Η φωτογραφία του Λιαντίνη

Αφήνοντας λοιπόν πίσω τη λιαντινολογία θα πρέπει να δούμε και την άλλη πτυχή του θέματος σχετικά με την επίσκεψη του Λιαντίνη στην Αίγυπτο:




Χωρίς όμως να ξεφύγουμε σε νεφελοκοκκυγίες...

Μπορεί να ήταν εκεί ο κουνιάδος και κουμπάρος του, είναι γνωστό πως ο αδερφός της κ. Λιαντίνη τους στεφάνωσε, αλλά ο Λιαντίνης είχε και άλλους λόγους να θέλει να ταξιδέψει στη χώρα του Νείλου. Αν δηλαδή η χώρα δεν ήταν η Αίγυπτος μα η Λιβύη ή η Συρία, δεν είναι βέβαιο πως ο Λιαντίνης θα δεχόταν να κάνει το ταξίδι. Ζήτημα να συνοδέψει απλά και μόνο τη γυναίκα του, δε νομίζω πως έμπαινε καθώς η κ. Λιαντίνη συχνά λόγω της εργασίας της πραγματοποιούσε ταξίδια στο εξωτερικό μόνη της. Και πριν ακόμη γνωρίσει το Δημήτρη Λιαντίνη.

Όπως βεβαίως ο καθένας μπορεί να αναρωτηθεί αν θα είχε πάει στην Αίγυπτο και χωρίς να βρίσκεται εκεί ο αδερφός της γυναίκας του. Σωστό και αυτό... Ως υπόθεση... Τι άλλο λοιπόν θα μπορούσε να οδηγήσει το Λιαντίνη στην Αίγυπτο;

1. Πως ήθελε να δει από κοντά τον τόπο που έζησε ο Καβάφης. Κι αυτό σωστό και επιβεβαιωμένο πως αναζήτησε τα ίχνη του αγαπημένου του ποιητή. Όπως μου έχουν πει υπάρχει και φωτογραφία του Λιαντίνη στον τάφο του Καβάφη αλλά όχι καλή. (Ελπίζω να μη με απατά η μνήμη μου, πάει καιρός που μου δόθηκε η σχετική πληροφορία.)

Το στοιχείο αυτό ενισχύεται από άλλα ταξίδια του στους τόπους άλλων ποιητών που ξεχώριζε. (Σολωμό, Δάντη, Ρίλκε)

2. Έχουμε ακόμη τα ταξίδια των ελλήνων στη χώρα του Νείλου από αρχαιοτάτων χρόνων. Πόσοι και πόσοι σοφοί έφτασαν εκεί; Και ο Αλέξανδρος επίσης. Και ξέρουμε πως του άρεσε να συνδυάζει την ημερομηνία της γέννησής του με την ημερομηνία γέννησης του Αλεξάνδρου. Στη Γκέμμα μάλιστα, σελ. 144 (ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ) θα γράψει πως έγινε ένας μικρός αντι - Αλέξανδρος... (Κι ελπίζω τα αντί - θετα του Λιαντίνη να έχουμε μάθει να τα διαβάζουμε σωστά... )

3. Στο ίδιο κεφάλαιο της Γκέμμας, σελ. 147, διαβάζουμε και την Ωδή του Οράτιου στην Αθανασία:

Όρθωσα ένα μνημείο από το χαλκό μονιμότερο,
κι από το βασιλικό ήθος των Πυραμίδων πιο ψηλό.
Ετούτο ούτε οι άγριες μπόρες ούτε ο βίαιος βοριάς
θα μπορέσουν να το σκορπίσουν. Ούτε οι αναρίθμητες
διαδοχές των ετών και η φυγή των αιώνων.
Δε θα πεθάνω ολόκληρος, κι ένα μεγάλο κομμάτι μου
θα ξεφύγει τον Άδη. Συνέχεια στο μέλλον
έπαινος θα με πλουταίνει καινούριος, όσον καιρό
ο ιερέας ανηφορίζει στο λόφο του Καπιτωλίνου Δία
με τη συνοδεία της αμίλητης Παρθένου.

Και μόνο ο στίχος που τονίστηκε παραπάνω θα αρκούσε να εξηγήσει τη φωτογραφία στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας και την χειρονομία του Λιαντίνη. Πιο ψηλά και από τις Πυραμίδες... Είναι εξάλλου καταγραμμένες μαρτυρίες πως δήλωνε ότι θα κάνει κάτι που θα θαμπώσει τον ήλιο. Αν και μερικοί φροντίζουν να θαμπώνουν τον ίδιο το Λιαντίνη υποβιβάζοντας αυτό που έκανε σε μια απλή αυτοκτονία... Τι θάμπωμα του ήλιου είναι αυτό; Λες και δεν αυτοκτόνησε άλλος άνθρωπος ποτέ...

Με όλα αυτά, ο καθένας μπορεί να σκεφτεί ότι ο Λιαντίνης επίτηδες πήγε ως την Αίγυπτο. Ήθελε μια φωτογραφία στις Πυραμίδες για να υπηρετήσει όσα αναφέρθηκαν... Υπογραμμίζουμε όμως ότι πρόκειται για υπόθεση και μόνο.

Και κυρίως να υπογραμμίσουμε πως το '95 η Γκέμμα δεν έχει τελειώσει. Δεν ξέρω το πότε ακριβώς την έβαλε μπροστά. Ξέρω μόνο ότι το ακαδημαϊκό έτος '92 - '93 που παρακολούθησα τις διδασκαλίες του στο Μαράσλειο, αρκετά κεφάλαια που αργότερα διάβασα στη Γκέμμα ήταν ήδη έτοιμα - τουλάχιστον στο μυαλό του. Πχ το κεφάλαιο Αρσενοκοίτης...

Παράλληλα όμως έχουμε ντοκουμέντα που βεβαιώνουν ότι τις τελευταίες πινελιές τις έβαλε πολύ αργότερα. Ότι ήταν τελειομανής δε χρειάζεται να το τονίσω... Και έχουμε μαρτυρίες δημοσιευμένες από τη σύζυγό του (στο προλόγισμα του ποιητικού έργου του Λιαντίνη, ΟΙ ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ, που βεβαιώνουν ότι έγραφε και ξανάγραφε τα διάφορα κεφάλαια της Γκέμμας ώσπου να καταλήξει στην τελική μορφή που τα γνωρίζουμε τώρα εμείς. Ακόμη και τους τίτλους των κεφαλαίων τους είχε αλλιώς γράψει αρχικά. Πχ στα αρχικά κείμενα υπήρχε κεφάλαιο με τίτλο ΠΥΡΟΠΟΤΑΜΟΣ. Ποταμός... Του άρεσε του Λιαντίνη να "παίζει" με τη λέξη αυτή και να τη χρησιμοποιεί για τους συμβολισμούς του. Ακόμη και για το επώνυμό του είχε σκεφθεί αρχικά το ΠΟΤΑΜΙΤΗΣ και έπειτα προέκυψε το ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ. Φαντάσου τώρα πόση παραφιλογία θα είχε πάει στο βρόντο αν είχε μείνει στην αρχική του σκέψη. Και ειδικά εκείνους τους αριθμοφιλόσοφους σκέφτομαι που κάθονταν και άθροιζαν τα γράμματα από το όνομα του Λιαντίνη για να αποδείξουν τι; Απλά και μόνο πόσο δίκιο είχε να καυτηριάζει τέτοιες αντιεπιστημονικές μεθόδους ο Λιαντίνης. Γι' αυτό και πάντα οφείλουμε να βάζουμε διαχωριστικές γραμμές και να ξεκαθαρίζουμε πότε κάνουμε υποθέσεις και μόνο γιατί τίποτε χειροπιαστό δεν έχουμε. Ή ό,τι έχουμε δεν αρκεί για βέβαιο συμπέρασμα και ασφαλή κρίση. Όπως δηλαδή και για τη φωτογραφία στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας. Και πολύ περισσότερο για το υψωμένο δάχτυλο...

Κι έτσι βρίσκει έδαφος γόνιμο η μυθολογία. Και δώστου να πλέκονται παραμύθια. Τι σχέση έχουν αυτά με τη φιλοσοφία του; Έτσι ελπίζουμε να λυθεί το αίνιγμα του Λιαντίνη; Και τι σχέση έχουν με την ουσία και την αλήθεια και της δικής μας ζωής... Εκατόμβη τα βόδια του Απόλλωνα. Σε αντιδιαστολή με όσα εκείνος δίδαξε. Την τρίχα τριχιά και το μείζον έλασσον.

ώρα μεσάνυχτα σχεδόν

βάρυνε πολύ το θέμα

ούτε για μεταπτυχιακό να το πηγαίναμε

γυρίζω διακόπτη να δούμε τι χάνουμε αφήνοντας απέξω τις νεφελοκοκκυγίες ( λέξη κι αυτή)

ΘΕΩΡΙΑ ΠΡΩΤΗ

Ο Λιαντίνης έβαλε αυτή τη φωτογραφία γιατί δεν είχε άλλη (συμπληρώνετε αν θέλετε με επίθετο: καλύτερη, πρόσφατη, πρόχειρη κλπ)


ΘΕΩΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

Ήθελε να δείξει ότι είναι πολυταξιδεμένος. Για τη Γερμανία έτσι κι αλλιώς το ξέρανε πολλοί πως πήγε, άρα η Αίγυπτος συγκέντρωσε περισσότερα πόιντς.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΡΙΤΗ

Βασικά ήθελε να τη σπάσει στους εβραίους που ως γνωστόν έχουν διάφορες κόντρες με την Αίγυπτο! Και ακόμη πιο γνωστό είναι πως ο Λιαντίνης έγραψε τα χίλια μύρια για τους εβραίους!!!

ΘΕΩΡΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ

(της συνωμοσιολογίας) Κοιτάξτε... το πράγμα αλλιώς φαίνεται και αλλιώς είναι!!!!!!!!! Ο Λιαντίνης άλλη φωτογραφία έστειλε στο τυπογραφείο και άλλη βάλανε (δαίμων τυπογραφείου κλπ επιχειρήματα ) διότι ήθελαν κάποιοι σκοτεινοί κύκλοι ελληνοεβραίων να πούνε ορίστε, φωτογραφία εκτός Ελλάδας διάλεξε!!! Και όταν πια ανακάλυψε τι έγινε, ήταν αργά. Γι' αυτό και δεν έδινε τη Γκέμμα και την κράταγε κλεισμένη στα κουτιά για μήνες. Μετά όμως τι να κάνει; Αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να την στείλει στα βιβλιοπωλεία με την ελπίδα να μην το προσέξουν οι αναγνώστες!!!

ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΜΠΤΗ

(της αριθμολογίας) Αίγυπτος, άρα Α άρα 1 και πρώτος!!! (αν ξέρει κάποιος περισσότερα ας μετρήσει και τα γράμματα να δούμε τι βγαίνει και πού ξέρεις μπορεί επιτέλους να βρούμε και τον κλειδί του αινίγματος!!!!

Και πέρα των ανωτέρω σοβαρωωωωωωωωωωών θεωριών θυμίζω:

ότι υπάρχει μία συγκεκριμένη γωνία θέασης της φωτογραφίας που αποκαλύπτει την απάντηση στο περίφημο πείραμα του Σρέντιγκερ. Αν προσέξετε λίγο διακρίνονται πίσω από το Λιαντίνη και τα σύνεργα που είχε μαζί του για να το κάνει!!!

επιπλέον κάτω από υπέρυθρες ακτίνες μιας ειδικής περιοχής του φάσματος που συνδέεται με τις καμπύλες Καραθεοδωρή βλέπει κανείς μια τελείως άλλη φωτογραφία καλά κρυμμένη στον απλό και αδαή παρατηρητή και που αποκαλύπτει το φάρμακο για τον καρκίνο, τη μυστική κρύπτη του μαρμαρωμένου βασιλιά και βεβαίως τη συνταγή για τη λυδία λίθο!!!!!!!

Τα μεσάνυχτα παρήλθον, πάω να συνεχίσω

Αύριο αν δε χορτάσατε της τρελής φαντασίας τα αποκυήματα μπορώ να σας κάνω μια πιο σοβαρή αποδελτίωση των έως τώρα υποβληθέντων για νόμπελ βλακείας ανάλογων θεωριών στα ιντερνέτια. Η μόνη διαφορά με τις ανωτέρω είναι που εκείνοι που τις παρουσίασαν τις πιστεύουν για εξυπνάδες ισάξιες τουλάχιστον της θεωρίας της σχετικότητας!!!


Καλ(λι)ην(νι)ύχταααααααααα

ΔΙΩΝΗ έγραψε:

ότι υπάρχει μία συγκεκριμένη γωνία θέασης της φωτογραφίας που αποκαλύπτει την απάντηση στο περίφημο πείραμα του Σρέντιγκερ. Αν προσέξετε λίγο διακρίνονται πίσω από το Λιαντίνη και τα σύνεργα που είχε μαζί του για να το κάνει!!!

Ερώτηση: Τα μοιρογνωμόνια τελικά για τέτοια γωνία ζητήθηκαν; Γιατί μ' έχει φάει η α - γωνία. Θα τα χρειαστούμε ή να τα αφήσουμε κατά μέρος;

Εκτός αν φοβόμαστε να το αγγίξουμε το ζήτημα. Ειπώθηκαν κάποια πράγματα παραπάνω, άφησαν ανοικτές πόρτες για "άλλες" αναζητήσεις, μα δε βλέπω να το προχωράμε.

Έστω σαν γνώση όσων σχετικών υπάρχουν. Δε σημαίνει πως μια σοβαρή μελέτη πρέπει να τα λάβει υπόψη αλλά όχι και να τα αποσιωπήσει.


Δεν ξεχνάω βέβαια πως από το Ερμής βγαίνει το ερμητικός ( = αδιαπέραστος, στεγανός | απόκρυφος, δυσερμήνευτος )
όπως και το έρμαιο ( = απροσδόκητο εύρημα) αλλά και το ερμηνεύω. Τυχαίο;

Κι ακόμη ο Ερμής ήταν ο ψυχοπομπός, αυτός που συνόδευε τις ψυχές στον Άδη. Αλλά και εκείνος που έκλεψε τα ιερά βόδια του Απόλλωνα μόλις 4 ημερών βρέφος και που συμβολίζει το ΛΟΓΟ. (Θυμηθείτε και το Λόγιο Ερμή) Οι Στωικοί φιλόσοφοι του είχαν αναγνωρίσει έναν κεντρικότερο ρόλο στη θεολογία τους ενώ είναι γνωστό πως συνδεόταν με διάφορα μυστήρια. Του αποδίδουν την εύρεση της γραφής αλλά και την εισαγωγή της φιλοσοφίας. Λέγεται και πρώτος δάσκαλος και είναι το πιο κοντινό πρότυπο θεού στον άνθρωπο.

Όσο για την Αίγυπτο, λένε πως κατέφυγε εκεί όταν άρπαξε τα βόδια του Απόλλωνα και οι Αιγύπτιοι του έδωσαν το όνομα Θωθ (η Θευθ που διαβάσαμε στο Λιαντίνη)

Κοιτάξτε, όλα καλά είναι και το ειρωνικό στιλάκι που δείχνει χαριτωμένα τι χάνουμε ή τι κερδίζουμε θα έλεγα εγώ αποφεύγοντας τη συννεφούπολη των πουλιών και τα τσίου τσίου τους αλλά πετάει πετάει...

Παράθεση :

νεφελοκοκκυγία = νεφέλη + κόκκυξ ( = κούκος ) / στον Αριστοφάνη, στην κωμωδία «Όρνιθες», όν. φανταστικής πόλης των πουλιών μέσα στα σύννεφα | (μτφ.) φαντασιοπληξία

και καλές και οι παραπέρα αναζητήσεις που μας πάνε σε άλλα μονοπάτια (τίποτε δεν πρέπει να αποκλείουμε αν δεν το εξετάσουμε)

μόνο να φροντίζουμε να πατάμε στο έδαφος και με τα δύο πόδια και όχι να πετάμε μέσα στο σακί ό,τι μας κατέβει άκριτα.

Το έχουμε όχι απλώς χορτάσει αυτό το σκηνικό, το έχουμε μπουχτίσει. Κι αν η Διώνη θελήσει να πραγματοποιήσει την απειλή της (αποδελτίωση εννοώ των έως τώρα λεχθέντων) θα γράφει μήνες και άκρη δε θα βγάλει.

Έμπεδα όμως γεωτρημένα βαδίζοντας οφείλουμε να κρατηθούμε κοντά σε ντοκουμέντα από το ίδιο το έργο του Λιαντίνη και κάθε τι που υποστηρίζουμε να είμαστε σε θέση να το αποδείξουμε με όσα ο ίδιος άφησε. Αλλιώς να δεχτούμε πως μας ξεγέλασε και μας είπε ψέματα. Άλλα είχε στο νου του και άλλα πρόβαλε. Είναι βασικό αυτό. Ή δέχεσαι να πατάς στο υπόβαθρο "έζησε την αλήθεια" και την αλήθεια θέλησε να μας μάθει πώς να βρίσκουμε ή τον κατατάσσουμε κι αυτόν στους λαοπλάνους οπότε και δεν υπάρχει λόγος να ασχολούμαστε μαζί του. Σωστά;

Για το μοιρογνωμόνιο. Ναι, υπάρχει θεωρία μπόλικη. Και είπα πού οδηγεί. Στη μασονία. Αν δεν έχεις εδώ σίγουρα ντοκουμέντα να το στηρίξεις, τι να πεις; Πως γύρισε λοξά το κεφάλι του και φρόντισε να κρατά το χέρι του σε ορισμένη γωνία όπως πολλοί ζωγράφοι έκαναν για να υποδηλώσουν τις περίφημες γωνίες των τεκτόνων;

Με τους μασόνους δεν έχω καθόλου ασχοληθεί. Ιδέα δεν έχω και δεν έχω και γνώμη επομένως. Είναι κάτι που με απωθεί. Μπορεί να κάνω και λάθος εκτίμηση επειδή αγνοώ τα πάντα για το χώρο αυτό. Και παράλληλα κανένα στοιχείο δε γνωρίζω που να συνδέει το Δημήτρη Λιαντίνη με τέτοιους χώρους.

Αντίθετα, η δική του φιλοσοφική θεώρηση ήταν κρυστάλλινη και ολοφώτεινη. Αφάνισε μας μες στο φως.... Δεν ήταν ο αποκρυφισμός και τα μυστήρια. Ίσως να παρασύρει ο συμβολικός του τρόπος για τέτοιες ερμηνείες αλλά από διαίσθηση λέω πως είναι άλλου ποιού ο συμβολισμός του Λιαντίνη, σύστοιχος της επιστήμης και όχι του κόσμου της φαντασίας. Είναι το ίδιο και ο χώρος των μασόνων; Είπα, δεν ξέρω τίποτε για το χώρο αυτό. Ο πατέρας μου έχει ασχοληθεί σε βάθος και έχει μελετήσει ό,τι τουλάχιστον έχει δοθεί στη δημοσιότητα για τους τέκτονες μα ουδέποτε στις συζητήσεις μας δε συσχέτισε το Λιαντίνη με κάτι τέτοιο.

Γενικά έχω απέχθεια προς κάθε προσπάθεια να εντάξουν το Λιαντίνη σε ομάδες περίεργες. Πχ την ομάδα Ε που κατά καιρούς με νύχια και με δόντια προσπάθησαν κάποιοι να πείσουν ότι ανήκε. Θεωρώ ότι τέτοιες προσπάθειες συνιστούν εκμετάλλευση του ονόματος του Λιαντίνη και παραχάραξη του έργου του.

Όμως... υπάρχει και το όμως. Ενώ όταν ξέρεις κάτι και έχεις ντοκουμέντα μπορείς να υποστηρίξεις το ναι, δεν ισχύει το ίδιο και στο όχι. Το δεν ξέρω εγώ κάτι σχετικό δε μου δίνει το δικαίωμα να προβάλλω άρνηση και να αποκλείσω ότι συνέβαινε ετούτο ή το άλλο. Σωστά;

Πράγματι ο Λιαντίνης σε διάφορα σημεία του έργου του αναφέρεται σε αριθμούς. Πχ 7η μέρα Σκιροφοριώνος... και έγραψε τα Ελληνικά και τη Γκέμμα σε 7 χρόνια. Και 7 είναι και τα βιβλία του (τα βασικά τουλάχιστον που ανέφερε ο ίδιος ως επίσημο έργο του) Και στα 7 χρόνια αποκαλύφθηκε ο σκελετός στον Ταΰγετο. Αλλά και 7ος μήνας του χρόνου ο μήνας που γεννήθηκε.

Έχουμε ακόμη το 8 σε κάποια άλλα σημεία. Στο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ μιλάει για οχτώ χρόνια... και αλλού μιλάει για το κατάφωτο οχτώ. (χορικά του Νηφομανή)

Ή στο επίμετρο των Ελληνικών χρησιμοποιεί τον αριθμό των κιόνων του Παρθενώνα. Εκεί πάλι υμνεί τον αριθμό 1 ως τον αριθμό του θεού.

Έχουμε ακόμη τις 14 ολυμπιάδες που έζησε ο Εμπεδοκλής και που κάνουν 56, όσο δηλαδή ήταν η ηλικία του Λιαντίνη όταν εξαφανίστηκε... Και που είναι επίσης γινόμενο του 7 επί 8...

Για μένα αυτά είναι ... κορακίστικα. Ας μου επιτραπεί ο όρος για να δείξω και μόνο πως δεν τα κατέχω, όχι υποτιμητικά.

Κρατάω λοιπόν μια επιφύλαξη για τους λόγους που ανέφερα αλλά σε καμία περίπτωση δεν ασπάζομαι και δεν προσυπογράφω τέτοιες προσεγγίσεις. Ανοιχτό ερώτημα. Καμία έμπεδη απάντηση.

Από την άλλη υπάρχει τεράστιο βάθος να μελετήσει κανείς σε συνάρτηση με το έργο του Λιαντίνη, μακράν τέτοιων θεωριών, που συνιστά και σπατάλη χρόνου το να αφήνει εκείνα και να στρέφετεται στο μυστικισμό. Τόσα κείμενα αρχαία και σύγχρονα που δε φτάνει μια ζωή να τα μελετήσεις. Ξέρουμε πχ τη σημασία που έδινε στον Όμηρο. Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. Στο Φαίδρο. Στις τραγωδίες του Αισχύλου. Τις 7 τραγωδίες του Αισχύλου, όπως τονίζει. (Γκέμμα σελ. 240 ) Και τι να πούμε για τους βίους του Πλουτάρχου; Λίγα μόνο ανέφερα, και είναι σαν να μην είπα τίποτε. Πχ για τους Προσωκρατικούς;

Άσε μετά να περάσουμε στις επόμενες εποχές... Και πού να φτάσουμε και στο σήμερα...

Εγώ παραδέχομαι πως το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ δεν το έχω ακόμη τελειώσει. Δεν τα πάω καλά με το Ρίλκε. Τι να καταλάβω από το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ; Μέσες άκρες μόνο.

Και τις ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ. Σηκώνω τα χέρια ψηλά... Διαβάζω τις αναλύσεις του Αλέξανδρου - τις λίγες φορές που μας τιμά και τις μοιράζεται μαζί μας - και μόνο τότε καταλαβαίνω πέντε πράγματα.

Βάλε μετά εκείνο το βουνό που λέγεται Νίτσε...

Και το άλλο που λέγεται Γκαίτε και Φρόυντ...

Και πιο πίσω το τεράστιο του Δάντη...

Πιάσε μετά θεωρία της Απροσδιοριστίας. Και αστροφυσική και και και...

Και βέβαια το δημοτικό τραγούδι, το Σολωμό, τον Καβάφη, τον Παπαδιαμάντη, το Σεφέρη και πάλι ατέλειωτη η σειρά...

Και αφού τα τελέψεις πιάσε και τις μυστικιστικές προσεγγίσεις. Θα τελέψεις; Το εύχομαι στους νέους να τα καταφέρουν. Προσωπικά μεγάλωσα πολύ για να ελπίζω πως έχω τέτοια περιθώρια. Οπότε συνειδητά επιλέγω να πατάω στη γη και να μην πετάω στα σύννεφα. ΜΕΤΡΟ και ΤΑΞΗ. Όχι μόνο ΚΛΙΤΟΤΗΤΑ. Είναι βασικό να μην ξεχνάμε αυτή την τριπλή οδηγία. Αλλιώς χάνεσαι και πνίγεσαι και αρχίζεις τις άρες μάρες κουκουνάρες.

Είναι και το έκαστος εφ ω ετάχθη. Να ξέρει ο καθένας τα δικά του όρια. Τα δικά μου δεν επιτρέπουν τέτοια ταξίδια. Και ο χρόνος μου λίγος πια και το σκαρί δε σηκώνει τέτοια ατλαντικά βάρη. Αν λίγο όμως έχω καταλάβει από Λιαντίνη, δε με στενοχωρεί καθόλου αυτό. Σημασία έχει να γίνεις αυτό που είσαι, όχι να κυνηγάς αυτό που δεν είσαι. Ιδεώδες του εσθλού. Μόνο έτσι μπορείς να γίνεις χρήσιμος στο μεγάλο στοίχημα της φύσης.

Αν κάτι μου έχει προσφέρει ο Λιαντίνης είναι ακριβώς η ολική θεώρηση. Ποιοι είμαστε; Πού πάμε;

Ενώ κάθε φορά τον διαβάζεις και τον βρίσκεις καινούριο, κατά περίεργο τρόπο πάντα είναι ολοκληρωμένο αυτό που κατέχεις. Απλώς κάθε φορά μεγαλώνει ο κύκλος και αλλάζεις επίπεδο. Το κάθε τι στο Λιαντίνη βρίσκεται σε θαυμαστή αρμονία. Γεωμετρημένο και έμπεδο. Κι όταν ακόμη εντοπίζεις κάποια αντίφαση, είναι γιατί κάτι αγνοείς... Την έχω περάσει αυτή την περιπέτεια και όχι μία φορά. Στο τέλος όμως πάντα επανέρχομαι στην αρχική εκτίμηση. Όλα είναι στη σωστή τους θέση και σε αρμονία.

Όταν λοιπόν προσεγγίζεις το Λιαντίνη μέσα από τη μελέτη των κειμένων και των δικών του και όσων παραπέμπει, τότε βλέπεις με άλλο βάθος και τα στοιχεία της ζωής του. Άδικα δεν έγραψε πως το αληθινότερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια η ζωή του.

Να γιατί μιλάω για διαίσθηση αρνητική στο θέμα της σχέσης του με χώρους αποκρυφισμού. Τα κείμενά του δε με οδηγούν σε κάτι τέτοιο. Σαφώς μπορεί να κάνω και λάθος. Αλλά αυτή είναι η γνώμη μου και μόνο με ισχυρά επιχειρήματα περί του αντιθέτου θα την αλλάξω. Τέτοια επιχειρήματα δεν έχω ακούσει ως τώρα. Αναμένω λοιπόν...

Ζαλάδα και πονοκέφαλος και ναυτία... ίσως από το ατύχημα ίσως και από όσα με αναγκάσατε να σκέφτομαι...

Ένιωσα βαθιά ανάγκη να ξαναδώ το ολόφωτο σώμα του Λιαντίνη, και ειδικά εκείνα τα περίφημα αποσπάσματα από το ανέκδοτο έργο του ΟΔΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ.

Τι κι αν η φωτογραφία στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας είναι από τις Πυραμίδες της Αιγύπτου; Ο Λιαντίνης θα είναι πάντα δεμένος στο νου μας με την Ακρόπολη...

Κάντε κλικ εδώ:


για να διαβάσετε τα αποσπάσματα.

Δεν έχω καμία διάθεση να χρονοτριβίσω σε ένα θέμα που δε με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Ακόμη και με το δεδομένο περί του αληθινότερου ποιήματος του γνήσιου ποιητή, ένα ταξίδι λίγων ημερών ήταν η Αίγυπτος στη ζωή του Λιαντίνη. Ένα απόσπασμα μικρό στο Εντουκάντους για τον Θευθ. Άντε και λίγες ακόμη αναφορές (μετρημένες στα δάχτυλα ακόμη και στην ίδια τη Γκέμμα) στο υπόλοιπο έργο του. Μπορεί με τη μαντική να μην τα πηγαίνω καλά, έχω όμως όπως δικαιούμαι τη δική μου άποψη για την επιλογή της φωτογραφίας. Είναι με βάση το σχήμα Αρχή - Μέση - Τέλος κατά κάποιους απλοϊκούς και στο ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη παράπεσε η αληθινή μέρα κατ' άλλους.

Το βιβλίο λέγεται Γκέμμα, το αστέρι Γκέμμα, όπως σαφέστατα δηλώνει το εξώφυλλο και εξηγεί εισαγωγικά. Γκέμμα είναι ονομασία λατινική, ακόμη και ο Λιαντίνης λατινικό κείμενο δίνει, παραθέτει ως ερμηνεία. Πριν λοιπόν φτάσει κανείς στο οπισθόφυλλο να κοιτάει με απορία τη φωτογραφία εξ Αιγύπτου, ας αναρωτηθεί πρώτα για τον τίτλο στο εξώφυλλο. Γιατί λατινική ονομασία στο κύκνειο άσμα ενός ελληνοέλληνα; Αντε για... δώστε μου εδώ μια καλή εξήγηση!

Από τις χιλιάδες ελληνικές λέξεις δεν του περίσσεψε μία του Λιαντίνη για το τελευταίο του βιβλίο; Αν απαντήσει αυτό, τότε μπορεί να εξηγήσει και γιατί από τις αμέτρητες (σίγουρα) φωτογραφίες του εντός Ελλάδας καμία δε του άρεσε για το τελευταίο βιογραφικό του.

Στους κολλημένους με τις αιγυπτιομανείς θεωρίες τονίζω πως το αστέρι Γκέμμα έχει και αραβική ονομασία. Αλφέκα. Ο Λιαντίνης όμως προτίμησε το Γκέμμα. Και επιπλέον φρόντισε να διακωμωδήσει τη σημερινή Αίγυπτο στις σελίδες της Γκέμμας που ξέπεσε στους καμηλιέρηδες της Γκίζας από τους Φαραώ και το βασιλικό ήθος των πυραμίδων τους. Αν και το σημείο έχει περισσότερο το νόημα της κριτικής για τα χάλια της σημερινής Ελλάδας και η Αίγυπτος χρησιμεύει ως αντίστοιχο παράδειγμα. Κι αλλού πάλι θα αποκαλέσει προχειρολόγους και ημιμαθείς όσους λένε πως και οι αιγύπτιοι έκαναν επιστήμη. "Λάθος. Επιστήμη έκαμαν μόνον οι έλληνες", θα τονίσει ο Λιαντίνης κρατώντας αποστάσεις από τέτοιες αντιλήψεις αντιεπιστημονικές.

Για μένα, αν λάβω υπόψη και την εξήγηση για την επιλογή της Γκέμμας, κοίτα πρόχειρα το εξώφυλλο.... (αυτό λέει ο Λιαντίνης κι εξηγεί πως ο πλανήτης ολόκληρος αλλά και ο ουρανός και το σύμπαν είναι κατάσπαρτο με ελληνικές λέξεις και ελληνικά γράμματα που ονομάζουν διεθνώς τους αστερισμούς) η φωτογραφία συνιστά αφετηρία και το όνομα, ο τίτλος του βιβλίου, το τέρμα. Η πορεία από τους αρχαίους πολιτισμούς ως το σύγχρονο, με συμβολικότατο τρόπο δοσμένη. Η πορεία του ανθρώπου. Που υψώθηκε από το χώμα "μετάρσιος να πλήξει τα άστρα". Η αψηλότερη ώρα της στάθηκε η εποχή των προσωκρατικών μα τη μεγάλη διαφορά την έκανε ο Σωκράτης που έφερε στο φως της ιστορίας την επιστήμη. Έχουμε την κυοφορία, τον προσωκρατικό αιώνα, και τη γέννα με μαμμή το Σωκράτη. Από το 476 προ ο Λιαντίνης βλέπει την κατιούσα. Έως σήμερα.

Τι επιδιώκει ο Λιαντίνης με τη Γκέμμα; Να μπει τέρμα στον κατήφορο γιατί βλέπει κατάμαυρο το μέλλον του ανθρώπου αν συνεχίσουμε αυτή την τρελή πορεία σε όλα τα επίπεδα. Δεν ξέρω αν αυτοκτόνησε ή δεν αυτοκτόνησε αυτά είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο και λίγο ενδιαφέρουν, κατάφερε πάντως με το σούσουρο που ακολούθησε την εξαφάνισή του να γίνει γνωστός ανά το πανελλήνιο και να σκύψουν αρκετοί άνθρωποι στα βιβλία του. Και το πλήθος, αναπόφευκτα και το πλήθος αλλά αυτό δε νομίζω να τον ενδιέφερε. Κάποιοι ανάμεσά τους, πέντε δέκα ή και ένας ακόμη, θα μπορέσει να πάρει το μήνυμα, να συνεχίσει το μίτο προς την έξοδο και τη λύση του δράματος. Μίτος που ξεκινά από τις πυραμίδες περνά από την Ελλάδα και συνεχίζεται ως το σημερινό επίπεδο ζωής και πολιτισμού. Η κλασική Ελλάδα κατά το Λιαντίνη μπορεί να δώσει τη λύση κι αυτό προσπάθησε με όλο το έργο του να αναδείξει.

Κομβικό σημείο του έργου του και της Γκέμμας και ο Οιδίποδας στις Θήβες και το αίνιγμα, αλλά δε νομίζω πως η φωτογραφία λέει μόνο αυτό. Αλλιώς θα είχαμε φωτογραφία μπροστά στη Σφίγγα και όχι σε Πυραμίδα.

Σωστό κι αυτό - λατινική ονομασία στο βιβλίο, φωτογραφία από την Αίγυπτο στο οπισθόφυλλο. Μπορεί κανείς να δει θετικά, μπορεί να δει και αρνητικά μια τέτοια επιλογή. Εξήγηση όμως πράγματι υπάρχει στο περιεχόμενο του βιβλίου και ίσως είναι και η απάντηση στο δήθεν ελληνοκεντρισμό του Λιαντίνη με την έννοια της εθνικιστικής προσκόλλησης. Για το Λιαντίνη όμως ισχύει το σ' αυτόν τον κόσμο θα είσαι ή έλληνας ή εβραίος... Όπως ισχύει πάντα και η καυστική κριτική του για τη σημερινή Ελλάδα και τους νεοέλληνες.

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί πως με ένα τέτοιο τίτλο και μια τέτοια φωτογραφία ο Λιαντίνης ίσως να σκεφτόταν πως το κύκνειο άσμα του θα μπορούσε κάποια στιγμή να περάσει τα σύνορα της Ελλάδας. Η δομή όμως του βιβλίου είναι τέτοια που κάτι τέτοιο φαντάζει απίθανο και ως εγχείρημα (μεταφραστικά δηλαδή δεν το βλέπω εφικτό με το λεξιλόγιο τουλάχιστον που χρησιμοποιεί) αλλά και σε επίπεδο ενδιαφέροντος από ξένους αναγνώστες. Η Γκέμμα κατά την ταπεινή μου άποψη γράφτηκε αποκλειστικά για το ελληνικό κοινό. Κι αυτό είναι περίεργο. Δε σκέφτηκε, δεν επιθύμησε ο Λιαντίνης να διαβαστεί και πέρα από τα στενά σύνορα της Ελλάδας; Περίεργο μεν αλλά και υποβάλλει άλλες σκέψεις, από αυτές που ο καθένας καλύτερα να κρατά για τον εαυτό του στο βαθμό που δεν έχει αποδείξεις.

Επιστρέφοντας στην εισαγωγή του θέματος, τη σύγκριση με τον Άγιο Ιωάννη το Βαφτιστή, να σημειώσω κάτι που έπεσε σήμερα στο μάτι μου τυχαία:

Δ. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟ:

σελ. 82

Παράθεση :

"Σφαγμένος στην Αλεξάνδρεια (εννοεί τον Πομπήιο) από τον αυλικό Θεόδοτο, πέθανε τον απόλεμο θάνατο. Το κεφάλι του σε ασημένιο τάσι το δείξανε στον Καίσαρα. Όπως ύστερα από εβδομήντα χρόνια δείξανε και τον Αηγιάννη το Νηστικό στον τετράρχη της Ιουδαίας και στη Σαλώμη."

Νηστικό τον αποκαλεί γιατί ο Ιωάννης ο Βαφτιστής πέρασε ένα διάστημα στην έρημο τρεφόμενος με μέλι και ... ακρίδες...

Από το κατά Μάρκον:

καὶ ἦν ὁ Ἰωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον.

Οι ακρίδες φημολογείται πως δεν ήταν τα γνωστά έντομα αλλά οι άκρες των τρυφερών φύλλων... Οι διατροφικές του συνήθειες εξηγούν και την εικαστική του απόδοση στην ορθόδοξη εκκλησία με φτερά στην πλάτη αφού τρεφόταν όπως τα πουλιά...

Πέρα από τα φτερά προσέχουμε και εδώ υψωμένο το χέρι του αγίου - πλην καμία σχέση με το χέρι του Λιαντίνη στην πολυσυζητημένη φωτογραφία.

Φαίνεται, με όσα έχουμε πει μέχρι τώρα, πως ουδεμία τελικά σχέση έχει η χειρονομία του Λιαντίνη με τη χειρονομία του Βαπτιστή - και μιλάω εδώ για το έργο του Ντα Βίντσι, παρά την όποια ομοιότητα. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη πως ο Ιωάννης συνδέεται με τη διδασκαλία του χριστιανισμού στον άλλο κόσμο και με δεδομένο όσα έχει πει ο Λιαντίνης για τη μετά θάνατο ζωή...

Δανάη,
Παρακολούθησα με διαφέρον ιδιαίτερο τις ερμηνευτικές σου αναλύσεις, τις παραστατικές μεταμορφώσεις του λόγου σου, την αναζήτηση του όποιου μύθου πίσω από τη φωτογραφία.
Έστειλες μηνύματα για ένα χώρο υπέρβασης και ασίγαστης επιζήτησης αναπαλμών και ωρών αφύπνισης προστατεύοντας συγχρόνως και την άγνοια του αληθινού νοήματος της φωτογραφίας. Εκείνου που ο καθείς το οικειοποιείται ανάλογα με την ιδιαιτερότητά του.
Ανάμεσα στην επίπονη ζήτηση του νοήματος και στην ευφροσύνη της κατάληψής του κατόρθωσες να ισορροπήσεις το ρεύμα μεταξύ δυνατότητας και πραγματικότητας και το αποτέλεσμα επικύρωσε την πράξη σου.
Ομογνωμία σίγουρα δεν γίνεται να αξιώσεις, η εικόνα όμως που εσύ έδωσες στη φωτογραφία – εικόνα είναι θυελλώδης κίνηση που οπωσδήποτε παραπέμπει στο παράδοξο.

ΕΥΓΕ!

Ομογνωμία; Σίγουρα όχι. Αφενός γνώμη ολοκληρωμένη δεν έχω. Κι αν θες, όσα εδώ γράφτηκαν είναι μόνο ο πρόλογος, αγαπητή Φωτεινή. Το είπα από την αρχή πως η επισήμανση του Αλέξανδρου άνοιξε πανιά για ωκεανοπορία.

Αλήθεια... ξέρετε ποιος είναι ο συντομότερος δρόμος για να διαπλεύσεις τον ωκεανό; Να που καμιά φορά εκείνες οι παλιές σπουδές και τα καπετανίστικα δείχνουν πως άχρηστα δεν ξόδεψα τα πρώτα της νιότης μου τα χρόνια. Αν μη τι άλλο μου έδειξαν δρόμους που από τη στεριά αδύνατον να φανταστείς. Εδώ, στη σιγουριά και στη θαλπωρή του σίγουρου, ο κανόνας είναι ο ίδιος εκείνος ο σχολικός: Ανάμεσα σε δυο σημεία συντομοτέρα οδός είναι η ευθεία.

Σαν ανοιχτείς όμως στα πέλαγα, σε όποια πέλαγα, το πράγμα αλλάζει. Εκεί ο δρόμος θα ακολουθήσει άλλους νόμους, αν θες βεβαίως να φτάσεις με τον καλύτερο τρόπο στο λιμάνι. Αν θες να κάμεις τσάρκες στης Ναυσικάς και της Κίρκης τα ... παλάτια, άλλο θέμα. Ο όρος λέγεται Ορθοδρομία. Ένας ακόμη όρος ελληνικός που επικράτησε διεθνώς. Μαζί με την αστρονομία οι πρόγονοι άφησαν πίσω τους και τη ναυτική παράδοση...

Τι είναι ορθοδρομία μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες ακόμη και στη Βικιπαίδεια. Δε θα καταπιαστώ λοιπόν να το εξηγήσω εδώ. Θα πω μονάχα πως στη γλώσσα του Λιαντίνη ο όρος περιγράφεται ως στρατήγημα. Και είναι άλλο τελείως αυτό και άλλο οι γελοιότητες με τα μαγιοβότανα και τις βασκανίες. Όσο άλλο είναι να κατέχεις την επιστήμη των αριθμών ή να φτύνεις τρεις φορές τον κόρφο σου γιατί ο μήνας έχει 13.

Είπα πως θα αποφύγω τη διάλεξη για την ορθοδρομία αν και πολύ θα ήθελα να παραστρατήσω σε αγαπημένα λιβάδια... Ποσειδώνια μεν, αλλά λιβάδια κι αυτά. Ένα μόνο οφείλω να πω. Πως η ορθοδρομία πάνω σε χάρτη συνηθισμένο μοιάζει με καμπύλη γραμμή γιατί ακολουθεί το σφαιρικό σχήμα της γης - αυτό που επιβάλλει να κάνεις κύκλο αν θες πιο σύντομα να φτάσεις σε μακρινό ταξίδι... Και για τον ίδιο λόγο χρωστάς συνεχώς να αλλάζεις μοίρες στο τιμόνι. Συνεχής αλλαγή πορείας. Αλλά με νόμους και κανόνες. Όχι στην τύχη. Και με υπολογισμούς στρυφνούς.

Αυτά στη θεωρία μόνο. Γιατί στην πράξη ο ναυτίλος χρωστά να λάβει υπόψη και τα ρεύματα. Αυτά που θα τον ξεπετάξουν από την πορεία του. Κι εκεί δεν είναι μόνο τα μαθηματικά, η επιστήμη, εκεί τον τελικό το λόγο θα τον πει η τέχνη του και η εμπειρία... Αλλά και το απρόβλεπτο που καιροφυλαχτεί εκεί στους απέραντους ορίζοντες και στο ανάμεσα ουρανό και θάλασσα. Αυτό που οι έλληνες σε άλλους καιρούς το είπανε Γοργόνα...

Ξέρεις, αγαπητή Φωτεινή... θυμάμαι κάτι παλιές μου διαφωνίες με μερικούς ένθερμους υποστηρικτές της αστρολογίας και της μεταφυσικής και των από - κοσμων περιπλανήσεων. Δίχως ιδέα να έχουν από αστρονομία κατέβαζαν τη μία θεωρία μετά την άλλη και προσπαθούσαν να τετραγωνίσουν τον κύκλο... (Θα ξέρετε ίσως πως ο Ντα Βίντσι έκανε κι αυτός ειδική μελέτη στο τελευταίο... και άκρως σημαντική και ενδιαφέρουσα)

Μέσα στα άλλα θυμάμαι και κάτι τρίγωνα ισόπλευρα που μέτραγαν στους χάρτες, σε κάποια βάναν κορυφή και στις πυραμίδες με αφορμή την περιβόητη φωτογραφία του Λιαντίνη. Ένα μονάχα δεν κάτεχαν... Πως άλλο να μετράς στο χάρτη και άλλο πάνω στη γη. Το ένα είναι η τεχνητή αλήθεια που φτιάχνει το μυαλό του ανθρώπου και το άλλο η αλήθεια της φύσης. Όχι μόνο τη σφαιρικότητα της γης δε λάβαιναν υπόψη ως προς τη χάραξη εκείνων των τριγώνων, γι' αυτό και μίλησα για τετραγωνισμό του κύκλου, μα και το πιο απλό, πως οι χάρτες τους έδειχναν παραποιημένη τη γήινη επιφάνεια... Άντε τώρα να εξηγήσεις σε τέτοιους ανθρώπους ποιος ήταν ο Μερκάτορας... Ή να τολμήσεις να τους πεις πως η Γροιλανδία δεν είναι εκείνο το θερίο που βλέπανε στο χάρτη του σχολειού τους...

http://mikrateratakia6.blogspot.com/2007/11/blog-post_2694.html

Ένας χάρτης επίπεδος για κάτι που όλοι πλέον ξέρουν ότι είναι σφαιρικό... μα το ξεχνούν συνήθως. Έτσι και η Γροιλανδία στο χάρτη. Μοιάζει μεγαλύτερη και από την Αφρική. Ε, πιάσε δε και μια υδρόγειο

http://mikrateratakia6.blogspot.com/2007/11/blog-post_04.html

Και πες μου μετά αν έχει καμία σχέση το μέγεθος της μιας και της άλλης...

Κάπως έτσι και τα ταξίδια στον ωκεανό του Λιαντίνη. Γιατί ο Λιαντίνης ακολούθησε την αλήθεια της φύσης. Κι αυτή μονάχα η επιστήμη την ξεκλειδώνει και την αποκαλύπτει. Και όχι τα άμπρακατάμπρα...

Επί της ουσίας που εδώ μας απασχολεί, τη φωτογραφία στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας. Να μη λησμονούμε ένα τεράστιας σημασίας ντοκουμέντο για το πότε γράφτηκε τουλάχιστον η τελευταία παράγραφος του βιογραφικού που δημοσιεύεται εκεί, δίπλα στη φωτογραφία:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f16/topic-t350.htm

18 Νοέμβρη 1996.

Χαίρομαι να θυμάμαι πως εκείνο το Νοέμβρη είδα τελευταία φορά το Δάσκαλο

https://educandus.forumgreek.com/forum-f16/topic-t568.htm

και λίγο τόσο δα να ξέρω τα γεγονότα εκείνης της εποχής της ζωής του...

Ήταν από πολλές πλευρές ταραγμένη εποχή για το Λιαντίνη εκείνο το φθινόπωρο. Και ας μην ήταν καπετάνιος των καραβιών, Οδυσσέας κι αυτός έσκιζε ωκεανούς. Κι εκεί είπαμε. Κανόνας είναι η ορθοδρομία. Όχι η ευθεία σε γήινα μέτρα.

Άντε τώρα εμείς εκείνο τον πλου να διανοηθούμε και μόνο πως μπορούμε να τον επαναλάβουμε... Και να βρούμε τι;

Γιατί έβαλε τη συγκεκριμένη φωτογραφία στη Γκέμμα. Από το ταξίδι του '95. Όταν το '96 ακόμη πάλευε τι θα γράψει εκεί δίπλα... Μα είναι δυνατόν εκ των προτέρων να επινόησε την πόζα στη φωτογραφία; Δηλαδή όλα τα άλλα τα πάλευε ακόμη και τα βασάνιζε - Ντα Βίντσι κι αυτός στο βασανισμό - και τη φωτογραφία την είχε από τα πριν κιόλας σκηνοθετήσει στο μυαλό του...

Εξάλλου:

Μόνο το ποτάμι λέτε δεν μπορείς ποτέ να το διαβείς δυο φορές; Και την Αμερική, έγραψε ο Λιαντίνης, την ανακάλυψε ο Κολόμπος πρώτος. Μα το πρώτος σημαίνει και τελευταίος. (Homo Educandus - το πολυαγαπημένο - σελ. 72 )

Τι ψάχνουμε λοιπόν εδώ να βρούμε; Ο μύθος Θευθ και Θαμούς προφητικά δίνει την απάντηση...

Από κει και πέρα. Προσγειωμένα και πάλι. Εγκαταλείποντας την πτήση στα αλλιώτικα...

Από τη Γκέμμα ένα ακόμη αποσπασματάκι για τον Αγιάννη:

σελ. 211

"Κάθε μέρα κόβεται ένα μικρό δάσος από δέντρα και τυπώνουνται τα φύλλα των Τάιμς της Νέας Υόρκης. Για να διαβάζουν οι εναλφάβητοι αμερικανοί τι; Κίτρινη πληροφόρηση, ανία του καθημερινού, προπαγάνδα, διαφήμιση, αποκριάτικο μασκαραλίκι της αλήθειας. Και γνώση του τύπου: οι φιλισταίοι της Παλαιάς Διαθήκης ήσαν έλληνες, και ο Άι - Γιάννης ο Νηστικός φιλόσοφος."

Ο Λιαντίνης όμως ήταν. Φιλόσοφος. Και με έννοια ξεκάθαρη. Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου. Του δικού του θανάτου ο καθένας.

Γι' αυτό πέραν των ασκήσεων επί χάρτου... μερκατορικού ή και τουριστικού... αξία έχει το δικό μας θάνατο να βάλουμε στο μικροσκόπιο. Όχι του Λιαντίνη. Που έξυπνα και αρχιστρατηγικά μας έκοψε και το ... βήχα για τέτοια ανάλυση. Ακολουθώντας τον ακριβό θάνατο του Οιδίποδα και όχι ένα φτηνιάρικο σινερομάντζο για σαΐνια και Σαΐνηδες.

Δανάη, μια και γράφεις για ΟΡΘΟΔΡΟΜΊΑ, εγώ θα σου γράψω για ορθή γωνία και θα σε προτρέψω να κάνεις μια σύγκριση της πραγματικής σύνολης φωτογραφίας, που νομίζω ότι έχεις, με εκείνη που υπάρχει στο οπισθόφυλλο. Μήπως μεταβλήθηκε (στο λέγω παραφραστικά, σκόπιμα δεν αναγράφω το σωστό ρήμα), για να δείξει το δάχτυλο κάτι συγκεκριμένο;

Συχώρα με αν σε βάζω σε νέες αναζητήσεις. Έτσι θα χρησιμοποιήσεις και το μοιρογνωμόνιο που μας έγραψες!

Όχι, αγαπητή Φωτεινή. Αυτή τη φωτογραφία δεν την έχω. Οπότε και δεν είμαι σε θέση να διαπιστώσω τις μεταβολές.

Έχω όμως μια άλλη σπάνια φωτογραφία του Δημήτρη Λιαντίνη και αυτή νομίζω είναι καιρός να δημοσιευτεί. Μου την εμπιστεύτηκε πέρυσι τέτοια εποχή η σύζυγός του, η κ. Νικολίτσα Γεωργοπούλου, και μου ανέφερε και όλες τις σημαντικές πληροφορίες. Ποιος ήταν ο φωτογράφος, πότε, πώς παραδόθηκε στο Λιαντίνη, τι έκανε με τη φωτογραφία αυτή ο Δάσκαλος. Το πού έγινε η λήψη δε χρειάζεται να το πω, το φανερώνει η φωτογραφία μόνη της:


Είναι θαρρώ μακράν η καλύτερη φωτογραφία του Δημήτρη Λιαντίνη. Απρίλιος του 1998. Στο ίδιο σημείο που φρόντισε να προβάλει και τα παπούτσια που βρέθηκαν αργότερα στον Ταΰγετο. Με μία ζώνη. Και τον Πραματευτή του Γρυπάρη να μας μιλά για τη ζώνη του. Και ένα πουκάμισο παρέα... Να μας θυμίζει το τελευταίο του μάθημα (μιλώ για το δικό μου έτος) για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη...

Εδώ το χέρι δεν είναι υψωμένο. Χωρίς καμία αμφιβολία τούτο το χέρι μας παραδίδει ένα ΓΙΑΤΙ και ένα ΑΙΝΙΓΜΑ.

Για μένα το φόντο και μόνο αρκεί για να δέσει το ΑΙΝΙΓΜΑ με το στίχο:


Τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ να ανοίξουν όσοι δε θυμούνται τι σημαίνει. Σελίδα 57. Ο στίχος αυτός του Σολωμού, γράφει ο Λιαντίνης, "είναι η ΕΛΛΑΔΑ. Είναι η λάμψη, η εμορφιά, η ανδρεία, η τιμή, ο θάνατος, η παντοσύνη. Και η αλήθεια ολόκληρη."

Και στην απέναντι σελίδα, την 56:

"Οι αληθινοί ποιητές είναι από τα πιο υπεύθυνα όντα που γεννιούνται επί γης, λέει ο Σεφέρης."

Και ο Λιαντίνης συμπληρώνει:

"Σε κάθε εποχή ο γνήσιος ποιητής αναγκαία και αναπότρεπτα υπήρξε στρατευμένος. Γιατί στράτευση είναι η άρνση στο άδικο και στην ανισότητα, που συνοδεύεται με έμπρακτη γνώση και με ανθρωπιά."

Στρατευμένος... Ένας στρατιώτης... Και ο Λιαντίνης αυτό υπήρξε ολοζωής:


Άλλοι σ' αυτό το σταυροδρόμι επιλέγουν μονόπλευρα να φωτίζουν και να ακτινογραφούν (έως και σε γενετικό έλεγχο να υποβάλλουν) το στρατιώτη. Τη διαφωνία μας για την προσέγγιση αυτή, την έχουμε καταθέσει κατ' επανάληψη. Χωρίς βεβαίως να παραβλέπουμε πως το αληθινότερο ποίημα του γνήσιου ποιητή είναι η ίδια η ζωή του. Μόνο που αυτό έχει ισχύ και νόμο όταν συνοδεύεται και από την άλλη κουβέντα του Λιαντίνη, το πόσο ασύλληπτη είναι η βιογραφία του αληθινού ποιητή...

Έμπεδα λοιπόν και γεωμετρημένα, με μέτρο, τάξη και κλιτότητα, προσπαθούμε να προσεγγίσουμε το Λιαντίνη. Με το διάγραμμα πορείας που ο ίδιος μας παρέδωσε.

Από το έγκλημα που τον σκότωσε, ως την εντολή του Νίτσε να φύγουμε πια από το Δάσκαλο, να ξεκολλήσουμε... Να πορευτούμε μόνοι μας... και ως την εντολή του Ιησού να σηκώσουμε το δικό μας σταυρό...

Είναι όλα αυτά ένας κρίκος διαμαντένιος που ορίζει στάση ζωής και όχι στείρας αναδίφησης. Δικός μας σκοπός δεν είναι να βιογραφήσουμε το Λιαντίνη. Όσο τουλάχιστον το μυαλό μας παραμένει στη θέση του, καταλαβαίνουμε πως δε μας αναλογεί τέτοιο τιτάνιο έργο.

Αλλά και στο ΑΙΝΙΓΜΑ, την άλλη διχάλα στο μεγάλο σταυροδρόμι όσων ασχολούνται με Λιαντίνη, ξέρουμε πως το ΦΩΣ δε θα έρθει σύντομα. Όσο και αν κάποιοι βιάστηκαν να υποτιμήσουν το έργο του Λιαντίνη και να πιστέψουν πως με συνοπτικές διαδικασίες θα τον αποκωδικοποιήσουν. Κρατάμε φυλαχτό τη δική του κουβέντα πως υπήρξε ΟΔΥΣΣΕΑΣ... Έκανε στρατήγημα. Και τα στρατηγήματα ανήκουν στους στρατηγούς. Όχι σε απλούς οδοιπόρους όπως εμείς. Θα έρθει κάποτε ένας Αλέξανδρος και για το Λιαντίνη. Που δε θα λύσει απλώς το γρίφο... θα τον οδηγήσει περαιτέρω. Αλλιώς δε θα είναι Αλέξανδρος.

Σε μας τι μένει; Που είχαμε τη μεγάλη τύχη έστω και λίγο να τον γνωρίσουμε; Να διασώσουμε στοιχεία σημαντικά. Και να πολεμήσουμε την παραχάραξη των ντοκουμέντων. Αυτό κάνουμε και όποιος δεν το καταλαβαίνει είναι γιατί δε θέλει ή δεν μπορεί να το καταλάβει.

Είχαμε τη σπάνια τύχη να μας περιβάλει με την εμπιστοσύνη της η ίδια η σύντροφος ζωής του Δημήτρη Λιαντίνη. Η Λου του. Ο μόνος άνθρωπος που τον γνώρισε καλύτερα από κάθε άλλον, με δημόσια ομολογία της ίδιας της κόρης του. Να μας παραχωρεί πολύτιμο υλικό από το αρχείο του. Να μας διαφωτίζει με τις προσωπικές της μαρτυρίες.

Μια σχέση που ήρθε όταν είχαμε ήδη γνωρίσει πολλά άλλα πρόσωπα σημαντικά στη ζωή του Λιαντίνη. Κι αφού βεβαίως είχαμε συναντήσει έστω και λίγο στο διάβα της ζωής μας τον ίδιο. Όλους τους ακούσαμε. Τι έχουν να πουν και να καταθέσουν για τον άνθρωπο Δημήτρη Λιαντίνη που έζησαν από κοντά. Και κρατάμε ακόμη ανοιχτά τα αυτιά μας. Αρχή μας να μη στεκόμαστε μονόπλευροι και εμπαθείς. Να μην πλάθουμε την αλήθεια με το μυαλό μας αλλά επίμονα να την αναζητούμε και συνέχεια συνέχεια να την υποβάλλουμε σε αυστηρές δοκιμασίες.

Όποιος τίμιος ερευνητής έχει ως τώρα ασχοληθεί με το Λιαντίνη, μπορεί να εκτιμήσει ορθά αυτό που κάνουμε. Όχι για απονομή επαίνου. Ο μόνος που αξίζει έπαινο - δεν το ξεχνάμε - είναι ο Λιαντίνης που μας έβγαλε στη στράτα. Ο στρατηγός. Ο Οδυσσέας.

Αλλά και πάλι δε λησμονούμε. Δεν είναι το δικό του άγαλμα που παλεύουμε. Η Ιθάκη είναι το ζητούμενο και ο προορισμός. Η Ιθάκη του ανθρώπου και η προσωπική του καθενός μας.

Ο Λιαντίνης πέρασε στη δική του διαδρομή ζωής από τη σπηλιά του Κύκλωπα, το νησί της Κίρκης, ανέβηκε για μια στιγμή στις κορφές του Νίτσε, στάθηκε στη σκιά των πυραμίδων, οδοιπόρησε προς Ακρόπολη... Κι έφτασε κάποια στιγμή, Απρίλη πια του 98, στη Ζάκυνθο. Κοντά είναι η Ιθάκη. Μα η Ζάκυνθος δεν είναι Ιθάκη. Όπως και οι πυραμίδες δεν είναι το μόνο σημείο της διαδρομής του Λιαντίνη. Το χέρι του και στη μία και στην άλλη περίπτωση αυτό μας θυμίζει. Την πορεία. Τον ανοικτό δρόμο.

Και το αιώνιο: "Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι."

Βαδίζουμε το δικό μας δρόμο. Δεν προσπαθούμε να μιμηθούμε το Λιαντίνη. Δεν είναι αυτοσκοπός μας ο Λιαντίνης. Είναι ο φάρος μας και το παράδειγμα. Ο Προμηθέας και ο Δάσκαλός μας.

Αυτό δηλώνει και ο τίτλος ΧΩΜΑ ΕΝΤΟΥΚΑΝΤΟΥΣ. Γη και σποδός... πλασμένο και συνυφασμένο με τη μαγική δύναμη της αγωγής. Εργαλείο και όπλο. Ένας βώλος λάσπης που είπε ο Κρητικός... που ψάχνει να ανθίσει το δικό του λουλούδι. Κι όσο μπορεί, όσο του τάχθηκε, να καλλιεργήσει στο μαύρο χώμα και στην έρημο τη σημερινή νέα λουλουδάκια για τον τόπο και το μέλλον.

Στο Λιαντίνη χρωστάμε την τέχνη της κηπουρικής. Και την έξοδο στη στράτα για τη δική μας πορεία ζωής. Αλλά εκεί στο βάθος δεν είναι το Λιαντίνη που ψάχνουμε. Γι' αυτό και αντέχουμε να ζήσουμε χωρίς να λύσουμε το ΑΙΝΙΓΜΑ του.

Το ΑΙΝΙΓΜΑ του Λιαντίνη είναι για μας το ΔΩΡΟ. Ο μοχλός που μας αναγκάζει να μην εγκαταλείπουμε τις Θερμοπύλες. Ένας Λυκούργος που μας όρκισε να τηρήσουμε τους νόμους του, όχι να πάρουμε τα ρουμάνια να τον ψάξουμε.

Για να καρπωθούμε την έξοδο από τη σκοτεινή Λαβύρινθο. Να μας χαριστεί κι εμάς ο χορός με τον έρωτα και τον ξανθό Απρίλη... Αυτός που είναι:

Η ΕΛΛΑΔΑ. Είναι η λάμψη, η εμορφιά, η ανδρεία, η τιμή, ο θάνατος, η παντοσύνη. Και η αλήθεια ολόκληρη."


Σαν αυτό το χορό. Στο εξώφυλλο των Ελληνικών του Δημήτρη Λιαντίνη. Κι αν δεν μπορεί κάποιος - αν δυσκολεύεται - να δει τον ίδιο το Λιαντίνη εδώ ανάμεσα σε έρωτα και θάνατο να χορεύει, θα βοηθήσει ελπίζω η επόμενη φωτογραφία που θα δημοσιεύσουμε...
________________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο παραπάνω κείμενο υπάρχουν πλήθος συνδέσμων (links) που παραπέμπουν σε πλήθος συζητήσεων και αναζητήσεων που έχουμε κάνει ως HOMA EDUCANDUS για το Δημήτρη Λιαντίνη. Εύκολο είναι να τους εντοπίσετε, διαφορετικό χρώμα, γράμματα έντονα. Και όταν βάλετε επάνω το ποντικάκι μπορείτε με ένα κλικ να διαβάσετε την παραπομπή... Το λέω μόνο και μόνο σεβόμενη την έλλειψη τεχνογνωσίας κάποιων αναγνωστών, είναι κρίμα να χάσουν τη δυνατότητα περιήγησης σε όλα τα σχετικά και ενδιαφέροντα που μέχρι τώρα έχουμε δημοσιεύσει.

Η φωτογραφία που υποσχέθηκα:



Προσφορά και αυτή της σεβαστής μας κ. Νικολίτσας Γεωργοπούλου - Λιαντίνη. Ειδικά για το παρόν θέμα. Την ευχαριστούμε ιδιαίτερα. Ήταν μια φωτογραφία που την είχαμε δει με τη φαντασία μας χρόνια πριν κοιτάζοντας το εξώφυλλο των Ελληνικών. Εκείνες τις τρεις φιγούρες... Και διαβάζοντας κατόπιν στις μέσα σελίδες ΕΛΛΑΔΑ τι σημαίνει:



Σελίδα 57, όπως είπα και παραπάνω. Έχει ξεχωριστή σημασία και προσωπική για μένα η φωτογραφία αυτή - για το λόγο αφενός που είπα αλλά και για όσα γράφει στη συνέχεια ο Λιαντίνης στα Ελληνικά του:

"Τα δύο λαμπρά παλικάρια που χορεύουν στο ηλύσιο φως ανασταίνουν το Διόνυσο και τον Απόλλωνα. Τους αρχαίους θεούς που με τα χημικά στοιχεία τους, το απολλώνειο και το διονυσιακό, γεννήσανε την αττική τραγωδία.

Και δεν κουράστηκα να το καταθέτω: η αττική τραγωδία είναι το ευγενικότερο προϊόν που έσωσε να δώσει το ανθρώπινο πνεύμα. Από την εποχή της δημιουργίας του κόσμου ως τη συντέλεια του ανθρώπου.

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ - ΑΤ...

Ερωτά λοιπόν κανείς, είναι πολιτική ποίηση αυτός ο στίχος του Σολωμού; Και βέβαια είναι. Γιατί τον έπλασε η ψηλότερη ώρα της πολιτικής ιστορίας μας. Η μεγάλη Επανάσταση του '21. Και μάλιστα ο ανθός της. Το Μεσολόγγι, που είναι το άωτον άκρο και το ακραίο λέπας της Επανάστασης.

Γιατί το δεύτερο Μεσολόγγι της Εξόδου είναι η κορόνα του '21. Όπως ο Παρθενώνας είναι η κορόνα της Ακρόπολης. Και όπως ο Βόρειος Στέφανος των αστερισμών είναι η κορόνα του ουρανού.

Και να μη λησμονήσουμε και τούτο: ότι με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους ο Σολωμός έσωσε το μύθο της ελληνικής Επανάστασης. Το βαθύτερο νόημα, δηλαδή, και την πέμπτη ουσία της. Όπως ακριβώς είχαν κάμει το ίδιο για τα Μηδικά και τον παλαιό καιρό ο Αισχύλος και ο Ηρόδοτος με το έργο τους."




Θες η μοίρα και το τυχαίο, θες μια διαίσθηση ανεξερεύνητη, όταν πρωτοδιάβασα - εποχή 1992 - ετούτο το απόσπασμα από τα Ελληνικά, στάθηκα με ιδιαίτερη απορία σε όσα έλεγε... Ακόμη Γκέμμα και Βόρειος Στέφανος και ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ δεν είχαν όχι μόνο κυκλοφορήσει, ούτε καν γραφτεί από το Λιαντίνη...

Μάζεψα όλο το κουράγιο μου και πήγα στην έδρα να τον ρωτήσω. Μόλις είχε αποσώσει το μάθημα εκείνης της μέρας.

Αφορμή και πρόσχημα το ΛΕΠΑΣ... που τόλμησα να του υποβάλω την ερώτηση τι σημαίνει...

Τα έχω πει, μην τα επαναλαμβάνω. Με έστειλε ... αδιάβαστη να συμβουλευτώ το Liddel Scott. (Δες Ελληνικά, σελ. 190 )

Καλά να μου κάνει! Δεκαεφτά σχεδόν χρόνια αργότερα, ξέρω και αναγνωρίζω πως πολύ καλά μου έκανε. Η τέλεια συμπεριφορά του δασκάλου στο μαθητή που αντί να ψάξει μόνος του λύση στην απορία, επιλέγει τον εύκολο δρόμο του πες μου δάσκαλε...

Από εκείνη την ώρα βγήκα οριστικά στη στράτα. Βγαίνοντας πεισμωμένη και κατακόκκινη από την αίθουσα του Μαρασλείου. Ήξερε ο Λιαντίνης, κάτεχε, την υψηλή τέχνη της παιδαγωγικής. Να άγει με ΑΡΕΤΗ και ΤΟΛΜΗ το μαθητή σε λεωφόρους ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.

Τι θα του κόστιζε, ρωτάω, να μου πει δυο λόγια λέπας σημαίνει το και το... Μα όχι. Εκείνος ήταν ο Λιαντίνης. Εν αρχή η πράξις. Αντί για κούφια λόγια προτίμησε να με στείλει την ίδια στο Λέπας. Να το δω ιδίοις όμμασι. Και όσο μου γράφτηκε να το υπερασπιστώ.

Όπως και τότε, εκείνο το απόγευμα στο Μαράσλειο, που αρνήθηκε να μου δώσει έτοιμη την εξήγηση στη μικρή μου απορία, έτσι είμαι σίγουρη πως και σήμερα θα μου αποκρινόταν και σε μένα και σε όποιον άλλο θα τον ρώταγε και για τη φωτογραφία...

Και το ίδιο ακριβώς χρωστάμε κι εμείς. Σε όποιον ερωτά. Και για ό,τι. Και ειδικά για το Λιαντίνη.

Θες να μάθεις για εκείνον; Τράβα το δρόμο που άνοιξε. Και να θυμάσαι... πως δεν ήθελε οπαδούς... Τέτοιο δρόμο σου λέω.

Είναι ο δρόμος που δείχνει και η περιώνυμη φωτογραφία. Και δε χρειάζονται ούτε γωνίες ειδικές ούτε και μυστικές ακτίνες να τον διακρίνεις. Αρκεί να έχεις "πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της καρδιάς σου".

Και δες και με τα άλλα μάτια ξανά. Τη φωτογραφία. Ένας άνθρωπος που πατά κάτω στη γη και πατά και στο μεγάλο παρελθόν του ανθρώπου. Κοιτάζει ίσια μπροστά, στο τώρα του τότε και του σήμερα. Και δείχνει, οδοδείχνει επάνω. Λίγο πριν από το δικό του σκοτεινό αύριο που ετοίμαζε... Και το δικό μας αύριο που μας περιμένει άγνωστο. Εκεί και τότε χώρος και χρόνος έγιναν ένα. Πάγωσαν σε άγαλμα αιώνιο μπρος στο φακό που κρατούσε η σύντροφος της ζωής του. Κι αφού ο Λιαντίνης δεν είναι πια εδώ, ανάμεσά μας, εκείνη και μόνο δικαιούται να μιλήσει για όλα τα υπόλοιπα που αφορούν τη φωτογραφία.

Εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να την κοιτάμε... να προβληματιζόμαστε και να διδασκόμαστε...

_______________

Το ηχητικό ντοκουμέντο είναι από τη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου, του Δημήτρη Λιαντίνη - αναφορά στην αττική τραγωδία, σε αντιστοιχία με όσα διαβάζουμε και στο απόσπασμα από τα Ελληνικά του. Να μας θυμίζει πως κορυφαίος αττικής τραγωδίας στάθηκε και ο ίδιος. Διαλέγουμε και παίρνουμε... Να κάνουμε το ίδιο; Να πιαστούμε στο χορό του; Να μείνουμε θεατές στις κερκίδες; Αυτή την απάντηση τη χρωστά ο καθένας στον εαυτό του. Κοιτώντας το ΜΗΔΕΝ στα μάτια. Αν δύνεται....

Η αρχή και το τέλος. Για τις δυο καινούριες φωτογραφίες μιλάω. Είναι η αρχή του άθλου και το περήφανο τέλος. Με όλο το νεανικό ενθουσιασμό της εναρκτήριας διαδρομής και με όλη την περισυλλογή μπρος στην ολοκλήρωση του στρατηγήματος.

Η φωτογραφία από τη Ζάκυνθο υποθέτω πως είναι δια χειρός Αβούρη; Τι την έκανε όμως τη φωτογραφία ο Λιαντίνης; Ένα κενό μου έμεινε στο σημείο αυτό.

για την άλλη στη Γερμανία αναπόφευκτος ο συνειρμός. Με το δεν είχε ψωμάκι να φάει λέω - της ίδιας περιόδου δεν είναι οι δύο φωτογραφίες; Τουλάχιστον εδώ βλέπουμε πως είχε καφεδάκι να πιει!!!! Ε, είναι μια παρηγοριά κι αυτό γιατί πολύ τον είχα συμπονέσει το δάσκαλο τότε. Ήταν και το ύφος στην άλλη φωτογραφία που ταίριαζε με τη θεωρία περί νηστικού Λιαντίνη. (ο ίδιος όμως είδα πως δεν είχε και σε πολλή εκτίμηση τους νηστικούς ) Ενώ εδώ για δες χαρούλες!!! Δε νομίζω να έχω δει το Λιαντίνη πιο χαρούμενο και ενθουσιώδη σε φωτογραφία. Τον ίμερο έγραφε όντως τότε; Φαίνεται. Ξεχειλίζει ο άνθρωπος ζωντάνια και χαρά και κέφι και παιδικό θα έλεγα ενθουσιασμό. Είναι και το φως που πέφτει πίσω του και δίνει περίγραμμα και λάμψη, υπογράμμιση αρμονική της υπερχειλίζουσας ευφροσύνης.

Στην άλλη πάλι φωτογραφία δεν μπορείς να μην προσέξεις το ισοζύγιασμα μπρος στην προτομή και το ξίφος που στέκεται ακριβώς από πάνω του. Εδώ είναι "σε γνωρίζω από την κόψη"... όχι μόνο αίνιγμα για τους άλλους υπάρχει και ο προβληματισμός του δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις...

Ξέρετε τι πρόσεξα τις προάλλες; Που μίλαγε με το ίδιο ρήμα για το Λυκούργο. Μιλούσε για αποκαρτέρηση του Λυκούργου και είναι γνωστό πως για το Λυκούργο λένε πως πέθανε από ασιτία. Στη Γκέμμα όμως βάζει αυτό το μην μπροστά. Το λέω γιατί παλιότερα είχαμε ακούσει και αυτή τη θεωρία πως έμεινε νηστικός εκεί πάνω στον Ταΰγετο. (αμάν με το νηστικός μανία την έχουν να βγάλουν το Λιαντίνη με άδειο στομάχι) Τελικά δηλαδή πρόσεξε την εικόνα. Από τη μια τον ήθελαν να μη σηκώνει κουβέντα για το φούμο του (θεριακλής καπνιστής) κι από την άλλη να στερείται το ψωμί... Πες μου τώρα αν αυτό δεν καταντάει γραφικό το Λιαντίνη; Βάλε και την ακλόνητη βεβαιότητα περί αυτόχειρα Λιαντίνη και τον έχεις κάνει αποκρουστικό ως εκεί που δεν παίρνει άλλο. Νομίζω πως τέτοια οξείδωση θα χρειαστούν δεκαετίες να αντιστραφεί όσα και να λέμε εμείς. Είναι κόσμος που δεν έχουν καθόλου διαβάσει Λιαντίνη και έχουν προσλάβει τόνους τέτοιων μυθευμάτων για το ποιος ήταν δήθεν ο Λιαντίνης. Μου λες μετά για σχολή θανάτου ααααααα εδώ είναι επιχείρηση δολοφονίας και θύμα ο Λιαντίνης. Κατά κάποιον τρόπο νομίζω πως τα περίμενε αυτά να συμβούν, τα γράφει για άλλους στα βιβλία του και τα ξέρουμε κι εμείς. Κάλβος, Καρυωτάκης, Καβάφης ακόμη και Σολωμός. Κι αυτό είναι τάξη. Είναι η σειρά των πραγμάτων που δεν αλλάζει. Ο γνήσιος ποιητής πρώτα θα πεθάνει στη γνώση των ανθρώπων και μετά θα ανατείλει σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Ε, ας γίνει όπως πρέπει και με το Λιαντίνη. Το αντίθετο θα έπρεπε να μας λυπεί και να μας προβληματίζει...

ΔΙΩΝΗ έγραψε:

Ενώ εδώ για δες χαρούλες!!! Δε νομίζω να έχω δει το Λιαντίνη πιο χαρούμενο και ενθουσιώδη σε φωτογραφία. ..

Δε θα συμφωνήσω... Έχω αρκετές περιπτώσεις στο νου μου... Η μία είναι δημοσιευμένη και στο παρόν θέμα. Μπροστά στη Σφίγγα με τη σύζυγό του. Κι εκεί βλέπουμε ένα Λιαντίνη κατάφορτο με χαρά να γελά σαν παιδί.

Μια όμως και μιλάμε για τη φωτογραφία στην Αίγυπτο, ας ανεβάσουμε ακόμη μία από εκείνη την επίσκεψη:


Μη σας ξεγελά το τουριστικό λεωφορείο. Το ζεύγος Λιαντίνη δεν πήγε με κάποιο γκρουπ στην Αίγυπτο.

_____________

Ευχαριστώ Δ, για την αναφορά στην αποκαρτέρηση... Οδήγησες σε θησαυρό...

Και τώρα που κάναμε και την πλακίτσα... και ανεβάσαμε και μια φωτογραφία "τουριστική"... άντε να πούμε και τίποτε σοβαρό. Μπήκε παραπάνω το ζήτημα με τα μοιρογνωμόνια. Μοιρογνωμόνια ναι, αλλά τι μοιρογνωμόνια;

Μ' αυτόν τον άνθρωπο που μπλέξαμε, με το Λιαντίνη και το στοχασμό του, το κάθε τι είναι δύσκολο και το κάθε τι πρέπει να είσαι έτοιμος να το αντικρίσεις με νέο μάτι. Ένα από αυτά είναι και τα μαθηματικά που σε πολλά σημεία του έργου του φαίνεται να τα εκτιμά και να τα υπολογίζει... Ναι, αλλά τι μαθηματικά;

Ίσως κάποιοι να έχετε προσέξει μια περίεργη αναφορά του στον Αρσενοκοίτη, στη Γκέμμα. Μιλώντας εκεί για το Σωκράτη, το ακουμπά λίγο το ζήτημα. Μιλά για τη διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη και τη χαρακτηρίζει ως καθαρά Μαθηματικά. Και αμέσως εξηγεί πως αυτά τα Μαθηματικά δεν προχωρούν με αριθμούς και σχήματα, αλλά με έννοιες. "Τι σημαίνει αυτό;" Δική του είναι η ερώτηση, του Λιαντίνη, προς τους αναγνώστες, προσπαθώντας να τους εξηγήσει εκείνα που καταλαβαίνει ότι θα τους μπερδέψουν... Και είπαμε ήδη πως ο Λιαντίνης δεν έδινε έτοιμη τροφή. Ό,τι μπορούσες να το βρεις μόνος σου, σε έστελνε να το αναζητήσεις ο ίδιος.

Το πράγμα λοιπόν με τα Μαθηματικά κατά Λιαντίνη θέλει προσοχή. Αλλιώς δεν θα το είχε τονίσει.

Την ίδια αναφορά συνάντησα αναζητώντας και την αποκαρτέρηση του Λυκούργου. Τελικά ήταν στο Homa Educandus, στο μύθο των Μηδικών. Εκεί και πάλι ο Λιαντίνης τα βάζει με τους αριθμούς. Σελίδα 129. Θα γράψει χαρακτηριστικά:

"το νόημα της αναμέτρησης των ελλήνων με τους πέρσες την εποχή των Μηδικών βρίσκεται στην κατάργηση των αριθμών."

Δεν έχω τα κουράγια να γράψω περισσότερα. Ανοίξτε το βιβλίο και μελετήστε όσα λέει εκεί. Για την τρύγα μιας αλλόκοτης γνώσης... από πεντάλφες, πυραμίδες, κυκλοτετράγωνα, κυβόκυβους, νοητές κλίμακες, ήχους και σιγή...

Ανοίξτε το και τα ξαναλέμε... τι εννοεί ο ποιητής...

Και μετά λέμε και για το μοιρογνωμόνιο. Ως τότε το σχολικό μου μοιρογνωμόνιο μπορεί να περιμένει υπομονετικά...

Στην ανάλυση της φωτογραφίας με τη χειρονομία του δεξιού χεριού του Λιαντίνη να παραπέμπει ολοφάνερα στο αίνιγμα, στις 8 Απριλίου 1998, και στο διάλογο γιατί το λατινικό ΓΚΕΜΜΑ και όχι κάτι ελληνικό, ανακαλώ στη μνήμη σου, Δανάη, το ποίημα ΒΟΡΕΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ( = ΓΚΕΜΜΑ) {ΟΙ ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ, σ. 25}.
Δες πόσο νωρίς έχει αποτυπωθεί η φωτογραφία στην ποιητική του γραφίδα.

ΒΟΡΕΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Εμπροστά στο αίνιγμα του τρόπου σου
διορθώνω τον πορφυρό χιτώνα
και το διάδημα των αγκαθιών στην κόμη σου
υψώνω την καρτερία σου στον ουρανό κατάκορφα
απρίλη μήνα και φωνάζω
ecce homo.

Εσύ, Δανάη, που ο λόγος του δάσκαλου σου είναι «ένα θρόισμα μνήμης στο ζαλισμένο κοχύλι των αυτιών σου» (ΗΡΙΔΑΝΟΣ, Οι ώρες των άστρων, σ. 32), ζαλισμένο και από τόσα φαιδρά που ακούς τόσα χρόνια, θα βρεις την αντιστοιχία του υψωμένου δείκτη του χεριού «στον ουρανό κατάκορφα» απρίλη μήνα (φθάνει σε λίγες μέρες ο τέταρτος μήνας του χρόνου) χωρίς μοιρογνωμόνιο!

Για δες λίγο και το ποίημα ΤΟΞΟΤΗΣ με την υπομονή της πηγής και την απορία των υακίνθων! Αχ και νάχαμε ένα ματσάκι υάκινθους με κόκκινη κορδελίτσα δεμένο!

Ακριβή μας Φωτεινή,

μια ακόμη άνοιξη να συνταξιδεύουμε. Τι δώρο πολύτιμο για όλους μας, τι σπάνια τύχη! Ευλογία άγνωστων θεών στη βάσανο άνυδρων χρόνων που θυροκουρταλούσαμε τον τοίχο που δεν είχε πόρτα και πόρο να διαβούμε τις απορίες μας.

Ευχαριστώ θερμά για τα ξεχασμένα κοχύλια και τους υακίνθους που έδεσες αρμονικά. Και απαντώ στην ίδια πάντα πορεία - απορία με το ακόλουθο:

ΘΗΡΙΟΝ

Τούτος ο τόπος ο θανατο-
φόρος.
Εδώ που σωπαίνει η σταροκαλαμιά
μετά το δρεπάνι που δούλεψε.
Πέρα - δώθε φυτρώνουν αραποσιτιές
και το αραιό το γένι του κυρίου πρεσβευτή.
Όταν κουβαλάει ο μέρμυγκας τη σοδειά
με τους αραμπάδες της νύχτας
και ο ποντικός φτάνει γενίτσαρος
στα πετροκάραβα και τις καστροπολιτείες
η στέγνια σκληραίνει
τα μάτια της μαυρομαντηλούς
και το αλάτι τη σιωπή μας.
Εδώ
που ωριμάζει μια ακαταμάχητη βλαστήμια
για να τιναχτεί σαν αίμα σφαχτού
στην επίσημη θυσία που 'τοιμάζουν
σολντάτοι και μινίστροι και πάστορες.
Τούτος ο τόπος ο Αρμα-
γεδών.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 34

σολντάτο... Μην το ψάξετε σε λεξικά. Από τη γείτονα χώρα και αυτό: soldato = στρατιώτης

Όπως και το ecce homo, και το Homo Educandus, και η Γκέμμα αλλά και το Πολυχρόνιο ως περιεχόμενο. Λέω πως κάποιο παιδί αύριο μαγεμένο θα βλέπει όσα δεν πρόφτασε να ιδεί να του συγκατανεύουν με χίλιους τρόπους γραμμένο στ' άστρα χρόνους πριν τον ερχομό του. Διαίσθηση; Δεν ξέρω πώς αλλιώς να το ονομάσω... Κι είναι κι αυτό ένα αίνιγμα από μόνο του.

Σολντάτο... Η λέξη απαντά σε ελάχιστα κείμενα. Αξίζει όμως να τονίσουμε πως ένα από τα ελάχιστα είναι και η απολογία του Θόδωρου Κολοκοτρώνη στη δίκη του Αναπλιού:

"Εγώ κρατώ στο σολντάτο 49 χρόνια και πολεμώ για την πατρίδα."

Απάντηση στις κατηγορίες που του απέδιδαν.

Τη λέξη τη βρήκα και σε ένα θεατρικό έργο (πάλι για τη δίκη του Κολοκοτρώνη):

"Από γέννα στα χέρια κρατώ το σολντάτο πολεμώντας τους Τούρκους."

Την ετυμολογία της λέξης στα ιταλικά δεν τη γνωρίζω. Παρετυμολογία της μόνο: sole σημαίνει ήλιος και dato είναι ο δεδομένος.

Οι μινίστροι φαντάζομαι ξέρουμε όλοι πως είναι οι υπουργοί και πάστορες οι παπάδες. Λατινικής προέλευσης και αυτά.

Ως σύνολο πάντως - σολντάτοι, μινίστροι, πάστορες - παραπέμπουν στο κεφάλαιο Ο Ελληνοέλληνας στη Γκέμμα. Εκεί συναντιούνται όλοι αυτοί στη μεγάλη ώρα του ξεσηκωμού του Γένους.

Από τη μια, γράφει ο Λιαντίνης, είναι οι αγωνιστές και οι αγράμματοι, από την άλλη οι πολιτικοί και οι κοντυλοφόροι φαναριώτες... Γνωστά πράγματα σε όσους ασχολούνται με το Λιαντίνη, αυτό το κεφάλαιο το ξέρουμε όλοι σχεδόν απέξω. Θα μου επιτρέψετε όμως για τους λίγους που ξέρουν κάτι περισσότερο να παραθέσω το ακόλουθο που εντόπισα σήμερα και ας το διαβάσουν προσεκτικά:

Σελίδα 120 -121

Παράθεση :

"Όταν η Διοίκηση, το φαναριωτιλίκι δηλαδή, μας λέει ο Σολωμός, για να διασπάσει τους οπλαρχηγούς του Βάλτου, έστειλε είκοσι διπλώματα στρατηγών, εκεί που ήταν μόνο ο Μαρκομπότσαρης, ο Μάρκος τους εκάλεσε, έσκισε μπροστά στα μάτια τους το δίπλωμά του, και είπε:


- Ο Σκόντρα πασάς τα δίνει τα διπλώματα. Κι όποιος είναι παλικάρι, ταχιά το παίρνει από τα χέρια του.

Είπε και τράβηξε κατά το Κεφαλόβρυσο του Καρπενησιού. Εσκοτώθηκαν τούρκοι έως οχτακόσιοι. Από τους δικούς του δεκατρείς. Και τριάντα λαβωμένοι. Τον έφεραν από το Καρπενήσι στο Μεσολόγγι στον ώμο. Και τον ταφιάσανε με μοιρολόγια και κλάηματα. Όπως παλαιά οι αχαιοί τον Πάτροκλο.

Τον κλαίει ο γερο - Νοταράς,
γονατιστός τον έκλαιγε.

Κι από την άλλη στο σχήμα το κηφηναριό του πατριάρχη. Οι πρίντζιπες, οι καλαμαράδες, οι σπουδαγμένοι στην Ευρώπη, με τα ψαλιδοκέρια και τις βελάδες. Οι φαναριώτες που προσφωνάζουνταν Εξοχότατε και Γενναιότατε! Κι όσες φορές πέτυχαν να ηγηθούν στις μάχες, έσπειραν στους έλληνες το θρήνο και τη συφορά. Μαυροκορδάτος, Νέγρης, ο άθλιος Κωλέττης, κι όλη η συναφής κουλουμωτή μύγα.

Θα κατεβούν στη σηκωμένη χώρα σα θολωμένα ρέματα και λασπουριά. Θα κοιταχτούν πονηρά με τα δυο και τα τέσσερα στραβά τους. Θα συναγροικηθούν αστραπιαία στις γωνίες και στα σκοτεινά. Και θ' αμολήσουν στον τόπο τις όχεντρες.

Δεκαπέντε μήνους επολέμησαν οι έλληνες τον τύραννο. Κι αν ήθελαν βαστάξει μονιασμένοι ως το τέλος, θα τον εφτάνανε στην Κόκκινη Μηλιά. Αλλά τους άλλους πεντέμισυ χρόνους σφαζόντανε μεταξύ τους. Και το σπαθί να βυθίζεται στη λαβή. Αυτό ήταν το έργο των φαναριωτών, των δεσποτάδων, και της ελληνοεβραίικης ανομίας.

- Τι κοιτάς, Κολοκοτρώνη μου, με το μάτι σου στυλωμένο τόση ώρα εκεί, κατά τα βουνά;

- Α! βλέπω πίσω από τα βουνά. Εκεί στην πόρτα τ' Αναπλιού. Και τους καλαμαράδες να πλέκουν ένα γαϊτανάκι. Μα ένα γαϊτανάκι!

[...] Ο καημένος ο Κολοκοτρώνης. Είπε κάποτε πως μια μέρα το πανεπιστήμιο θα γκρεμίσει το παλάτι. Λάθος, σοφέ μου γέρο.

Γιατί αφόντας εστήσανε στο πανεπιστήμιο τον πατριάρχη, η νεότερη Ελλάδα είχε παίξει πια τη ζαριά της στο Ρουβίκωνα. Είχε πάρει το δρόμο της. Τη στράτα του κακού και της ανεμοζάλης. Η Ελλαδοελλάδα αποσύρθηκε, άκρα πικραμένη και περήφανη. Και άφηκε την Εβραιοελλάδα να ξερογλείφεται σα μαϊμού, απάνου στη σκηνή του καραγκιόζη:

Γεια σου, μάνα μου Ελλάς, είμαι κλεφτοφουκαράς.

Συμπλήρωμα απαραίτητο και η αυθεντική φωτογραφία στις πυραμίδες:



Πριν κοπεί για να μπει στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας. Αξίζει νομίζω να τη δουν ολόκληρη και σε καλύτερη εκτύπωση όσοι ασχολούνται με το Λιαντίνη. Αλλά και να τη συγκρίνουν με εκείνη που υπάρχει στη Γκέμμα:


Και πριν αρχίσουν άλλο προβληματισμό, ας ανοίξουν πάλι τις ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ - σελ. 22

ΑΡΓΩ

Καράβι που έπλεξες
πάνω στην άβυσσο των χεριών μας.
Καράβι χαμένο,
μέσα στο αγγελόκρουσμα δυο βιαστικών χεριών.
Εθήτευε ο βοριάς
όταν εμισέψαμε για τις ακτές του σύμπαντος
βαστάζοντας στα χέρια τον Επιτάφιο
και τον Ανθεστηριώνα.
Ποιος μας έδειξε με το δάχτυλο
το βασιλικό τρόπο του ορίζοντα;

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ

Να θυμίσω εδώ το βασιλικό ήθος των πυραμίδων που αναφέρθηκε και παραπάνω; Στον Ελληνοέλληνα της Γκέμμας είναι κι αυτό, σελ. 106:

Παράθεση :

"Φέρνουν στο μυαλό τους κάποιους καμηλιέρηδες που περπατούν στο Καρνάκ και στη Γκίζα. Τι σχέση ημπορεί να 'χουν, συλλογιούνται, ετούτοι οι φελλάχοι του Μισιριού σήμερα με τους αρχαίους Φαραώ, και το βασιλικό ήθος των πυραμίδων τους;

Την ίδια σχέση βρίσκουν οι ξένοι στους σημερινούς έλληνες με τους αρχαίους."

Το αίνιγμα του τρόπου του

Και το δάχτυλο που δείχνει το βασιλικό τρόπο στον ορίζοντα...

Ναι, είμαι χαρούμενη που μέσα από το διάλογό μας καταφέρνουμε να συμπληρώνουμε το γιγαντιαίο παζλ... Κι ας πιστεύω ότι εμείς δε θα προλάβουμε να δούμε λυμένο το αίνιγμα. Είναι κάτι κι αυτό, όλο και λίγο πιο πέρα να φτάνουμε στον ορίζοντα που μας έδειξε.

Δεν μπορώ όμως και να μην αναλογίζομαι με πίκρα που όταν εκδόθηκαν οι ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ έπεσα κι εγώ θύμα της παραπληροφόρησης. Δεν πήγα να πάρω το βιβλίο. Μήνες έκανα να το αγοράσω. Και φυσικά τώρα ο καθένας καταλαβαίνει ακόμη και από το τελευταίο αρθράκι πόσο σημαντικό βοήθημα είναι το ποιητικό του έργο στην προσέγγιση της φιλοσοφίας του. Δε θα κουραστώ να το λέω (όπως και ο Δάσκαλος δεν κουραζόταν να επαναλαμβάνει ό,τι θεωρούσε πρώτης σπουδαιότητας) πως όλα αυτά που συνέβησαν στο διαδίκτυο ζημίωσαν πολύ τη διάδοση του έργου του Λιαντίνη. Δεν το λέω υπό τύπον κατηγορίας. Το λέω και στους ίδιους που ακόμη ακολουθούν λαθεμένους δρόμους, να δουν και να παραδεχτούν επιτέλους το λάθος τους. Δεν μπορεί να παρουσιάζεται μισό το έργο του Λιαντίνη. Δίπλα στα υπόλοιπα βιβλία του έχει θέση και σπουδαία μάλιστα και το ποιητικό του έργο. Και θυμίζω ότι αρκετά από τα ποιήματα αυτά τα είχε δημοσιεύσει και ο ίδιος ο Λιαντίνης παλιότερα, σε φιλολογικά περιοδικά (πχ ΕΠΟΠΤΕΙΑ) Όταν λοιπόν βγάζουμε από τη σκόνη άλλα άρθα από περιοδικά, δεν καταλαβαίνω την επιλεκτική αποσιώπηση του ποιητικού του έργου.

Δανάη, με ωθείς να σου αποκαλύψω λόγο του Δημήτρη Λιαντίνη προς τον άνθρωπό του. «Όταν σε ρωτούν τι δουλειά κάνω, δεν θα απαντάς φιλόλογος (παλιότερα) ή Καθηγητής Πανεπιστημίου (μεταγενέστερα), αλλά ΠΟΙΗΤΗΣ». Και εδώ ήταν τέρμα. Δεν χωρούσε καμιά αντίρρηση, επεξήγηση ή έστω διάλογος. Ήταν δόγμα.

Δανάη, σε ευχαριστώ για τους τριάντα λαβωμένους.

Στον αρχικό προβληματισμό θα επανέλθω, με αφορμή και την αναφορά στις Ώρες των Άστρων:




Από το ποίημα ΚΥΚΝΟΣ (43 )

Βρήκα επίσης ένα ενδιαφέρον άρθρο για το Λεονάρντο Ντα Βίντσι στην εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ. Τίτλος: "Εισαγωγή στο μυστηριώδη κόσμο του Ντα Βίντσι". Το υπογράφει ο Γιώργος Βαϊλάκης και παραθέτω ένα μικρό κομμάτι από τον πρόλογο, ελπίζοντας να σας συγκινήσω και να το διαβάσετε ολόκληρο:

Παράθεση :

Η ανάγκη του ανθρώπου να ερμηνεύει, να κατανοεί, να ανακαλύπτει, να παίρνει απαντήσεις που να του καθιστούν -κατά το δυνατόν- οικεία μία κάθε άλλο παρά ευεξήγητη πραγματικότητα γύρω του, βρίσκεται σε απόλυτη αντιστοιχία με την αναζήτηση της γνώσης και τελικά της επιβίωσης.

Aυτή τη συνεχή ανάγκη για περισσότερες αποκαλύψεις της αλήθειας, για κομψές ερμηνείες, ιδέες και θεωρίες που να είναι ικανές να αποκαθιστούν μια τάξη και ευρυθμία -μέσα σε έναν, κατά τα άλλα, χαοτικό και περίπλοκο κόσμο- ελάχιστοι άνθρωποι στην ιστορία του πολιτισμού κατόρθωσαν να την ικανοποιήσουν, σε τέτοια έκταση και με τόση επινοητικότητα, όπως ο Λεονάρντο ντα Bίντσι.

Kάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι θεωρείται η κατεξοχήν αρχετυπική μορφή του Aναγεννησιακού καλλιτέχνη, ένας Homo Universalis, μία μεγαλοφυής και πολυσχιδής προσωπικότητα που κατάφερε να διαπρέψει μοναδικά σε ετερόκλητα γνωστικά πεδία. Zωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, μηχανικός, γεωμέτρης, μουσικός και επιστήμονας ο Λεονάρντο ντα Bίντσι (1453- 1519) υπήρξε ακόμα σημαντικός εφευρέτης και στοχαστής, με εξαιρετική συνεισφορά στην ανατομία και την αστρονομία.

Μήπως βιαστήκαμε να αφήσουμε πίσω μας το Λεονάρντο; Μήπως ξεχαστήκαμε κι εμείς στο δικό μας οικείο χώρο του Λιαντίνη και υποτιμήσαμε αυτό το τεράστιο μέγεθος που λέγεται Ντα Βίντσι; Ρέμπελοι κι εμείς περιοριστήκαμε σε όσα καλά γνωρίζουμε μα ξεχνώντας πως:




(από το ίδιο ποίημα του Λιαντίνη, ό.π.)

Ακόμη πιότερο με προβλημάτισε ο πίνακας Σχολή των Αθηνών, ιδιαίτερα χάρη στην αναφορά πως ο ζωγράφος δανείστηκε το πρόσωπο του Ντα Βίντσι για να απεικονίσει τον Πλάτωνα.

Δε νομίζω πως ο Λιαντίνης τυχαία έκανε αυτή τη χειρονομία. Όπως διαβάσαμε μάλιστα η χειρονομία αυτή προϋπήρξε της παράκλησής του να πιάσει ο φακός και την κορυφή της πυραμίδας.

Ενίσχυση αυτών των στοιχείων έχουμε και μέσα από την ποίησή του και ειδικά ο Βόρειος Στέφανος, που συνδέεται άμεσα με τον τίτλο του βιβλίου, αφού η Γκέμμα είναι το α του αστερισμού του Βορείου Στεφάνου που είναι γνωστός και ως Corona Borealis. Η κορόνα ερμηνεύεται από το μύθο που θέλει αυτόν τον αστερισμό να έχει γεννηθεί από την κορόνα της κόρης του Μίνωα, της Αριάδνης. Ας δούμε με την ευκαιρία και έναν πίνακα με την Αριάδνη και το Βάκχο:





Ο πίνακας είναι του Τιέπολο και βλέπουμε πως ένας από τους συνοδούς του Διονύσου κρατά πάνω από το κεφάλι της Αριάδνης το περίφημο στεφάνι, δώρο του θεού στην αγαπημένη του. Ας μην ξεχνάμε και αυτή τη διάσταση, πως ο αστερισμός του Βορείου Στεφάνου αποτελεί σύμβολο δώρου ερωτικού. Του κισσοστεφανωμένου θεού Διονύσου. Και από το Λιαντίνη έχουμε:



"Συντροφιασμένη την απουσία του αναμενόμενου θεού.

Εκείνου του κισσοστεφανωμένου αλήτη

που έφτασε κάποτε να σ' ανεβάσει στ' αστέρι."



Να προσθέσω ακόμη κάτι σχετικό. Η κόρη του Δημήτρη Λιαντίνη, η καθηγήτρια πλέον πανεπιστημίου κ. Διοτίμα Λιαντίνη, το 1996 όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό της είχε λάβει μέρος στην ειδική εκδήλωση για τα 300 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου Τιέπολο. Και το 1997 εκδόθηκε η μελέτη της για τα Ρωμαϊκά θέματα του ίδιου ζωγράφου. Νομίζω ότι εκείνη περισσότερο από κάθε άλλον θα μπορούσε στο μέλλον να μας δώσει εκπληκτικά στοιχεία για την τεράστια όπως διαπιστώνουμε όλοι σχέση του έργου του πατέρα της με τους μεγάλους των εικαστικών τεχνών. Ίσως και να μας διαφωτίσει για το πώς ο πατέρας της είχε τόσες γνώσεις γύρω από όλα αυτά. Έχουμε υπόψη και τη σελίδα 52 των Ελληνικών, όπου ο Λιαντίνης εξυμνεί την αναγκαιότητα της επαφής του ποιητή με το ευρύτερο πνευματικό και καλλιτεχνικό κλίμα. Εκεί σημειώνει και το παρακάτω:



"Δεν είναι χωρίς διαλεκτική σύνδεση ότι ο Ρίλκε δούλεψε γραμματικός του Ροντέν, ότι ο Νίτσε έζησε εβδομάδες βαθιάς φιλίας με το Βάγκνερ στο Τρίμπσνεν. Ότι ο Νερούντα ήταν διπλωμάτης. Και ότι ο Εγγονόπουλος ήταν ζωγράφος και ποιητής."