ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΑΠΟ ΓΕΝΙΑ ΣΕ ΓΕΝΙΑ

Με αφορμή την Άλωση της Πόλης το 1204 μ.Χ. από τους σταυροφόρους της 4ης Σταυροφορίας

Κείμενο πρώτο. Σχολικό εγχειρίδιο 1996 Ε΄ δημοτικού:

Παράθεση :

37. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους

Τα μέρη της Παλαιστίνης όπου έζησε ο Χριστός, είχαν κατακτηθεί από  τους Σελτζούκους Τούρκους. Αυτοί συχνά έφερναν εμπόδια στους χριστιανούς που πήγαιναν να προσκυνήσουν τους Αγίους τόπους.

Αυτή την εποχή οι λαοί της Ευρώπης αντιμετώπιζαν προβλήματα. Η παραγωγή δεν επαρκούσε, για να καλύψει τις ανάγκες τους, ενώ ο πληθυσμός όλο και αυξανόταν. Η Δυτική εκκλησία, που ήταν παντοδύναμη, για να απελευθερώσει τους Αγίους Τόπους, οργάνωσε εκστρατείες. Ο πραγματικός όμως σκοπός ήταν να υποτάξει ο πάπας την Ανατολική εκκλησία και να πάρουν στα χέρια τους οι Δυτικοί το εμπόριο της Ανατολής. Οι εκστρατείες αυτές ονομάστηκαν Σταυροφορίες. Όσοι έπαιρναν μέρος σ΄ αυτές είχαν ραμμένο στο ρούχο τους ένα σταυρό, γι΄ λέγονταν Σταυροφόροι.

Τότε συνέβη το εξής γεγονός: Ο Αλέξιος Δ΄ Άγγελος, νόμιμος διάδοχος του βυζαντινού θρόνου, ζήτησε από τους Σταυροφόρους να τον βοηθήσουν να ανεβεί στο θρόνο που είχαν πάρει από τον πατέρα του. Σε αντάλλαγμα έταξε πολλά: Στους Φράγκους Σταυροφόρους «θάλασσα χρημάτων», στους Βενετούς περισσότερα προνόμια και στον πάπα την ένωση των εκκλησιών.

Οι Φράγκοι μπήκαν στα καράβια των Βενετών και, αντί να πάνε στους Άγιους τόπους, για να χτυπήσουν τους μουσουλμάνους, πολιόρκησαν στενά την Πόλη από ξηρά και θάλασσα και ανέβασαν στο θρόνο τον Αλέξιο Δ΄ Άγγελο. Αυτός, όμως, παρά τη βαριά φορολογία που έβαλε στο λαό, δεν κατόρθωσε να κρατήσει τις υποσχέσεις του.

Ο λαός πληροφορήθηκε την προδοσία, επαναστάτησε και ζήτησε από τους Σταυροφόρους να φύγουν. Τότε αυτοί επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Η Πόλη, χωρίς ισχυρό εθνικό στρατό και στόλο, κατεστραμμένη οικονομικά, έπεσε τον Απρίλιο του 1204 μ. Χ. στα χέρια των Σταυροφόρων. Εκείνοι τη λεηλάτησαν και κατέστρεψαν ή μετέφεραν στις πατρίδες τους σπουδαία έργα τέχνης. Στη συνέχεια οι Φράγκοι αρχηγοί μοίρασαν μεταξύ τους τα εδάφη της αυτοκρατορίας και ίδρυσαν λατινικά κράτη.

Στο αναθεωρημένο εγχειρίδιο του ίδιο βιβλίου, με χρονολογία 2001, το ίδιο μάθημα παρουσιάζεται ως εξής:

Παράθεση :

31
ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΙ ΚΥΡΙΕΥΟΥΝ
ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

Από τότε που οι μουσουλμάνοι κατέκτησαν την Παλαιστίνη, οι χριστιανοί δεν μπορούσαν εύκολα να επισκέπτονται και να προσκυνούν τους Αγίους τόπους. Τότε πολλοί χριστιανοί της Δύσης, με την παρακίνηση του Πάπα, οργάνωσαν εκστρατείες, για να ελευθερώσουν τα μέρη που έζησε ο Χριστός. Οι εκστρατείες αυτές ονομάστηκαν Σταυροφορίες, επειδή αυτοί που έπαιρναν μέρος είχαν ραμμένο στο ρούχο τους ένα σταυρό. Πίσω όμως από το θρησκευτικό σκοπό των Σταυροφοριών κρύβονταν η φιλοδοξία του Πάπα να υποτάξει την Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία, καθώς και η ελπίδα των σταυροφόρων να αποκτήσουν τα πλούτη της Ανατολής.

Αυτό έγινε φανερό με την τέταρτη Σταυροφορία (1202 – 1204). Οι Σταυροφόροι μπήκαν στα καράβια των Βενετών και, αντί να πάνε να ελευθερώσουν τους Αγίους τόπους, κατευθύνθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, την πολιόρκησαν και την κατέλαβαν τον Απρίλιο του 1204 π.Χ. (sic)
Η καταστροφή που έπαθε τότε η πρωτεύουσα του Βυζαντίου ήταν απερίγραπτη. Οι Σταυροφόροι σκότωσαν πολλούς κατοίκους και λεηλάτησαν την Πόλη. Πολλά και σπουδαία έργα τέχνης τα μετέφεραν στις πατρίδες τους και άλλα τα κατέστρεψαν.

Οι Φράγκοι αρχηγοί των Σταυροφόρων μοίρασαν μεταξύ τους όσα εδάφη της αυτοκρατορίας κατάφεραν να κατακτήσουν και ίδρυσαν δικά τους κράτη (λατινικά). Αρχίζει έτσι μια νέα εποχή που ονομάζεται Φραγκοκρατία.

Πού είναι ο Αλέξιος Δ΄ ο Άγγελος; Και η επαίσχυντη συμφωνία με τους Δυτικούς να τους δώσει γην και ύδωρ προκειμένου να πάρει πίσω τον θρόνο του;;;

Τον έκοψε η αναθεώρηση του 1998 με επικεφαλής τους κυρίους Κατσουλάκο και Κυρκίνη.

Ας δούμε τώρα το ίδιο μάθημα από το σημερινό εγχειρίδιο. Προσέχοντας τι έχει αλλάξει:

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2178/Istoria_E-Dimotikou_html-empl/index6.html

Παράθεση :

30α. Η τέταρτη σταυροφορία
και η άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους Φράγκους

Παράθεση :

Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν τέσσερα νέα κράτη με σκοπό να ξαναπάρουν την Κωνσταντινούπολη.

Ανάμεσα στις περιοχές που κατέλαβαν οι Σελτζούκοι ήταν και τα Ιεροσόλυμα, η ιερή πόλη που έζησε και δίδαξε ο Χριστός. Μετά από αυτό οι χριστιανοί προσκυνητές δεν μπορούσαν να επισκέπτονται ακίνδυνα τους αγίους τόπους και όσοι τόλμησαν να το κάνουν συνελήφθησαν, ληστεύτηκαν και βασανίστηκαν.

Οι Βυζαντινοί δεν μπορούσαν να δώσουν μόνοι τους λύση στο πρόβλημα αυτό. Γι’ αυτό ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’, ο Κομνηνός, παρά το σχίσμα που είχε προηγηθεί, ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα της Ρώμης και τους χριστιανούς της Δύσης. Ο Πάπας δέχτηκε με προθυμία την πρόταση αυτή, γιατί του έδινε την ευκαιρία να παρεμβαίνει στα πράγματα της ανατολικής εκκλησίας.

Γι’ αυτό παρακίνησε και τους χριστιανούς άρχοντες των κρατών της Δύσης και των πόλεων της Ιταλίας να βοηθήσουν όλοι την προσπάθεια απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων. Αυτοί όμως, αντί να στείλουν βοήθεια στους βυζαντινούς, οργάνωσαν μόνοι τους τέσσερις εκστρατείες που τις ονόμασαν σταυροφορίες. Σκοπός τους ήταν να νικήσουν τους Σελτζούκους και να κρατήσουν δικά τους όσα μέρη ελευθερώσουν. Παρουσίαση Χάρτης

Στην τέταρτη σταυροφορία, οι σταυροφόροι συγκεντρώθηκαν στη Βενετία. Απόφασή τους ήταν να περάσουν με πλοία στην Αίγυπτο και μετά να κατευθυνθούν στην Αγία Πόλη, τα Ιεροσόλυμα. Οι Βενετοί διέθεσαν τα καράβια τους μαζί με τα πληρώματά τους. Ως αντάλλαγμα θα έπαιρναν τα μισά από τα εδάφη και τα λάφυρα που θα κατακτούσαν.

Λίγο πριν την αναχώρηση του στόλου παρουσιάστηκε στους Βενετούς ο εκθρονισμένος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Άγγελος και ζήτησε τη βοήθειά τους για να ξαναπάρει το θρόνο, τάζοντάς τους πολλά χρήματα και δώρα. Οι Βενετοί δέχτηκαν την πρότασή του και ο ναύαρχός τους, αντί να κατευθυνθεί στην Αίγυπτο, οδήγησε τους σταυροφόρους στην Κωνσταντινούπολη και ζήτησε από αυτούς να την καταλάβουν.

Η απόρθητη ως τότε βασιλεύουσα έπεσε στα χέρια των σταυροφόρων. Χάθηκαν πολλές ανθρώπινες ζωές. Επί τρεις ημέρες οι κατακτητές λεηλατούσαν, κατέστρεφαν και έκαιγαν την ανυπεράσπιστη Πόλη. Δε σεβάστηκαν ούτε τα ιερά μνημεία, ούτε τις εκκλησίες, ούτε τα μοναστήρια. Το πιο φρικτό έγκλημά τους όμως ήταν η λεηλασία και η απογύμνωση της Αγίας Σοφίας από τα ιερά της σκεύη.

Και να που στο σημερινό εγχειρίδιο επανεμφανίζεται ο Αλέξιος Άγγελος, έστω και χωρίς το Δ΄! Όχι όμως και η πρόταση που έκανε στον πάπα της Ρώμης για ένωση των εκκλησιών.  

Και η πλάκα είναι πως ο Αλέξιος δε ζητούσε το θρόνο για τον εαυτό του αλλά για τον πατέρα του που τον είχαν εκθρονίσει και τυφλώσει οι αντίπαλοί του. Μάλιστα στο εγχειρίδιο που διδάσκεται στη Β΄ λυκείου αναφέρεται η πρόταση ως εξής:

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2698/Istoria_B-Lykeiou_html-empl/index3_7.html

Παράθεση :

Τον Ιανουάριο του 1203 οι σταυροφόροι αποδέχθηκαν την πρόταση του έκπτωτου βυ-
ζαντινού αυτοκράτορα Ισαακίου Β΄ Αγγέλου για την αποκατάστασή του στο θρόνο.

Ο Ισαάκιος ήταν ο πατέρας του Αλέξιου Δ΄ του Άγγελου. Και λίγο παρακάτω η Ιστορία της Β΄ λυκείου αναφέρει τα ακόλουθα:

Παράθεση :

Γενική ήταν η εντύπωση ότι η παραμονή
των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη
θα ήταν προσωρινή και ότι μετά την αποκα-
τάσταση του Ισαακίου Β΄ Αγγέλου θα αναχω-
ρούσαν με προορισμό τους Αγίους Τόπους. Οι
Λατίνοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη
στις 17 Ιουλίου του 1203 και αποκατέστησαν
τον Ισαάκιο. Παρέμειναν όμως εκεί για να δια-
χειμάσουν. Η αντιπαράθεση με τον πληθυσμό
της πρωτεύουσας οξύνθηκε εξαιτίας της αλα-
ζονικής συμπεριφοράς των Λατίνων, οι οποί-
οι επέβαλαν και βαρύτατη φορολογία. Την
έκρυθμη κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Αλέ-
ξιος Ε΄ Δούκας Μούρτζουφλος για να κατα-
λάβει πραξικοπηματικά το θρόνο.

Στα τέλη Μαρτίου του 1204 οι σταυροφόροι
συνυπέγραψαν τη συμφωνία διανομής της Βυ-
ζαντινής Αυτοκρατορίας (Διανομή της Ρωμα-
νίας*). Η άλωση πραγματοποιήθηκε στις 13
Απριλίου 1204.

Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Ε΄
είχε τραπεί προηγουμένως σε φυγή εγκατα-
λείποντας την Κωνσταντινούπολη στις άγριες
διαθέσεις των σταυροφόρων. Κύριοι της Βα-
σιλεύουσας οι τελευταίοι, επέβαλαν τώρα το
δίκαιο του κατακτητή. Οι σφαγές και οι λε-
ηλασίες ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.


Από το βιβλίο: Β. Κρεμμυδάς ¯ Φ. Πισπιρίγκου,
Ο μεσαιωνικός κόσμος, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1985,
150.69
Κεφάλαιο 3
ζαντινής Αυτοκρατορίας (Διανομή της Ρωμα-
νίας*).

Πού είναι ο Αλέξιος ο Δ΄; Οέο;;;;


Παρατηρούμε επίσης ότι στο σημερινό εγχειρίδιο της Ε΄  δημοτικού αναφέρεται και ένας ακόμη Αλέξιος, ο Α΄ ο Κομνηνός, πως ζήτησε τη βοήθεια του Πάπα για τους Αγίους Τόπους!!!

Αυτή είναι μια πληροφορία που μπάζει νερά από παντού. Και είναι να απορεί κανείς πώς μπήκε στο σχολικό  βιβλίο. Δικαιολογώντας τον Πάπα που οργάνωσε την Α΄  Σταυροφορία ρίχνοντας ευθύνες στους Βυζαντινούς. Τουλάχιστον στο βιβλίο του λυκείου το ζήτημα αυτό παρουσιάζεται ως εξής:

Παράθεση :

Στην πραγματικότητα η ιδέα της σταυροφο-
ρίας, η οποία, κατά την επικρατέστερη άπο-
ψη, ήταν ξένη στο Βυζάντιο, προσέφερε στον
παπισμό την ευκαιρία να ενισχύσει τη θέση
του έναντι των γερμανών ηγεμόνων και ιδιαί-
τερα του Ερρίκου του Δ΄. Οι πάπες, στον αγώ-
να τους κατά του Ερρίκου Δ΄, επιδίωκαν την
υποστήριξη των βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Από την πλευρά του ο Αλέξιος Α΄, στα δύ-
σκολα χρόνια του πολέμου με τους Πατζινά-
κες και τους Κομάνους, είχε προσπαθήσει να
στρατολογήσει μισθοφόρους στη Δύση. Από
τον πάπα όμως ο Αλέξιος ανέμενε μισθοφό-
ρους, όχι σταυροφόρους. Επί πλέον, οι σταυ-
ροφόροι εμφανίστηκαν μπροστά στην Κων-
σταντινούπολη σε μία εποχή που ο Αλέξιος
είχε απαλλαγεί από τους κινδύνους και ετοι-
μαζόταν να εκστρατεύσει στην Ανατολή. Για
το λόγο αυτό έγιναν δεκτοί με δυσπιστία.

Εδώ αξίζει να παραθέσουμε τι αναφέρει η Βικιπαίδεια στο λήμμα της για τον Αλέξιο Α΄ τον Κομνηνό. Για να μάθουμε ποιοι ήταν οι Πατζινάκες (ή Πετσενέγκοι) και οι Κομάνοι. Για να να μη νομίζουμε πως είχαν σχέση με τους Αγίους Τόπους. Από τη μεριά του Δούναβη ορμούσαν αυτές οι φυλές στο Βυζάντιο:

Παράθεση :

Μετά από λίγο καιρό, όμως, ο Αλέξιος χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τουρκικούς λαούς που περνούσαν το Δούναβη και έκαναν επιδρομές στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας, τους Πετσενέγκους και τους Κουμάνους. Οι επιδρομές αυτές συνεχίστηκαν με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση για αρκετά χρόνια, και μάλιστα οι Πετσενέγκοι συνεργάστηκαν το 1090 με τον εμίρη της Σμύρνης, Τζαχά που είχε βλέψεις στο βυζαντινό θρόνο, και επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αλέξιος χρησιμοποιώντας τους Κουμάνους εναντίον τους κατάφερε να τους νικήσει στην μάχη του Λεβουνίου το 1091. Το 1094 ήταν η σειρά των Κουμάνων να επιδράμουν εναντίον των Βυζαντινών, ξεσηκωμένοι από έναν διεκδικητή του θρόνου που υποκρινόταν ότι ήταν ο Κωνσταντίνος Διογένης, ένας γιος του Ρωμανού Διογένη που στην πραγματικότητα είχε πεθάνει χρόνια πριν. Οι Κουμάνοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν όταν ο ψευδο-Διογένης εξουδετερώθηκε στην Αδριανούπολη. Ο Αλέξιος κατάφερε να εξουδετερώσει και την απειλή του Τζαχά, στρέφοντας εναντίον του τον γαμπρό του, τον Κιλίτζ Αρσλάν Α΄, ο οποίος και τον δολοφόνησε στη διάρκεια ενός συμποσίου το 1094. Έχοντας σταθεροποιήσει την ειρήνη στα ευρωπαϊκά εδάφη της αυτοκρατορίας ο Αλέξιος έστρεψε την προσοχή του στην Μικρά Ασία, που είχε χαθεί σχεδόν ολόκληρη από τους Σελτζούκους Τούρκους.

Υποστηρίχθηκε από πολλούς δυτικούς ιστοριογράφους ότι ο Αλέξιος έστειλε μία επιστολή στον πάπα της Ρώμης Ουρβανό B΄ ζητώντας βοήθεια από τη Δύση με την μορφή αποστολής μισθοφόρων για να μπορέσει να ανακαταλάβει τα χαμένα εδάφη και ότι αυτό το αίτημά του ήταν μία από τις αφορμές της Πρώτης Σταυροφορίας. Τα περί της επιστολής αυτής όμως αμφισβητούνται εντονότατα.[8]