H ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ ...

Από το βιβλίο του Γιάννη Σχίζα "Ο ΥΜΗΤΤΟΣ", Εκδόσεις "Στοχαστής", 1991

*************************************************************

Στα "όρια της πόλης", μια πραγματεία με κύριο θέμα την αυτοαναίρεση της πόλης μέσα από την κακοήθη επέκτασή της, ο Μάρεϊ Μπούχτσιν αντιπαραβάλλει τη σύγχρονη μητρόπολη με παλαιότερους αστικούς σχηματισμούς, για να καταδείξει τις χτυπητές διαφορές ανάμεσα στα χαμηλά κριτήρια του σύγχρονου ουρμπανισμού με τα υψηλά κριτήρια προηγούμενων εποχών. Για να καταδείξει ότι η πραγματική πόλη εξαφανίζεται μέσα στις μεγάλες αστικές ζώνες, που απλώνονται προς κάθε κατεύθυνση. Όπου η ανθρώπινη κλίμακα και η ανθρώπινη κοινότητα υποτάσσονται σε απάνθρωπους σκοπούς.

Η προσωπική ανάμνηση αλλά και η υπερ-προσωπική, συλλογική και αφαιρετική μνήμη, που αποκαλούμε μονολεκτικά "Ιστορία", μπορεί να χορηγεί κριτήρια. Και η ποιότητα του περιαστικού περιβάλλοντος σε ένα προγενέστερο χρόνο, μπορεί να γίνεται καθοδηγητικό κριτήριο. Η ανάμνηση που δεν μηρυκάζει το παρελθόν, αλλά το επιστρατεύει σε μια δημιουργική ενατένιση του μέλλοντος, μπορεί να είναι γονιμοποιός δύναμη.

Η ιστορία έχει μια θέση σ'αυτήν εδώ την προσέγγιση της σχέσης της πόλης με την περιαστική φύση, και ιδιαίτερα τη φύση του Υμηττού. Όμως επίσης έχει θέση και η ανάμνηση του συγγραφέα. Που διασχίζει τους δρόμους και τις λεωφόρους αυτής της υδροκέφαλης πολεοδομικής συσπείρωσης, παρατηρώντας τα διάφορα "I Love Voula" και "I love Vouliagmeni" στα πίσω τζάμια πολλών αυτοκινήτων. Και βλέποντας ν'απουσιάζει ένα "ΑΓΑΠΩ ΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ" έστω και στην αγγλόφωνη εκδοχή του, σκέπτεται πόσο κοντόθωρη ή αλλοίθωρη είναι η αγάπη μέσα στο σύγχρονο αττικό χώρο. Που σκέπτεται, πως ακόμα και η ασχήμια μπορεί να είναι αξιαγάπητη, αρκεί να είναι οικεία. Κάπως έτσι και ο Ταχτσής αγαπούσε την Αθήνα, ακόμη κι αν την θεωρούσαν την πιο άσχημη πρωτεύουσα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ανατρεπτική δύναμη της ανάμνησης, λοιπόν. Αυτή που καταδύεται στα βάθη της υποκειμενικότητας και σαν αντίδοτο στον τρέχοντα "εθισμό στην ασχήμια" ανασύρει τον Υμηττό στη περιοχή της Ηλιούπολης, εκεί κοντά όπου η κοινή δοξασία ανέφερε κάποιο καταφύγιο - σπηλιά του λήσταρχου Νταβέλη. Εκεί στη συμβολή δύο επιβλητικών βραχώσεων. Εκεί ψηλά - ίσως εκεί όπου ο Χατζηδάκης είχε τοποθετήσει το μυστικό του. Με το πυκνό πευκοδάσος στη βάση και πιο πάνω τη συγχώνευση του τοπίου άλλοτε με τις νεφώσεις κι άλλοτε με τη στιλπνότητα του αττικού ουρανού.

Εκεί όπου ο χώρος γινόταν ακαθόριστος και οραματικός, γεμάτος υποσχέσεις για αισθήματα κι αισθήσεις πέρα από κάθε συμβατική εμπειρία. Εκεί όπου η φύση ήταν κοντινή αλλά και άθικτη, οικεία αλλά και σεβάσμια.
Σήμερα πλέον ο ίδιος χώρος φαίνεται θλιβερά κακοποιημένος, ενώ εκκρεμεί σε βάρος του η χάραξη περιμετρικής λεωφόρου για την ταχεία πρόσβαση από τις βόρειες συνοικίες προς την περιοχή του Ελληνικού.
Κι όμως. Το μεγάλο αυτό "κεφάλαιο αναψυχής" του λεκανοπεδίου θα μπορούσε να γίνει ενεργό. Ο Υμηττός θα μπορούσε να γίνει στοιχείο της καθημερινής ζωής, πόλος αναψυχής, βιότοπος της αττικής πανίδας, μουσείο φύσης και ιστορίας. Θα μπορούσε να γίνει παράγοντας ανάκαμψης του ρεύματος των επισκεπτών στην Αττική. Θα μπορούσε να παραμείνει άθικτος από την οδοποιία, εάν αυτή η τελευταία ακολουθούσε υπόγειες ή ανισόπεδες διαδρομές, αφήνοντας τον επιφανειακό χώρο στη διάθεση των φυσικών χρηστών του.

Ο Υμηττός, όπως κάθε τι που υπάρχει, μπορεί να πάει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία δεν έχουν νόημα. Το νόημα βρίσκεται μόνο στην προσπάθεια.

*Μάρεϊ Μπούχτσιν, Τα όρια της πόλης, εκδ. Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1979

***********************************************************
Σήμερα ο Υμηττός σίγουρα δεν πάει προς το καλύτερο, και όπως είπε ο Λιαντίνης "όλα πεθαίνουν και πεθαίνουν και τα όρη, ο Υμηττός μετά από δέκα εκατομμύρια χρόνια δεν θα υπάρχει". Όσο υπάρχει, όσο έχουμε το προνόμιο να τον έχουμε σε απόσταση αναπνοής από τα σπίτια μας, ας κάνουμε κάτι για να διατηρήσουμε αυτή την ανάσα ζωής όσο περισσότερο μπορούμε. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Το χειρότερο είναι να παραμένουμε απαθείς και αδιάφοροι θεατές στο έργο της καταστροφής που συντελείται. Στο χέρι μας είναι να σταματήσουμε τον εφιάλτη.
Ο Υμηττός μπορεί να γίνει μια κιβωτός για τις μνήμες και τα όνειρα. Για τα υπαρκτά και αυτά που πρόκειται να υπάρξουν.

Αγαπητή Λουκία έγραψες:

Παράθεση :

Που διασχίζει τους δρόμους και τις λεωφόρους αυτής της υδροκέφαλης πολεοδομικής συσπείρωσης, παρατηρώντας τα διάφορα "I Love Voula" και "I love Vouliagmeni" στα πίσω τζάμια πολλών αυτοκινήτων. Και βλέποντας ν'απουσιάζει ένα "ΑΓΑΠΩ ΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ" έστω και στην αγγλόφωνη εκδοχή του, σκέπτεται πόσο κοντόθωρη ή αλλοίθωρη είναι η αγάπη μέσα στο σύγχρονο αττικό χώρο.

Σ' εσένα κυρίως αλλά και σε όσους άλλους ξέρουν να ιεραρχούν αγάπες και δε χρειάζονται ταμπελάκια σε τζάμια για να το πουν... γιατί όπως σωστά έγραψε ένας σοφός "Η αγάπη είναι έργα και όχι λόγια"... αφιερώνω λίγη από την ομορφιά που κράτησε ο φακός ενός άλλου εραστή του βουνού σου, του Νίκου του Νικητίδη:



Κάνοντας κλικ στην εικόνα μπορείς να απολαύσεις και άλλες - οικείες σε εσένα - ομορφιές του Υμηττού... Βλέπεις αυτό το βουνό, το αγαπούν δεν το αγαπούν, σφύζει από ομορφιά. Μένει σε μας να τη δούμε και να τη λατρέψουμε κατά πως της αξίζει.

"O λαμπρός Υμηττός με τα ματωμένα πλευρά, η παθιασμένη θάλασσα, τα περήφανα χρώματα της Ελλάδας, τα αρώματα της άνοιξης, η ακατανίκητη θλίψη του βραδιού, ο έρωτας μες στα φυλλώματα... Αυτή ήταν η ζωή, η αληθινή ζωή, η μόνη που τον συγκινούσε".
Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ

Τούτες οι γραμμές ταιριάζουν στη διάθεσή μου τούτη την ώρα.
Να κρατήσουμε ζωντανή την ανάμνηση πριν γίνει εφιάλτης.

Θα αφήσω εδώ τη δική μου χαρά που η Λουκία μας ανέλαβε χρέη συντονισμού. Όχι για να τη φέρω σε δύσκολη θέση, πάει καιρός που έχω καταλάβει ότι δεν της αρέσει να ξεχωρίζει μα προτιμά τα ήσυχα και τα απόμερα... αλλά γιατί έτσι είναι το δικό μου χρέος.

Με αγάπη

Εγώ, η Διώνη...

Aγαπητή μου Διώνη, μακάρι να μπορούσα να σε φτάσω ακόμα και εις την "ακωκήν της γραφίδος", που λέει ο Παπαδιαμάντης. Μακάρι να είχα τη δύναμη της γραφής σου για να συμμετέχω πιό ενεργά στις συζητήσεις. Πολλές φορές διαβάζοντας τα όσα γράφουν άλλοι τρομάζω και μούρχεται να εξαφανιστώ.. Ο λόγος που με κρατά είναι η ίδια αγάπη με αυτή που νοιώθω για τα βουνά, τη φύση, ό,τιδήποτε αληθινό. Ξέρω ότι είναι περιττό να σου εξηγήσω γιατί με έχεις καταλάβει.