ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ

Πάει τόσος καιρός που επιβλήθηκε η μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες που ο καθένας θα νομίζει πως έληξε αυτό το ζήτημα. Πως εφαρμόζεται δηλαδή η σχετική διάταξη σύμφωνα με την οποία το θρήσκευμα ανήκει στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και επομένως δεν επιτρέπεται η αναγραφή του σε επίσημα έγγραφα που συνοδεύουν τον άνθρωπο στη ζωή του...

Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι ακριβώς. Και δεν είναι έτσι σε ένα πολύ ευαίσθητο τομέα, στα απολυτήρια που εκδίδονται για τους μαθητές που αποφοιτούν από την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Εκεί εξακολουθεί και αναγράφεται το Θρήσκευμα αν και εδώ και χρόνια έχουν γίνει καταγγελίες και έχει εκδώσει σχετική απόφαση η αρμόδια αρχή.

Παραθέτουμε τα εξής ντοκουμέντα που εντοπίσαμε στο διαδίκτυο:

Από το φόρουμ του Συλλόγου των εκπαιδευτικών Π.Ε. της Νέας Σμύρνης:

Παράθεση :

Τι ισχύει τελικά για την αναγραφή θρησκεύματος σε βιβλία του σχολείου και τίτλους προόδου και τίτλους σπουδών;

Στο σχολείο σήμερα μας είπαν ότι σύμφωνα με προφορική οδηγία του προϊσταμένου, θα πρέπει να το γράψουμε...

Έχω ενημερώσει και προφορικά το σύλλογο... και μια και αναφέρθηκε το θέμα του συνήγορου του πολίτη, παραθέτω το παρακάτω που βρήκα στο ίντερνετ:

http://tosyntagma.ant-sakkoulas.gr/praxeis/item.php?id=743

ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΊΝΑΙ ΤΟΥ 2002... ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΤΙ ΕΧΕΙ ΑΛΛΑΞΕΙ ΑΠΟ ΤΟΤΕ... ΤΟ ΠΑΡΑΘΕΤΩ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΜΗΠΩΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΓΑΛΟΥΜΕ ΑΚΡΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ...

Παράθεση :

Επιστολή προς τη Διεύθυνση Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων
[Αρ. πρωτ.: 607.02.2.1 (7.3.2002)]

[Θρησκευτική ελευθερία]


Βοηθός ΣτΠ: Γ. Καμίνης
Χειριστής: Μ. Τσαπόγας, Ειδ. Επιστήμων


ΤΕΥΧΟΣ 5/2002


Ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του σύμφωνα με τα άρθρα 3 & 4 ν. 2477/97, εξετάζει την από 20.2.2002 αναφορά (αρ. πρωτ. 3607) της κ. Β. Δ.

Η κ. Δ. και ο σύζυγός της ζήτησαν την απαλλαγή του γιού τους, μαθητή στο Ε΄ Λύκειο Π., από το μάθημα των θρησκευτικών. Η διεύθυνση του σχολείου, επικαλούμενη την υπ' αρ. Γ2/8904/29.11.95 εγκύκλιο του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, πληροφόρησε τους γονείς ότι
- ως προϋπόθεση της απαλλαγής τίθεται η κατάθεση γραπτής δήλωσής τους «ότι ο μαθητής είναι άθρησκος ή ετερόδοξος ή ετερόθρησκος», καθώς και ότι
- επιπρόσθετη συνέπεια της δήλωσης αυτής θα είναι, πλην της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών, η αναγραφή της δηλωθείσης ιδιότητας («άθρησκος» ή «ετερόδοξος» ή «ετερόθρησκος») στο οικείο πεδίο του απολυτηρίου του.

1. Ως προς το ζήτημα των προϋποθέσεων απαλλαγής, η σαφήνεια της εγκυκλίου δεν φαίνεται, κατ' αρχήν, να καταλείπει στη διεύθυνση του σχολείου περιθώρια διακριτικής ευχέρειας. Τίθεται, ωστόσο, ζήτημα αρμονίας αυτής καθ' εαυτήν της εγκυκλίου προς το γενικό πλαίσιο προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας, όπως αυτό τίθεται από το Σύνταγμα (άρθρο 13 παρ. 1), την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρο 9) και σειρά διεθνών συνθηκών. Το γενικό αυτό πλαίσιο επιβάλλει την απαλλαγή των ετεροθρήσκων μαθητών από την παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών (εφ' όσον θεωρηθεί δεδομένος και σύμφωνος προς το Σύνταγμα ο «κατηχητικός» και συνεπώς μονόπλευρος χαρακτήρας του μαθήματος αυτού), χωρίς η απαλλαγή αυτή να συνοδεύεται από οιαδήποτε έμμεση κύρωση ή επαχθή προϋπόθεση. Ως επαχθής προϋπόθεση θα μπορούσε να εκληφθεί ακόμη και η απαίτηση αποκάλυψης των πραγματικών θρησκευτικών πεποιθήσεων του μαθητή. Η ανωτέρω εγκύκλιος, αν και δεν φθάνει μέχρι του σημείου ν' απαιτήσει την αποκάλυψη αυτού καθ' εαυτό του ακολουθουμένου δόγματος ή θρησκεύματος, απαιτεί, πάντως, ρητή επιλογή μεταξύ τριών ιδιοτήτων («άθρησκος» ή «ετερόδοξος» ή «ετερόθρησκος»), οι οποίες δεν είναι κενές περιεχομένου και δεν ταυτίζονται προς την ιδιότητα του «μη ορθοδόξου», αλλ' αντιθέτως ενέχουν μερική αποκάλυψη θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ενδεχόμενη ελαφρά τροποποίηση της εγκυκλίου, ούτως ώστε το σχολείο ν' αρκείται σε δήλωση των γονέων ότι ο μαθητής δεν είναι ορθόδοξος (χωρίς, δηλαδή, ν' απαιτείται ρητή επιλογή μεταξύ των τριών εναλλακτικών ιδιοτήτων τις οποίες μνημονεύει η ισχύουσα εγκύκλιος), θα είχε, ομοίως, ως αποτέλεσμα την υποχρέωση αποκάλυψης πεποιθήσεων, έστω και αρνητικής, και συνεπώς δεν θα θεράπευε το εντοπιζόμενο πρόβλημα.

Τίθεται, συνεπώς, το ερώτημα, μήπως το σχολείο θα μπορούσε ν' αρκείται σε δήλωση των γονέων, ότι απλώς επιθυμούν την απαλλαγή του μαθητή από το μάθημα των θρησκευτικών. Το ενδεχόμενο αυτό θα μπορούσε, εκ πρώτης όψεως, να προσκρούσει στην ένσταση, ότι δικαίωμα απαλλαγής έχουν μόνον οι μη ορθόδοξοι, οπότε θα ήταν αμφίβολη η νομιμότητα μιας ρύθμισης που θα επιχειρούσε να διευρύνει τον κύκλο των δικαιούχων, επεκτείνοντας το δικαίωμα και σε όσους ορθοδόξους επιθυμούν απλώς να μην διδάσκονται θρησκευτικά. Η απάντηση στην ένσταση αυτή έχει ως εξής: Το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος («Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική... αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης») δημιουργεί υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει θρησκευτική εκπαίδευση, όχι όμως και υποχρέωση των πολιτών να την δέχονται. Συνεπώς, κατ' αρχήν, δικαίωμα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών θα έπρεπε ν' αναγνωρισθεί ακόμη και στους ορθοδόξους μαθητές. Αυτήν ακριβώς τη διέξοδο ακολούθησε, σε σχέση με το παρεμφερές ζήτημα του υποχρεωτικού εκκλησιασμού, και το (βραχύβιο) π.δ. 392/90 (άρθρο 5 παρ. 6: «... μαθητές που ανήκουν σε άλλο δόγμα ή θρήσκευμα, καθώς και εκείνοι των οποίων οι γονείς θα ζητήσουν γραπτώς την εξαίρεσή τους»), χωρίς να τεθεί ζήτημα συνταγματικότητας αυτού. ΄Αλλωστε, ενδεχόμενη εκ του Συντάγματος «υποχρέωση» των ορθοδόξων μαθητών να παρακολουθούν το μάθημα των θρησκευτικών θα ήταν νοητό να καταλαμβάνει μόνον όσους δηλώνουν ότι είναι ορθόδοξοι, και όχι τους σιωπούντες σχετικώς. Η συνταγματική κατοχύρωση επικρατούσης θρησκείας δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι η ιδιότητα του μαθητή ελληνικού σχολείου αποτελεί άνευ άλλου τινός τεκμήριο (έστω και μαχητό) θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ο συλλογισμός αυτός ουδόλως αμφισβητεί ή αναιρεί τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του μαθήματος των θρησκευτικών, παρά μόνον επιζητεί την απεξάρτηση του δικαιώματος απαλλαγής από την επαχθή προϋπόθεση της αποκάλυψης των θρησκευτικών πεποιθήσεων.

2. Επαχθή προϋπόθεση της απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών αποτελεί, επίσης, η αναγραφή της δηλωθείσης ιδιότητας («άθρησκος» ή «ετερόδοξος» ή «ετερόθρησκος») στο οικείο πεδίο του απολυτηρίου. Δεδομένης της σημασίας του απολυτηρίου λυκείου για την εκπαιδευτική και επαγγελματική σταδιοδρομία, η αναγραφή αυτή θα μπορούσε να επενεργήσει ως αντικίνητρο για την υποβολή αιτήσεως απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών. Θεωρούμε, πάντως, βέβαιον ότι μία (θετική ή αρνητική) δήλωση θρησκεύματος, κατατεθείσα κατά την αρχή του σχολικού έτους με σκοπό την απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών, δεν είναι δεσμευτική ως προς την αναγραφή της στο απολυτήριο, δεδομένου ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή (ακόμη και την ημέρα αποφοιτήσεως) ν' ανακληθεί ή να τροποποιηθεί, ούτως ώστε το οικείο πεδίο στο απολυτήριο να παραμείνει τελικώς κενό.
Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε χειρισθεί στο παρελθόν αναφορές πολιτών για το ζήτημα αυτό, πλην όμως, διαπιστώνοντας ότι απάλειψη του θρησκεύματος από το απολυτήριο λυκείου θα ήταν δυνατή μόνο διά της νομοθετικής οδού, δεν απευθύνθηκε στην υπηρεσία σας, αλλά συμπεριέλαβε τις σχετικές επισημάνσεις του στην «Ετήσια Έκθεσή» του (όπου διατυπώνονται, συγκεντρωμένες κατά αρμόδιο Υπουργείο, οι νομοθετικής φύσεως προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 5 ν. 2477/97) για το έτος 2000:

«Η δήλωση θρησκεύματος στο σχολείο και η σχετική καταγραφή στο ατομικό σχολικό δελτίο του μαθητή δεν είναι αντισυνταγματική, καθώς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου ο μαθητής να μπορέσει να ασκήσει το δικαίωμά του να επιλέξει εάν θα παρακολουθήσει το μάθημα των θρησκευτικών ή θα απαλλαγεί από την παρακολούθηση αυτή. Αντιθέτως, ζήτημα νομιμότητας τίθεται για την αναγραφή του θρησκεύματος στο απολυτήριο λυκείου, το οποίο ακολουθεί τον κάτοχό του και επιδεικνύεται καθ' όλη τη διάρκεια του βίου του. Το ζήτημα, βέβαια, μπορεί να τεθεί μόνο για τα μέλλοντα να εκδοθούν απολυτήρια, αφού τα ήδη εκδοθέντα αποδίδουν στατικά την πραγματική κατάσταση της ημερομηνίας εκδόσεώς τους και η αλλοίωσή τους απαγορεύεται - Η αναγραφή θρησκεύματος στο απολυτήριο λυκείου ή σε άλλα δημόσια έγγραφα, των οποίων η έκδοση είναι υποχρεωτική, δημιουργεί κινδύνους διακρίσεων με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, καθώς υποχρεώνει τους πολίτες να δηλώσουν το θρήσκευμά τους ή να προβούν σε δήλωση ότι δεν επιθυμούν την αναγραφή του. Η πρόβλεψη της αναγραφής παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα αποσιώπησης των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Προτείνεται η απάλειψη της αναγραφής θρησκεύματος στο απολυτήριο λυκείου προς κατοχύρωση της αρνητικής θρησκευτικής ελευθερίας των αποφοίτων και αποσόβηση αθέμιτων δυσμενών διακρίσεων σε βάρος θρησκευτικών μειονοτήτων».

Επί πλέον, ο Συνήγορος του Πολίτη (έγγραφο υπ' αρ. πρωτ. 5807.99.2.3 & 7652.00.2.2/31.7.2000) έχει παρακαλέσει την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα να διερευνήσει το ζήτημα, κατά πόσον η αναγραφή θρησκεύματος στα απολυτήρια λυκείου είναι συμβατή με τον ν. 2472/97. Επί του εγγράφου εκείνου, καθώς επίσης και επί των εισηγήσεων της «Ετήσιας Έκθεσης», δεν έχει υπάρξει συνέχεια.

Εν όψει του άρθρου 4 παρ. 5 ν. 2477/97, σας παρακαλώ να ενημερώσετε τον Συνήγορο του Πολίτη, το συντομότερο δυνατό, για τις απόψεις, προθέσεις και ενέργειες του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων επί των θεμάτων που θίγονται στο παρόν έγγραφο, ειδικότερα δε:

- Πρώτον, σχετικά με το αν, προκειμένου ν' απαλλαγεί ένας μαθητής από το μάθημα των θρησκευτικών, ορθώς απαιτείται γραπτή δήλωση των γονέων του «ότι ο μαθητής είναι άθρησκος ή ετερόδοξος ή ετερόθρησκος», ή αν θα έπρεπε (κατόπιν σχετικής τροποποιητικής εγκυκλίου) ν' αρκεί δήλωσή τους ότι απλώς «επιθυμούν την απαλλαγή του μαθητή από το μάθημα των θρησκευτικών».
- Δεύτερον, σχετικά με ενδεχόμενη υπηρεσιακή προεργασία σχεδίων κανονιστικού περιεχομένου περί απαλείψεως της αναγραφής θρησκεύματος από το απολυτήριο λυκείου.

Από τον ίδιο ιστοχώρο παραθέτουμε και το κάτωθι:

Παράθεση :

Το παραπάνω αφορά τα απολυτήρια Λυκείου... βρήκα ακόμη και το παρακάτω που αφορά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, κι αυτό όμως είναι έγγραφο του 2002:


http://tosyntagma.ant-sakkoulas.gr/praxeis/item.php?id=688

Παράθεση :

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Απόφαση 77Α/2002
(αρ. πρωτ. 1143Α/25-6-02)
(αναγραφή του θρησκεύματος στα απολυτήρια)

[ΤΕΥΧΟΣ 4/2002]


Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, συνήλθε μετά από πρόσκληση του Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση την Δευτέρα 4 Μαρτίου 2002 και ώρα 10.00 π.μ. και την Δευτέρα 17 Ιουνίου 2002 και ώρα 12:00 μεσημβρινή στο κατάστημά της στην οδό Ομήρου 8, 6ος όροφος αποτελούμενη από τον κ. Κ. Δαφέρμο, Πρόεδρο, και τους κ.κ. Σ. Λύτρα, Ν. Αλιβιζάτο, Ε. Κιουντούζη, Α. Παπαχρίστου και Β. Παπαπετρόπουλο, μέλη, προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Εισηγητής επί του θέματος είχε ορισθεί μετά από εντολή Προέδρου ο καθηγητής κ. Ν. Αλιβιζάτος, παρούσα χωρίς δικαίωμα ψήφου ήταν και η κ. Κ. Καρβέλη ως γραμματέας. Κατά την πρώτη από τις ως άνω συνεδριάσεις (4/03/2002) παρίστατο και ο Περικλής Πάγκαλος, τακτικό μέλος της Αρχής, ο οποίος απεβίωσε στις 25/05/2002.

Με τις από .................... ........... και ............ αιτήσεις τους προς την Αρχή, οι ............ ............... και ........... αντιστοίχως έθεσαν αφ' ενός μεν το ζήτημα της μη αναγραφής του θρησκεύματος των μαθητών της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης στο απολυτήριο δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, και αφ' ετέρου, το ζήτημα του τρόπου απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών των μαθητών που οι γονείς τους δεν επιθυμούν να το παρακολουθήσουν, ούτε να εξετασθούν σε αυτό. Εκ μέρους του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, προς τον οποίο ο Πρόεδρος είχε αποστείλει σχετική πρόσκληση, προσήλθε κατά την συνεδρίαση της 4/03/2002 και απάντησε σε ερωτήσεις των μελών της Αρχής ο .............. δικηγόρος δ.ν., ειδικός σύμβουλοςς του Υπουργού. Ο κ. Ν. Αλιβιζάτος ανέπτυξε προφορικά και συμπλήρωσε την από 12/03/2001 εισήγησή του.

Η αρχή σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο

1. Η ισχύουσα εκπαιδευτική νομοθεσία, έτσι όπως εφαρμόζεται από τις οικείες αρχές, προβλέπει την υποχρεωτική καταχώριση του θρησκεύματος στους απολυτήριους τίτλους που χορηγούν τα σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης (δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια βλ. άρθρο 10 § 2 π.δ. 104/1979 (Α΄ 23), άρθρο 6 περ. Α΄ π.δ. 201/1998 (Α΄ 161), απόφαση 43275/29-04-1977 του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 233.1/20/57615/22.5-5.6.1978 (Β΄ 515) του αυτού Υπουργού, και την εγκύκλιο Γ2/5821/31-10-2001 του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων).

2. Εξάλλου, για την απαλλαγή των μαθητών τόσο από την διδασκαλία όσο και από την εξέταση στο μάθημα των θρησκευτικών, η ισχύουσα ερμηνευτική εγκύκλιος προβλέπει ότι οι γονείς, θα πρέπει να καταθέσουν κοινή δήλωση στο σχολείο, «από την οποία να προκύπτει ότι ο μαθητής είναι άθρησκος, ή ετερόδοξος, ή ετερόθρησκος» (ΥΠΕΠΘ-Γ2/8904/ 29-11-1995). Ειδικά για τους μαθητές - Μάρτυρες του Ιεχωβά, άλλη ερμηνευτική εγκύκλιος ορίζει ότι τόσο οι ίδιοι όσο και τα παιδιά τους ακολουθούν το εν λόγω δόγμα (ΥΠΕΠΘ - Γ1/1/2-1-1990).

3. Σύμφωνα με το άρθρο 2 περ. α΄ και β΄ ν. 2472/1997 (Α΄ 50), το θρήσκευμα αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα και μάλιστα ευαίσθητο. Ως εκ τούτου, η καταχώρισή του σε αρχείο και η εν γένει επεξεργασία του υπόκεινται στις ρυθμίσεις του εν λόγω νόμου και εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Αρχής. Ως νεότερος νόμος εξάλλου, ο οποίος εισάγει στην ελληνική έννομη τάξη ρυθμίσεις του διεθνούς και του κοινοτικού δικαίου, ο ν. 2472/1997 επιβάλλει την σύμφωνη προς αυτό ερμηνεία και εφαρμογή των παλαιότερων ρυθμίσεων για την συλλογή και επεξεργασία στοιχείων, τα οποία εμπίπτουν πλέον στο προστατευτικό καθεστώς που ο νόμος καθιερώνει (απόφαση 510/17/15-05-200 της Αρχής, ΣτΕ (Ολομ.) 2879-2886/2001).

4. Το άρθρο 4 §1 ν. 2472/1997 εξαγγέλλει τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, είτε το υποκείμενο των δεδομένων έχει δώσει προς τούτο την συγκατάθεσή του είτε όχι. Σύμφωνα με την θεμελιώδη αρχή της νομιμότητας, ο σκοπός της επεξεργασίας θα πρέπει να είναι νόμιμος και τα δεδομένα που συλλέγονται θα πρέπει να υφίστανται θεμιτή και νόμιμη επεξεργασία ενόψει του σκοπού αυτού (άρθρο 4 §1 α΄ ν. 2472/1997). Εξάλλου, σύμφωνα με την θεμελιώδη αρχή της αναγκαιότητας, για να τύχουν νόμιμης επεξεργασίας, θα πρέπει τα δεδομένα να είναι συναφή, πρόσφορα και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται για τον σκοπό που επιδιώκεται (άρθρο 1 β΄ ν. 2472/1997).

5. Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τις σχετικές ρυθμίσεις, το θρήσκευμα στα σχολεία καταχωρίζεται, μεταξύ άλλων, α) στους απολυτήριους τίτλους των μαθητών της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης, και β) στο αρχείο που περιλαμβάνει τις δηλώσεις των γονέων και κηδεμόνων των μαθητών οι οποίοι, με βάση την προαναφερθείσα δήλωση, απαλλάσσονται από το μάθημα των θρησκευτικών.

Ειδικότερα:

α) Η αναγραφή του θρησκεύματος στους απολυτήριους τίτλους των μαθητών στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης προσβάλλει την αρχή της αναγκαιότητας. Διότι σκοπός της σχετικής επεξεργασίας είναι αποκλειστικά και μόνον η επίσημη βεβαίωση ότι ο κάτοχος του απολυτηρίου περάτωσε επιτυχώς τον αντίστοιχο εκπαιδευτικό κύκλο, επιτυγχάνοντας την σημειούμενη επίδοση (βαθμό) σε καθένα από τα μαθήματα του υποχρεωτικού προγράμματος διδασκαλίας. Ενόψει του σκοπού αυτού, η αναγραφή του θρησκεύματος του μαθητή σε ξεχωριστό πεδίο επί του τίτλου - αλλά και η καταχώρισή του στο αντίστοιχο αρχείο που τηρεί το σχολείο (αρχείο τίτλων) - υπερβαίνει τον σκοπό της επεξεργασίας και, ως εκ τούτου, δεν είναι νόμιμη. Γιατί το θρήσκευμα δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την επίδοση του μαθητή, ούτε με την διαγωγή του, που και αυτή βεβαιώνεται στον τίτλο. Πολύ περισσότερο που, στον τίτλο του απολυτηρίου σημειώνεται ο βαθμός που πήρε ο μαθητής στο μάθημα των θρησκευτικών (εάν το παρακολούθησε και εξετάσθηκε σε αυτό) και που, ο απολυτήριος τίτλος χρησιμοποιείται από τον κάτοχό του ως τυπικό προσόν για ποικίλες χρήσεις εκτός σχολείου (π.χ. για συμμετοχή σε εξετάσεις και διαγωνισμούς, και για εξεύρεση εργασίας). Στην τελευταία αυτή περίπτωση, η αναγραφή του θρησκεύματος στο απολυτήριο - όπως άλλωστε και η μη συμπλήρωση του σχετικού πεδίου εάν υπάρχει - θα μπορούσε επιπλέον να εκθέσει τον κάτοχο του απολυτηρίου σε διακρίσεις με βάση τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, ενδεχόμενο το οποίο, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 13 του Συντάγματος, η έννομη τάξη καλείται πάση θυσία να αποτρέψει. Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα ανωτέρω είναι ότι τόσο ως προαιρετική, όσο και πολύ περισσότερο ως υποχρεωτική, η αναγραφή του θρησκεύματος στους απολυτήριους τίτλους σπουδών δεν είναι νόμιμη, διότι αντιβαίνει προς την θεμελιώδη αρχή της αναγκαιότητας της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 4 § 1 β΄ ν. 2472/1997). Το σχετικό πεδίο (ένδειξη) θα πρέπει συνεπώς να διαγραφεί.

β) Το αυτό συμβαίνει και με την υποχρεωτική δήλωση του θρησκεύματος που προβλέπεται ως αναγκαία προϋπόθεση για την απαλλαγή μαθητή από τα θρησκευτικά. Διότι τούτο, αφενός μεν θα αντέβαινε προς την αρνητική θρησκευτική ελευθερία τόσο των ενδιαφερόμενων μαθητών όσο και των γονέων και κηδεμόνων τους, αφετέρου θα προσέκρουσε προς το ειδικότερο δικαίωμα των γονέων «όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσιν [των παιδιών τους], συμφώνως προς τας ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις» (άρθρο 2 Πρώτου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ). Πράγματι, όμως παγίως ερμηνεύεται από τα δικαιοδοτικά όργανα του Στρασβούργου, το δικαίωμα αυτό αναφέρεται και στις γενικότερες κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις τις οποίες, πέραν των αμιγώς θρησκευτικών, οι γονείς ενδεχομένως ακολουθούν και, βάσει των οποίων, επιθυμούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους. Δεν είναι συνεπώς απαραίτητο να είναι άθεοι, ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι, για να ζητήσουν την απαλλαγή των παιδιών τους από το μάθημα των θρησκευτικών.

Σημειώνεται εδώ:

1. Ότι με βάση την συλλογιστική αυτή η παρακολούθηση ή μη του μαθήματος των θρησκευτικών και η αναγραφή του σχετικού βαθμού στον τίτλο δεν υποδηλώνει απαραίτητα το θρήσκευμα του κατόχου, αφού και ο άθεος ή ο αλλόθρησκος που επιθυμεί, μπορεί να παρακολουθήσει το μάθημα των θρησκευτικών, αν δεν προβεί σε σχετική δήλωση και

2. Ότι η διοίκηση (ο υπεύθυνος επεξεργασίας διευθυντής του σχολείου) δικαιούται να ελέγχει τη σοβαρότητα των σχετικών δηλώσεων.

Για τους λόγους αυτούς

Σύμφωνα με τα άρθρα 19 §1 γ΄ και 21 § 1 ν. 2472/1997,


Η αρχή

Απευθύνει σύσταση, προειδοποιεί και καλεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, μέσα σε εύλογο χρόνο - και πάντως όχι περισσότερο απ' όσο είναι αναγκαίος για την τροποποίηση των σχετικών ρυθμίσεων και την προσαρμογή των σχετικών πρακτικών - να συμμορφωθεί προς το περιεχόμενο της παρούσας απόφασης και, ειδικότερα:

1. Να μεριμνήσει για την άμεση τροποποίηση των σχετικών ρυθμίσεων και να λάβει και κάθε άλλο αναγκαίο μέτρο προκειμένου να μην αναγράφεται, ούτε να επιτρέπεται η αναγραφή του θρησκεύματος στους απολυτήριους τίτλους σπουδών δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης.

2. Να εκδώσει κάθε αναγκαία οδηγία προς τις οικείες εκπαιδευτικές αρχές και τους διευθυντές των σχολείων ώστε, εφεξής, από τους γονείς ή κηδεμόνες που επιθυμούν τα παιδιά τους να απαλλαγούν από το μάθημα των θρησκευτικών να μην ζητείται να δηλώνουν, αν είναι άθρησκοι, ετερόδοξοι, αλλά να ασκούν το δικαίωμά τους αυτό, κατ' επίκληση των πεποιθήσεών τους και χωρίς να προβαίνουν σε καμία περαιτέρω διευκρίνιση.

Τα έγγραφα αυτά είναι του 2002. Έξι ολόκληρα χρόνια έχουν παρέλθει από τότε. Όμως το θέμα του Θρησκεύματος στα Απολυτήρια δεν έχει ακόμη βρει λύση.

Παραθέτουμε χαρακτηριστικά και το παρακάτω:

Παράθεση :

Παρά τις θέσεις που εξέφρασε το 2002 η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, φαίνεται πως λύση δε δόθηκε...

http://dide.xan.sch.gr/newsite/noms-s.php?id=2175

Παράθεση:

Γ2/131757/22-11-2004 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Εγκύκλιος Γ2/131757/22-11-2004 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Στοιχεία σύνταξης στους τίτλους σπουδών Απαντώντας στα υπ. αριθ. πρωτ. 4658/10-11-2004 ερωτήματα σας, σχετικά με τα απαραίτητα στοιχεία σύνταξης στους τίτλους σπουδών, σας πληροφορούμε τα ακόλουθα. ............... 2. Σε ότι αφορά την αναγραφή του Θρησκεύματος στη σύνταξη του τίτλου απόλυσης, σας πληροφορούμε ότι, σύμφωνα με την Γ2/61723/13-6-2002, ο χαρακτηρισμός Χ.Ο. αναγράφεται, εκτός αν έχει κατατεθεί υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/86, στην οποία αναφέρεται το αντίθετο. 3. Τέλος, σε ότι αφορά την πρωινή προσευχή, σύμφωνα με την Φ. 200.21 /16 / 139240 /26-11-77, την οποία σας επισυνάπτουμε, η καθημερινή κοινή προσευχή γίνεται με την απαιτούμενη ευλάβεια κάθε ημέρα πριν από την έναρξη των μαθημάτων σε κοινή συγκέντρωση μαθητών και διδακτικού προσωπικού στο προαύλιο του σχολείου.

Προφανώς αυτό το στοιχείο ή μάλλον την εγκύκλιο θα είχε υπόψη του και ο Προϊστάμενος και έδωσε αυτή την απάντηση...

Εμείς τι κάνουμε τώρα; Προφανώς ότι μας διατάξουν οι προϊστάμενοί μας;;; Είναι όμως νόμιμη η αναγραφή ή παράνομη;;;

Η απάντηση που δόθηκε από μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Νέας Σμύρνης ήταν η εξής:

Παράθεση :

Η ΔΙΚΙΑ ΜΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ:
Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΥΤΗ ΕΧΕΙ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΘΕΙ ΣΤΟ ΥΠΕΠΘ ΑΛΛΑ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΚΑΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ
Ο "ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ" ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΝΕΟ ΔΙΑΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΕΠΘ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΤΕΙ.
ΑΥΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Τι να πούμε; Ας ελπίσουμε σύντομα να δοθεί λύση μετά και το νέο διάβημα...