Εν Γιτάνοις

Πίσω μας, στο βάθος, μέσα στις πυκνές φυλλωσιές των δέντρων, κυλάει ο Θύαμις. Και φόντο διακρίνουμε την κορυφή της Σκουπίτσας. Την ίδια κορυφή που βλέπω και αυτή τη στιγμή από το παραθύρι του σπιτιού μου. Φυσικά από άλλη γωνία. Είναι όμως το σημείο αναφοράς για να εντοπίζω στην αχλύ του ορίζοντα και τα Γίτανα, τον τόπο που τόσο με συγκλόνισε...

Τα πόδια βυθίζονται στο νιο τριφύλλι. Και στο χέρι το αυτοσχέδιο σκόπι (μπαστούνι), που παραστέκει την εξάντληση των ποδιών...

Πέτρες, πέτρες, κι άλλες πέτρες. Πόσα χέρια, πόσα μεροκάματα, για να χτιστούν όλα αυτά.

Ο Στέφανος, ο αρχαιολόγος, υπογραμμίζει τη δυσκολία κατασκευής και από μια άλλη σκοπιά. Αυτοί που έχτιζαν έπρεπε να φάνε. Ενώ εργάζονταν σε μια αντιπαραγωγική διαδικασία.

Καταλαβαίνω τι θέλει να πει... Και φέρνω στο νου μου πόσα ξοδεύουμε και σήμερα για εξοπλισμούς ενώ την ίδια ώρα στερούμαστε βασικά κοινωνικά αγαθά.

Και τελικά πήγαν και όλα τζάμπα. Οι βάρβαροι περάσανε και τα τείχη γκρεμίστηκαν κατά διαταγή τους από τους ίδιους που τα έχτισαν. Μέσα σε λίγες ώρες, διάβαζα τις προάλλες, ισοπεδώθηκαν 70 πόλεις της Ηπείρου! Στα 167 π.Χ.

Κι έπειτα οι Ρωμαίοι άρπαξαν την αφρόκρεμα του πληθυσμού, χιλιάδες αιχμαλώτους, και τους κουβάλησαν δούλους στη Ρώμη.

Κάποιος ρώτησε το Στέφανο αν μετά την καταστροφή του 167, συνέχισαν να κατοικούνται τα Γίτανα.

- Ναι, απάντησε. Όταν πιάνεις μια αγελάδα σε συμφέρει να την κρατήσεις ζωντανή και όχι νεκρή...

Και είναι γνωστό πως οι Ρωμαίοι και εποίκισαν την περιοχή της Θεσπρωτίας. Μαζί με τις ελληνικές αρχαιότητες σώζονται και πολλά δικά τους μνημεία, ρωμαϊκά. Όπως στην περιοχή που εργάζομαι, στο Λαδοχώρι. Κυρίως έχτισαν επαύλεις και αγροκτήματα. Έχτισαν όμως και αποικίες, πχ τη Φωτική κοντά στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας αλλά και μία μεγάλη πόλη. Νοτιότερα. Τη Νικόπολη. Για να τιμήσουν τη νίκη στο Άκτιο. (31 π.Χ. )

Η Νικόπολη, κοντά στη σημερινή Πρέβεζα, αποτέλεσε νέο πλήγμα για τη Θεσπρωτία. Οι Ρωμαίοι ανάγκασαν τους κατοίκους να μεταναστεύσουν για να αποκτήσει κόσμο η νέα πόλη.

Όλο αυτό το διάστημα, από το 167 π.Χ. ως και το 31 π.Χ. η περιοχή δέχεται επιδρομές και λεηλασίες ενώ η παρουσία τόσων στρατευμάτων είχε αποτέλεσμα και την εκδήλωση λιμών.

Έτσι ολοκληρώνεται η εγκατάλειψη των πόλεων και ιδιαίτερα μετά την επιβολή της pax romana επί Οκταβιανού. Έκτοτε, διαβάζουμε στον αρχαιολογικό οδηγό, η κατοίκηση της Θεσπρωτίας συνεχίζεται σε πολλούς ατείχιστους οικισμούς της υπαίθρου και από τις πόλεις συνεχίζει να κατοικείται μόνο η Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή).

Παράθεση :

"Οι αυτοκρατορικοί χρόνοι, ως το 250 μ.Χ., είναι μια περίοδος σχετικής σταθερότητας, με τους Ρωμαίους αποίκους να δραστηριοποιούνται στις πεδιάδες και τα παράλια, βελτιώνοντας προς όφελός τους τις συνθήκες πρωτογενούς παραγωγής και εμπορίου, και να προσαρμόζονται παράλληλα στα τοπικά ήθη.

Το 2ο αιώνα μ.Χ. ιδρύεται στον κόλπο της Ηγουμενίτσας ο εμπορικού χαρακτήρα οργανωμένος οικισμός του Λαδοχωρίου, ενώ η Φωτική (σ.σ. κοντά στη σημερινή Παραμυθιά) λειτουργεί ως ακμάζον τοπικό διοικητικό κέντρο. Η Ήπειρος θα αποτελεί πλέον ξεχωριστή επαρχία με έδρα τη Νικόπολη.

Ακολουθεί μια εκτεταμένη περίοδος αναστάτωσης (μέσα 3ου - μέσα 6ου αι. μ.Χ.), κατά την οποία οι επιδρομές των Γότθων αποτελούν μόνιμη απειλή, με συνέπεια την εγκατάλειψη των σημαντικότερων κέντρων και τη σταδιακή παρακμή ολόκληρης της Ηπείρου. "

από τον αρχαιολογικό οδηγό για τα Γίτανα - επιμέλεια Αικατερίνη Κάντα - Κίτσου

12.25 - Βρισκόμαστε πια στην αγορά των αρχαίων Γιτάνων.

Η αρχαιολόγος, η κ. Λίλα Φάτσιου, στέκεται μπροστά στα ερείπια της Στοάς και μας κατατοπίζει.

Στα αριστερά της Στοάς υπήρχε και το ιερό του Απόλλωνα Αγυιέα. Του προστάτη των δρόμων. Κι ακόμη σήμερα λέμε τη λέξη αγυιόπαιδο, δηλαδή παιδί του δρόμου. Ο Μπαμπινιώτης σημειώνει πως άγυια στην αρχαία γλώσσα σήμαινε δρόμος, πιθανά από το ρήμα άγω. Εμείς τη λέξη την επαναφέραμε όταν χρειάστηκε να αντικαταστήσουμε το τούρκικο σοκάκι με λέξη ελληνική. Κι έτσι είπαμε το σοκάκι αγυιά και το παιδί που σοκακεύει αγυιόπαιδο.

Η συνέχεια αυτού του αφιερώματος γράφτηκε σήμερα. Σε ένα άλλο φόρουμ. Στο Χάριν Παιδείας. Και με αφορμή μια είδηση για το θέατρο των Γιτάνων. Που βρίσκεται λέει σε φάση αναστήλωσης.

Το θέατρο των Γιτάνων που εδώ δε βρήκα τότε που ανέβασα το υπόλοιπο υλικό ούτε μια φωτογραφία του να βάλω...


Λοιπόν έβαλα μία και καλή. Με το φακό του Μιχάλη Πασιάκου. Και μπορείτε να δείτε πολλές ακόμη, και από το θέατρο και από τα Γίτανα, κάνοντας κλικ εδώ

http://paideia.forumotion.com/t1549-topic