Από το Ίλιον ως την Ιθάκη ή Παιδαγωγική προς ναυτιλλομένους

Η συνέχεια γράφτηκε σήμερα. Κι αφού στο μεταξύ οι δημοσιογράφοι από τας Αθήνας και είδαν το αρθράκι και το αναδημοσίευσαν και έκαναν τα δικά τους σχόλια αλλά και συνέχισαν τις δικές τους κουβέντες, τις δημοσιογραφικές.

Εγώ, το ξέρετε. Δε συμπαθώ εύκολα τους δημοσιογράφους. Ένεκα και η παροιμία. Όποιος κάηκε στο κορκούτι φυσάει και το γιαούρτι. Κι ακόμη:

Κάποιος άλλος στη θέση μπορεί και να αισθανόταν τρισευτυχισμένος που τον αναδημοσίευσαν. Και μάλιστα δημοσιογράφοι επώνυμοι. Προσωπικά όχι. Αχαριστία, ε; Νάιν, που λέει και η καινούρια μου σπιτονοικοκυρά. 28 χρόνια στη Γερμανία μετανάστρια. Δεν είναι αχαριστία. Απλά ξέρω να ξεχωρίζω σε ποιον και πότε χρωστάω χάρη. Αλλά και πότε μου χρωστάνε.

Η συνέχεια του άρθρου πάνω κάτω αυτό λέει. Έστω και αν επιφανειακά μιλάει για το Ίλιον. Το μικρό καταμαράν που ενώνει την Ηγουμενίτσα με τους Παξούς και την Κέρκυρα... Πως πρέπει να ξεχωρίζουμε τα κατηγορούμενα από τα αντικείμενα και να μη μένουμε στην επιφάνεια. Να σκαλίζουμε κάτω από τη μπογιά και να βρίσκουμε την ουσία και την αλήθεια...

Το Ίλιον; Ρωτάτε για το Ίλιον;

Εδώ είναι κάθε μέρα. Δηλαδή πηγαίνει και έρχεται. Παξούς, Κέρκυρα, Ηγουμενίτσα...

Χτες, την ώρα που κάναμε μάθημα, έσκασε πάλι μύτη στη μπούκα του λιμανιού. Φυσικά το πήραν αμέσως χαμπάρι οι μικροί Φαροφύλακες. Αυτή τη φορά όμως τους πρόλαβα.

- Σσσσςςςςςςς! παιδιά! Μην ξυπνήσει ο Πολύφημος, παρακαλώ!

Ποιος Πολύφημος, δηλαδή; Απλά δε θα κάνουμε αυτή τη δουλειά κάθε φορά που μπαίνει το Ίλιον στο λιμάνι να διακόπτουμε το μάθημα για χάρη του.

Δυστυχώς ατύχησα. Το καραβάκι, το πολύπαθον και πολυσυζητημένο, ναι EMO γράφει στα πλευρά του, αντί να κατευθυνθεί προς τον ντόκο πήρε δρόμο παράξενο. Κάνοντας τους μικρούς Φαροφύλακες να ξεσηκωθούν και πάλι. Μεταξύ μας, ευκαιρία έψαχναν, διότι εννιά χρονών παιδιά είναι δυνατόν να ερωτευθούν τα κατηγορούμενα;

Τζάμπα προσπαθούσα εγώ να ματσακονίσω τα τρυφερά τους μυαλουδάκια τονίζοντας πως είναι εύκολο να ξεχωρίζουν το κατηγορούμενο από το αντικείμενο, διότι, λέγω, το κατηγορούμενο είναι πάντα στην ονομαστική - όπως και το υποκείμενο - ενώ το αντικείμενο δίνεται συνήθως στην αιτιατική.

Ναι, νομίζω πως θα περάσει στο τέλος η πρόταση της συναδέλφου των Αγγλικών. Να μπουν περσίδες στο παράθυρο και να μην αποσπάται η προσοχή των μαθητών από τα δικά της και τα δικά μου κατηγορούμενα και αντικείμενα. Κι άσε τον Καζαντζάκη να διδάσκει το

"Σώπα, δάσκαλε, να ακούσουμε το πουλί!"

Και τότε και τώρα οι δάσκαλοι το μόνο που μας νοιάζει είναι να βγει η ρημάδα η ύλη και δε πα να λένε άλλα τα κιτάπια της Παιδαγωγικής;

Κι ας λέει κι ο Λιαντίνης, ο φιλόλογος, πως σκοτώνουμε τη γλώσσα των παιδιών με τέτοια τερτίπια εμμονής στη γραμματική και στο συντακτικό.

Παράθεση :

"Γραμματική, λοιπόν, συντακτικό, ετυμολογία, τυπικό, φθογγολογικό, σχήματα λόγου, προσωδία και μέτρα, κανόνες, εξαιρέσεις κανόνων, σημείωση, υποσημείωση, παράγραφος, υπνολαλία, υπνοπαιδεία. Και το ροχαλητό αστραπόβροντο στις σπηλιές.

Εδώ είναι η έρημος και ο άνυδρος τόπος που μας καλεί να λογαριάζουμε ότι θα μένουν θρυλικά τα λόγια του Μαβίλη:

Με γενικές απόλυτες και ισόκωλα

αντί να πάμε ομπρός πάμε πισόκωλα."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, σελ. 108

Εν προκειμένω όμως το πισόκωλα αφορούσε το Ίλιον. Έχε, γούστο, σκέφτηκα. Να το πρόδωσαν πάλι οι μηχανές του. Ή, μήπως, κάνει ζιγκ ζαγκ για να αποφύγει τις πετριές του Πολύφημου; Εκεί εγώ. Στον Πολύφημο. Διότι πώς να το κάνουμε; Σε τάξη βρίσκομαι και μάθημα διδάσκω. Να μην έχω κατά νου την Κυκλώπεια; Εσείς; Την έχετε διαβάσει την Κυκλώπεια; Από τη Γκέμμα του Δημήτρη Λιαντίνη;

Είναι το κεφάλαιο που αφιέρωσε ο Δάσκαλος στο μαθητή και φίλο του, και σημερινό σχολικό σύμβουλο, τον εκλεκτό συνάδελφο κ. Ηλία Αναγνώστου. Για να θυμάται κι εκείνος κι εμείς, οι υπόλοιποι μαθητές του Λιαντίνη, πως η δουλειά μας είναι αυτό ακριβώς. Να οδηγήσουμε ες φάος ηελίοιο τα μικρά και άμαθα που μας εμπιστεύθηκαν. Το κάνουμε άραγε;

Κάποτε η δουλειά μου ήταν να κρατάω τιμόνι καραβιών. Και να τα οδηγώ με ασφάλεια από το ένα λιμάνι στο άλλο. Κατά κάποιον τρόπο το ίδιο κάνω και τώρα. Όταν μεγαλώσω και βγω στη σύνταξη (ναι, είμαι πολύ αισιόδοξο άτομο... ) ίσως συγγράψω μια νέα παιδαγωγική που θα ενσωματώνει τις γνώσεις του πλοιάρχου. Μια νέα Οδύσσεια... Για τη δική μου Ιθάκη. Αν βεβαίως στο μεταξύ καταφέρω να την προσεγγίσω.

Ας επανέρθουμε όμως στο Ίλιον. Το μικρό καταμαράν που έχει ξεσηκώσει τρικυμία στα δημοσιογραφικά επιτελεία γιατί να του παραχωρηθεί άδεια και να κυκλοφορεί φορτωμένο επιβάτες και οχήματα. Ήταν, λένε, η πρώτη απόφαση του νυν υπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων. Και πριν προλάβει να στεγνώσει το μελάνι της υπογραφής, σβήσανε οι μηχανές του μικρού καταμαράν μεσοπέλαγα και λαχτάρισαν επιβάτες και πλήρωμα.

Όμως, εμείς που ζούμε εδώ, το βλέπουμε να κινείται. Λίγο παράξενα, αλλά κινείται. Πήγε λοιπόν στα δεξιά του λιμανιού, εκεί που άλλο καράβι δεν τολμάει να πάει ένεκα τα αβαθή, και έμεινε ώρα ακίνητο. Ιδέα δεν έχω γιατί.

Και πάνω που περίμενα κανένα ρυμουλκό να τρέχει κοντά του, σήκωσε πάλι άγκυρα και έστρεψε τη μουτσούνα του στο λιμάνι. Τσούκου τσούκου έφτασε στην προβλήτα. Ή στον προβλήτα; Να θυμηθώ να κοιτάξω τον Μπαμπινιώτη.

Τι "να"; Εδώ και τώρα θα κοιτάξω. Είμαι και δασκάλα είμαι και καπετάνισσα τρομάρα μου και να έχω τέτοιες απορίες; Αν είναι ο προβλήτας ή η προβλήτα; Πώς θα το πας μωρέ το "καράβι" στο λιμάνι αν δεν ξέρεις πού να ρίξεις πρυμάτσες; Στο "ο" ή στο "η";

Τζίφος. Ο Μπαμπινιώτης δε διευκρινίζει. Αναφέρει βέβαια ως θηλυκό το λήμμα "προβλήτα" πετάει όμως αποκάτω και το αρχαίο προβλής - προβλήτος... Κι έχω αφημένα στην Αθήνα τα ναυτικά βιβλία. Τη δασκάλα ήρθα να κάνω εδώ. Όχι την καπετάνισσα...

Απογοήτευση και στον Τεγόπουλο - Φυτράκη. Τα ίδια γράφει κι εκεί. Θηλυκό στη νεοελληνική, αρσενικό στα αρχαία αλλά και στην καθαρεύουσα. Άρα και στα ναυτικά μου τα κιτάπια "ο προβλήτας" θα έγραφε. Γιατί στην καθαρεύουσα ήταν γραμμένα τα βιβλία που διδαχτήκαμε. Λες και θα μιλούσαμε με τους λοστρομαίους εν πλω (συγνώμη, τους ναυκλήρους έπρεπε να ειπώ) την καθαρή και λαμπερή γλώσσα της καθαρευούσης και όχι τη μαλλιαρή και δη την αργκό του λιμανιού. Ποιος προβλήτας;

- Μπόση, πέτα το βιλάι στο ντόκο! έτσι θα του μιλήσεις από τη μοτορόλα αν θέλεις να καταλάβει και να μην καβαλήσει τα τσιμέντα το παπόρο σου.

Ντόκος. Όχι στόκος. Ο ντόκος είναι για τους ναυτικούς κι ο στόκος για τους δασκάλους, να παραγεμίζουν τα κεφάλια των μαθητάδων και μετά να απορούμε που δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε οι νεοέλληνες.

Ντόκος, αρσενικό, από το dock το αγγλικό. Το αναφέρει και ο Μπαμπινιώτης αλλά στη γλώσσα των γραμματιζούμενων, "ντοκ", άκλιτο λέγει. Ελληνιστί "νεωδόχος". Ε, ρε γλέντια! Φαντάσου κανέναν ελληναρά να λέει σε καραβίσιους για νεωδόχο! Εκ του ναυς και δέχομαι, κατά πως ετυμολογεί και ο μέγας Μπαμπινιώτης, ο άνθρωπος που ανέλαβε να μας μάθει τα ελληνικά κατά πως τα μιλάμε και όχι όπως τα φανταζόμαστε. Τόλμησε να γράψει και για "βούλγαρους" και έπεσαν να τον φάνε. Λες και δεν το λέμε...

Μεγάλο ταξίδι η γλώσσα. Μεγαλύτερο και από το να φύγεις από τα δυτικά του Καναδά για τα δυτικά της Ευρώπης. Και με κλειστό το Σουέζ και τον Παναμά... Εκεί σε θέλω. Με ορθοδρομία ή με λοξοδρομία; Το πετώντας στα σύννεφα πάντως αποκλείεται. Στη θάλασσα είσαι και από τη θάλασσα θα διαβείς. Σου λέω. Θα τη γράψω κάποτε ή μάλλον θα την καταγράψω την παιδαγωγική για ναυτιλομένους δασκάλους. Προς το παρόν ακόμη την ταξιδεύω. Και την παιδαγωγική και τη γλώσσα.

Κι ακούστε το καινούριο που απόκτησα από τον Μπαμπινιώτη. Το ντοκ ανάγεται ετυμολογικά στο λατινικό ρήμα ducto. (πανάθεμα το πρακτικό που τέλειωσα και δεν κατάφερα να μάθω παρά το Ρεγγίνα ρόζας άματ και το Ντουμ σπίρο σπέρο, κι αυτά στο διάλειμμα από τις άλλες του κλασικού)

Και ducto σημαίνει άγω, οδηγώ. Και ductor είναι ο αγωγός.

Και ο παιδαγωγός; Για δες βρε που κατάφερα να βρω το συνδετικό κρίκο. Ανάμεσα στο λιμάνι και στο σχολείο. Στην πρωτινή δουλειά μου και την τωρινή. Γιατί λατινικά δε γνωρίζω, γνωρίζω όμως και λατρεύω το Homo Educandus του Λιαντίνη - τόσο που να βαφτίσω το προσωπικό μου φόρουμ Homa Educandus. Και από τα λίγα αγγλικά μου θυμάμαι το education.

Εδώ που τα λέμε, το education θα το γνώριζα και χωρίς τα αγγλικούλια μου. Πρόλαβα να ακούσω Πινκ Φλόιντ πριν γίνω δασκάλα:


Άραγε οι Πινκ Φλόιντ άκουσαν ποτέ για Καζαντζάκη; Και για το "Σώπα, δάσκαλε, ν' ακούσουμε το πουλί;"

Τι ρωτάω; Κι εγώ που το άκουσα, και που πρόλαβα να τραγουδήσω "We don't need no education" και που λάτρεψα όσο τίποτε το Εντουκάντους του Λιαντίνη, κατάφερα στο τέλος να βασανίζω τα παιδάκια με κατηγορούμενα. Αυτά να με ρωτάνε για το Ίλιον κι εγώ να επιμένω πως το ρήμα που ενώνει υποκείμενο με κατηγορούμενο λέγεται συνδετικό!

Στο μεταξύ το Ίλιον, το μικρό καταμαράν, είχε πια δέσει στην προβλήτα. Ή ντόκο. Κι εγώ είχα τελειώσει με το "στοκάρισμα". Ήσυχη που ως δασκάλα έπραξα το καθήκον μου. Και ολοκλήρωσα τη διδασκαλία του κατηγορούμενου.

Κι εσύ ρωτάς αν λέγεται ΕΜΟ η εταιρεία του πλοίου; Ναι, ΕΜΟ γράφει στα πλευρά. Δε φαινόταν ολοκάθαρα στις φωτογραφίες που ανέβασα προχτές;


Και μπροστά είναι ο ντόκος. Κάθε φορά που βλέπω ντόκους θυμάμαι το φιλαράκι μου. Το Γιώργη το Ζαρέντη. Ένας ντόκος τον έφαγε και το Γιώργη. Και μετά τον κατάπιαν τα βρώμικα νερά του λιμανιού.

Κι από το Ριζοσπάστη η αναφορά στο Γιώργη:

http://www1.rizospastis.gr/columnPage.do?publDate=24/8/2001&columnId=161

Παράθεση :

Το αίμα πάνω τους

Η δημόσια καταγγελία της ΠΕΜΕΝ ήταν πεντακάθαρη, το ίδιο και το αίτημα: Στο πλοίο ΘΗΣΕΥΣ («αδερφάκι» του ήδη βυθισμένου ΔΥΣΤΟΣ) που έχει δοθεί πιστοποιητικό αξιοπλοΐας από την ιδιωτική εταιρία «Ελληνικός Νηογνώμων ΑΕ» διαπιστώθηκε εισροή υδάτων στα Νο 3 και Νο 4 αμπάρια φορτίου. Η ΠΕΜΕΝ ζήτησε να γίνει επειγόντως έλεγχος με συμμετοχή και εκπροσώπου της.

Τι απάντησε το υπουργείο Ναυτιλίας όταν πια δεν μπορούσε να θάψει την καταγγελία; «Οπως ενημέρωσε τον Κλάδο Ελέγχου Εμπορικών Πλοίων η πλοιοκτήτρια εταιρία ήδη επί του πλοίου επιβαίνει επιθεωρητής του Ελληνικού Νηογνώμονα, ο οποίος επιθεωρεί το πλοίο».

Τόσο απλά. Το ΥΕΝ ομολογεί ότι έβαλε το «λύκο να φυλάει τα πρόβατα». Οπως στο ΔΥΣΤΟΣ. Οπως στο «Αϊρον Αντώνης». Κι ύστερα θα βγει ο υπουργός ναυτιλίας να διαμαρτύρεται, όταν οι ναυτεργάτες θα διαδηλώνουν κάτω από το μπαλκόνι του, χαρακτηρίζοντας το υπουργείο του παραμάγαζο των εφοπλιστών. Πέρασαν χρόνια από τότε που οι ναυτεργάτες μετέφεραν το πτώμα του ναύτη Ζαρέντη στο γραφείο του Κατσιφάρα. Και νομίζει ίσως ο Παπουτσής πως ξεχνιέται το αίμα;

Κοίτα. Κι εγώ πρόσεξα αυτό το ΕΜΟ στα πλευρά. Και γέλασα. Κι εγώ αναρωτιέμαι - ειδικά τώρα που έμαθα τη σχέση του ντόκου με την αγωγή - πού οδηγώ τα παιδάκια του κόσμου παραχώνοντας στο μυαλό τους από τα εννιά τους χρόνια τα κατηγορούμενα. Κι αν αύριο, που θα ξεφύγουν από τους τοίχους του σχολειού δεν ξαμολυθούν ντυμένα ίμο να μου τραγουδάν το εν άδερ μπρικ ιν δε γουόλ. Και πού θα κρυφτώ τότε; Ποιος μπόρεσε ποτέ να κρυφτεί από τη συνείδησή του;

Αλλά και δεν ξεχνάω. Όσα μου δίδαξε ο Δάσκαλος Λιαντίνης και όσα μελέτησα στο Homo Educandus του, σελ. 21:

Παράθεση :

«Η αγωγή θα ενσταλάξει τη νέα γνώση στους νέους, μόνο υπό τον όρο ότι θα επιβληθεί πρώτα στους ενήλικες σαν νέα κατάσταση.»

Δεν μπορεί δηλαδή να κλαίγεται κάποιος για το Ίλιον και το κάθε Ίλιον και από την άλλη να προβάλει ως τη μεγάλη ελπίδα εκείνους που νομίζουν ότι ξεχάσαμε το αίμα. Γιατί το αίμα δεν ξεχνιέται όταν είναι αίμα του φίλου, του αδερφού, του συναδέλφου.

Και πάλι από το Λιαντίνη θα σου αφιερώσω:

Παράθεση :

Τρεις είναι σήμερα οι πληγές που πεθαίνουν την Ελλάδα, όπως η πανούκλα εσάρωνε τη Θήβα στην εποχή του ανίδεου Οιδίποδα. Οι πολιτικοί, οι δάσκαλοι, και οι δημοσιογράφοι με όλα τα ιδιωτικά Media. Πρόκειται για τρεις ορδές συφοράς, που είναι να παλουκώνεις τη μία και να πατταλεύεις την άλλη. Οι δάσκαλοι βέβαια είναι περισσότερο θύματα, παρά θύτες. Γιατί επί γενεές τώρα έχουν γίνει τα ακούσια όργανα μιας πονηρής θρησκευτικής και πολιτικής οδηγίας, που καταστάθηκε παράδοση, και δεν αλλάζει με τίποτα πια.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, Γκέμμα, σελ. 260

Να που συναντηθήκαμε όλοι μαζί παρέα. Και οι πολιτικοί, και οι δάσκαλοι και οι δημοσιογράφοι. Σε χορό δαιμονικό, της συφοράς και του παλουκιού.

Δεν έχουν ευθύνη μόνο οι άλλοι. Έχετε κι εσείς. Οι δημοσιογράφοι. Η τέταρτη εξουσία όπως σας αποκαλούν. Εμάς λένε παιδαγωγούς αλλά εσείς άγετε και φέρετε τους ενήλικες κατά το δοκούν. Ποιο Ίλιον και ποια εταιρεία του Ίλιον. Εδώ ολάκερη η κοινωνία κατάντησε σαπιοκάραβο και τραβάει κατά διαόλου. Κι εσείς μείνατε να τραγουδάτε για κάτι ναύτες παλιούς πειρατές...

Αμ, δε. Απέξω απ' το χορό;

Κι απέξω απ' τα καράβια; Μέσα να μπεις. Και να ρωτήσεις τους ναυτικούς τι λένε. Κι αν ελπίζουν πως θα τους σώσει αυτός που λες. Γιατί το αίμα, σου λέω, δεν ξεχνιέται. Και είναι πάνω τους. Να τους κοκκινίζει στη μνήμη μας και να κοκκινίζουμε από οργή βλέποντας τώρα τους δημοσιογράφους από τη μια να κλαίγονται για το Ίλιον και από την άλλη να μας παρουσιάζουν ως σωτήρες ποιους;

Γι' αυτό σου λέω διάλεξα να έρθω εδώ. Να δουλεύω και να βλέπω θάλασσα και ντόκους. Για να μην μπερδεύεται η γλώσσα μου. Ακόμη και όταν είμαι υποχρεωμένη να διδάσκω κατηγορούμενα σε εννιάχρονα. Να μη χάνω το στόχο. Και το ντόκο που πρέπει να δέσω το καράβι μου.

Εύχομαι και το δικό σας καράβι, το παλιό σαπιοκάραβο, να βρει επιτέλους το δικό του ντόκο. Εδώ τον βρήκε το Ίλιον... Κι ας κοντέψατε με τους κονδυλοφόρους σας να το βουλιάξετε. Και όμως κινείται! που είπε κι εκείνος ο παλιός...

__________________________

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Το "Σώπα, δάσκαλε, να ακούσουμε το πουλί", μπορεί κανείς να το διαβάσει ΕΔΩ.

Για την προβλήτα ή τον προβλήτα δείτε ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις εδώ: http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=2482.0

Για μια καλύτερη γνωριμία με το Ίλιον κάντε κλικ εδώ:

http://syros-observer.aegean.gr/ais/shipdetails.aspx?MMSI=240347000

15 χρονών είναι τελικά... και μόλις 2,5 μέτρα βύθισμα, γι' αυτό και τράβηξε στα αβαθή... Η ηλικία δε δικαιολογεί την κατάσταση της εξωτερικής λαμαρίνας. Και μάλιστα αυτή που είναι κάτω από τη μπογιά την ολόλευκη, όπως μαρτυρά η φωτογραφία από το syrosobserver:


Εδώ όπως βλέπεις δε γράφει ούτε ΕΜΟ. Γι' αυτό σου λέω. Να μη μένεις στην επιφάνεια. Κάτω από τη μπογιά να ψάχνεις. Την ουσία και την αλήθεια.

Αυτό κάνω κι εγώ. Ακόμη και όταν διδάσκω τα κατηγορούμενα σε εννιάχρονα. Επιμένω να τα συνδέουν με τα υποκείμενα. Και να μην τα μπλέκουν με τα αντικείμενα. Στις σχολές δημοσιογραφίας αυτό το συντακτικό δε σας το μαθαίνουν;

Είδες; Έχει τελικά δίκιο ο Λιαντίνης. "Η αγωγή θα ενσταλάξει τη νέα γνώση στους νέους, μόνο υπό τον όρο ότι θα επιβληθεί πρώτα στους ενήλικες σαν νέα κατάσταση ."

Στο μεταξύ εμείς εδώ θα χτίζουμε καραβάκια κι εσείς θα τα φουντάρετε μεσοπέλαγα.

Σώπα, δάσκαλε, να ακούσουμε το πουλί; Σωστόοοοοοοοο!

Μα και σωπάτε δημοσιογράφοι να ακούσετε το Λιαντίνη...

Και πάλι ο λόγος για το Ίλιον. Το μικρό καταμαράν:


Που ξεσήκωσε τους μικρούς μου Φαροφύλακες. Ξεσήκωσε και τους δημοσιογράφους.

Όταν λοιπόν ανέβασα τις φωτογραφίες του Ίλιον, μια δημοσιογράφος σκάλωσε στα πλευρά του. Και πρόσεξε το όνομα της εταιρείας. ΕΜΟ LINES.

Αναρωτήθηκε λοιπόν το κορίτσι αν βλέπει καλά. Πως η εταιρεία του καταμαράν έχει το ίδιο όνομα με τους ίμο...

Η φωτογραφία αυτό λέγει. Εγώ όμως υποψιάζομαι πως κάπου παράπεσε ένα Ν. Όχι ΕΜΟ, ΝΕΜΟ! δηλαδή ΚΑΝΕΝΑΣ στα ελληνικά. Κι όχι κάπταιν Νέμο, απλά και σκέτα ΝΕΜΟ!

Αυτό θαρρώ ταιριάζει σε ένα τέτοιο καράβι. Που λέγεται Ίλιον και πηγαινοέρχεται στα νερά που λέγεται ότι κάποτε δόθηκε η θρυλική μάχη του Οδυσσέα με τον Κύκλωπα Πολύφημο.

Και με την ευκαιρία ας δώσουμε το λόγο στο Δημήτρη Λιαντίνη. Να μας διηγηθεί με το δικό του αξεπέραστο τρόπο την ιστορία του Κανένα, την Κυκλώπεια. Την ιστορία που μέλλεται στον καθένα μας να ζήσει.

Παράθεση :

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΚΛΩΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ (Γκέμμα, σελ. 96 - 101 )

Όταν ο Οδυσσέας έφτασε στο νησί του κύκλωπα Πολύφημου, έμελλε να ζήσει μια περιπέτεια φρίκης που δεν είχε το όμοιο της.

Καθότανε και κοίταζε ετούτον το θηριάνθρωπο, πού 'χε στη μέση το κούτελο ένα μάτι σα μαύρο φεγγάρι . Περιδιάβαζε την ατέλειωτη κατεβασιά της κεφαλής του, και τις ζαρωματιές της που κατέβαιναν σα ρέματα, και πάσχιζε να τηνε ξεχωρίσει από τους γύρω βράχους. Έκανε να κοιτάξει τα δέρματα των αυτιών του, και κατέβαζε τα μάτια σαν δαρμένο σκυλί. Κι όταν άνοιγε το στόμα του, όταν άνοιγε εκείνον τον καιάδα, χασμουρητά ρινόκερου και κροκόδειλου τον έκαναν να πισωπατά.

Αλλά σαν είδε σε λίγο το γιγάντιο εκτόπισμα ν' αρπάζει τα συντρόφια του δύο δύο, να τα χτυπά στην πέτρα σαν κουτάβια, να συντρίβουνται και να καταρρέουν τα κόκαλα τους με το σαλαγητό σπιτιού που θρουβαλιάζεται συθέμελο. σαν είδε να ρουφάει από το σπασμένο κρανίο τα μυαλά τους, σα νά 'πινε το γάλα καρύδας, τότε... Ε' τότε ήταν που του λύθηκαν τα μέλη. Χέρια, πόδια, μυαλό, γλώσσα, νεύρα, τά 'χασε ούλα. Και τα δόντια του να χτυπάνε σα βουρλισμένα κρόταλα.

- Τωώρα... βατάρισε. Τώρα ούτε η Αθηνά δε με σώνει. Ζάρωσε απόμακρα, καθότανε, και περίμενε χωρίς να περιμένει.

Και το μάτι του Κύκλωπα να λουχτουκιά ανάμεσα στα τσίνορα από φύλλα φραγκοσυκιάς. Και το στόμα του, λαγκάδα σκοτεινή, να ξερνοβολά ογκανητά, ερευγμούς, ανθρώπινα κρέατα και κρασιά.

- Ποσειδώνα μου, η χάρη σου. Τι πήγες και γέννησες! τραύλισε. Με ποια δράκαινα έσμιξες και τό 'καμες ετούτο το αμπλάκημα; Ετούτο το κολοσσαίον πανικού;

Εκοίταζε πολλή ώρα, και συλλογιότανε πάλι.

- Κι ακούς εκεί; Να τονε λένε Πολύφημο! Εξακουστό, δηλαδή, και φημισμένο στο ντουνιά. Αυτό δεν είναι όνομα, μπόγια μου. Αυτό είναι ο ανθός των ονομάτων. Σαν όλους τους δοξασμένους ανθρώπους της εποχής μου. Που τους ακούει ο κόσμος στα ράδια και στις εφημερίδες. Το όνομα του είναι τίτλος και κατάθεση της φήμης και της δόξας.

Ετότες ήταν που βρήκε το δικό του όνομα. Από ψυχολογία φόβου και εναντίωσης τού 'ρθε η έμπνευση για το δικό του όνομα, που θά 'λεγε στον Κύκλωπα, εάν τον ερωτούσε. Αφού αυτός είναι το άπαντο της φήμης, εγώ θα είμαι το τίποτα .

Εκεί τον εξεχώρισε ο Κύκλωπας ανάμεσα στο παραλοϊσμένο κοπάδι των συντρόφων του. Και τον ερώτησε.

- Και πώς σε λένε εσένα, λεβέντη μου; Που 'σαι και τσιρβελής.

Ο Οδυσσέας μάτιασε καρσί το χαλκωματένιο ταψί της μουσούδας του Κύκλωπα και αποκρίθηκε.

- Κανένα. Κανένα με φωνάζουνε, Κύκλωπα, η μάνα κι ο πατέρας μου, κι όλοι μου οι συντρόφοι.

Ούτις εμοί γ' όνομα. Ούτιν δέ με κικλήσκουσι
μήτηρ ηδέ πατήρ ήδ' άλλοι πάντες εταίροι.

Ο Κύκλωπας εγέλασε με τη σαγόνα, με τις πλάτες, και με την παραυτίδα του.

- Όνομα και τούτο. Ακούς Κανένας! Μα κι ο βλάκας στους βλάκες να ήσουνε, καημένε, κι ο βασιλιάς των ποντικών, θά 'χες ένα όνομα της προκοπής.

Ύστερα τα πράγματα επήρανε κατεβασιά ορυμαγδού. Ο Οδυσσέας έβλεπε και μέτραε. Μια βραδυά δύο συντρόφοι. Δύο βραδυές τέσσερες συντρόφοι. Τρεις βραδυές έξι συντρόφοι. Και τελευταίος εγώ, απόσωσε αχνός σαν την άχνα. Έτσι μου είπε.

Σαν τους αμερικανούς τό ‘μοιασα, όταν σκαρώνανε «τον πόλεμο των άστρων», συλλογίστηκε πικρόχολα. Θα ιδούμε στο τελεβίζιο όλο τον πλανήτη να γίνεται παρανάλωμα του πυρός, θα ευφρανθεί η ψυχή μας θέαμα, θα φωνάξουμε: ωραία! κι ύστερα θα πεθάνουμε κι εμείς. Τελευταίοι και με εικόνα.

Τότες ήρθε ο καιρός, για να μπει στο μυαλό του η Αθηνά. Ο καιρός, με την έννοια που το λέγανε οι έλληνες. Η κατάλληλη στιγμή, που αλλίμονό σου αν την αφήκεις και προσπεράσει.

Γιατί βρέθηκε σ’ εκείνη την πίεση, που έπρεπε να συμπιεστεί το ασυμπίεστο. Να στιφτεί το μάρμαρο.

Έτσι άρχισε ο μεγάλος αγώνας του Οδυσσέα. Ο μεγάλος αγώνας, ο Kampf, η μια από τις τέσσερες οριακές καταστάσεις του ανθρώπου, που λένε στη Φιλοσοφία της Ύπαρξης. Αλλά μήπως δεν το λέει κι ο Πλάτων; Ένθα δη πόνος τε και αγών έσχατος ψυχή πρόκειται.

Το μυαλό του εγίνηκε εκείνη η χιονοστιβάδα από τα δέκα χιλιάδες άρματα του Κόνιεφ και του Ζούκωφ, που εκατέβαιναν και ισοπέδωναν τα όρη.

Κουβαλάει το δυνατό κρασί από τα ασκιά・ μεθάει κουνουπίδι τον Κύκλωπα. περιμένει να βουλιάξει στον υδράργυρο του ύπνου. ξύνει με το μπαλταδάκι κοφτερά τη μύτη του παλουκιού・ τι παλούκι, δηλαδή, αυτό ήταν ολόκληρο κατάρτι. και ύστερα το καίει στη φωτιά.

Κι όταν ο Πολύφημος ξερνοβολά και ροχαλίζει, σα να κατρακυλάνε στη ροβόλα δέντρα ξερριζωμένα και χαλικωσιές, του το μπήγει στο μάτι μ' ένα ουααά! που το παλούκι έφτασε ως το μυαλό. Έτσι έκαμε τον κόκλη καίκο. Το μονόφθαλμο τυφλό.

Άχνιζε και καιγότανε και τσιτσίριζε το ξύλο και η σάρκα. Και η γλήνα του ασπραδιού περέχυνε ολάκερη την προσκαμουσιά του ανθρωποφάγου.

Ακκούμπησε στην άκρη της σπηλιάς ξεπνοημένος.

- Ούτε για να κυριέψω την Τροία δεν ίδρωσα τόσο! απόσωσε.

Και σαν μέρωσε η μέρα και χάραξε η αυγή, γατζώνεται αυτός και το κάθε συντρόφι ένα κριάρι στην κοιλιά, και ξαναβγαίνουν στο φως από τη γούφα της φοβερής κλεισμάρας. Σα να ξαναβγήκαν από την κόλαση. Όπως θα ιστορήσει σε μια παρακατιανή ραψωδία, τη Νέκυια.

Ο Κύκλωπας σκούζει, τινάζεται, βλαστημά, σπαρταράει. Χτυπιέται και παραγουλιάζεται απάνω στους βράχους, σαν ένα πελώριο χταπόδι, που μόνο ο πατέρας του με την τρίαινα θα δύνοταν να καμακώσει.

Ο Οδυσσέας δύο λιθοπέτια μακρυά, καβάλα στο καράβι του, σα νά 'τανε καβάλα στην ευνή της Κίρκης, γυρίζει και κοιτάει στο νησί. Βλέπει το μόστρο να ασπαίρεται, και με τις οιμωγές και τις βλαστήμιες του να ξεγδέρνει στα τυφλά τους δεκαέξι αέρηδες. Βάζει τότε τις δύο απαλάμες στο στόμα χωνί, και του φωνάζει.

- Εεεέ, Πολύφημε. Άτσαλε και χάχα! Αν σε ρωτήσουνε ποτές, ποιος σου πούλησε την άγρια τυφλομάρα στο φεγγί σου, που ένα τό 'χες και κείνο όρτσα, να τους ειπείς ο Οδυσσέας. Ο γιος του Λαέρτη. Ο καστροκαταλύτης...

Κύκλωψ, αι κέν τίς σε καταθνητών ανθρώπων
οφθαλμού είρηται αεικελίην αλαωτύν
φάσθαι Οδυσσήα πτολιπόρθιον εξαλαώσαι.

Την περιπέτεια την άρχισε ο Κανένας και την ετελείωσε ο Οδυσσέας. Η ιστορία αυτή στο νησί του Κύκλωπα είναι η ζωή του καθένα μας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο κάθε άνθρωπος του μέλεται να ζήσει τη δική του Κυκλώπεια. Είτε στο ρόλο του Οδυσσέα, είτε στο ρόλο των συντρόφων. Όχι βέβαια του Κύκλωπα. Γιατί ο Κύκλωπας είναι ο λόγος της φύσης και ο ορισμός της μοίρας μας.

Ξεκινάμε τη ζωή μας ανυπόστατοι, αδοκίμαστοι, ανύπαρκτοι, ανώνυμοι. Ξεκινάμε μέσα στην οντολογική λήθη, και μέσα στην αδιαφανή ομίχλη της μέριμνας. Αυτή μας παλεύει, να μη δέσουμε δεσμούς συναγωγούς φιλίας με τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης μας. Ο καθένας μας ξεκινά με το όνομα Κ α ν έ ν α ς.

Αν ξεφύγουμε ετούτη την πανίσχυρη βαρυτική δύναμη, που μας τη φόρτωσαν οι θεοί, ο Δίας η Μέριμνα η Γη, φενάκη και δόλωμα, για να μη νιώθουμε άκοπα και χάρισμα το πολύτιμο νόημα της ίδιας της ζωής μας・ αν φτάσουμε να πληρώσουμε το ακριβό λύτρο που αξιώνει η φύση και η ουσία της ανθρώπινης μοίρας μας・ αν αλλάξουμε το μουσικό μας τρόπο, πηδώντας από τον απλοϊκά υποστασιακό στον αυθεντικά υπαρκτικό άνθρωπο, από τη φλογέρα του βοσκού στο φλάουτο του Μότσαρτ (Zauberflote), από το Man στην Existenz, από το Ούτις στο Οδυσσέας・ αν γίνει να κινήσουμε λειτουργικά τη διαλεκτική μας σχέση με το πρόβλημα της ουσίας και του βάθους της ζωής μας・ αν περπατήσουμε το βραχύ μας βίο έξυπνοι και εγρήγοροι, και όχι κοιμισμένοι και νεκροί που σαλαγιούνται σαν πρόβατα στο Γιοφύρι της Λόντρας ή στην οδό Πανεπιστημίου,
τότες έχουμε νικήσει το φοβερό Κύκλωπα και τη φυλακή της σπηλιάς του. Ελαξουργήσαμε την άμορφη και άσχημη πέτρα του Κανένας, και μέσα από το σκοτάδι της ανεβάσαμε στο φως τον άνθρωπο με όνομα. Ένα άγαλμα ορατό και ωραίο ωσάν το Δορυφόρο του Πολύκλειτου.

Ποιοι είναι οι σύντροφοι του Οδυσσέα; Είναι εκείνοι που ο καθένας τους είναι ένας Κανένας, και Κανένας θα μείνει. Μας είναι και θα μας μείνουν τόσο άφαντοι και άγνωστοι όσο και οι κάτοικοι του Λάγκος και της Μοζαμβίκης σήμερα, ή οι κάτοικοι της Σκυθίας και της Βαιτικής εχθές.

Οι σύντροφοι του Οδυσσέα είναι κάποιοι «ομογενείς», κατά την πονεμένη έκφραση του Μυριβήλη, που έζησαν στο χωριό και στον καιρό του Σολωμού, του Καποδίστρια, του Βενιζέλου, του Καβάφη, και όποιου άλλου μεγάλου και τιμημένα επώνυμου. Είναι οι χιλιάδες και μυριάδες άνθρωποι που έζησαν και βουλιάξανε άγνωστοι και ανώνυμοι για μας στην άπειρη λήθη του σύμπαντος.

Όμοια, όπως εβούλιαξε ο παπούς του παπού μου και η γιαγιά της γιαγιάς μου. Γνωρίζεις, τίμιε αναγνώστη, να μου ειπείς ποιο ήταν το όνομα της γιαγιάς της γιαγιάς σου; Την εσκέφθηκες ποτέ σου έστω και μία φορά; Που ημπορεί να ήταν έμορφη, σαν τη Μπαλατσινού! Πού το ξέρεις;

Ο Σολωμός όμως και ο Κολοκοτρώνης, ο Βενιζέλος ο Κάλβος, και οι άλλοι μεγάλοι και τίμιοι επώνυμοι είναι ο Κανένας που ενίκησε τον κύκλωπα της Μέριμνας, και καταστάθηκε να γίνει ο ένας με τ’ όνομα.

Είναι οι άνθρωποι, που, ένας ένας στο πόστο του, εκάμανε τον αγώνα και ζήσανε την αγωνία, που έκαμε και έζησε στην αρχή της Κυκλώπειας ο Κανένας, για να γίνει στο τέλος ο Οδυσσέας.

Δρόμος, ε!

Από τη Γκέμμα του Δημήτρη Λιαντίνη, κεφάλαιο Κυκλώπεια, σελ. 96 - 101

_______________________________________

* Στο κείμενο από τη Γκέμμα καταβλήθηκε προσπάθεια να τηρηθεί η ορθογραφία από το πρωτότυπο. Ελπίζουμε να τα καταφέραμε...

** Με την Κυκλώπεια του Λιαντίνη είχαμε καταπιαστεί και πριν λίγους μήνες. Σε μια προσπάθεια να την μελετήσουμε βαθύτερα. Δείτε περισσότερα εδώ:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1813.htm

Ποιος να μας το έλεγε τότε πως θα μας δινόταν η ευκαιρία να μελετάμε Κυκλώπεια στα ίδια μέρη που η παράδοση τοποθετεί τις θρυλικές σκηνές από την Οδύσσεια;