ΟΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ

- Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: Εσείς που είστε καθηγητής φιλοσοφίας και πιο φιλόσοφος απ' όλους μας εδώ πέρα, ποια κατά την άποψή σας είναι η ατραπός, με δυο λόγια, η οποία θα οδηγήσει τον άνθρωπο στην αθανασία με την καλή έννοια, διότι στην αθανασία οδηγείσαι και με κακά πράγματα, στην αθανασία οδηγείσαι και με την αρετή. Ποια κατά την άποψή σας είναι η οδός που θα ακολουθήσει, και ποιες είναι οι βασικές αρχές;

Αυτό, τίμιε αναγνώστη, είναι ένα από τα ερωτήματα που δέχθηκε ο Δημήτρης Λιαντίνης κατά τη διάρκεια της διάλεξής του με τίτλο η Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου:

https://educandus.forumgreek.com/html-h1.htm

Μην άδικα το ζητήσεις στο βίντεο και στο κείμενο που εκεί θα βρεις, την απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του Λιαντίνη και των ερωτήσεων που ακολούθησαν. Δεν περιλαμβάνεται. Και δε γνωρίζουμε το γιατί.

Ξέρουμε μόνο πως όταν η κ. Λιαντίνη μας απέστειλε το δακτυλογραφημένο κείμενο της απομαγνητοφώνησης, που ο Λιαντίνης είχε στο αρχείο του, με έκπληξη είδαμε ότι το κείμενο αυτό συνεχιζόταν και μετά το σημείο που το βίντεο τελείωνε...

Ρωτήσαμε την κ. Λιαντίνη. Εξεπλάγη και εκείνη. Έτσι η απορία έμεινε άλυτη.

Απορία που γίνεται μεγαλύτερη βλέποντας πόσο ωραία πράγματα ειπώθηκαν και μετά τους τίτλους του τέλους του βίντεο... Απόδειξη και το ερώτημα που εδώ δημοσιεύσαμε. Και που ως ερώτημα θα το αφήσουμε προς το παρόν. Είναι κι αυτό χρήσιμο. Να ακούμε πρώτα το ερώτημα και να μας δίνεται χρόνος να το σκεφθούμε.

Τι άραγε απάντησε ο Λιαντίνης;

Ποια οδό αθανασίας πρότεινε;

Ατραπό, όπως προείπε εκείνος που υπέβαλε την ερώτηση, ή κάποια λεωφόρο;

Εδώ:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t686.htm

θα βρείτε και τις άλλες ερωτήσεις (αυτές που περιλαμβάνονται στο βίντεο) για να θυμηθείτε όσα άλλα σχετικά είχε αναφέρει στους ακροατές του για την αθανασία. Φυσικά γνωρίζετε όλοι ότι η αθανασία κατά Λιαντίνη ουδεμία σχέση έχει με ζωή μετά θάνατο. Και μόνο ως ενδοκοσμική αθανασία νοείται.

Το ερώτημα που υποβάλαμε έχει και την άλλη του πλευρά. Εκείνη που προέρχεται από το ανελέητο πόλεμο του διαδικτύου. Των αντι - Γοργόνων. Που το μόνο που τους απασχολεί είναι τι πιστεύουμε για το Λιαντίνη:

- Πέθανε ο φιλόσοφος Λιαντίνης;

Στην άλλη Γοργόνα, την αδερφή του Μέγα Αλέξανδου, η σωστή απάντηση ήταν:

- Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει...

Αλλιώς η Γοργόνα έδινε μια οργισμένη καμτσικιά στο πέλαγο με την ψαρίσια ουρά της, και η φοβερή δίνη κατάπινε και το ναύτη και το καράβι του.

Εδώ; Στους αντι - γοργόνους;

Τι απαντάνε για τον αντι - Αλέξανδρο;

Ακούστε λοιπόν πρώτα το παραμύθι του, και μετά αποφασίζουμε:

Τίτλος: Όλος ο Φρόυντ με τη libido και το Todestrieb. Και όλος ο Ηράκλειτος με τον πόλεμο, τον πατέρα και βασιλιά των πλασμάτων.

Παράθεση :

Πολύ έμορφα, και πολύ απλά ο λαός μας τον έκλεισε σ' ένα τραγούδι του τον ιανό έρωτα και πόλεμο πατέρα. Όλοι κι όλοι ίαμβοι εφτά δωδεκασύλλαβοι:

Αντά ήμαν παλικάρι δώδεκα χρονώ
στα σίδερα πατούσα κι έβγαζαν νερό,
στα μάρμαρα πατούσα και κουρνιάχτιζαν.
Γιανίτσαρο με πήραν πέρα στη Φραγκιά
να μάθω το δοξάριν και τον πόλεμον,
μόν' μάθα την αγάπην την παντέρημη.

Οχτώ χρόνους εμάθαινε την αγάπη το παλικάρι την έρημη. Οχτώ χρόνους τό 'λειωνε στο κρεβάτι η φάγουσα. Πού 'ταν γραμματιζούμενο. Και διωματάρικο, και λιγνό. Έν' αψηλό κυπαρισσάκι.

Και το μάργωνε η πύρα της αγάπης και το κρύωνε. Κι όλο συχνοπαρακάλειε μάνα κι αδερφή. - Ανάψτε στο τζάκι τη φωτιά να ζεσταθούν τα χέρια μου, λέω.

Και οι, που δεν ήξεραν, μάνα κι αδερφή δεν άναβαν έτσι τη φωτιά. Μόνε τού 'φεραν και χίλιους δυο γιατρούς. Για να γειάνει από τη βασιλική αρρώστεια.

Κι απάνου στους οχτώ χρόνους εκλείστηκε ο κύκλος. Έγειανε ο λεβέντης. Έδεσε με το δικό του σπαθί το γόρδιο δεσμό στον κύκλο του. Έτσι, που κανείς να μη μποορεί να τον λύσει. Έγινε ένας μικρός αντί - Αλέξανδρος. Και πια η φυλλάδα τραγουδεί την ιστορία του ολάκερη. Ακόμη δέκα ενδεκασύλλαβοι τροχαίοι. Όλοι κι όλοι.

Ένα παλικάρι είκοσι χρονώ
τ' άρματα του δώσαν για τον πόλεμο.
Πόλεμο δε βρήκε πίσω γύρισε,
μεσ' στη μέση το δρόμο κάπου δίψασε.
Έσκυψε να πιει νερό στο Γκιουλ Μπαξέ,
σφαίρα τονε βρήκε και τον λάβωσε.
-Σύρε πες στη μάνα μ' τη μπαμπόγρια
και στην αδερφή μου την καλογριά
θέλει ας βάλει μαύρα, θέλει ας παντρευτεί.
Μένα με σκοτώσανε στο Γκιουλ Μπαξέ.

Φυσικά θα αναγνωρίσατε το απόσπασμα. Είναι το ξεκίνημα του ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ της Γκέμμας. Που κακώς ίσως του λείπουν οι οκτώ πρώτοι στίχοι... με τα τρανώματα της γλώσσης και τα μήδεα λαχνήεντα. Μα θα μας χάλαγαν του παραμυθιού την ατμόσφαιρα. Και πριν καν κλοτσήσουμε την ανέμη θα είχαμε κιόλας φτάσει στο έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!

Μα πες μου τώρα, τίμιε αναγνώστη μου. Και μην ξεχνώντας πως διάβασες από το κύκνειο άσμα του Λιαντίνη τα παραπάνω λόγια. Είναι αυτό κείμενο φιλοσοφίας; Πρόσεχε, δε σε ρωτώ αν περιέχει, που σίγουρα περιέχει, φιλοσοφικό στοχασμό. Μα αν αυτό το κείμενο θα το κατέτασσες ως κείμενο φιλοσοφίας;

Και όχι ως κείμενο ποιητικό που συνάμα φιλοσοφεί βαθύτατα. Όπως πάντα φιλοσοφεί η αληθινή ποίηση.

Πώς λοιπόν και από πού κι ως πού να απαντήσω στους αντι - Γοργόνους το ερώτημα που θέτουν; Αφού είναι λάθος διατυπωμένο το ίδιο το ερώτημα. Θέλεις να το ακούσεις στη σωστή του μορφή;

- Θα μας αφήσετε επιτέλους να δολοφονήσουμε τον ποιητή Λιαντίνη; Αρκετά μας βασάνισε ως τώρα! Με τους γρίφους του και τα αινίγματά του. Κι άλλο δεν αντέχουμε τις απορίες. Εδώ και τώρα να λήξει η παράσταση. Και ο ποιητής να εξέλθει της ορχήστρας.


Και λέω, τίμιε αναγνώστη, έτσι να κάνουμε. Όπως μας το ζητούν. Να τους αφήσουμε έξω από τη γιορτή. Τι δε αντέχουν τα αυτιά τους τους διθυράμβους και τους παιάνες που θα ακολουθήσουν...

Λέω να ακολουθήσουμε τον ποιητή. Στην οδό τη δική του.

Και ούτε βλέμμα πίσω.

Θέλουν ας βάλουν μαύρα, θέλουν ας παντρευτούν.

Εμείς, ας τοιμαζόμαστε για τη μεγάλη στράτα.

Την οδό της α - θανασίας του Δημήτρη Λιαντίνη.

Μήπως ξέχασες αυτό το θέμα;

Περιμένω μέρες τώρα να δω τη συνέχεια και όλο περί άλλων τυρβάζεις. Καινούρια μέθοδος είναι αυτή; Πετάς το ερώτημα και μας αφήνεις να φουσκώσουμε σαν το προζύμι για να μας βάλεις στο καμίνι της αλήθειας; Και πολύ φοβάμαι ότι λόγω των ημερών μας βλέπεις για προζύμια τσουρεκιών.

Πλην λέω πως βρίσκομαι σε αγωνία και περιμένω τάχιστα να έρθει το υπόλοιπο κείμενο!

Δεν το ξέχασα. Ίσα ίσα...

Μα είναι σίγουρα και αυτή μια μέθοδος. Όχι έτοιμη μασημένη τροφή...


Να σου πω την αλήθεια; Περίμενα πως θα γράψετε καμιά άποψη. Αλλά πού???

άειντε, μέρα που είναι σήμερα, ας δώκω και την απάντηση

αλλά με το δικό μου τρόπο

δε θα παραθέσω προς το παρόν το κείμενο από τη διάλεξη

μόνο την παρακάτω εικόνα:



Και θυμίζω ότι αφορά την οδό Αθανασίας κατά Λιαντίνη

Νομίζω ότι η εικόνα αυτή τα λέγει όλα.

Μόνο που σαν εικόνα δεν αποκρυσταλλώνει σε λόγο και σε περιγραφή συγκεκριμένη.

Μια εικόνα, λένε οι Κινέζοι, ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις.

Και είναι ο πλούτος που σκανδαλίζει μόνιμα του ανθρώπου την απληστία.

Στρέφεται στην εικόνα για να ρουφήξει με μια ματιά τις χίλιες λέξεις.

Και είναι και το άλλο. Που είπε ο Δημόκριτος.

ότι φυσικώς και αδιδάκτως το ζώον φεύγει με την
αλγηδόνα, διώκει δε την ηδονήν.

Θα αφήσω τώρα το λαό μας να κανοναρχήσει* τη δική του έντιμη στάση:

Τούτης η γης, Κυρά Γιώργαινα,
τούτης η γης που την πατούμε.

Τούτης η γης που την πατούμε,
όλοι μέσα θε να μπούμε.

Τούτη η γης, Κυρά Γιώργαινα,
τούτη η γης με τα λιθάρια.

Τούτη η γης με τα λιθάρια,
τρώει νιούς και παληκάρια.

Τούτη θα, Κυρά Γιώργαινα,
τούτη θα με φάει κι εμένα.

Τούτη θα με φάει κι εμένα,
γράψε αλοίμονο σε σένα.

Όταν και αν μπορέσουμε να ακούσουμε αυτό το τραγούδι, από την πρώτη και ως την τελευταία λέξη του, θα βρουν την αληθινή τους θέση και τα νεκράνθεμα και τα τροπαίολα*.

Στο μεταξύ οι καμπανιές της μεγάλης Παρασκευής θα επιβάλλουν πλήθουσα τη σιωπή.

Και ο έχων ώτα

θα γελάει, όταν τα πράγματα γίνουνται απότομα σοβαρά, και στο βουβό σχήμα του προσώπου θα γράφεται μια πολύ μακρυνή προσδοκία

και θα θλίβεται, όταν το γελοίο διατρέχοντας όλα τα στάδια της έκφρασής του θα φτάνει στο αδιέξοδο: να ντρέπεται δηλαδή τον ίδιο τον εαυτό του*


__________________________________

* Ιδές:

Δ. Λιαντίνη, Homo Educandus, 114 (καμπανιές της Μεγάλης Παρασκευής - ιδεώδες του εσθλού)

Δ. Λιαντίνη, Ο Νηφομανής, 81 (νεκράνθεμα και τροπαίολα)

Α. Παπαδιαμάντη, Λαμπριάτικος ψάλτης (κανοναρχώ) - «Ψάλτης δὲν θὰ γίνω, μόνε κανονάρχος.»

Επειδή δε βλέπω καμιά διάθεση για να δοθεί η απάντηση, η αληθινή και του Λιαντίνη εννοώ, θα παραπέμψω στην απάντηση που επιλέγω από το έργο του.

Γκέμμα, κάπου στο Εδώ Μεσολόγγι. Ύμνος στην Αθανασία.

Δεν έχω κοντά μου το βιβλίο, θα το βρείτε όμως εύκολα.

Είμαι περίεργη αν η τελική απάντηση είναι στο ίδιο μοτίβο...

Ωδή στην Αθανασία.

Αναδημοσιεύω από παλιότερη ανάρτηση:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1037.htm

ΔΑΝΑΗ έγραψε:

ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ

ΟΡΑΤΙΟΣ

Όρθωσα ένα μνημείο από το χαλκό μονιμότερο,
και από το βασιλικό ήθος των Πυραμίδων πιο ψηλό.



Ετούτο ούτε οι άγριες μπόρες ούτε ο βίαιος βοριάς
θα μπορέσουν να το σκορπίσουν. Ούτε οι αναρίθμητες
διαδοχές των ετών και η φυγή των αιώνων.
Δε θα πεθάνω ολόκληρος, κι ένα μεγάλο κομμάτι μου
θα ξεφύγει τον Άδη. Συνέχεια στο μέλλον
έπαινος θα με πλουταίνει καινούργιος, όσον καιρό
ο ιερέας θ' ανηφορίζει στο λόφο του Καπιτωλίνου Δία
με τη συνοδεία της αμίλητης Παρθένου.

____________
Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, κεφ. ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, σελ. 147

Ας υπάρχει εδώ και όταν γραφτεί η απάντηση, ο καθένας ας κρίνει αν λέγει ή αντιλέγει ο Λιαντίνης...

Αν και η Ωδή είναι του Οράτιου, ο Λιαντίνης απλά την παραθέτει στο κείμενο του βιβλίου του. Λέει βέβαια ότι ο Οράτιος όταν έγραφε αυτήν την Ωδή είχε στο νου του άντρες σαν τον Εμπεδοκλή.

Και λίγο παραπάνω λέει και το εξής καταπληκτικό:

Ειδικά ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος [...] τη δόξα που έλαβε εγνώριζε ότι την αφήνει σταθερή χάρη στο έργο που εδημιούργησε. Τις δεκατέσσερις Ολυμπιάδες που έζησε. Ο πολεμιστής. Και που το κρανίο του βρέθηκε με όλα τα δόντια του.

Και το οπισθόφυλλο της Γκέμμας για μια ακόμη φορά και για τη σύγκριση:

Η πυραμίδα...

Και οι 14 ολυμπιάδες...

Με μία όμως διαφορά. Ο κανονικός Εμπεδοκλής δεν έζησε 14 ολυμπιάδες, αλλά 15. Σύμφωνα τουλάχιστον με τη Βικιπαίδεια. (495 π. έως 435 π. )

Από τη Βικιπαίδεια και το λήμμα για τον Εμπεδοκλή, παραθέτω και το ακόλουθο, πάλι για τη σύγκριση:

Παράθεση :

Ο βίος του είναι γεμάτος με απόκρυφες ιστορίες και θαύματα που αγγίζουν τα όρια του μύθου. Στο πρόσωπο του οι Ακραγαντίνοι δεν έβλεπαν μόνο έναν μεγάλο φιλόσοφο αλλά και έναν άξιο πολιτικό, ιατρό, μάντη, μάγο και ποιητή. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς αναφέρει γι' αυτόν ότι εμφανιζόταν παντού και ασκούσε την περίφημη χάρη του, δραστήριος πολιτικός, τολμηρός φιλόσοφος, χρυσόστομος ρήτορας, μεγαλεπήβολος μηχανικός, πανεπίστημων ερευνητής, γιατρός, θεόσοφος, μάγος, κύριος όλων των ειδών του λόγου, ευρετής της ρητορικής, όπως τον αποκαλεί ο Αριστοτέλης, ραψωδός, υμνωδός, όπως ο ίδιος αποκαλεί τους ποιητές, ιερέας, προφήτης. Τονίζει ότι κατευνάζει και διεγείρει τους ανέμους, ότι θεραπεύει τις ασθένειες και τα γηρατειά, ότι επαναφέρει νεκρούς στη ζωή, και ότι όλοι τον τιμούν ως θεό. Κάθε φορά που μπαίνει στις πόλεις οι άνθρωποι τον περιστοιχίζουν και ζητούν τη βοήθειά του, του ζητούν να θεραπεύσει κάθε είδους ασθένεια και τον προκαλούν για προφητείες.


Η ζωή του υπήρξε αντικείμενο πολλών μυθοπλασιών και σύμφωνα με τις δοξασίες του περί μετενσάρκωσης, ήταν κι ο ίδιος, όπως δηλώνει, δαίμονας που έπεσε σε βαρύ αμάρτημα, ξέπεσε από τη θεϊκή φύση του και πέρασε διαδοχικά από σώμα ζώου, φυτού και ανθρώπου, περιπλανώμενος στο σύμπαν, προορισμένος όμως, αργά ή γρήγορα να ξαναπάρει την αρχική του φύση. [...]

Ο Εμπεδοκλής είναι το σύμβολο της ποιητικής μεγαλοφυΐας. Το άριστο κριτήριο της αξίας του Εμπεδοκλή είναι τα έργα του.

Κρατήστε ειδικά το τελευταίο...

Δεν το καταλαβαίνω όλο αυτό το "στριφογυριστό". Δε γίνεται έτσι καθαρά και δωρικά να μάθουμε τι απάντησε ο Λιαντίνης στην ερώτηση;;;

Η υπομονή κατά το Λιαντίνη ήταν μεγάλη αρετή.

"Περίμενε και θα δεις", συνήθιζε να λέγει.

Και στο δωρικό του αυτοβιογραφικό στη Γκέμμα μας άφησε το τρίπτυχο:

ΜΕΤΡΟ - ΤΑΞΗ - ΚΛΙΤΟΤΗΤΑ

Έτσι κι εγώ προσπαθώ να βαδίσω σε τούτο το θέμα.

Και στην αγωνία σου απαντώ με μία εικόνα:



Αναγνωρίζετε τι παριστάνει, ναι;

Ε, όταν δημοσιευτεί η συγκεκριμένη απάντηση του Λιαντίνη, δε νομίζω πως θα σας διαφωτίσει περισσότερο από την παράσταση αυτή, του Προμηθέα Δεσμώτη και την τιμωρία του για το μεγάλο δώρο στους ανθρώπους...

Δεν είναι επίσης χωρίς σημασία και η παράσταση του Άτλαντα... αδερφού του Προμηθέα κατά τη μυθολογία των ελλήνων... ιδιαίτερα αν σκεφθεί κανείς τη σημασία του ονόματος Άτλας (εκ του α και του τλάν = τα πάντα υπομένοντας).

Και από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη: HOMO EDUCANDUS, σελ. 9 - 11 (πρόλογος) παραθέτω τούτα:

Παράθεση :

Μέσα στο χώρο της Φιλοσοφίας της Αγωγής το βιβλίο τούτο μοιάζει αιρετικό. [...]

Η όλη μελέτη διαρθρώθηκε σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο, με το όνομα Η δραματική διάσταση της αγωγής, επισημαίνεται εισαγωγικά η συσσώρευση θυελλογόνων φορτίων και μαζών στη στρατόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα της Ιστορίας σε αναφορά με τη σύγχρονη παιδεία. [...]

Στο δεύτερο κεφάλαιο, με το όνομα Αγωγή και Φύση ή η αγωγής της ακμής, αποπειράθηκα να σχεδιάσω μιαν ορισμένη μορφή παιδείας που φαίνεται να στέκει στους αντίποδες του σημερινού σάπιου δείγματος.

Το τρίτο κεφάλαιο, με το όνομα Αγωγή και Άνθρωπος ή η αγωγή της κρίσης, με μια προβληματική που πρόκειται να κινηθεί ανάμεσα στην καταλυτική κριτική του Νίτσε και την επαναστατική ανόρθωση του Μαρξ, περιμένει να γραφτεί. Ως τότε το βιβλίο θα μένει ανολοκλήρωτο.

Να ζευτείς για να δουλέψεις στις ανάγκες των ανθρώπων σήμερα σαν δάσκαλος είναι μια δουλειά όμοια με τη δουλειά του κηπουρού, του ταχυδρόμου, του πρωτοσυναφιτζή, του μιναδόρου και όποιου άλλου. Διαφέρει μονάχα σε ένα: ότι ενώ εκείνοι, και στην περίπτωση που δεν ξέρουν τι κάνουν, έχουν κάποια δικαιολογία, ο δάσκαλος δεν ημπορεί να την έχει. Η ίδια η φύση της δουλειάς του του απαγορεύει την άγνοια. Η ευχετική πρόταση του Ντοστογιέβσκι,

κάλλιο δυστυχής αλλά να γνωρίζω
παρά χαρούμενος και κορόιδο,

είναι το γόνιμο επανάκουσμα μιας αρχαίας φράσης, που ο έλληνας τραγικός την είχε περάσει από την ψυχή του Προμηθέα:

της σης λατρείας την εμήν δυσπραξίαν
σαφώς επίστασ', ουκ αν αλλάξαιμ' εγώ.

Και ο Προμηθέας, που ερεβοκτόνος ερχότανε όταν οι φωτοσβέστες πήγαιναν, ήταν ο πρώτος δάσκαλος. Κατεβαίνοντας στους ανθρώπους κρατούσε στα χέρια του το κοντύλι και το δαδί,

την έντεχνον σοφίαν συν πυρί.

Συνέχεια του αποσμάτος αυτού, από το Homo Educandus, είναι θαρρώ ετούτο εδώ το απόσπασμα από τη Γκέμμα, σελ. 144:

Παράθεση :

Το τρίτο βιβλίο του, που δεν πρόφταξε να γράψει ο Εμπεδοκλής, ήθελε να φέρνει τον τίτλο "Τελλούριον". Γραφή ταπεινή. Για πράγματα απλά. Ήθελε να ειπεί για τα νουκλεόνια. Για τους επαγγελματίες επαναστάτες, όπως τους έκραζε ο Βλαδίμιρος Ουλιάνωφ. Και ο Τσε Γκεβάρα. Ήθελε να εξηγήσει στα παιδιά εκείνη την αρχαία πρόταση,

ότι φυσικώς και αδιδάκτως το ζώον φεύγει με την
αλγηδόνα, διώκει δε την ηδονήν. (Diels, 31B 118 )

Που, γιατί δεν την κατανόησαν οι άνθρωποι και οι δάσκαλοι, θα γίνει η αιτία να καταστραφεί από τον πλανήτη ο homo sapiens.

Ήθελε, δηλαδή, να εξηγήσει ότι είναι χρεία να μαθαίνουμε το παιδί στα σχολειά να αντιμάχεται τη φυσική του τάση προς την ευκολία και τον ευδαιμονισμό. Ότι η χρυσή οδηγία κάθε αγωγής κλείνεται στην πρόταση: η ζωή μας είναι υπόθεση δύσκολη και τραχιά. Απέναντι σε κάθε χαρά που δοκιμάζουμε, στέκεται αναγκαία μια ισόποση λύπη. Ο άνθρωπος που δεν πληρώνει την κάθε ηδονή του με ίση ποσότητα αλγηδόνα, ζει μια ζωή αφύσικη. Δηλαδή ψεύτικη ως τη ρίζα της. Και ότι θα ρθεί η μέρα, ο dies irae που λέγανε, που αυτή την ψευτιά θα την πληρώσει με τον αφανισμό του από τον πλανήτη μας. Αλλίμονο σε κείνες τις δυόμισυ γενεές που θα τους λάχει το λαχνί.

Ήθελε λοιπόν να ειπεί για τα αδρόνια και τα νουκλεόνια, και για το πώς πεθαίνει ένα αστέρι. Πώς ξαναγίνεται δηλαδή πολύ λαμπερό, πολύ νέο (super nova).

Δεν πρόφταξε. Δεν θέλησε να προφτάξει.

Να λοιπόν που έδωσα τουλάχιστον την απάντηση στο άλλο ερώτημα. Πού αναφέρει ο Λιαντίνης τη φράση του Δημόκριτου:


Δες σχετικά εδώ:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1759-45.htm#10400

Και μια διευκρίνιση. Το Homo Educandus γράφτηκε δέκα χρόνια πριν από τη Γκέμμα. Το 1984.

Θα ήταν λάθος νομίζω ερμηνεία να ταυτίσουμε το τρίτο κεφάλαιο που στο Εντουκάντους λέγει ότι δεν έγραψε ακόμη, με το τρίτο βιβλίο που δεν πρόφταξε να γράψει ο Εμπεδοκλής, που δε θέλησε μάλιστα να προφτάξει.

Αντίθετα, θα υποστηρίξω ότι το τρίτο κεφάλαιο του Εντουκάντους είναι η Γκέμμα.

Γιατί ανταποκρίνεται στην περιγραφή του Λιαντίνη. Είναι δηλαδή η απάντηση στο Αγωγή και Άνθρωπος και αποτελεί περιγραφή της Αγωγής της κρίσης.

Το μοντέλο της νέας αγωγής, της αγωγής της ακμής, ο Λιαντίνης το ευαγγελίζεται πολύ νωρίς, από το δεύτερο κεφάλαιο του Homo Educandus. Είναι εκείνη η αγωγή που συνάδει με το νόμο της φύσης.

Στις σελίδες όμως του ίδιου βιβλίου ο Λιαντίνης θα σημειώσει προφητικά:

Παράθεση :

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ
HOMO EDUCANDUS (ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ) σελ 19 - 22
ΑΘΗΝΑ 1984

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
1. Η ΤΟΜΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ


Η ΑΝΑΓΚΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΑΓΩΓΗΣ.

Σήμερα η μονομέρεια στην ανάπτυξη της θετικής επιστήμης, με την αποκλειστική θητεία της στη χρεία του υλικού ανθρώπου, αναπτύσσει γύρω από τον άνθρωπο έναν κλοιό που κανένας Καίσαρας και κανένας Αλέξανδρος δεν θα διασπάσει.

Η μόνη δυνατή αντίδραση στην απειλή – αντίδραση δύσκολη τόσο, που άλλο δεν γίνεται – βρίσκεται στην αποφασιστική στροφή που θα εναντιωθεί στο μονοσήμαντο της ανάπτυξης του υλικού ανθρώπου, με σκοπό την ανατροπή του μορφωτικού ιδεώδους που κρατεί.

Η αποκοπή των βραχιόνων του καρκίνου δεν θα σώσει τον άρρωστο από τον κλοιό. Ο καρκίνος κάνει μετάσταση. Η θεραπεία θα κατορθωθεί, όταν κοπούν τα νεύρα που δυναμώνουν τους συνδέσμους των βραχιόνων. Όταν καρφωθεί η καρδιά του ερπετού. Το

cor Scorpionis

καθώς είπε ο ποιητής για τον τύραννο του ανθρώπου.

Μιλάμε για μια ανατροπή του συστήματος των αξιών, επάνω στο οποίο ξετυλίγεται σήμερα η δράση του ανθρώπου και η υφή του πολιτισμού.
Για μια κοπερνίκεια στροφή στην κίνηση των ιδεών που σχηματίζουν τη σύγχρονη φιλοσοφία σαν ροή πράξεων και σαν έκφραση ζωής. Κοντολογής για μια επανάσταση εσωτερικού τύπου που θα εγκαταστήσει νέα τάξη στον ανθρώπινο νου.

Αυτό το ρόλο σήμερα καλείται να τον παίξει η παιδεία. Και αυτή η ανάγκη ξεδιπλώνει τη δραματική διάσταση της αγωγής.

Τα σημεία που καλούν τον άνθρωπο για τις μεγάλες ανακατατάξεις στο όλο σχέδιο της ζωής δεν συνοψίζονται στην καλλιέργεια ενός ψυχοπνευματικού ιδεώδους που θα εξισορροπήσει συμβατικά την υπερβολή της υλικής τους πλευράς, όπως την παραμόρφωσε η μονομερής ανάπτυξη της θετικής επιστήμης.

Δεν έχουμε ανάγκη ούτε την επίρρωση της ψυχής, ούτε την εξευγένιση του πνεύματος, ούτε την αρετή της μέτριας ευκοσμίας, ούτε όλες εκείνες τις γλυκανάλατες και ρομαντικές παραινέσεις που εδώ και αιώνες τις ονομάζουμε ανθρωπιστική καλλιέργεια και ελληνοχριστιανικό ήθος. Ίσα ίσα αυτά οδήγησαν τον πολιτισμό στη βαθειά του κρίση και τη ζωή μας σε τέτοιο αδιέξοδο.

Από την κλασσική Ελλάδα οι άνθρωποι πήρανε όσα δεν εκατάλαβαν. Και από το χριστιανισμό όλα τα αρνητικά του στοιχεία. Και στο όνομα αυτής της παραχάραξης εδημιούργησαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ήταν φυσικό τον κατορθωμένο αγώνα τους να τον επιστέψουν με την περηφάνεια των πυρηνικών όπλων. Και δίκαιο.

Εκείνο που χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος – και εδώ εστιάζουνται οι επιμέρους συνιστώσες που θα δηλώσουν το αξιωματικό αίτημα της νέας αγωγής – είναι να κατανοηθεί από την αρχή ότι η ζωή του προχωρεί και μεταβάλλεται παράλληλα στην κίνηση του χρόνου – και ο χρόνος οντοποιείται μέσα στη σταθερότητα της μεταβολής -, όταν γνωρίζει να διαλέγεται και να συνθηκολογεί μ’ ένα σύνολο δυνάμεων και όρων που η αρχή τους βρίσκεται έξω από τα σύνορα της βούλησής του.

Αυτή την τάξη της ανώτερης βίας και της επιβλητικής πειθούς από τον αρχαίο καιρό την είπανε ανάγκη. Η ανάγκη είναι απάτωρ και άναρχη, και οι σοφοί λόγοι των παλαιών ανθρώπων την θέλουν κυβερνήτειρα του σύμπαντος.

Όσο και να μας φαίνεται άβολο, η ανάγκη έχει χαράξει στην ελευθερία μας μέτρα. Και δεν είναι απλώς φρονιμότερο, αλλά πολύ πιο έντιμο και πολύ πιο σεβαστό την ορμή της βούλησής μας να την κρατάμε δώθε από τη χαρακιά που μας τράβηξε η ανάγκη. Προλαβαίνοντας έτσι τη δική της επίπληξη που σταθερά καταβιάζει και ταπεινώνει την αφηρημένη μας άνεση. Την ψυχική μας στάση, που ο Αισχύλος ονόμασε

φιλάν αβουλιάν.

Αυτή τη γνώση θα την ενσταλάξει η αγωγή στους νέους, μόνο υπό τον όρο ότι θα επιβληθεί πρώτα στους ενήλικες σαν νέα κατανόηση.

Γιατί οι ενήλικες έχοντας απολέσει ολοτελώς τους, όσο πιο άκρατους τόσο και πιο σωστικούς, τύπους της πολυσέβαστης ανάγκης, έχουν εκτρέψει από την αρχή την αγωγή των νέων σε μορφές ασύμφωνες προς τα φυσικά υποδείγματα. Με τη δίκαιη συνέπεια η παιδεία μας να διακονεί σήμερα το μοντέλο της οντολογικής απάτης και της ηθικής υποκρισίας.

Παρότι λοιπόν ο Λιαντίνης πολύ έγκαιρα εντόπισε τη μόνη δυνατή απάντηση στην απειλή, προτείνοντας νέο μοντέλο αγωγής, ταυτόχρονα συνειδητοποίησε πως για να δρομολογηθεί ένα νέο μοντέλο αγωγής θα πρέπει να αφυπνιστούν οι ενήλικες. Και μάλιστα χρησιμοποιεί τη λέξη: επιβληθεί ως νέα κατάασταση στους ενήλικες.

Πώς όμως μπορεί να επιβληθεί οτιδήποτε στους ενήλικες; Τους ενήλικες του σάπιου κόσμου μας; Αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα και χωρίς έγκυρη απάντηση.

Ξέρουμε ότι ο Λιαντίνης τελειώνοντας το κύκνειο άσμα του, επέλεξε να κάνει μια θεαματική έξοδο που ανάγκασε το πανελλήνιο να ασχοληθεί μαζί του. Αρκεί αυτό;

Αν αρκούσε, 12 χρόνους μετά την εξαφάνισή του, και 5 χρόνους μετά την αποκάλυψη του σκελετού στον Ταΰγετο, θα είχαμε κάποια δείγματα, έστω και λίγα, αλλαγής προς το καλύτερο. Δεν έχουμε όμως.

Αντίθετα καθημερινά βλέπουμε να επιβεβαιώνονται οι προβλέψεις του Λιαντίνη για καταστροφή... και σε πολλούς τομείς. Πόσες και πόσες φορές αυτά τα χρόνια σκεφτήκαμε έντρομοι πώς θα αντιδρούσε ένας Λιαντίνης στα γεγονότα που έσκαγαν σαν βόμπες στο κεφάλι μας;

Με πιο πρόσφατο το μεγάλο χαστούκι που δεχτήκαμε για πώληση της Ακρόπολης. Το εφιαλτικό ζωντάνεμα ενός εφιάλτη του Σεφέρη:

Παράθεση :

"Για τη φυσική αίσθηση του Σεφέρη η πίσσα σήμερα και τα άλλα προϊόντα του πετρελαίου των αράβων αναπαλαιώνουν το κατράμι της Κόλασης του Δάντη. Σ' ένα όψιμο όνειρό του μας λέει ότι είδε τις δωρικές κολόνες του Παρθενώνα να γίνουνται σωληνάρια οδοντόκρεμας κάποιας αμερικάνικης φίρμας. (Δ2, 326 ). Φρίκη. Αν ζούσε λίγο ακόμη, το όνειρο θα τού 'βγαινε. Θά 'βλεπε την κόκα κόλα να νικάει τη φυσική ομορφιά του Αλφειού και της Άλτεως. Οι Ολυμπιακοί αγώνες του 1996 θα γίνουν στην Ατλάντα."

Δημήτρης Λιαντίνης, Ο Νηφομανής, σελ. 110

Κι αν ο Λιαντίνης δεν έφευγε το 1998, θα άκουγε από τα άθλια τελεβίζια την πρόταση των Γερμανών να πουλήσουμε την Ακρόπολη. Να τη βγάλουμε στο σφυρί, όπως προφήτευε ο εφιάλτης του Σεφέρη πέρα από τα σωληνάρια οδοντόκρεμας.

https://educandus.forumgreek.com/forum-f30/topic-t1745.htm

Βεβαίως δε βλέπουμε το Λιαντίνη με ιδιότητες θεού και σωτήρα του κόσμου. Την υποχρέωση να σώσουμε τον άνθρωπο και τον κόσμο, την έχουμε όλοι μας. Όπως και μεράδι στην ευθύνη για την καταστροφή.

Ποιος λοιπόν ο ρόλος του Λιαντίνη; Ο ρόλος που περιγράφει ο τίτλος του θέματος:

Η ΟΔΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΔΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ!

Κι επειδή δίκαια θα διαμαρτυρηθούν μερικοί, πως απαντώ την ερώτηση με την ίδια την ερώτηση... βιάζομαι να συνδέσω και πάλι το ζήτημα με τον Προμηθέα. Τον Πυρφόρο. Και τον πρώτο δάσκαλο. Γιατί ο Λιαντίνης είναι Δάσκαλος.

Και έχει νόημα εδώ να θυμηθούμε εκείνο το μικρό βιβλιαράκι του, το εγχειρίδιο Διδακτικής:

Παράθεση :

Η ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ

«Με υπερβολή και υποκρισία εφοδιάζει τους μαθητές ο δάσκαλος, όταν ανάμεσα σε κείνα που λέγει και σε κείνα που πιστεύει, ή πράττει, δεν υπάρχει συμφωνία και ζωντανός δεσμός.

Η ανειλικρίνεια στο διδακτικό λόγο δεν σημαίνει απλά την απόκρυψη της αλήθειας, τη συμβατική παραδοχή ή ακόμη την εξαπάτηση και το αθώο ψέμμα.

Η ανειλικρίνεια υποδηλώνει την έλλειψη βαθύτερης πίστης στα όσα λέμε, καθώς και την απουσία σθένους και ενθουσιασμού στις θέσεις και τις προθέσεις μας. Ο δάσκαλος που πιστεύει στην αποστολή του και στη βαρύτητα του νοήματος της αγωγής των νέων, απέναντι στα πράγματα που επεξεργάζεται, ή φέρνει στο φως, ή επεξεργάζεται, στέκεται με ειλικρίνεια, αυθορμητισμό και αγνότητα, που κάποτε φθάνουν ως τη δυσαρέσκεια και την οδύνη.

Η φιλαλήθεια και η ειλικρίνεια στη διδασκαλία σε τελευταία ανάλυση είναι το αναγκαίο προϊόν και το αντίκρυσμα του ήθους του δασκάλου.

Στο χλιαρό συμβατισμό, στη "νόμιμη" συγκάλυψη της αλήθειας πολλές φορές μας υποχρεώνει η προκατάληψη ότι εάν ομολογήσουμε την αλήθεια ενδέχεται η βλάβη που θα προξενήσουμε στους μαθητές να είναι μεγαλύτερη από την ωφέλεια. Έτσι προβάλλοντας την αγαθή όψη ενός γεγονότος αποκρύπτουμε την κακή του.

Προκειμένου λ.χ. για τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα αποσιωπούμε τη μελανή πτυχή της μεγαλοφυίας του. Ή εξετάζοντας την ελληνική επανάσταση στρογγυλεύουμε, παραβλέπουμε ή και αγνοούμε εντελώς το μέγα κεφάλαιο που αναφέρεται στα πάθη, την ιδιοτέλεια, τα μίση και το διχασμό των αγωνιστών.

Αυτά είναι βαριά "αμπλακήματα" στο διδακτικό μας χρέος, που παραποιούν και δυσχεραίνουν το λόγο του δασκάλου. Αφήνουν να παρεισφρήσει στην διήγηση η πλασματικότητα, ο στόμφος και η αμφιβολία. Πράγματα για τα οποία οι μαθητές μας ειδοποιούνται αυτόματα και αυθόρμητα.

Πρέπει να μη λησμονούμε ποτέ ότι το παιδί λόγω ηλικίας διαθέτει μια φυσική πνευματική καθαρότητα που λειτουργεί σαν άσφαλτο όργανο διαίσθησης, και το ειδοποιεί άμεσα για την υποκρισία του δασκάλου, που γεννιέται από την έλλειψη οργανικότητας και τίμιου δεσμού ανάμεσα στο δάσκαλο και στο μάθημα.

Το σθένος και η ειλικρίνεια του δασκάλου ενώπιον της διδασκαλίας σήμερα, στον αιώνα της αποθέωσης και της υποκρισίας και της συμβατικότητας, είναι το κριτήριο για το αν η δουλειά του επιπλέει στο επάγγελμα ή ανυψώνεται στο λειτούργημα.»

Δ. Λιαντίνης, ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ (σελ. 13 )

Τι δίδασκε λοιπόν ο ίδιος ο Λιαντίνης; Ποια έλεγε ότι είναι η χρυσή οδηγία της αγωγής;

Παράθεση :

Ήθελε να εξηγήσει στα παιδιά εκείνη την αρχαία πρόταση,

ότι φυσικώς και αδιδάκτως το ζώον φεύγει με την
αλγηδόνα, διώκει δε την ηδονήν. (Diels, 31B 118 )

Που, γιατί δεν την κατανόησαν οι άνθρωποι και οι δάσκαλοι, θα γίνει η αιτία να καταστραφεί από τον πλανήτη ο homo sapiens.

Ήθελε, δηλαδή, να εξηγήσει ότι είναι χρεία να μαθαίνουμε το παιδί στα σχολειά να αντιμάχεται τη φυσική του τάση προς την ευκολία και τον ευδαιμονισμό. Ότι η χρυσή οδηγία κάθε αγωγής κλείνεται στην πρόταση: η ζωή μας είναι υπόθεση δύσκολη και τραχιά. Απέναντι σε κάθε χαρά που δοκιμάζουμε, στέκεται αναγκαία μια ισόποση λύπη. Ο άνθρωπος που δεν πληρώνει την κάθε ηδονή του με ίση ποσότητα αλγηδόνα, ζει μια ζωή αφύσικη. Δηλαδή ψεύτικη ως τη ρίζα της. Και ότι θα ρθεί η μέρα, ο dies irae που λέγανε, που αυτή την ψευτιά θα την πληρώσει με τον αφανισμό του από τον πλανήτη μας. Αλλίμονο σε κείνες τις δυόμισυ γενεές που θα τους λάχει το λαχνί.

ΓΚΕΜΜΑ, 144

Αδιδάκτως φεύγει την αλγηδόνα και διώκει την ηδονήν...

Και όταν διδαχθεί; Όταν δεχθεί την επίδραση της αγωγής;

Ο Homo Educandus δηλαδή;

Κι ακόμη περισσότερο ο ίδιος ο Δάσκαλος;

Ο κάθε δάσκαλος. Που αρχέτυπο του δασκάλου είναι ο Προμηθέας.

Ποια ήταν η μοίρα του Προμηθέα;

Παρέδωσε μεν τη φωτιά στους ανθρώπους αλλά και τιμωρήθηκε σκληρά για τούτο...
________________________

Για τη ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ του Λιαντίνη δες άρθρο εδώ:

http://liantinis-o-daskalos-mas.blogspot.com/2010/02/blog-post_9944.html

Σχετικό: Λιαντίνης και θάνατος

https://educandus.forumgreek.com/forum-f16/topic-t578.htm#3767

!!!!!!!!!!!!!!! Για να πάμε Γλυφάδα - Σύνταγμα υπάρχει και ο κατευθείαν δρόμος, δεν είναι ανάγκη να πάμε μέσω Αλεξανδρούπολης!!!!!!!!!!!!!

Από δω το είχες, από κει το είχες, πάλι χωρίς απάντηση μας άφησες....

Νομίζεις... η απάντηση έχει δοθεί με χίλιους τρόπους...

Πόσες φορές να πω ότι όσα έλεγε ο Λιαντίνης προφορικά, υπάρχουν και στα βιβλία του και μάλιστα με μεγαλύτερη ανάλυση;

Απόψε, κι ας πεισμώσει ο Νέμος, ο Γηρυόνης μας θα πετάξει όχι μόνο ως την Αλεξανδρούπολη, μα ως τη Βαϊμάρη. Εκεί θα τραγουδήσουμε μια ακόμη ωδή στην Αθανασία και με υπόκρουση ... Μπετόβεν.

Ήδη στο παράλληλο θέμα - Είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1759-60.htm#10493

κάναμε μια πρώτη νύξη για την Αθανασία του Κούντερα. (Εκδόσεις Εστία, μετάφραση Κατερίνας Δασκαλάκη).

Και η ιστορία που θα σας πούμε στηρίζεται σε όσα εκεί διηγείται ο εκλεκτός Μίλαν Κούντερα. Και συγκεκριμένα στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, που επιγράφεται κι αυτό Αθανασία.

Ήταν που λέτε κάποτε μια νέα κοπέλα, η Μπεττίνα Μπρεντάνο. Που έτυχε η μητέρα της να συγκαταλέγεται στους νεανικούς έρωτες εκείνου του γίγαντα της Ευρώπης, του Γκαίτε.

Ένας έρωτας ρομαντικός που είχε μείνει σε αθώα φιλιά και δεν εμπόδισε τη γιαγιά της Μπεττίνας να πείσει την κόρη της να καλοπαντρευτεί με τον πλούσιο ιταλό έμπορο, τον Μπρεντάνο. Τον πατέρα δηλαδή της Μπεττίνας αλλά και των 11 ακόμη αδερφών της!!!

Από όλο όμως αυτό το παιδομάνι μόνο η Μπεττίνα έβαλε στο νου της να γνωρίσει τον παλιό αγαπημένο της μητέρας της. Ο Κούντερα μάλιστα φτάνει να της αποδώσει ακόμη και την ιδέα πως ο Γκαίτε ήταν σχεδόν πατέρας της!!! αν και καμία περίπτωση δεν υπήρχε να είναι αλήθεια κάτι τέτοιο. Είναι όμως να μην μπει στο μυαλό του ανθρώπου μια άρρωστη σκέψη. Και στης Μπεττίνας μπήκε.

Κι ακούστε τι έκανε για να μπορέσει να πλησιάσει το ίνδαλμά της. Και ετών 22 παρακαλώ, στην ίδια πάνω κάτω ηλικία που εκείνος είχε ερωτευτεί τη μητέρα της. Σηκώθηκε και πήγε στο σπίτι του, είχαν τότε συνήθεια οι άνθρωποι σαν τον Γκαίτε να δέχονται διάφορους θαυμαστές τους, κι εκεί που μιλάγανε, καθισμένοι στο σαλόνι, του δηλώνει ξαφνικά πως δεν μπορεί να καθίσει άλλο στον καναπέ.

- Καθίστε με την άνεσή σας, της λέει ο Γκαίτε, χωρίς να φανταστεί τι θα επακολοθούσε.

Σαν ελαττήριο πετάχτηκε η Μπεττίνα και έτρεξε και κάθισε πού; στα γόνατα του ποιητή!!! έτσι τουλάχιστον παρουσίασε η ίδια το γεγονός...

Όσο για τον Γκαίτε, το πήρε για παιδικό ενθουσιασμό και της χάρισε λέει και ένα δαχτυλίδι...

Και μπορεί από το κεφάλι της Μπεττίνας να πέρναγαν χίλια πράγματα, μα ο Γκαίτε την έβλεπε σαν ένα νέο παιδί και τίποτε άλλο.

Ώσπου ανακάλυψε έκπληκτος πως η Μπεττίνα πριν καν συναντήσει τον ίδιο, είχε φροντίσει να γνωρίσει τη μητέρα του!!! ζητώντας της μάλιστα να της διηγηθεί όλες τις αναμνήσεις της από την ανατροφή του Γκαίτε.

Ο Γκαίτε ανησύχησε. Κατάλαβε πως η νεαρή Μπεττίνα δεν ήταν καθόλου ένα παιδί όπως έδειχνε και είχε άλλα πράγματα στο νου της.

Ο Κούντερα βιάζεται εδώ να ξεκαθαρίσει πως δεν επρόκειτο για έρωτα. Άλλη μεγάλη ιδέα βασάνιζε την Μπεττίνα...

Εκτός των άλλων ο Γκαίτε ανακάλυψε και τούτο. Πως η Μπεττίνα στις διηγήσεις που υποτίθεται είχε ακούσει από τη μητέρα του έλεγε και πράγματα που ουδέποτε είχαν συμβεί και που τον παρουσίαζαν υπό ένα πρίσμα σχεδόν γελοίο.

Ο καθένας, γράφει ο Κούντερα, βρίσκει ενοχλητικό να διηγούνται τη ζωή του με άλλον τρόπο από το δικό του.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, μια μέρα η Μπεττίνα του ανακοίνωσε ξεκάθαρα ότι ήθελε να γράψει ένα βιβλίο βασισμένο λέει στις αναμνήσεις της μητέρας του!!!

Δαγκώθηκε ο Γκαίτε και η αρχική κολακεία για το ενδιαφέρον της νεαράς, έδωσε τη θέση της στην ανησυχία.

Στο μεταξύ εκείνη είχε βαλθεί να τον βομβαρδίζει με γράμματα. Κατεβατά ολόκληρα...

Μάλιστα σε ένα από αυτά του δήλωσε χωρίς περιστροφές ότι είχε την αμετακίνητη θέληση να τον αγαπά αιώνια!!!

Εδώ είμαστε, σημειώνει ο Κούντερα. Η λέξη αιώνια αποκαλύπτει την πρόθεση. Δεν ήταν έρωτας, ήταν δίψα για αθανασία.

Υπόψην ότι ο Γκαίτε που είχε υπάρξει είναι η αλήθεια γυναικάς, αυτή την εποχή είναι παντρεμένος και μεγαλούτσικος. Ο δήθεν λοιπόν έρωτας της νεαρής ύπαρξης δεν επρόκειτο να λάβει ανταπόδοση. Και πέραν τούτου δεν ήταν και έρωτας έρωτας, όπως υπογραμμίζει ο Κούντερα. Φιλοδοξία ήταν, να κλέψει λίγη από τη δόξα του Γκαίτε. Και ξεκινώντας από την εμμονή ότι ο Γκαίτε της ανήκε αφού κάποτε είχε ερωτευτεί τη μητέρα της!

Έτσι η Μπεττίνα αποφασίζει να παντρευτεί, κάποιον ποιητή ονόματι Άχιμ φον Άρνιμ. (αχ αρνάκι μ' αθώο... )

Το ανακοίνωσε λοιπόν στον Γκαίτε με κάποια αμηχανία αλλά ω του θαύματος εκείνος καταχάρηκε! Διότι αφελώς νόμισε πως έτσι θα γλιτώσει από το τσιμπούρι. Αμ δε... Μάλιστα έκανε και το λάθος, θεωρώντας πως αφού παντρεύεται δεν κινδυνεύει πια από τη λόξα της κοπέλας, να της βάλει και ολίγον χέρι... όπως τουλάχιστον τα διηγήθηκε η ίδια αργότερα. Είπε, δηλαδή, ότι της ξεκούμπωσε το φόρεμα και άγγιξε το στήθος της!!! φοβερόν!!!!!!! Την άγγιξε ένας Γκαίτε!!!!!!!!

Εκείνη λοιπόν κράτησε τη στιγμή ως υπέροχο κειμήλιο σεξουαλικής έξαψης και τον Γκαίτε άρχισαν να τον ζώνουν τα φίδια... Έτσι πήρε την απόφαση να την "εξουδετερώσει". Προσποιήθηκε πως γράφει τα Απομνημονεύματά του και ζήτησε από την Μπεττίνα να συντάξει τις διηγήσεις της μητέρας του, που στο μεταξύ είχε πεθάνει. Ήταν ο μόνος τρόπος για να σταματήσει τη Μπεττίνα να βγάλει βιβλίο για τα παιδικά του χρόνια.

Τότε λοιπόν, το 1811, ήταν που η Μπεττίνα μετά του συζύγου της και μάλιστα έγκυος, ήρθε πάλι στη Βαϊμάρη και φυσικά φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Γκαίτε.

Στο μεταξύ μάλιστα είχε φροντίσει να γνωρίσει η μαντάμ Μπεττίνα και τον Μπετόβεν. Τη μεθούσε, γράφει ο Κούντερα, η ιδέα της διπλής αθανασίας. Κι ας ήταν η ίδια ένα μηδενικό μπροστά τους. Κι ας ήταν και ο Γκαίτε γέρος πια. Ίσα ίσα που αυτό τη βόλευε καλύτερα στα σχέδιά της:

"Μόνο ένας νεκρός Γκαίτε θα ήταν ικανός να την πάρει σταθερά από το χέρι και να την οδηγήσει προς το Ναό της Δόξας."

Έφτασε λοιπόν στο σπίτι των Γκαίτε και ήταν μέσα στην καλή χαρά. Όμως ένα απρόοπτο επεισόδιο εκτροχίασε τα φιλόδοξα σχέδιά της. Η επίσκεψη σε κάποια έκθεση ζωγραφικής με τη σύζυγο του Γκαίτε κατέληξε να φέρει τις δυο γυναίκες στα χέρια. Θες η τρελή χαρά της Μπεττίνας, θες που η άλλη είχε καταλάβει πως την έπεφτε στον άντρα της, ύψωσε χέρι να την χαστουκίσει και ναι μεν το χαστούκι δε δόθηκε μα τα γυαλιά της Μπεττίνας έπεσαν και έγιναν κομμάτια.

Ο Γκαίτε έγινε έξαλλος με τη Μπεττίνα και της έκλεισε την πόρτα. Μα και εκείνη πήρε την εκδίκησή της διαδίδοντας το περιστατικό και λέγοντας για τη Χριστιάνε πως:

"το χοντρό λουκάνικο τρελάθηκε και τη δάγκωσε"!!!

Ποιος έλεγε χτες ότι κάτι του θυμίζει αυτή η συμπεριφορά; Να βγάζεις τρελούς όσους δεν χωνεύεις; Ε, απόψε θα έχει πολλά ακόμη σημεία να του θυμίζουν κάτι... Και όποιος δεν πιστεύει αυτά που γράφω, ας πάει να πάρει την Αθανασία του Κούντερα να τα διαβάσει από πρώτο χέρι...

Λοιπόν, τι λέγαμε; Πως η Μπεττίνα έβραζε από θυμό που ο Γκαίτε πήρε το μέρος της γυναίκας του και της έκλεισε την πόρτα...

Να όμως που λίγο αργότερα η Χριστιάνε πεθαίνει. Στα 1816. Και η Μπεττίνα βρίσκει ευκαιρία να ορμήσει και πάλι στο θύμα της. Άρχισε πάλι να του γράφει και έφτασε και να τον επισκεφθεί. Εκείνος ούτε την έδιωξε αλλά ούτε και την ενεθάρρυνε. Βρήκε όμως η Μπεττίνα τον τρόπο να προχωρήσει.

Στα 1823 που ετοιμαζόταν ένα μνημείο για τον Γκαίτε, η Μπεττίνα άρπαξε την ευκαιρία και έστειλε ένα δικό της σκαρίφημα. Τον Γκαίτε να κάθεται σαν αρχαίος ήρωας κρατώντας μια λύρα και ένα κοριτσάκι να παίζει στα γόνατά του παριστάνοντας την Ψυχή. Και ταυτόχρονα τα μαλλιά του ποιητή να μοιάζουν με φλόγες.

Στέλνει λοιπόν το σχέδιο στο Γκαίτε. Είμαστε πια στα 1824, εκείνος 75 χρονών και η Μπεττίνα 39. Μιλάμε δηλαδή για στενό μαρκάρισμα επί 17 χρόνια, ούτε ένα ούτε δύο. Τι κάνει η δίψα της αθανασίας, ε;

Ο Γκαίτε, λέει ο Κούντερα, στην αρχή πρόσεξε τις φλόγες των μαλλιών του και δάκρυσε. Μετά όμως πρόσεξε και όλα τα άλλα, πως το παιχνίδι της Μπεττίνας συνεχιζόταν και πως εκείνος είχε χάσει το δικό του. Ήθελε δεν ήθελε του εμέλλετο μια ασήμαντη Μπεττίνα να του ετοιμάσει το σάβανο μέσα στο οποίο θα τον εξέθεταν στις επόμενες γενιές...

Συνέχεια...

Ενώ λοιπόν ως την εποχή αυτή ο Γκαίτε φαίνεται διστακτικός και δεν της κόβει μία κι έξω τον αέρα, κρίνοντας σκόπιμο να έχει μαζί της ειρήνη για να μην την εξαγριώσει, δυο χρόνια μετά κάνει την προσωπική του έκρηξη. Γράφει ένα σημείωμα που την αποκαλεί ανυπόφορη αλογόμυγα.

Και της κλείνει τελείως και οριστικά την πόρτα του.

Ο Κούντερα εξηγεί αυτή τη στάση με το πλησίασμα του θανάτου. Μια αφοπλιστική κόπωση καταλαμβάνει το γέρο ποιητή και τον κάνει αδιάφορο για τα σχέδια της Μπεττίνας:

"Η αθανασία είναι μια καταγέλαστη αυταπάτη, μια λέξη κούφια, μια ριπή ανέμου που την ακολουθούμε με μια απόχη για πεταλούδες."

"Η αθανασία. Ο γέρος, κουρασμένος άνθρωπος, δεν την σκέπτεται πια καθόλου."

Τώρα καταλαβαίνει ότι ποτέ δεν είχε κάνει αυτό που πραγματικά ήθελε:

"Είχε θεωρήσει τον εαυτό του σαν το διαχειριστή της αθανασίας του και η ευθύνη αυτή τον είχε κάνει να χάσει κάθε φυσικότητα."

Τώρα όμως, ένα βήμα από το θάνατο, είναι επιτέλους ελεύθερος. Επιτέλους μπορεί να την αποκαλέσει "ανυπόφορη αλογόμυγα" και να τη στείλει στον αγύριστο.

Το Μάρτη του 1832 ο Γκαίτε καταρρέει. Στις δύσκολες ώρες της αρρώστιας του η Μπεττίνα του στέλνει για συμπαράσταση το ... γιο της! Είναι ένα σήμα ουλτιμάτο αυτό. Και λέγει πως η Μπεττίνα αναλαμβάνει τώρα την αθανασία του Γκαίτε!

Μετά από την αγωνία μιας βδομάδας, ο Γκαίτε στις 26 Μαρτίου ξεψυχά...

Και η Μπεττίνα;;;

Η Μπεττίνα είναι πια κι εκείνη ελεύθερη να ορθώσει το μνημείο της δικής της δόξας...

Τρέχει να ζητήσει από τον καγκελάριο όλα τα γράμματα που είχε κατά καιρούς στείλει στον Γκαίτε. Και στρώνεται στη δουλειά. Γιατί τα γράμματα δεν τα βρίσκει και πολύ του γούστου της μετά από τόσα χρόνια - και με το Γκαίτε νεκρό - και πρέπει να τα διορθώσει κατά το δοκούν.

Τρία χρόνια διορθώνει, ξαναγράφει, συμπληρώνει.

Το ίδιο κάνει και με τις επιστολές που της είχε στείλει ο Γκαίτε.

Αλλάζει ακόμη και ημερομηνίες, για να αποκρύψει τις περιόδους που ο Γκαίτε της είχε κλείσει την πόρτα.

Και εξαφανίζει όσα εδάφια θεωρεί ανάρμοστα...

Το βιβλίο της ολοκληρώθηκε στα 1835. Εκδόθηκε με τον τίτλο:

"Αλληλογραφία του Γκαίτε με μία παιδίσκη."

Και απέλαυσε την εφήμερη δόξα της. Επιτέλους!

Όταν στα 1929 αποκαλύφθηκε η αλήθεια, όπως η ρημάδα η αλήθεια συνηθίζει πάντα, όσο και να την κρύβουν, η Μπεττίνα δεν ήταν πια εδώ. Η αυθεντική αλληλογραφία ήρθε στο φως και δημοσιεύθηκε.

Και η Μπεττίνα στη μνήμη των ανθρώπων βρήκε τη θέση που της άξιζε. Αυτήν που περιγράφει και ο Κούντερα: Του ασήμαντου και δολοπλόκου ανθρώπου που ακολουθεί του κισσού το πλάνο ψήλωμα, σε ξένα αναστηλώματα δεμένο.

Και που γράφει, εννοείται, πολλά περισσότερα από όσα εδώ περιληπτικά αναφέραμε. Διηγείται μάλιστα και ένα εξαιρετικά αποκαλυπτικό των προθέσεων της Μπεττίνας και της κάθε Μπεττίνας, επεισόδιο. Ένα γεγονός που συνέβη κατά τις διηγήσεις της Μπεττίνας, στα 1812, με πρωταγωνιστές τον Γκαίτε και τον Μπετόβεν. Ένα χρόνο πριν, στα 1811, η γυναίκα του Γκαίτε της είχε σπάσει τα γυαλιά...

Λοιπόν, κατά την Μπεττίνα πάντα και κατά τη διήγηση που λέει ότι της έκανε ο ίδιος ο Μπετόβεν, συνέβη μια συνάντηση τυχαία και την ώρα του περιπάτου, με την αυτοκράτειρα. Και ο μεν Γκαίτε έβγαλε με δουλοπρέπεια το καπέλο του και παραμέρισε, ο δε Μπετόβεν στητός συνέχισε το δρόμο του και κορδωμένος, αναγκάζοντας τη συνοδεία της αυτοκράτειρας να σταματήσει και να τον χαιρετήσει!

Υποτίθεται πως όλα αυτά ο Μπετόβεν τα έγραψε στη Μπετίνα. Τέτοιο όμως γράμμα ουδέποτε βρέθηκε. Μόνο το αντίγραφο με το χέρι της Μπεττίνας.

Δεν έχει όμως σημασία, παρατηρεί πικρά ο Κούντερα. Είτε ήταν πλαστό είτε ημίπλαστο, το περιστατικό σταμπάρησε τον Γκαίτε και τον έκανε καταγέλαστο... σαν έναν άνθρωπο υποτακτικό που κάνει υποκλίσεις χαμηλά στην άκρη μιας πρασιάς...

Ο Κούντερα εξηγεί πως η Μπεττίνα δε ανύψωσε τον Μπετόβεν από θαυμασμό σε εκείνον, αλλά μόνο και μόνο για να μειώσει τον Γκαίτε. Κάτι που ζημίωσε όχι μόνο τον Γκαίτε μα και τον Μπετόβεν. Ο Ραβέλ μάλιστα δήλωσε πως:

"δεν αγαπούσε τον Μπετόβεν, γιατί η δόξα του δεν στηριζόταν στη μουσική, προφανώς όχι τέλεια, αλλά σε ένα λογοτεχνικό μύθο βγαλμένο από τη βιογραφία του."

Προς τι λοιπόν όσα έκανε η Μπεττίνα Μπρεντάνο; Προς τι;

Για μια θέση στην αθανασία... μια αρνητική θέση στην αθανασία...

Γιατί την αθανασία μπορείς να την κατακτήσεις με πολλούς τρόπους. Ως ήρωας των Θερμοπυλών, βλέπε Λεωνίδας, και ως προδότης, βλέπε Εφιάλτης...

Ως μέγας ευεργέτης και ως μέγας απατεώνας.

Ως πανάξιος πολιτικός και ως άχρηστος που χρεωκόπησες τη χώρα.

Ως Λαμπέτη και ως πορνοστάρ που πουλάς dvd στα περίπτερα.

Εσύ, ποια ακριβώς αθανασία επιδιώκεις;

Ο πιο ωραίος θάνατος, λέει κάπου ο Γκαίτε, και αναφέρει ο Λιαντίνης στη Γκέμμα - 41 σελίδα - είναι:

"Να στροβιλίζεσαι σ' ένα τρελό χορό με τη γυναίκα που αγαπάς, και να πέσεις απότομα ξερός."

Άλλα όμως λογαριάζουν οι άνθρωποι και άλλα οι "θεοί" κελεύουν.

Για εκατό περίπου χρόνια βάδισε η μνήμη του στη σκιά της της Μπεττίνας. Θάφτηκε η αλήθεια του όπως θάφτηκε στο μπετόν και η καρδιά εκείνου του αντιδραστήρα του Τσερνόμπιλ. Τσιμεντοποίηση. Φτυαρίζετε, κοράκια!

Εκτός όμως από την αλήθεια που καταγράφει στην Αθανασία του ο Κούντερα, έχουμε και τη μαρτυρία του Λιαντίνη για το θάνατο του Γκαίτε:


"Έφαγε χώμα στο τέλος ο Φάουστ, ο σοφός γερο - δόκτορας. Τώρα σέρνεται πάλι μαζί με την προμάμμη του. Εκείνον το φρονιμότατο όφι, που άνοιξε το δρόμο στο μυαλό του ανθρώπου. Τα κατάφερες πάλι, γερο - διάβολε! Εντέλει το κέρδισες το στοίχημα με το θεό. Αλλά εμάς δε μας ηπάτησε ο όφις. Ο Γκαίτε μας ηπάτησε. Με τα χριστιανικά του τελειώματα και τη Mater dolorosa."

Τελικά είναι μια αλήθεια τρομακτικά υπέροχη πως ελάχιστοι ήταν εκείνοι που:

"πέθαναν αψεγάδιαστοι στο διάλογό τους με τη φύση, και στη φιλία τους με τους ανθρώπους"


Αλλά το τρομερό είναι πως ακόμη και γι' αυτούς είναι γραμμένο να αφανιστούν στα βαθιά απολιθώματα, κι ας κατάφεραν να ξεκορμίσουν από το ζώο και να γίνουνε άνθρωποι, όπως πικρά παρατηρεί ο Λιαντίνης.

Είναι, δε λέω, μια αχτίδα η ενδοκοσμική αθανασία. Αλλά και ο ήλιος ολάκερος μια μέρα θα σβήσει. Το αντέχεις αυτό να το σκεφτείς και να μη χυθούν τα μυαλά σου; Πως δε θα χαθείς μονάχα εσύ, δε θα χαθεί μονάχα το παιδί σου, ούτε και το αγέννητο εγγόνι σου. Όλοι και όλα θα χαθούν.

Παράθεση :

"Είμαστε όλοι γραμμένοι του θανάτου. Το ραβέντι και το φύλλο της μηλιάς. Το αηδόνι με το παράπονό του, που το άκουσε να μινύρεται ο Σολωμός στη Μπόχαλη και στα ρέματα του αρχαίου Κολωνού ο Σοφοκλής γέροντας. Το λιοντάρι που εβγήκε ξαφνικά του Δάντη στο σκοτεινό ρουμάνι του δρόμου του. Η ήπειρος Ατλαντίδα στις σελίδες του Τίμαιου. Ο Αλδεβαράν το άστρο.

Χύνεται κρουνηδόν ο θάνατος, και αστραπή χτυπάει τα όντα αέναα. Τα βρίσκει στο φτερό, και τα αφήνει με στερνή την κατάπληξη της απορίας στο στέρνο.

Τσίμπημα κουνουπιού, κέντρωμα σφήκας, χτύπημα του σκορπιού, δάγκωμα της οχιάς. Μία μία ανεβαίνει τις βαθμίδες ο θάνατος από το μπόι του χαλικιού στη σκιά που ρίχνει ο λόφος. Από το βάρος του όρους στην εσθήτα της απέραντης νύχτας.

Πεθαίνουν στον άνεμο τα δέντρα και τα αιφνίδια μετέωρα. Πέθανε ο Ηράκλειτος στη λινή παραμεριά της Ιωνίας, και ο Βοναπάρτης στη μέση του ωκεανού. Πριν εκατομμύρια χρόνια πέθανε το Ιουρασικό και το Λιθανθρακοφόρο.

Πεθαίνουμε εμείς και η φαντασία μας. Και μαζί μας όλοι οι χάρτες της ποίησης και της μουσικής. Χρόνους τώρα μας αφήσανε κάπου, χορευτικές και φιλήδονες, η Ίσις στην Αίγυπτο και στη Βαβυλώνα η Μύλιττα. Πέθανε ο θεός Μαρδούκ σταυρωμένος στο λόφο ανάμεσα σε δύο ληστές. Και ο Φοίβος Απόλλων είναι καιρός που έπεσε η δαιδάλεη καλύβη του. Του ορίστηκε τότε να πάψει να παίζει με τις λέξεις της γλώσσας, και με τα βάσανα των ανθρώπων.

Μέσα στους γαλαξίες και στις απέραντες ξαστεριές πολλά σημαίνουν οι κατηγορίες του τόπου, του χρόνου, των δράσεων. Όμως τι θα μας δείξουν οι ιδιότητες του δηλωτικού δηλαδή; Τι θα δείξει τη διάρκεια που χρειάζεται το φως να διατρέξει απόσταση ίση με το ένα τρισεκατομμυριοστό του εκατοστού;

Έτσι ζούμε. Για να τραγουδούμε το τραγούδι του θανάτου. Ακκουμπώντας στο λυχνοστάτη του Τίποτα."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΓΚΕΜΜΑ - 213/214

Θα γίνω κουραστικός πολύ και άλλο τόσο εκνευριστικός:

Πότε επιτέλους να δοθεί η απάντηση στο ζητούμενο;;;

Τι είπε πια ο Λιαντίνης σ' αυτό το μεγάλο ερώτημα περί αθανασίας;

Κοίτα βιασύνη!

Ε, λοιπόν, για να μη μου ζαλίζεις τα αυτιά, θα σε στείλω μια βόλτα στη Γκέμμα:

σελ. 259 (σχόλιο 1 στη σελίδα 101 )

"Η ιστορία βέβαια έσωσε κατά τα έργα των ανθρώπων και τα ονόματα της ντροπής, όπως Ηρόστρατος, Εφιάλτης, Κωλέττης, Γερμανός, Μαυρομάτης, και πολλή άλλη γυφτουριά. Αυτοί είναι οι δυσώσεις επώνυμοι. Καλύτερα να είχαν μείνει άγνωστοι. Κάθε φορά που τους ακούμε λέμε "πίσσα στα κόκαλά τους".

Για αθανασία μιλάμε κι εδώ. Ποιος όμως θέλει τέτοια αθανασία;

Και σημειώνω. Το σχόλιο αφορά τον επίλογο της Κυκλώπειας.

Κεφάλαιο που σήμερα μόλις αρχίσαμε να μελετάμε, λέξη τη λέξη και γραμμή τη γραμμή.

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1813.htm#10649

Έχουμε πολλά καρβέλια ακόμη μέχρι να φτάσουμε στον επίλογο. Πώς δηλαδή γίνεται κάποιος από κανένας άνθρωπος με όνομα...

Αν εσύ βιάζεσαι, διάβασε την Κυκλώπεια. Τα λέει όλα εκεί.

Εκτός από την τελευταία ίσως πρόταση...

Και που όταν γραφτεί θα δημιουργήσει πρόβλημα.

Γι' αυτό και πάω αργά αργά. Φτιάχνω πρώτα την αρμάδα, και μετά θα κινήσω με όλα τα πανιά ανοιχτά για την επίθεση.

Άσε λοιπόν πρώτα να χτίσουμε στους ταρσανάδες τα βαπόρια μας. Να τα αρματώσουμε.

Και με κατάρτια και με κανόνια. Και τελευταία τα φλάμπουρα...

Ναι, θα μπουν και φλάμπουρα...


που λέει και το δημοτικό μας τραγούδι. Και φλάμπουρο εξηγώ ότι σημαίνει σημαία πολεμική. Παλιότερα φλάμπουρο ήταν και το λάβαρο που κρατούσαν στους γάμους...

Σημαία λοιπόν για θάνατο, σημαία και για έρωτα...