστώσετε αν ποτέ την επισκεφθείτε. Και που φυσικά δε θα πρέπει να παραλείψετε την επίσκεψη στο Σούλι.

Κακά όμως τα ψέματα. Οι περισσότεροι τουρίστες της Θεσπρωτίας, που έτσι κι αλλιώς είναι λίγοι, γνωρίζουν μόνο τα πολυδιαφημισμένα Σύβοτα. Και για τις άλλες όψεις του τόπου ή δεν ενδιαφέρονται ή είναι τελείως απληροφόρητοι.

Και όχι τυχαία. Διότι και τα έργα που έγιναν εκεί τα τελευταία χρόνια δεν στόχευσαν στην ανάπτυξη του τόπου. Μόνο στην εξυπηρέτηση των περαστικών ταξιδιωτών και των εταιρειών που ασχολούνται με τα ταξίδια. Έγινε δηλαδή το νέο λιμάνι, έργο τεράστιο. Και ταυτόχρονα ένα άλλο τεράστιο έργο, η Εγνατία. Για να εξυπηρετεί το λιμάνι. Και τι σημαίνουν αυτά; Πώς περνάνε σαν αστραπή οι ταξιδιώτες και ιδέα δεν έχουν τι είναι η Θεσπρωτία. Από πού να έχουν; Από τα όρη και τα βουνά που περνά ο καινούριος δρόμος; Και που μόλις τώρα θα αποκτήσει το πρώτο του βενζινάδικο στο έδαφος της Θεσπρωτίας; Γιατί στον αρχικό σχεδιασμό του δρόμου ούτε καν πρόβλεψη για βενζινάδικα δεν υπήρξε.

Κι εδώ θα αντιπαραθέσω κάτι που άκουσα κάποτε στην Κύπρο. Για τη χάι γουέι όπως τη λένε οι Κύπριοι που ενώνει τη Λεμεσό με τη Λευκωσία. Εκεί έχουν λάβει τα μέτρα τους ώστε σε περίπτωση ανάγκης ο δρόμος να μπορεί να εξυπηρετήσει ως και αεροπλάνα. Να μετατραπεί δηλαδή σε διάδρομο προσγείωσης εκτάκτου ανάγκης. Ψιλά γράμματα για μας... σιγά μην σκέφτονταν κάτι τέτοιο εδώ.

Ούτε όμως και σκέφτονται να ενώσουν με κάθετο δρόμο την άλλη άκρη της Θεσπρωτίας, τη Σαγιάδα, με την Εγνατία, όπως έγινε σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας με αποτέλεσμα ο ίδιος δρόμος εκεί να είναι πηγή ανάπτυξης όλης της περιοχής. Κι όχι μονάχα πέρασμα των ξένων.

Παράλληλα η παράδοση στην κυκλοφορία της Εγνατίας σήμανε το μαρασμό των περιοχών της Θεσπρωτίας που μέχρι τότε εξυπηρετούνταν από τον παλιό εθνικό δρόμο Ηγουμενίτσας - Ιωαννίνων. Γιατί και το ΚΤΕΛ αποφάσισε να ταξιδεύει μέσω Εγνατίας και μόνο δύο δρομολόγια, ένα πρωινό και ένα μεσημεριανό, πάνε από την παλιά διαδρομή.

Τώρα λοιπόν οι ταξιδιώτες δε βλέπουν τίποτα... μόνο βουνά και ακατοίκητα μέρη. Και ούτε έχουν τη δυνατότητα να σταματήσουν κάπου χωρίς να εγκαταλείψουν την Εγνατία. Ποιος ταξιδιώτης θα το κάνει αυτό; Να βγει από το δρόμο του και να ψάχνει κανένα καφενεδάκι ή εστιατόριο;

Δεκάδες μαγαζάτορες και βενζινοπώλες καταστράφηκαν μετά από αυτές τις εξελίξεις. Και ωραιότατα κεντράκια που υπήρχαν κατά μήκος του παλιού δρόμου έβαλαν λουκέτο.

Κι αφήστε τους μόνιμους κατοίκους που δεν έχουν γιωταχί. Αυτοί και αν ταλαιπωρούνται. Πχ από το χωριό μου για να πάει κάποιος στην Ηγουμενίτσα χρειάζεται 50 ευρώ για ταξί. Και άλλα τόσα για να επιστρέψει.

Τα προβλήματα δε σταματούν βεβαίως στις μετακινήσεις. Συνηθισμένοι κατάσταση είναι να μένουμε χωρίς ρεύμα, χωρίς τηλέφωνο, χωρίς νερό...

Και από σχολεία και υπηρεσίες υγείας; Εκεί κι αν είναι δράμα η κατάσταση.

Το ίδιο για να αγοράσεις ψωμί, εφημερίδα και άλλα βασικά αγαθά.

Πώς να ζήσει εκεί ο άνθρωπος; Και με δεδομένες τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες τους χειμερινούς μήνες.

Αλλά και το άλλο δεδομένο. Τη γειτνίαση με την Αλβανία. Που συνεπάγεται λαθρομετανάστες. Αλλά και εκτεταμένο εμπόριο χασίς. Κάθε τρεις και λίγο πιάνουν οι αστυνομικές αρχές γιωταχί φορτωμένα με δεκάδες κιλά ινδικής κάνναβης προέλευσης αλβανικής.

Πώς να ζήσει εκεί πάνω άνθρωπος; Για νέους ούτε κουβέντα. Γιατί εκεί και τα κινητά δεν πιάνουν και το ίντερνετ είναι είδος πολυτελείας.

Αποτέλεσμα ο ένας μετά τον άλλο να εγκαταλείπουν τον τόπο. Και να χάσκουν έρημα τα ωραιτότατα χωριά μας.

Η όποια ζωή τώρα στη Θεσπρωτία περιορίζεται κάτω στα παράλια. Καταφέρνουν εκεί και κρατιούνται χάρη στον τουρισμό έστω και αγκομαχώντας. Γιατί ο νομός έχει προβλήματα και εκεί.

Πρόσφατα διάβαζα διαμαρτυρία για το θέμα της έλλειψης ιατρικής φροντίδας στα Σύβοτα. Ένας αγροτικός γιατρός για τους χιλιάδες επισκέπτες της περιοχής κάθε καλοκαίρι. Και χωρίς νοσοκομείο η Ηγουμενίτσα, η πρωτεύουσα του νομού. Το μοναδικό νοσοκομείο της Θεσπρωτίας βρίσκεται στους Φιλιάτες. Μια μικρή κωμόπολη στα βορειοδυτικά του νομού - 17 χλμ από την Ηγουμενίτσα και 41 από τα Σύβοτα. 41 χλμ με στροφές... Οπότε το λογικό για όποιον αρρωστήσει είναι να πιάσει την Εγνατία και να τραβήξει για Γιάννενα... Γιατί ένα μικρό επαρχιακό νοσοκομείο είναι στους Φιλιάτες. Τζάμπα θα χάσει την ώρα του αν το περιστατικό είναι σοβαρό.

Γι' αυτό σας λέω ότι το Σούλι είναι ζωντανό εκεί πάνω. Γιατί οι άνθρωποι με τις ίδιες συνθήκες παλεύουν και ας άλλαξε η εποχή. Της απομόνωσης και της εγκατάλειψης και σουλιώτικα την παλεύουν με τα χίλια προβλήματα.

Αν λοιπόν πάτε προς Θεσπρωτία να ανεβείτε και στο Σούλι. Για να νιώσετε την καρδιά αυτού του τόπου. Και να ερμηνεύσετε και την ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Δεν είναι από φυσικού τους κουμπωμένοι και απόμακροι. Οι συνθήκες ζωής τους κάνουν. Και τους αναγκάζουν να είναι επιφυλακτικοί προς κάθε ξένο. Αν όμως τους γνωρίσετε καλύτερα θα δείτε πως έχουν μια αγνότητα που μόνο σε παιδιά την συναντάς πια. Και έχουν και φιλότιμο και μπέσα, πράγματα άγνωστα για τους ανθρώπους της πόλης.

Ναι, όποιος θέλει να γνωρίσει αυτόν τον τόπο, τη Θεσπρωτία, από το Σούλι θα ξεκινήσει. Και μετά θα πιάσει να γυρνά τα μικρά ορεινά χωριά. Θα πιάνει κουβέντες στα καφενεδάκια τους και με τις κυρούλες που θα συναντά με τα γίδια τους στο δρόμο. Και δε θα χρειαστεί να ζητήσει φαγητό. Όλο και κάποιος θα τον φιλέψει φρέσκο ζυμωτό ψωμί και πίτες που είναι το ιδιαίτερο έδεσμα της περιοχής.

Ακόμη καλύτερη επιλογή είναι να πληροφορηθεί για τα πανηγύρια που είναι άφθονα την καλοκαιρινή περίοδο. Και με δωρεάν φαγητό για όλους. Αλλά και με το απαραίτητο γνήσιο ηπειρώτικο γλέντι.

Αλλιώς μην μπαίνετε στον κόπο να φτάσετε ως τα Σύβοτα. Όμοια θα τα βρείτε με κάθε άλλο τουριστικό προορισμό. Προς τι να κάνετε τόσα χιλιόμετρα; Και να ξηλωθείτε και οικονομικά. Γιατί όπως κάθε επίσημος τουριστικός προορισμός έτσι και τα Σύβοτα τσιμπάνε αρκετά στις τιμές.

Δε λέω, είναι όμορφα τα Σύβοτα. Και οι παραλίες τους υπέροχες. Μα είναι άδικο να γνωρίζει ο πολύς κόσμος μόνο τα Σύβοτα και να αγνοεί τις πραγματικές ομορφιές της Θεσπρωτίας.

αγαπητη δαναη εμεις στο λιμποβο εχουμε την προτομη του καλογερου σαμουηλ,(Το πραγματικο του ονομα κατσαμπουκας)
και ειναι λιμποβιτης.. και καμμια βολτα στο λιμποβο ε?

Ναι, γιατί όχι;;

Είμαι στη Θεσπρωτία αυτόν τον καιρό, ίσως να βρω χρόνο να περάσω μια βόλτα. Αν και έχω κατέβει για δουλειές και είμαι στο τρέξιμο...

Βρήκα σήμερα το παρακάτω και έφριξα:

Παράθεση :

Η Θεσπρωτία, μία περιοχή πλούσια σε φιλολογική παράδοση, έχει να επιδείξει έναν ανεξάντλητο πλούτο μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς: δεκάδες οχυρωμένους και ανοχύρωτους οικισμούς -μερικοί τόσο μεγάλοι σε έκταση και πληθυσμό την περίοδο της ακμής τους, που θα τους ζήλευε η σύγχρονη Θεσπρωτία κάστρα καθαρά στρατιωτικού χαρακτήρα, νεκροπόλεις καθώς και εκατοντάδες θέσεις με μεμονωμένα αρχαία μνημεία.

Βυζαντινά Μνημεία

Ο χριστιανισμός θεωρείται ότι διαδόθηκε στην Ήπειρο από τη Νικόπολη, όπου τον 1ο μ.Χ. αι. υπήρχε ήδη δραστήρια χριστιανική κοινότητα, της οποίας ως ιδρυτής αναφέρεται ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, ο οποίος πιστεύεται ότι παρέμεινε στην πόλη ένα χειμώνα.

Πηγή; http://www.thesprotia.gr/newsdesk_info.php?newsPath=38_50&newsdesk_id=175&osCsid=6231e07f8860913cdcf3273bd46c1531

Η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Θεσπρωτίας.

Από τον ανεξάντλητο πλούτο μνημείων της περιοχής εκείνο που κρίθηκε σκόπιμο να αναφερθεί ξεχωριστά ήταν η Νικόπολη και αυτή επειδή πιστεύεται ότι παρέμεινε εκεί ο Παύλος!!!!!!!!!!!

Αχ, βρε Λιαντίνη μου! Αν δεν τον έβαλε ακόμη ο δικός σου παπάς άγαλμα στην Κορινθία, βλέπω να του στήνουν εδώ τον αδριάντα του και να τον προσκυνούν με το κούτελο να ακουμπά το χώμα. Απόστολος των Εθνών, σου λέει...

Προς το παρόν, εκτός από την ειδική μνεία στο αρθράκι για τα μνημεία, έχουν βαφτίσει και την παραλιακή οδό της Ηγουμενίτσας: Αγίων Αποστόλων. Είναι ο δρόμος του λιμανιού. Και δε θα βρεις εκεί κανέναν απόστολο, μόνο κατατρεγμένους πρόσφυγες που αναζητούν τρύπα να τρυπώσουν για να περάσουν απέναντι, στην Ιταλία. Ενίοτε η τρύπα μετατρέπεται σε τάφο. Και ανασύρουν κάθε τρεις και λίγο πτώματα λαθρομεταναστών οι λιμενικοί της Ηγουμενίτσας.

Ταιριαστός και ο οικισμός που τοποθετήθηκε το νέο λιμάνι της πόλης, η δυτική πύλη της Ελλάδας: Λαδοχώρι! Κρίμα που δεν ξέρουν ελληνικά οι τουρίστες και έτσι αποφεύγονται οι συνειρμοί της λέξης λάδι. Το βέβαιο είναι πως και να ήξεραν ελληνικά, δε θα συνέδεαν το λάδι με τους Αγίους Αποστόλους αλλά με άλλους πρωταγωνιστές του λαδώματος...

Και πήγα που λες χτες εκδρομούλα. Άφησα πίσω μου το Λαδοχώρι και τράβηξα στα νότια παράλια της Θεσπρωτίας. Στις παραλίες της Πέρδικας. Στο Καραβοστάσι. Είναι μια παραλία φανταστική μα τι τα θες; Σε πονάει η ψυχή σου...

Δες περισσότερα εδώ:

http://www.thesprotia.gr/newsdesk_info.php?newsPath=57_58&newsdesk_id=128&osCsid=6231e07f8860913cdcf3273bd46c1531

Δες και μερικές παλιότερες φωτογραφίες που είχα βγάλει στο Καραβοστάσι, χτες δεν είχα καμιά διάθεση να φωτογραφίσω:


Ένα ποταμάκι που φτάνει ως την παραλία δίνει την ξεχωριστή νότα στο φυσικό τοπίο. Αλλά το σημαντικό είναι στο λοφάκι στα νότια. Που δυστυχώς ούτε η ανακοίνωση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης βρήκε σκόπιμο να αναφέρει ούτε και οι επισκέπτες της παραλίας παίρνουν είδηση. Αντίθετα, θέλοντας και μη βλέπουν το άλλο λοφάκι, στα βόρεια:


με το μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα να δεσπόζει και που διαθέτει και τελεφερίκ!!! για σύνδεση με την παραλία!!! Φέτος μάλιστα κάθε τρεις και λίγο βάζει και ανακοίνωση στα μεγάφωνα προσκαλώντας τους λουόμενους να επισκεφθούν την ταβέρνα του! Μαγεία σου λέω!!!!!!!! Να κολυμπάς και να ακούς ανακοίνωση με ηχητικό εφέ σαν εκείνα που ακούς στα αεροδρόμια ή στα καράβια της ακτοπλοΐας για το μέχρι πότε θα είναι ανοιχτή η ταβέρνα για να περιδρομιάσεις!!!

Για τον άλλο λόφο όμως τσιμουδιά!!!!!!! Εμ, δεν τον επισκέφθηκε και ο Παύλος... Μόνο ο ... Μιχάλης. Ο Μιχάλης ο Πασιάκος, ένας από τους λίγους Θεσπρωτούς που αγωνίζονται να φέρουν στο φως την άλλη Θεσπρωτία:

http://labastia.blogspot.com/2008/04/blog-post_3692.html

Από κει και η φωτογραφία:

http://1.bp.blogspot.com/_-BiEKW-Skmg/SACiSBXeD9I/AAAAAAAAAZ0/4eubEAxAaUA/s1600/DSC_0025.jpg


Ένας πύργος; Ναι, ένας πύργος... Το Δυμόκαστρο! Που όπως σημειώνει σε άλλη του ανάρτηση ο Μιχάλης:

http://labastia.blogspot.com/2008/04/blog-post_358.html


Ποιος όμως να ανηφορίσει το μονοπάτι από τους αμέτρητους επισκέπτες της παραλίας; Προτιμούν τον άλλο λόφο. Που διαθέτει και τελεφερίκ!!! και που ο επιχειρηματίας φροντίζει να τους βομβαρδίζει σε τρεις γλώσσες κάθε τρεις και λίγο προσκαλώντας τους...

Περισσότερα για το Δυμόκαστρο μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα της τοπικής κοινότητας, της Πέρδικας:

http://www.perdikanet.gr/dimokastro.htm

Εκεί και θα διαβάσετε πως το Δυμόκαστρο δεν είναι άλλο από την αρχαία πόλη Ελίνα! Μία από τις πολλές αρχαίες πόλεις της Θεσπρωτίας, μάρτυρες αδιάψευστοι της πλούσιας ιστορικής παράδοσης του τόπου. Η Ελίνα ήταν μάλιστα αποικία των Κορινθίων που είχαν ανακαλύψει πολύ πριν από τους βάρβαρους του ευρωπαϊκού βορρά την πανέμορφη αυτή τοποθεσία.

Για το Δυμόκαστρο ομιλεί και η ιστοσελίδα του υπουργείου πολιτισμού:

http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=5994

και το συγκαταλέγει στους επίσημους αρχαιολογικούς χώρους της πατρίδας μας. Όμως χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2000 για να ξεκινήσει εκεί σωστική ανασκαφή και αφού οι αρχαιοκάπηλοι είχαν όλο το χρόνο να ρημάξουν τα πάντα...


Και μένουν εκεί ορθάνοιχτα να χάσκουν στη φθορά και στην αδιαφορία τα ερείπια της αρχαίας πόλης και του κάστρου που έχει και το όνομα Ελληνόκαστρο. Ακόμα και το όνομα αυτό δε στάθηκε ικανό για κάποια άλλη αντιμετώπιση.

Κολυμπάς λοιπόν στα ζαφειρένια νερά και δεν ξέρεις η αρμύρα αν είναι από τη θάλασσα ή από τα μάτια σου. Σαν που δεν ξέρεις εκείνες οι φουσκάλες στο νερό από πού είναι. Θύμιζαν πάντως λύμματα και μάλιστα από βόθρο!!!

Γιατί ρε γαμώτο; Να ήταν σε άλλη χώρα τέτοια παραλία δε θα την είχαν σε τέτοια εγκατάλειψη. Ούτε θα επέτρεπαν να την αποικίζουν κάθε καλοκαίρι αμέτρητες ομπρέλες και ξαπλώστρες... Να γιατί χτες δε θέλησα να κάνω ούτε ένα κλικ με τη φωτογραφική μηχανή. Με πήρε μόνο ο πόνος και το παράπονο...