ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΥ

Αλέξανδρος Καρρέρ. Ένας υπέροχος πνευματικός άνθρωπος. Όλη μου την αγάπη στα βουνά, σ'αυτόν την οφείλω. Θυμάμαι την πρώτη εκδρομή μαζί του, ως Πρόεδρος που ήταν του Eλληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου (ΕΟΣ Αθηνών), στα Γεράνεια. Και μετά τις αμέτρητες άλλες που ακολούθησαν. Τα καταφύγια στο Χελμό, τα Βαρδούσια, τον Ταϋγετο, την Γκαμήλα, την Πάρνηθα. Σήμερα δε ζεί για να μάθει ότι στο καταφύγιο της Πάρνηθας, η διανυκτέρευση σε σουϊτα (!!!) μετά πρωϊνού, κλιματιστικού και τηλοψίας, είναι 80 Ευρώ, τη χειμερινή περίοδο. Αυτή ήταν τουλάχιστο η ταρίφα την πρωτοχρονιά του 2007, η τελευταία που είδα την Πάρνηθα στην πρωτινή της μορφή, χωρίς τις ανεπούλωτες πληγές της. Πριν τη μεγάλη απογοήτευση...

Και τον ευγνωμονώ για τα λόγια του: "Δε μπορείς να νοιώσεις το μεγαλείο των βουνών, αν δεν έχεις μεγαλείο μέσα σου".

Αλήθεια, όσες κορφές κι αν ανεβεί κανείς, αν δεν έχει μεγαλείο μέσα του...


ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΙΟΝ. ΚΑΡΡΕΡ
"ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΘΡΥΛΟ
ΚΑΣΤΡΑ - ΠΥΡΓΟΙ - ΔΥΝΑΜΑΡΙΑ"

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΥ ΤΟ ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Χιλιάδες χρόνια στέκει εκεί, διαφεντευτής της ελευθερίας των κατοίκων που χτίσαν στα ριζά του τον πρώτο οικισμό που 'μελλε με το πέρασμα του χρόνου, να εξελιχθεί σε μια από τις τέσσερις,πέντε μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, την Κόρινθο.

Προέλληνες ήταν οι πρώτοι οικιστές. Λέλεγοι και Πελασγοί, ποιός ξέρει. Μόνο ενδείξεις υπάρχουν. Ύστερα ήρθαν οι Φοίνικες, μετά οι Αχαιοί, αργότερα οι Αιολείς και στερνά-στερνά οι Δωριείς, που, στα χρόνια τους η Κόρινθος γνώρισε μεγάλη ακμή, έγινε τρανή πολιτεία με τριακόσιες χιλιάδες κατοίκους και τετρακόσιες και πάνω χιλιάδες δούλους.

Ο Στράβωνας αναφέρει, πως οι κάτοικοι της Κορίνθου θεωρούσαν πρώτο οικιστή της πόλης τους τον Αλήτη, τον τρισέγγονο του Ηρακλή. Άλλοι θεωρούσαν ιδρυτή της Κορίνθου το Σίσυφο.

Λογαριάζεται πως πέντε χιλιάδες χρόνια-ίσως και εφτά-έχουν περάσει από τότε που οι πρώτοι οικιστές ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Σίγουρο σημάδι γι' αυτό είναι τ' απομεινάρια από κυκλώπεια τείχη που σώζονται ακόμα και σήμερα στο βορειοανατολικό μέρος του κάστρου, πάνω από το μεγάλο γκρεμό.

Σίγουρο ακόμα σημάδι η αναφορά του Ομήρου, που ονοματίζει τον Ακροκόρινθο, Εφύρα (λέξη πελασγική, που σημαίνει βίγλα, σκοπιά, παρατηρητήριο). Και αλήθεια, τι παρατηρητήριο ήταν ο Ακροκόρινθος! Από κει πάνω - ύψος 575 μ.- μπορούσες να δεις κάθε εχθρική κίνηση, απ' όποιο σημείο του ορίζοντα κι αν σημειωνόταν. Και να πάρεις έγκαιρα τα μέτρα σου για την προστασία των κατοίκων.

Με τα πανάρχαια χρόνια του Ακροκόρινθου είναι δεμένος και ο μύθος του Σίσυφου, που ο Δίας τον είχε καταδικάσει να κυλάει ένα βράχο προς την κορυφή ενός λόφου και μόλις έφτανε εκεί, ο βράχος έπεφτε πάλι κάτω. Μια αέναη προσπάθεια δίχως τέλος. Και λέει ο μύθος πως ο Δίας τον είχε τιμωρήσει γιατί ο Σίσυφος είχε αποκαλύψει στον Ασωπό πως την κόρη του, την Αίγινα, την είχε απαγάγει ο πατέρας των θεών.

Μα ο Σίσυφος δεν το είχε κάνει από κακό για να πειράξει το Δία, αλλά γιατί ο Ασωπός (το ποτάμι) του είχε υποσχεθεί πως, αν του μαρτυρούσε τον απαγωγέα θα έβγαζε νερό από το βράχο του Ακροκόρινθου. Και κράτησε το λόγο του. Είναι η περίφημη πηγή Πειρήνη, που, στη σύγχρονη εποχή, ο λαός την είπε Δρακονέρα, πιστεύοντας πως στα σπλάχνα της κρυβόταν κάποιος δράκος. Από την Πειρήνη, στα αρχαία χρόνια τροφοδοτούνταν η κάτω πόλη -όπου υπήρχε μία ομώνυμη πηγή, με θαυμάσιο χτίσμα, που τα ερείπιά του σώζονται ακόμη σήμερα.

Για το μύθο του Σίσυφου, όπως και για τους άλλους που παραθέτουμε πιο κάτω, γράφει ο Παυσανίας στα "Κορινθιακά" του, που, στο τέλος, προσθέτει - πράγμα που κάνει συχνά στα οδοιπορικά του - "αν θέλουμε τα πιστεύουμε".

Με την αρχαία Κόρινθο και τον Ακροκόρινθο είναι δεμένος και ο μύθος της Μήδειας που ήρθε να εγκατασταθεί εκεί, ακολουθώντας τον άντρα της τον Ιάσονα, μετά την Αργοναυτική Εκστρατεία. Ο Ιάσονας, όμως, ερωτεύτηκε τη Γλαύκη, την κόρη του βασιλιά της Κορίνθου Κρέοντα και ζήτησε να την παντρευτεί. Η Μήδεια, για να τον εκδικηθεί, σκότωσε τα δυο παιδιά του, το Μέρμερο και το Φέρητο κι έκαψε ζωντανή τη Γλαύκη, δίνοντάς της να φορέσει μια εσθήτα που μόλις ήρθε σ'επαφή με το σώμα της νέας, έπιασε φωτιά. Ο Ιάσονας, θέλοντας να τη σώσει, κάηκε μαζί της.

Υπάρχει, όμως, κι ένας τρίτος μύθος γύρω από τον Ακροκόρινθο, που, σίγουρα, θα'ναι και ο πιο παλιός. Ο Ήλιος και ο Ποσειδώνας - λέει ο μύθος - αρπάχτηκαν μια μέρα για την κατοχή του Ακροκόρινθου κι έγινε καυγάς μεγάλος. Τη διαφορά τους την έλυσε ένας από τους εκατόγχειρους, ο μυθικός γίγας Βριάρεως, που έδωσε στον Ποσειδώνα τον Ισθμό και στον Ήλιο τον Ακροκόρινθο. Και έμειναν και οι δυο τους ευχαριστημένοι. Αργότερα, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ο Ήλιος χάρισε τον Ακροκόρινθο στην Ουράνια Αφροδίτη και οι κάτοικοί της έχτισαν αργότερα ναό που είχε χίλιες ιέρειες (του έρωτα, φυσικά).

Στερνός μύθος είναι αυτός που αναφέρεται στο Βελλερεφόντη, τον εγγονό του Σίσυφου, που δάμασε με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς τον Πήγασο, το ατίθασο φτερωτό άλογο, τη στιγμή που αυτό έπινε νερό από την πηγή Πειρήνη. Με αυτό το άλογο, σκότωσε αργότερα, ο Βελλερεφόντης τη Χίμαιρα. Ο Πήγασος είχε γεννηθεί από το αίμα της Μέδουσας, όταν την αποκεφάλισε ο Περσέας.

Από τα πολύ παλιά χρόνια, κατά την εποχή ιδιαίτερα της ακμής της Κορίνθου, τείχη μεγάλα αγκάλιαζαν τον Ακροκόρινθο, την πόλη κάτω κι έφταναν ως το επίνειό της, το Λέχαινο. Τα τείχη αυτά είχαν πάχος 2.40 μ. και μήκος πολλές χιλιάδες μέτρα. Μπορεί κανείς να διακρίνει σε αυτά σήμερα ίχνη από οχυρώσεις, επισκευές, ανοικοδομήσεις όλων των λαών που πέρασαν από εκεί κι έμειναν για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα: αρχαίων Ελλήνων, Ρωμαίων, Βυζαντινών, Φράγκων, Βενετσιάνων, Τούρκων.

Σήμερα ο επισκέπτης του Ακροκόρινθου, θα διαπιστώσει, με λύπη του, ότι πλήρης εγκατάλειψη κυριαρχεί στο χώρο. Το μεγάλο κάστρο, το μεγαλύτερο του ελληνικού χώρου, είναι αφημένο ανυπεράσπιστο στο χρόνο και τις καιρικές συνθήκες. Μπορεί να μπει κανείς σ' αυτό ελεύθερα τη μέρα και τη νύχτα. Όλα πέφτουν, σιγά-σιγά, και χάνονται. Ο τεράστιος περίβολος του κάστρου είναι σπαρμένος χαλάσματα. Φύλακες δεν υπάρχουν, πινακίδα καμιά που να εξηγεί στον επισκέπτη, τον ερευνητή, το κάθε σημείο, την κάθε τοποθεσία, τον κάθε βωμό ή ναό που, άλλοτε, στόλιζε περίτεχνα τον Ακροκόρινθο. Δεν υπάρχουν καν σχεδιαγράμματα και οδηγοί στη διάθεση του μεγάλου κοινού που, συνεπαρμένο από το θέαμα του κάστρου, με τις πολλαπλές σειρές τα τείχη και απ'ό,τι μπόρεσε να διαβάσει στη μυθολογία και την ιστορία, ανηφορίζει για να δει από κοντά όλα που σαν όραμα φάνταζαν από τους πρόποδες.

Φτάνοντας με τα πόδια ή με αυτοκίνητο από την αρχαία Κόρινθο στην είσοδο του Κάστρου, περνάς μια γέφυρα, που, άλλοτε ήταν κινητή πάνω στην τάφρο. Ακόμα σώζεται ένα μέρος της. Αυτή η πύλη είναι χτισμένη πάνω σε αρχαιοελληνικά θεμέλια και ανανεώθηκε από τους Τούρκους. Ο δρόμος καλντερίμι, που θα βροντολόγαγε και θα σπίθιζε σαν οι καβαλαραίοι ανέβαιναν στο κάστρο.



Μόλις περάσεις τη δεύτερη πύλη, δεξιά, υπάρχει υπόγεια αίθουσα-κρύπτη στην οποία οδηγούν μισοκατεστραμμένα πέτρινα σκαλιά.

Η τρίτη πύλη είναι η πιό σημαντική. Την προστατεύουν δυο μεγάλοι και γεροί πύργοι που προεξέχουν και σώζονται σχεδόν ατόφιοι. Ακολουθεί ένας σκεπαστός θολωτός διάδρομος και, είκοσι μέτρα πιο πέρα υπάρχει δεύτερη είσοδος. Τον ένα από τους δυο πύργους - το δεξιό - τον είχαν κατασκευάσει οι Κορίνθιοι τον 4ο αιώνα π.Χ. Η τρίτη πύλη είχε, στα μεσαιωνικά χρόνια, ένα κιγκλίδωμα που έπεφτε από πάνω κι έκλεινε διπλά την είσοδο.


Από κει και πέρα, αρχίζει ο μεγάλος περίβολος που πιάνει, όπως είπαμε, όλο το οροπέδιο του λόφου και αντικρίζεις τα τείχη, αλλού γκρεμισμένα, αλλού ν'αντέχουν ακόμα στο χρόνο, στο νότιο τμήμα, πάνω από γκρεμούς και σάρες στο βόρειο, στο ανατολικό, στο δυτικό με τις δαντελωτές πολεμίστρες, τους προμαχώνες, τις ντάπιες, τους πύργους που προεξέχουν από τα τείχη για να μπορούν οι υπερασπιστές να βλέπουν τί γίνεται στα πλάγια χωρίς να εκτίθενται σε κίνδυνο και να γίνονται στόχος από τους πολιορκητές, με τις θολωτές εσοχές που καταλήγουν σε ανοίγματα απ'όπου οι πολιορκημένοι έριχναν ζεματιστό λάδι πάνω στους εχθρούς που'χαν την τόλμη να φτάσουν ως απάνω με σκάλες ή σκοινιά.

Ερείπια και χαλάσματα παντού στο μεγάλο απέραντο περίβολο όπου παλιά ήταν πήχτρα τα σπίτια, όπως γράφει ο Άγγλος περιηγητής Σαρλ Τόμσον που επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1730. Τώρα όλα γκρεμισμένα. Ναοί αρχαίοι, βωμοί, αρχοντικά και παλάτια, εκκλησίες, ελληνικές, φράγκικες, τούρκικες. Από αυτά, ελάχιστα στέκουν όρθια.

Ένα τζαμί,ένας μιναρές, πάλι ένα τούρκικο χτίσμα και άλλα μικρότερα. Στο τζαμί που στέκει όρθιο υπάρχουν τέσσερις πόρτες και, στο εσωτερικό, σε κάθε τοίχο, υπάρχει μια αψιδωτή διακόσμηση. Μια μικρή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο βόρειο τμήμα του περίβολου, χωρίς τοιχογραφίες, σύγχρονης εποχής. Άσπρη, όμως, καθώς είναι, ξεχωρίζει ανάμεσα στα καφετιά και χορταριασμένα χαλάσματα. Απέναντι από την εκκλησία υπάρχουν ερείπια αρχαίου ναού με εφτά κολονάκια. Κοντά στην ίδια εκκλησία είναι τείχος με πόρτα, που, στα πλάγιά του έχει δυο εσοχές.
Ανηφορίζοντας προς την κορυφή και λοξεύοντας αριστερά, βρισκόμαστε σε μια μικρή χαμηλή πόρτα, στο εξωτερικό τείχος του κάστρου. Αυτή η είσοδος δεν προστατεύεται παρά μόνο από την απότομη πλαγιά που απλώνεται μπροστά της και που καταλήγει σε κάθετα σχεδόν βράχια. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι στο μέρος αυτού του κάστρου σώζονται στη βάση, κυκλώπεια τείχη που διακρίνονται καθαρά.

Κάνουμε δεξιά και τραβάμε για την κορυφή, όπου βρισκόταν ο περιλάλητος ναός της Αφροδίτης με τις χίλιες ιέρειες - αναρωτιέται κανείς σε πόσα οικήματα θα μπορούσαν να χωρέσουν όλες αυτές - και κοντά η μυθική πηγή Πειρήνη. Ο Σικελός περιηγηγής Scrofani, που επισκέφθηκε τον Ακροκόρινθο, αναφέρει πως από την πηγή αυτή αναβλύζει άφθονο νερό, δροσερό και ελαφρύ που οι Κορίνθιοι το άφηναν να χάνεται ενώ οι ίδιοι ήταν κίτρινοι και αδύνατοι από τις θέρμες. Ο Scrofani προσθέτει πως οι ντόπιοι απέδιδαν την κατάστασή τους στο φλώμο, το φυτό που αφθονούσε στην περιοχή.

Κατάκορφα, υπάρχουν επίσης τα ερείπια μιας εκκλησίας του Προφήτη Ηλία και μια υψομετρική κολόνα της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού πάνω στην οποία κάποιος έχει τοποθετήσει μερικά κομμάτια μάρμαρο σπασμένα κι ένα φαγωμένο κιονόκρανο σαν ειρωνεία για την εγκατάλειψη του Ακροκόρινθου.

Κατηφορίζοντας συναντάς δεξαμενές, αποθήκες, πηγάδια, μυστικά περάσματα που είναι σκεπασμένα με σιδερένιες προφυλακτικές σχάρες. Είναι η μόνη φροντίδα για τους επισκέπτες του κάστρου.

Μετά θα φέρεις γύρα τα νότια και νοτιοδυτικά τείχη, που βρίσκονται σε καλή κατάσταση και από τις πολεμίστρες τους θα θαυμάσεις τον κάμπο κάτω. Και τα οχυρά, από αυτή την πλευρά, τελειώνουν σ' ένα μεγάλο φράγκικο πύργο που διατηρείται σε καλή κατάσταση και η προσπέλαση σ' αυτόν προστατεύεται από διάφορα τείχη.

Σε μια επιτύμβια πλάκα του Πολύστρατου, ο Ακροκόρινθος αναφέρεται σαν "Έλλάδος Άστρον".

Με διαφορετική έννοια, οι Τούρκοι τον αποκάλεσαν "Κάστρο του Άστρου". Προμαχώνας ελευθερίας και σύμβολο ομορφιάς και μεγαλοπρέπειας. Η ιστορία του Ακροκόρινθου είναι δεμένη με την ιστορία της πολιτείας που είχε ριζώσει στα πόδια του.

Φοίνικες και Πελασγοί ήταν οι πρώτοι κάτοικοι. Ακολουθούν οι ιστορικοί χρόνοι με την κάθοδο των Ηρακλειδών (1200-1100 π.Χ.), δηλαδή των Δωριέων. Πρώτος ιστορικός βασιλιάς ήταν ο Αλήτης, που, το 1074 π.Χ., κατέλαβε την πόλη και την ακρόπολή της και κατέλυσε την κυριαρχία των απογόνων του Σίσυφου (Σισυφίδες). Από τον Αλήτη ξεκινάει η δυναστεία των Βακχιδών (από το Βάκχη, απόγονο του Αλήτη).

Στην περίοδο των Δωριέων, η Κόρινθος γνωρίζει μεγάλη ακμή. Η θέση της ανάμεσα σε δυο θάλασσες, τον Κορινθιακό και τον Αργοσαρωνικό, ευνοεί την ανάπτυξη του εμπορίου και ο πλούτος συσσωρεύεται στην πόλη που συνεχώς μεγαλώνει και επεκτείνεται.


Περίτεχνα οικοδομήματα τη στολίζουν. Αγορές, ωδεία, θέατρα, γυμνάσια, εργαστήρια, λουτρά, ναοί κι ανάμεσα σε αυτούς πιό μεγάλος ο ναός του Απόλλωνα που μέχρι σήμερα μερικές κολόνες του σώζονται ακόμη.


Εξάλλου, έσοδα πολλά είχε η Κόρινθος από τα διίσθμια (διόδια) που εισέπραττε από την εκμετάλλευση του δίολκου.

Ταυτόχρονα, η Κόρινθος για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, ίδρυσε αποικίες στην Κέρκυρα και στις Συρακούσες. Μα και για την προστασία της πόλης, του κάστρου της και των λιμανιών της - το Λέχαινο, την Ποσειδωνία, τις Κεχρεές και το Σχοινούντα (σήμερα Καλαμάκι) - οι Κορίνθιοι έφτιαξαν μεγάλα και τρανά τείχη που είχαν πολλά χιλιόμετρα μήκος και πάχος που κοντά στους πύργους έφτανε τα 2.60 μέτρα.

Ο πληθυσμός της ξεπέρασε τις 300.000 κατοίκους και οι δούλοι τις 400.000. Μια από τις πιο πολυάνθρωπες πόλεις της αρχαιότητας, που η φήμη της είχε απλωθεί σε όλο το γνωστό τότε κόσμο και προκαλούσε το φθόνο και τη ζήλεια. Η έκλυση των ηθών σε μια τέτοια πόλη ήταν συνακόλουθη.

Μα και η ανάπτυξη των τεχνών - ιδιαίτερα της γλυπτικής και της κεραμικής - μα και της φιλοσοφίας και του πνεύματος γενικά, ήταν μεγάλη. Μονάχα πλούσιοι άνθρωποι μπορούσαν να επισκεφθούν την Κόρινθο, που'ταν πολυδάπανη για τους ξένους. Από τότε βγήκε και το περίφημο : "Ου παντός πλειν εις Κόρινθον". Ο Διογένης και η Λαϊδα ήταν οι δυο ακραίες προσωπικότητες, χαρακτηριστικές της περιόδου εκείνης στην Κόρινθο.

Οι Βακχίδες, όμως, άρχισαν να γίνονται μισητοί στο λαό, γιατί, μολονότι είχαν καταργήσει τη βασιλεία, η τυραννία και η καταπίεση δεν εξέλιπαν. Ιδιαίτερα υπέφεραν οι φτωχές τάξεις και οι εργάτες του λιμανιού. Και μια μέρα - 657 π.Χ. - ο λαός ξεσηκώθηκε και ανέτρεψε τους Βακχίδες. Αρχηγός των επαναστατών ήταν ο Κύψελος. Η παράδοση λέει πως τ' όνομά του το πήρε από την Κυψέλη στην οποία τον είχε κρύψει η μάνα του μόλις γεννήθηκε για να μην τον βρουν οι Βακχίδες και τον σκοτώσουν, γιατί ένας χρησμός του μαντείου των Δελφών έλεγε πως άμα θα μεγάλωνε το παιδί, θα λευτέρωνε την πόλη από τους δυνάστες της.

Ο Κύψελος, γιός του Ηετίωνα, κυβέρνησε κοντά τριάντα χρόνια κι εργάστηκε για την ανάπτυξη της Κορίνθου, στο εμπόριο και τις τέχνες.

Εκείνος, όμως, που δόξασε την Κόρινθο αυτή την περίοδο της ιστορίας της, ήταν ο γιός του Κύψελου, ο Περίανδρος, ένας από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας, που βασίλεψε από το 627 μέχρι το 585 π.Χ. Αξίζει να μεταφέρουμε τί γράφει για τον Περίανδρο, η "ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας" της Σοβιετικής Ακαδημίας :

"Ο Περίανδρος ήταν ένας από τους πιο αξιόλογους τυράννους της Ελλάδας. Με τ'όνομά του συνδέονται πολλές σημαντικές μεταρρυθμίσεις που ανύψωσαν το κορινθιακό εμπόριο και τη βιοτεχνία κι έκαναν την Κόρινθο ένα από τα πρώτα κράτη του ελληνικού κόσμου. Οι παλιές φυλές των γενών όπου κυριαρχούσαν οι αριστοκράτες, αντικαταστάθηκαν από νέες εδαφικές φυλές, στις οποίες οι αριστοκράτες δεν είχαν υπεροχή. Προς το συμφέρον των μεσαίων και κατωτέρων δημοκρατικών στρωμάτων, περιορίστηκε ο αριθμός των δούλων, δημιουργήθηκαν καινούριες αποικίες, το παλιό νομισματικό σύστημα αντικαταστάθηκε με νέο, αυξήθηκε ο αριθμός των πλοίων του πολεμικού και του εμπορικού στόλου. Στην εποχή του Περίανδρου η Κόρινθος έφτασε σε πρωτοφανέρωτη οικονομική ευημερία, λαμπρότητα και σταθερή διεθνή θέση. Ο Περίανδρος συνδέεται με φιλικές και συγγενικές σχέσεις με τα γένη της Αθήνας, με τον τύραννο της Μιλήτου Θρασύβουλο, ακόμα και με το Φαραώ της Αιγύπτου. Ο Περίανδρος πέρασε στην ιστορία, όχι μονάχα σαν μεγάλος πολιτικός, αλλά και σαν προστάτης των επιστημών και των τεχνών".

Υπάρχει όμως, και μια ιστορία, που κυκλοφόρησε μετά το θάνατό του. Λέει, λοιπόν, αυτή η ιστορία, ότι ο Περίανδρος σκότωσε τη γυναίκα του Μέλισσα γιατί είχε την υποψία ότι αυτή είχε άνομες σχέσεις με το γιό τους, το Λυκόφωνα. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι εξακριβωμένο ιστορικά.

Από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. η εμπορική δράση της Κορίνθου αρχίζει να περιορίζεται, γιατί, στο μεταξύ είχαν δημιουργηθεί νέα εμπορικά κέντρα, όπως των Αθηνών και ο συναγωνισμός ήταν μεγάλος. Γι'αυτό και στις διάφορες συμμαχίες των πόλεων που είχαν δημιουργηθεί στον αρχαίο κόσμο, η Κόρινθος τάχθηκε από αντιζηλία προς τους Αθηναίους, με το μέρος της Σπάρτης.

Η Κόρινθος πρωτοστάτησε στην Πανελλήνια Σύνοδο που συνήλθε στον Ισθμό για την από κοινού αντιμετώπιση του περσικού κινδύνου και πήρε μέρος στους πολέμους εναντίον των Περσών. Στις Θερμοπύλες (480 π.Χ) έστειλε 400 άνδρες και στο Αρτεμήσιο 80 τριήρεις, πήρε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας - αν και υπάρχει διχογνωμία γι'αυτό - στη μάχη των Πλαταιών, στη μάχη της Μυκάλης (479 π.Χ.).

Αργότερα, ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος που ξεκίνησε από τη διαμάχη των Κορινθίων με τους Κερκυραίους για την Επίδαμνο (σημερινό Δυρράχιο στην Αλβανία), που κρατάει ως το 404 π.Χ. και μπλέκονται σ'αυτόν οι περισσότερες ελληνικές πόλεις χωρισμένες σε δυο στρατόπεδα μ'επικεφαλής την Αθήνα και τη Σπάρτη. Η Κόρινθος βρίσκεται με το μέρος της Σπάρτης.

Το 395 π.Χ., όμως, η Κόρινθος συμμαχεί με τη Θήβα και το Άργος εναντίον της Σπάρτης και ακολουθεί ο Βοιωτικός πόλεμος.

Ο περσικός κίνδυνος, όμως, δεν σταμάτησε. Οι Πέρσες καιροφυλακτούν. Τότε ο Φίλιππος, ο βασιλιάς της Μακεδονίας, μετά τη νίκη του στη Χαιρώνεια, συγκαλεί το 338 π.Χ. νέα Πανελλήνια Σύνοδο στην Κόρινθο για να οργανώσει εκστρατεία για την απελευθέρωση των Ελλήνων της Μ.Ασίας. Μόνο η Σπάρτη δεν πήρε μέρος στη Σύνοδο αυτή. Ο Φίλιππος ανακηρύσσεται απόλυτος αρχηγός των μαχίμων δυνάμεων κι εγκατέστησε μακεδονικές φρουρές στην Κόρινθο, τη Θήβα, τη Χαλκίδα και την Αμβρακία (σημερινή Άρτα).

Όταν πέθανε ο Φίλιππος, χωρίς να προφτάσει να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του, ο γιός του Αλέξανδρος, συγκάλεσε νέα Σύνοδο, το 336 π.Χ. στην Κόρινθο κι εγκατέστησε και αυτός, σε πολλές πόλεις, δικές του φρουρές. Αυτό, όμως, δεν πολυάρεσε στους άλλους Έλληνες και όταν ήρθε το μήνυμα για το θάνατο του Μ.Αλέξανδρου στη Βαβυλωνία, τσακώθηκαν. Οι διάδοχοι του Μ. Αλέξανδρου προσπαθούν να επιβληθούν, πράγμα που πετυχαίνουν για ένα διάστημα, αλλά κατόπιν υποχωρούν και οι μακεδονικές φρουρές αποσύρονται.

Ακολουθεί η προσχώρηση της Κορίνθου στην Αχαϊκή Συμπολιτεία και, για ένα διάστημα, γίνεται το κέντρο της Συμμαχίας.

Στο μεταξύ, έχει αρχίσει η επέκταση της Ρώμης στην Ελλάδα. Το 146 π.Χ., οι ρωμαϊκές λεγεώνες, με αρχηγό το σκληρό ύπατο Λεύκιο Μόμμιο, κυριεύουν την Κόρινθο, παρά την απεγνωσμένη άμυνα των κατοίκων της και καταστρέφουν τα πάντα. Δεν αφήνουν τίποτα όρθιο. Κτίρια, ναούς, βωμούς, ανδριάντες στην πόλη και τον Ακροκόρινθο. Κι από πάνω βάζουν και φωτιά. Τους άνδρες τους έσφαξαν όλους, τα δε γυναικόπαιδα τα εξανδραπόδισαν. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες συμφορές που είχε πάθει πολιτεία την αρχαία εποχή. Για εκατό ολόκληρα χρόνια, η σκιά του θανάτου και της ερήμωσης απλώθηκε πάνω στην Κόρινθο, με μόνους κατοίκους τα όρνια.

Ώσπου το 44 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας αποφασίζει να την ξαναχτίσει. Και στέλνει Ρωμαίους αποίκους και Έλληνες απελεύθερους της Ρώμης να την κατοικήσουν. Η Κόρινθος και το κάστρο της, ο Ακροκόρινθος, ξαναγεννιούνται. Νέα κτίρια, νέα οικοδομήματα, σπίτια, ναοί, αγορές, παλαίστρες, λουτρά, θέατρα, τείχη. Το εμπόριο γνωρίζει νέα άνθηση. Και μέσα σε μερικές δεκαετίες η Κόρινθος ξαναβρίσκει την πρωτινή της αίγλη.

Είναι, φυσικά, ρωμαϊκή αποικία με το όνομα Colonia Laus Julia Corinthus. Και έδρα του ανθύπατου της Αχαϊας. Όταν το 170 μ.Χ. την επισκέφθηκε ο Παυσανίας, τη βρήκε σε πλήρη ανάπτυξη και στα "Κορινθιακά" του περιγράφει με λεπτομέρειες και ιερά, τα αγάλματα, το γυμνάσιο, το αμφιθέατρο, την αγορά, το Αδριάνειο υδραγωγείο.

Περνούν αρκετές δεκαετίες ηρεμίας και γαλήνης, χωρίς αντιπερισπασμούς σοβαρούς. Κατόπιν αρχίζει νέα περίοδος επιδρομών.

Το 267 μ.Χ., κυριεύουν την Κόρινθο οι Γότθοι και τη λεηλατούν. Έχουν κατέβει από τον Εύξεινο Πόντο. Νέα επιδρομή κάνουν οι Γότθοι, το 396 μ.Χ. με αρχηγό τον Αλάριχο.

Τώρα, η Κόρινθος είναι βυζαντινή επαρχία και ανήκει στο θέμα της Πελοποννήσου. Είναι έδρα του στρατηγού διοικητή. Ο Ιουστινιανός φροντίζει για την καλύτερη οχύρωσή της, κατασκευάζοντας καινούργια τείχη στον Ακροκόρινθο, αλλά και γύρω στην πόλη.

Mα η Κόρινθος δεν γλιτώνει από τις λεηλασίες των Αβάρων - 589 μ.Χ. - και των Σλαύων - το 746 μ.Χ. - που τη γδύνουν κυριολεκτικά απ'ό,τι πολύτιμο έχει.

Για πολλοστή φορά, όμως, η Κόρινθος παίρνει πάλι γρήγορα επάνω της. Νέα προσπάθεια του Σίσυφου. Γίνεται κέντρο ταπητουργίας, μεταξουργίας, υφασματουργίας, μεταλλουργίας και κεραμικής. Το εξαγωγικό εμπόριο γνωρίζει πάλι άνθηση με την ανεύρεση νέων αγορών.

Το 1174 μ.Χ. την κυριεύουν οι Νορμανδοί με αρχηγό το Ρογήρο Β'. Τη λεηλατούν και, φεύγοντας, παίρνουν μαζί τους στη Σικελία πολλούς άνδρες, κυρίως μεταλλουργούς και γυναίκες που γνώριζαν την τέχνη της μεταξουργίας.

Το 1202 μ.Χ., κατέλαβε την Κόρινθο ο Λέων Σγουρός, που είχε την έδρα του στο Ναύπλιο. Μα έπειτα από δυο χρόνια δέχεται επίθεση από τους Φράγκους. Ο Σγουρός κλείνεται με το στρατό του κι όσους κατοίκους πρόλαβαν ν'ανεβούν, στον Ακροκόρινθο. Ακολουθεί μια πολύχρονη πολιορκία του μεγάλου κάστρου από τους Φράγκους με αρχηγούς, στην αρχή, το βασιλιά της Θεσσαλονίκης, το Βονιφάτιο το Μομφερατικό και το Γουλιέλμο Σαμπλίτ και, αργότερα, τον Όθωνα ντε λα Ρος και το Γοδεφρείδο Βιλλαρδουϊνο.

Ο Ακροκόρινθος αντέχει και η πολιορκία των Φράγκων κρατάει έξι χρόνια. Τα πράγματα, όμως, στο τέλος στριμώχτηκαν πολύ. Δεν υπήρχαν πια τρόφιμα και πολεμοφόδια. Και ο Σγουρός,λέει η ιστορία και ο θρύλος, στην απελπισία του και για να μην πέσει στα χέρια των Φράγκων, όρμησε με το άλογό του στα βράχια και σκοτώθηκε.

Μα για τον ίδιο αυτό Σγουρό, γράφει ο Ουίλλιαμ Μύλλερ, στο βιβλίο του "Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα", πως όταν ήταν ακόμα στο Ναύπλιο, κάλεσε μια μέρα το μητροπολίτη Κορίνθου Νικόλαο, με τον οποίο είχε διαφορές και, αφού του έβγαλε τα μάτια, τον πέταξε από το κάστρο στο γκρεμό. Και προσθέτει ο Μύλλερ: "Τα ήθη αυτών των τοπικών αρχόντων δεν ήταν λιγότερο άγρια από τα ήθη των δυτικών βαρόνων αυτής της περιόδου".

Η Κόρινθος και ο Ακροκόρινθος έμειναν κάτω από τη Φράγκικη εξουσία ως το 1355. Οι Φράγκοι ενίσχυσαν τα οχυρωματικά έργα. Κατασκευάζονται νέα τείχη και πύργοι, έτσι που να είναι δύσκολη η στρατιωτική κατάληψη του μεγάλου κάστρου.

Το 1358, κύριος της Κορίνθου και του Ακροκόρινθου έγινε ο Νικόλαος Ατζαγιόλι,έπειτα από παραχώρηση του πρίγκηπα της Αχαίας Ροβέρτου.

Το 1398, την κυριεύουν Καταλάνοι, όμως αυτοί δεν μπόρεσαν να την κρατήσουν πολύ καιρό.

Τους διαδέχεται ο δεσπότης της Πελοποννήσου Θεόδωρος Παλαιολόγος που την πουλάει το 1400 μ.Χ. στους Ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ρόδου για 12.000 δουκάτα! Οι Έλληνες της Κορίνθου ξεσηκώθηκαν τότε εναντίον αυτής της αγοραπωλησίας, μα δεν μπόρεσαν να την ανατρέψουν.

Στο προσκήνιο τώρα, εμφανίζονται οι Τούρκοι, που, σιγά-σιγά, κυριεύουν το Μοριά. Ο Μωάμεθ ο Β', καταλαβαίνει πως τον Ακροκόρινθο μόνο με την πείνα και τη δίψα θα μπορούσε να τον κυριεύσει. Γι' αυτό αφήνει το μισό στρατό του με αρχηγό το Μαχμούτ Πασά - Έλληνα εξωμότη - να πολιορκήσει το κάστρο. Περνούν τέσσερις μήνες και οι υπερασπιστές του φρουρίου δεν γονατίζουν. Αρχηγός των Ελλήνων είναι ο Ματθαίος Ασάνης. Τότε έγινε ένα τρομερό πράγμα. Ο Δημήτριος Παλαιολόγος που ήταν φανερά όργανο των Τούρκων, διέταξε τον Ασάνη να παραδόσει τον Ακροκόρινθο στους πολιορκητές του! Αυτό το γράφει το Γιάννης Κορδάτος στην "Ιστορία" του. Έτσι, στις 6 Αυγούστου του 1458, το πιο δυνατό κάστρο του Μοριά έπεσε στα χέρια των Τούρκων που το κράτησαν διακόσια κοντά χρόνια.

Το 1682, την Κόρινθο την καταλαμβάνουν οι Βενετσιάνοι, που είχαν πιάσει όλα τα κρίσιμα λιμάνια για να σιγουρέψουν τους θαλάσσιους δρόμους και τα εμπορικά τους καράβια. Οι Βενετσιάνοι ανόρθωσαν τα γκρεμισμένα τείχη κι έφτιαξαν καινούρια, πιό δυνατά και πιο ασφαλή, εφαρμόζοντας τη σύγχρονη εκείνης της εποχής, οχυρωματική τέχνη.

Για ένα μικρό διάστημα, την Κόρινθο την παίρνουν οι Ιππότες της Μάλτας, μα γρήγορα ξαναγυρίζουν οι Βενετσιάνοι.

Το 1715, όμως, οι Τούρκοι τους διώχνουν και μένουν κύριοι του Ακροκόρινθου ως την απελευθέρωση.

Πρωταγωνιστής στην άλωση του Ακροκόρινθου ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μαζί με το Δημήτρη Υψηλάντη. Αφέντης του κάστρου ήταν ένας πλουσιότατος και πανίσχυρος Αγάς, ο Κιαμήλ. Οι ιστορικοί δεν συμφωνούν για το πώς έπεσε το κάστρο. Κατά μια εκδοχή, ο πολέμαρχος παπα-Αχιλλέας, ανέβηκε κρυφά μια νύχτα στον Ακροκόρινθο και σκότωσε τον Κιαμήλ. Έπειτα από αυτό οι Τούρκοι παραδόθηκαν. Η άλλη εκδοχή λέει πως ο Κολοκοτρώνης είχε πιάσει αιχμάλωτο τον Κιαμήλ, που για να σώσει την οικογένειά του, διέταξε τους αγάδες του κάστρου να το παραδώσουν. Όταν, όμως, έφτασε ο Δράμαλης εκεί με τα λεφούσια του, σκόρπισε το θάνατο και την καταστροφή.

Ήταν η τελευταία πολεμική καταστροφή της Κορίνθου και του κάστρου της. Τώρα, ο Ακροκόρινθος στέκει εκεί, μάρτυρας μιας ιστορίας χιλιάδων χρόνων, από τις πιο ένδοξες και τις πιο ξακουστές της Ελλάδας. Έρημος, χωρίς καμιά φροντίδα, παραδομένος στο έλεος του χρόνου και των καταιγίδων.

Παράθεση :

Όταν κυττάζεις τα βουνά - τον Ταΰγετο, τον Ακροκόρινθο, το Δρίσκο - και κουβεντολογάς μαζί τους, να μην απορείς ότι δεν σου αποκρίνουνται. Η σιωπή τους είναι τα λόγια εκείνων που τα κύτταξαν πριν από σένα. Αυτό είναι περίπου το ιδεώδες του εσθλού.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - HOMO EDUCANDUS, σελ. 116

Θυμάμαι πέρυσι... μια μέρα που ταξίδευα μόνη μου για Σπάρτη.

Μόνη μου... Δεν είναι ακριβώς αλήθεια. Κουβάλαγα μια βαριά μνήμη μαζί μου. Και ήθελα, νόμιζα, πως θα με βοηθήσει αυτό το ταξίδι, να βρω απαντήσεις.

Από όλο εκείνο το ταξίδι η ώρα που φάνηκε στο βάθος ο Ακροκόρινθος στάθηκε η πιο σημαντική. Δεν ξέρω να πω το γιατί. Ούτε ο Ταΰγετος, κι ας τον αναφέρει κι αυτόν το απόσπασμα, κι ας είναι δεμένος με τόσα άλλα, ούτε καν ο Λυκούργος... Γιατί εκείνο το βράδυ το πέρασα διαβάζοντας στο μπαλκόνι ενός ξενοδοχείου λίγα μόλις μέτρα από το Λυκούργο της Σπάρτης. Διάβαζα, το ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, σταματούσα και κοίταγα το σιωπηλό άγαλμα... Και σκεφτόμουν, αναρωτιόμουν... Στο βάθος ο σκοτεινός όγκος του Ταΰγετου. Και η Αθάνατη Ράχη. Όλα φαίνονται από το ξενοδοχείο Διόσκουροι. Όλα και τίποτα...

Σας λέω, Η ΣΤΙΓΜΗ ήταν όταν φάνηκε ο Ακροκόρινθος. Με όλη τη χάρη που το χεράκι της Λουκίας μας πρόσφερε...

Σήμερα, αναζητώντας φωτογραφίες του, βρήκα και την παρακάτω:

Προς Κεχριές... ή και προς Κεχρεές...

Η σιωπή του ήταν όλα τα λόγια εκείνου που τον κύτταξε χρόνια και χρόνια... Και τον άφηνε μετά και έγραφε. Και ξανά κύτταζε και πάλι έγραφε. Τις συνομιλίες του με το βουνό; Τις συνομιλίες και τους διαλόγους με τον ίδιο του τον εαυτό! Και τον μέσα μας άνθρωπο. Αυτό το άγαλμα που ο καθένας οφείλει να στεριώνει εντός του.

Ξέρουμε πια ότι τυχαία δε διάλεξε ο Λιαντίνης αυτόν τον τόπο για να χτίσει το εξοχικό της οικογένειας. Η Κόρινθος στάθηκε τόπος αγαπημένος για εκείνον από τα χρόνια ακόμη που νεοσύλλεκτος φαντάρος βρέθηκε στο Κέντρο Κορίνθου. Μίλησε και αν μίλησε τότε με δέντρα αλλά και με τον βουνό αντίκρυ. Το βουνό που σημάδεψε για πάντα ο θάνατος του Συκουτρή:

Παράθεση :

"Στην ιστορία της Παιδαγωγικής, και γενικότερα του Καποδιστριακού, το πέρασμα του Εξαρχόπουλου θα λογαριάζεται κάποτε στίγμα, και όνειδος, και δοχείο πάσης λύμης.

Θα μείνει για να μολογιέται μια καταγραφή του Σεφέρη στις Μέρες του 1943: "Ο Εξαρχόπουλος και οι άλλοι γλωσσαμύντορες, τσιμπούρια και μύγες του απόπατου."

Ο Εξαρχόπουλος στάθηκε η μαύρη αντίδραση και ο κακός δαίμονας απέναντι στη φωτισμένη κίνηση της ανθρωπιστικής παιδαγωγικής, που κύρια κέντρα της υπήρξαν τα πνεύματα του Τριανταφυλλίδη, του Δελμούζου, και του Γληνού.

Αυτός υπήρξε ουσιαστικά ο φονέας του Ιωάννη Συκουτρή, που γκρεμίστηκε από τον Ακροκόρινθο στα 1937. Του λαμπρότερου ίσως φιλολόγου μετά τον Κοραή. Και του ακόμη λαμπρότερου δάσκαλου."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, σελ. 106

Ο Ακροκόρινθος... αυτός στάθηκε το βουνό που αγνάντευε στις ώρες της μεγάλης δημιουργίας. Κι από την άλλη τα Λουτρά της Ελένης. Ο θάνατος και ο έρωτας...

Πρόσφατη και η κουβέντα μας για τα Λουτρά... Παραθέτω όσα εκεί ανέφερε η Φωτεινή:

Παράθεση :

Δεν ξέρω αν γνωρίζεις, ότι το όνομα «Λουτρά Ελένης» δεν είναι συμπτωματικό, αλλά συνδέεται με την ύπαρξη πραγματικής πηγής, ιδιαίτερα κρύου νερού, που αναβλύζει ορμητικό μέσα από μικρούς βράχους της θάλασσας στην παραλία του χωριού. Είναι πολλοί εκείνοι που καθημερινά περιμένουν τη σειρά τους να μπουν και να λουστούν για λίγο μέσα στην πηγή. Όταν ρωτήσεις τους ντόπιους, γιατί το χωριό τους ονομάζεται Λουτρά ή Λουτρό Ελένης, θα σου απαντήσουν περήφανα: Γιατί εδώ ερχόταν από τη Σπάρτη η ωραία Ελένη και έκανε το μπάνιο της.

Όμως πρόσεξε κάτι άλλο. Το συγκεκριμένο χωριό που βρίσκεται 1500 μέτρα μετά τις Κεχρεές, δεν έχει πόσιμο νερό. Οι Κεχρεές έχουν πολύ νερό και υδραγωγείο. Τα Λουτρά της Ελένης τροφοδοτούνται από το νερό των Κεχρεών.

Επειδή γράφεις Κεχριές επίτρεψέ μου να σου πω ότι το αρχαίο όνομα είναι Κεγχρεαίς, όπως το αναφέρει ο Παύλος στην Προς Ρωμαίους 16, 1. Πέρασε κάποια στιγμή στην περιοδεία του, γιατί ήταν το δεύτερο λιμάνι της αρχαίας Κορίνθου και συνάντησε τη Φοίβη, την οποία έχρισε διάκονον της εκκλησίας που ίδρυσε εκεί. Όλος ο τόπος στις Κεγχρεαίς είναι γεμάτος με χριστιανικούς τάφους και προκειμένου να οικοδομήσεις, πρέπει να πάρεις άδεια από την αρχαιολογική υπηρεσία και να γίνουν οι απαραίτητες τομές. Όμως στις Κεγχρεαίς υπήρχαν ιερά του Ασκληπιού και της Ίσιδος, αλλά και ναός της Αφροδίτης.

Αν κοντοστάθηκες στην πινακίδα που γράφει Πρώτη είσοδος Κεχρεών, ακριβώς απέναντι στον κόλπο που πρωτοσυναντάς με τα κυπαρίσσια, αυτός είναι ο γνωστός από την αρχαιότητα Κεγχρεάτης κόλπος, το εσώτερο τμήμα του Σαρωνικού, ο μυχός του.

Στην αριστερή του άκρη είναι το γνωστό σου από τις Ώρες των άστρων «μπούρτζι». Έτσι θέλησε να ονομάσει αυτήν την προεξοχή ο Λιαντίνης πριν 30 χρόνια. Από κει αγνάντευε, πάντα με ένα βιβλίο στο χέρι, κάθε απόγευμα τη θάλασσα, το δάσος και το στρατόπεδο που στάθηκε η αιτία να χτίσει εκεί το σπίτι του. Και του μικρού αυτού βράχου έμεινε έκτοτε το όνομα «μπούρτζι» στα χείλη των κατοίκων. Εκεί τον έψαχναν τα απογεύματα και τον έβρισκαν κάποιοι καλοί φίλοι να τους πει κάποιο μύθο, κάποια πικάντικη όμορφη ιστορία από την αρχαιότητα ή ό,τι άλλο θα έβρισκε. Εσύ ξέρεις ότι ήταν πηγή αστείρευτη. Ακριβώς όπως το κρυστάλλινο νερό της πηγής των Λουτρών της Ελένης.

Τα Λουτρά της Ελένης στάθηκαν αφορμή μεγάλη για την επιλογή του τόπου του σπιτιού του... Το ξέρουμε και από το γράμμα που έγραψε κάποτε στον αδερφό του. (16-1-1980):

Παράθεση :

"Αν όμως δώσει ο θεός και πάρει σχήμα εκείνο το σπιτάκι στα Λουτρά της Ελένης, τα ερχόμενα καλοκαίρια σας θάναι πολύ διαφορετικά. Θα τα περνάμε φίφτυ - φίφτυ ανάμεσα Κορινθιακό και Λιαντίνα."

Φίφτυ - φίφτυ... έτσι ήταν και η αγάπη του Λιαντίνη για τούτον τον τόπο. Γιατί για όλους μας, πέρα από τον τόπο που μας γέννησε, υπάρχει και κάποια γωνιά επάνω στη γης που κάτι μας δένει μαζί της βαθύτερο και αξεδιάλυτο. Σαν και τον έρωτα που μας δένει με άνθρωπο άγνωστο κι ας τρέχει άλλο αίμα στις φλέβες του. Έτσι και οι τόποι που δεν είναι τόποι μας... αλλά τους διαλέγει η καρδιά μας.

Και νομίζω αξίζει ετούτη η αναφορά, με αφορμή τον Ακροκόρινθο που ύψωσε απόψε η Λουκία, να κλείσει με μια φωτογραφία... Από όσο γνωρίζω είναι από αυτή τη γωνιά της γης. Και είναι ίσως η ωραιότερη φωτογραφία του Λιαντίνη που έχουμε δει:



Δια χειρός της συζύγου του, της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη, η οποία και μας παραχώρησε τη φωτογραφία.

Loukia Sofou έγραψε:

Ο Στράβωνας αναφέρει, πως οι κάτοικοι της Κορίνθου θεωρούσαν πρώτο οικιστή της πόλης τους τον Αλήτη, τον τρισέγγονο του Ηρακλή.

Παράθεση :

«Η πνευματική περιπέτεια του Εμπεδοκλή, μεταφυσική στη βάση της, διατρέχει τη φυσική σφαίρα, για να φτάσει στην ανθρώπινη εμπλοκή.

Το ακόλουθο απόσπασμά του φανερώνει όλη τη δίνη του στοχασμού που πηγάζοντας από την άβυσσο της θεϊκής ξαστεριάς προχωρεί στη συναρπαγή της φυσικής θύελλας, για να εκτεθεί τελικά στο έλεος της ανθρώπινης θεομηνίας:

φυγάς θεόθεν και αλήτης, νείκεϊ μαινομένω πίσυνος.

Ποιος είναι αυτός ο αλήτης της γλώσσας του Εμπεδοκλή; Αξίζει να προσέξουμε πρώτα πρώτα ότι τη λέξη αλήτης είκοσι πέντε αιώνες συνεχείς η ελληνική λαλιά την κράτησε στον αφρό της ζωής.

Άλλοτε βρήκα αφορμή να μιλήσω για την αλητεία του Οδυσσέα. Και αλλού πάλι για την αλητεία του Οιδίποδα. Την αλητεία του Πλάτωνα, του μισότρελου και του ερημητικού όπως τον λέει, την περιγράφει ο Σεστώβ σε κάποιο σημείο που παραλληλίζει το Υπόγειο του Ντοστογιέβσκι με το σπήλαιο του εβδόμου βιβλίου της Πολιτείας.

Όμοια αλήτικη, σκεπασμένη με την πορφύρα της μοίρας, είναι η πομπή που φέρνει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο από το Μυστρά στην Πόλη.

Και τον κύκλο που άνοιξε τούτο το τραγικό οικόσημο του βασιλιά τον κλείνει το ίδιο τραγικό οικόσημο του αλήτη. Ο Καραϊσκάκης, που πατά μια κορυφή της ελληνικής επανάστασης, είναι ο αλήτης που τον γέννησε, ανάμεσα στα περιστέρια του πόθου, μια Κρυμμένη μονή, και τον έθαψε, με μοιρολογίτρες τις πέρδικες η μονή της Φανερωμένης.

Με τον ίδιο τρόπο τη μοίρα του αλήτη περιγράφει ο Καβάφης στο πρόσωπο εκείνου του ρακένδυτου επίγονου των Πτολεμαίων, που διακονεύει λίγα βασιλικά ψίχαλα στη σύγκλητο της Ρώμης.

Με τον Παπαδιαμάντη μάλιστα η προσέγγιση του ποιητή και του ποιήματος φτάνει στην ταύτιση. Τα μεθυσμένα βήματα που σβήνουν στο παγωμένο χιόνι μαζί με τη λαύρα του μπαρμ(π)α-Γιαννιού του Έρωντα είναι τα αλήτικα βήματα του ίδιου του κυρ – Αλέξανδρου!

Σε όλα τα παραδείγματα αυτά την κατάρα του πλάνητα, που τραβάει πάνω από τις εκρηκτικές παγίδες της μοίρας του και χάνεται μέσα στα ρήγματα της υπαρκτικής του προκατασκευής, την περιγράφει ο αλήτης του Εμπεδοκλή.

Μόνο που δεν πρέπει, για να καταλάβουμε σωστά το τίμιο νόημα αυτού του μάταιου δρόμου που περιμένει κάθε άνθρωπο, αν του μέλλεται στο τέλος να γίνει άνθρωπος, να μας διαφύγει εκείνο το θεόθεν. Η λέξη αυτή είναι η κλείδα που αποκρυπτογραφεί τον πίνακα του αλήτη.

Μέσα στην ανίσκια και αποψιλωμένη πεδιάδα που περπατάει ο άνθρωπος, από την κορφή του ουρανού κατεβαίνουν ως τα χώματα τα πλοκάμια ενός γιγάντιου λευκοκίτρινου χταποδιού και σφυρίζουνε γύρω του, χτυπώντας και δέρνοντας όπως οι ρίζες της αστραπής.

Έλεος, σε τούτο το μαστίγωμα της τυφλής οργής και της αναίτιας βούλησης, είναι η συναίσθηση του οδοιπόρου πως σε κάθε βήμα που έκαμε κατάφερε πάλι να ξεφύγει τη μάστιγα της πλήξης.

Πλάστηκα, μας λέει στον ίδιο στίχο ο Εμπεδοκλής, για να ακολουθώ τη μανιακή κατάπληξη αυτής της θείας καταιγίδας.

Και εκείνος που μου την πέμπει, θα μας πει σ’ ένα άλλο απόσπασμα, δεν το κάνει για να με τιμωρήσει από μοχθηρία και κάκητα. Αλλά μου στέλνει τα απόνερα και την άχνα της ίδιας τρικυμίας, που με τάξη και δίχως ανάπαυλα απειλεί να συντρίψει τα δικά του μέλη, και να τον καταλύσει. Και του θεού τα κόκκαλα τσακίζονται και τρίζουν:

Πάντα γαρ εξείης πελεμίζετο γυία θεοίο.

Κάπως έτσι είδε ο Εμπεδοκλής τη σύμπληξη του μηδενός και του είναι.

Να ξεκινά από τον αφαλό του σύμπαντος, να συλλαβαίνει γενετήσια και να κυοφορεί το μυστήριο του λόγου της μέσα στη ραχοκοκαλιά του ίδιου του όντος, και να αφήνεται από κει να ξεχυθεί στα άπειρα των κοσμικών εκτάσεων, εμπλέκοντας και τον ίδιο τον άνθρωπο στην τυφωνική διαδικασία.

Είναι φανερό ότι το άγαλμα του θεήλατου αλήτη, έτσι όπως το λάξεψε, δεν θα το ‘χε ποτέ κατορθώσει ο Εμπεδοκλής, αν του ‘λειπε η στόχαση και η θεωρητική σκευή του μεγάλου πλάστη.»

Λιαντίνης, Homo Educandus (81 - 83 )