Ανθολόγιο των ψεμάτων που έχουν δημοσιευτεί επίσημα για το Δημήτρη Λιαντίνη

Ψέμα πρώτο. Μια φωτογραφία. Και ο λάθος υπότιτλος.

Από τα πιο ανώδυνα. Αλλά από τα καθόλου ασήμαντα.

Η φωτογραφία είναι η ακόλουθη:


Και όπως φαίνεται από την ημερομηνία στο πλάι είναι χρονολογίας 1974.

Πλην όμως ως υπότιτλος γράφτηκε:

Στο Μόναχο για σπουδές:

"Στερούμαι το ψωμάκι για ν' αγοράσω βιβλία."

Ποιο Μόναχο; Ο Λιαντίνης ταξίδεψε στο Μόναχο το 1970 και γύρισε στην Ελλάδα αρκετά πριν την Πρωτοχρονιά του 1973.

Πώς έγινε το μπέρδεμα; Και μάλιστα σε φωτογραφία που περιείχε και ημερομηνία;

Εδώ όμως θα πρέπει να πούμε ότι η δημοσίευση της φωτογραφίας δεν περιλάμβανε την ημερομηνία στο πλάι. Είχε αφαιρεθεί. Αλλιώς ο καθένας θα μπορούσε να προσέξει την αντίφαση. Του υπότιτλου και της ημερομηνίας στη φωτογραφία.

Και ακόμη και αν δεχτούμε πως εκείνος που έκανε τη δημοσίευση δεν είχε στα χέρια του ολόκληρη τη φωτογραφία. Πως του την παρέδωσαν ψαλιδισμένη. Πάλι προκύπτει το ερώτημα πώς κατέληξε ότι η φωτογραφία αυτή είναι από τη Γερμανία και από τα χρόνια που ο Λιαντίνης έγραψε σε γράμμα του πως στερείται και το ψωμάκι;

Και καλά η ημερομηνία που λείπει. Όμως και το φόντο πίσω από το Λιαντίνη ήταν δυσδιάκριτο στη φωτογραφία που δημοσιεύτηκε. Τόσο που να μην μπορεί ο αθώος αναγνώστης να αντιληφθεί ότι το μνημείο δε βρίσκεται στη Γερμανία αλλά στην Ιταλία!


Κάπως έτσι δηλαδή. Απλά σε μεγαλύτερο μέγεθος...

Από την Ιταλία και η επόμενη φωτογραφία της ίδιας περιόδου:


Με το ίδιο παντελόνι. Με το ίδιο μπλουζάκι. Την ίδια ζώνη. Το ίδιο ρολόι. Και κυρίως το ίδιο μουσάκι...

Ας δούμε τώρα και μια φωτογραφία του Λιαντίνη από τη Γερμανία. Εποχής 1972:


Είναι η μέρα που συνάντησε τον Χάιζενμπεργκ. Σκηνή γνωστή από τη Γκέμμα. Αλλά με μια διαφορά. Ο Λιαντίνης μόνο από μακριά αντίκρισε τον Χάιζενμπεργκ. Τα υπόλοιπα, στη Γκέμμα, γράφτηκαν ποιητική αδεία...

Προσέξτε τώρα το πρόσωπο της τελευταίας φωτογραφίας και κάνετε συγκρίσεις με την εμφάνιση του Λιαντίνη στις δύο πρώτες φωτογραφίες.

Και πάλι θα θέσω το ερώτημα. Πώς ξεγελάστηκε εκείνος που παραπληροφόρησε το κοινό ότι η πρώτη φωτογραφία είναι από το Μόναχο της Γερμανίας;

Κι αν ξεγελάστηκε σ' αυτό, το τόσο ασήμαντο, σε πόσα άλλα, πιο σημαντικά, έπαθε το ίδιο; Δημιουργώντας μυθεύματα γύρω από το Λιαντίνη; Τον άνθρωπο που μίσησε όσο λίγοι τα ψέματα;

Το έκανε σκόπιμα; Την πάτησε γιατί τον παραπληροφόρησαν άλλοι; Δεν έχει σημασία.

Και το σίγουρο είναι πως ένας τέτοιος άνθρωπος δε δικαιούται να απονέμει πτυχία ανοησίας σε άλλους, όπως αρέσκεται, παρά μόνο στον εαυτό του.

Ούτε δικαιούται να παριστάνει, όπως επίσης αρέσκεται, τον ειδήμονα σε θέματα Λιαντίνη. Έτι δε περισσότερο να κοκορεύεται πως είναι σε θέση να αποδείξει γιατί με άλλα ρούχα και παπούτσια είδε ο τελευταίος άνθρωπος το Λιαντίνη, ο Σπαρτιάτης ταξιτζής, και με άλλα βρέθηκε ο σκελετός στον Ταΰγετο. Ας φροντίσει πρώτα να μας εξηγήσει πώς έκανε αυτή την τεράστια γκάφα με τη φωτογραφία. Και να μας ζητήσει και συγνώμη που μας παραπλάνησε.

Όσο για το ψωμάκι, που υποτίθεται εστερείτο ο Λιαντίνης της πρώτης φωτογραφίας, δείτε και το ακόλουθο:


Της ίδιας ακριβώς περιόδου με την πρώτη φωτογραφία. Και ο Λιαντίνης όχι μόνο δε στερείται το ψωμάκι αλλά του περισσεύει να ταΐζει και τα πετεινά του ουρανού...

Δεν είναι αστείο; Και γκάφα ολκής; Αυτόν το Λιαντίνη να θέλει ο άλλος να τον παρουσιάσει ότι λιμοκτονεί;

Ευτυχώς που φρόντισε να μας αποκαλύψει την αλήθεια με τις φωτογραφίες, και να μας δώσει και τα ντοκουμέντα που δημοσιεύουμε, ο ίδιος ο ... φωτογράφος. Ο άνθρωπος δηλαδή που κρατούσε τη φωτογραφική μηχανή και φωτογράφισε το 1974 το Λιαντίνη στην Ιταλία. Η σύζυγός του. Η κ. Νικολίτσα Γεωργοπούλου - Λιαντίνη. Ο άνθρωπος που κατά δημόσια δήλωση και της κόρης τους γνωρίζει το Λιαντίνη καλύτερα από κάθε άλλον. Είτε αρέσει αυτό σε κάποιους είτε όχι...

Και το σίγουρο είναι πως ο ίδιος ο Δημήτρης Λιαντίνης θέλησε να αφήσει τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων του έργου του στη γυναίκα του και στην κόρη του. Και σε κανέναν άλλο. Και πάλι θα προσθέσω: Είτε αρέσει αυτό σε κάποιους είτε ακόμη και τους εξοργίζει.

Λίγος σεβασμός στις επιθυμίες ενός ανθρώπου που δεν είναι πια ανάμεσά μας, δε βλάπτει. Νομίζω...

Ψέμα δεύτερο: Η αλλαγή επωνύμου...

Ο Δημήτρης Λιαντίνης στα πρώτα βήματα της ζωής του ονομαζόταν Δημήτριος Νικολακάκος, του Θεοδώρου, όπως προκύπτει και από επίσημα έγγραφα αυτής της περιόδου. πχ το Διδακτορικό Τίτλο που του απενεμήθη. Με ημερομηνία 22 Απριλίου 1978...

Προφανώς αυτόν τον τίτλο δεν είχε υπόψη εκείνος που έγραψε για το Λιαντίνη:

"Ο καθηγητής άλλαξε το επώνυμό του με πράξη πρωτοδικείου το 1976."

Την αλήθεια για το θέμα τη μάθαμε και πάλι από την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη. Τη σύζυγο του Λιαντίνη που και εκείνης επήλθε μεταβολή επωνύμου και δε θα μπορούσε να μη γνωρίζει το πότε ακριβώς. Σε μήνυμά της η κ. Λιαντίνη μας είχε γράψει σχετικά τα εξής:

"Η απόφαση αλλαγής του ονόματος σε Δημήτριος Νικολακάκος - Λιαντίνης έχει ημερομηνία 31 Ιουλίου 1979, με αριθμ, πρωτ. της Νομαρχίας Λακωνίας, Δ/νση Εσωτερικών, 11489."

1979 λοιπόν. Αυτό είναι το σωστό. Κι όχι το 1976 που δημοσιεύτηκε στα επεξηγηματικά - συμπληρωματικά σχόλια βιβλίου, εξαπατώντας το αναγνωστικό κοινό που ενδιαφέρεται για το Δημήτρη Λιαντίνη.

Και πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η αλλαγή επωνύμου αφορούσε την πρόσθεση του επωνύμου Λιαντίνης στο ήδη υπάρχον, στο Νικολακάκος. Δηλαδή ουδέποτε έπαυσε ο Λιαντίνης να φέρει και το πατρικό του επώνυμο. Όπως ακριβώς συνέβη και με τους οικείους του, τη σύζυγο και την κόρη του. Νικολακάκου - Λιαντίνη λέγονται και εκείνες.

Στο αφελές ερώτημα πώς θα μπορούσε να ξέρει εκείνος που έγραψε για το 1976 την ακριβή ημερομηνία της απόφασης αλλαγής του επωνύμου, απαντάμε με το ακόλουθο αδιάσειστο στοιχείο:


Το εξώφυλλο της διδακτορικής διατριβής του Δημητρίου Θ. Νικολακάκου. Με χρονολογία έκδοσης 1978.

Βλέπετε εσείς πουθενά να αναφέρει το όνομα Λιαντίνης;

Προφανώς λοιπόν εκείνος που δημοσίευσε την ανακρίβεια για το 1976 ούτε αυτό το στοιχείο συμβουλεύτηκε.

Και προκύπτει το ερώτημα. Από πού πήρε τη λάθος πληροφορία; Φρόντισε να τη διασταυρώσει;

Κάποτε οφείλει να ενημερώσει το αναγνωστικό κοινό και για τη γκάφα αυτή. Και να αφήσει στην άκρη τις εξυπνάδες ότι όλα τα γνωρίζει και όλα τα κατέχει για το Δημήτρη Λιαντίνη.

Εμείς δεν υποτιμούμε καθόλου την προσωπική εργασία του. Και κανενός ανθρώπου την προσωπική εργασία. Αλλά και δεν εκτιμούμε τους υπερφίαλους ανθρώπους που παριστάνουν ότι ξέρουν τα πάντα!

Και στο κάτω κάτω. Όταν είναι γνωστό τοις πάσι πως κι εσύ έχεις κάνει γκάφες ολκής, βάλε και λίγο νερό στο κρασί σου. Μην καταδικάζεις τα λάθη άλλων με ύφος εκατό καρδιναλίων και με όρους που αγγίζουν την εξύβριση!

Προσωπικά το "αλάθητο του πάπα" σε θέματα Λιαντίνη δεν το διεκδικούμε. Ο καθένας που κάνει μια έρευνα μπορεί να την πατήσει από λάθος πληροφορίες που του έδωσαν. Ή από αδυναμία διασταύρωσης των δεδομένων. Οφείλεις όμως όταν κάποιος άλλος ερευνητής φέρει νέα στοιχεία στο φως, που καταρρίπτουν όσα έγραψες, να αναγνωρίσεις το λάθος σου. Κι όχι να τα βάζεις με εκείνον που αποκάλυψε την αλήθεια.

Θα τονίσω επίσης πως όταν ένας ερευνητής διαπράττει τέτοιες γκάφες, όπως αυτή με τον υπότιτλο της φωτογραφίας και την ημερομηνία αλλαγής επωνύμου, προκύπτει σοβαρό ερώτημα για την εγκυρότητα και των άλλων δεδομένων, των πιο σοβαρών, που παρουσιάζει στην έρευνά του. Και δη εκείνων που δύσκολα μπορούν να αποδειχτούν... Αυτών δηλαδή που δεν υπάρχουν αδιάσειστα ντοκουμέντα να τα αποδείξουν αλλά μόνο προσωπικές μαρτυρίες. Γιατί οι γκάφες στα απλά και εύκολα μαρτυρούν πως υπήρξε προχειρότητα. Κι όχι ενδελεχής και επισταμένη έρευνα.

Και μας θλίβει ιδιαίτερα που το όλο θέμα σχετίζεται με το Λιαντίνη. Τον άνθρωπο που υπήρξε "ψείρας" στις δικές του μελέτες...

Ψέμα τρίτο: Τα περί τίτλου και χρονολογίας έκδοσης της διδακτορικής διατριβής...

Το θέμα σχετίζεται με τη φωτογραφία εξωφύλλου που μόλις πριν δημοσιεύσαμε. Συμβουλευτείτε λοιπόν το εξώφυλλο και κάνετε τη σύγκριση με το ακόλουθο που δημοσιεύτηκε για το Λιαντίνη:

"Το 1978 εξέδωσε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στο Γερμανό ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε, με τον τίτλο Έξυπνον Ενύπνιον."

Το 1978 ως χρονολογία έκδοσης είναι αληθές. Τουλάχιστον αυτό αναφέρει το εξώφυλλο και το σεβόμαστε ως ντοκουμέντο.

Ποιος όμως είναι ο τίτλος της διατριβής; Έξυπνον Ενύπνιον;

Ή:

"ΑΙ ΕΛΕΓΕΙΑΙ ΤΟΥ DUINO ΤΟΥ R. M. RILKE

ΚΑΙ Η ΕΝ ΑΥΤΑΙΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ"

Οπωσδήποτε όμως εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε το εξής. Ο Δημήτρης Λιαντίνης πράγματι εξέδωσε και βιβλίο άμεσα σχετιζόμενο με τη διδακτορική του διατριβή και με τον τίτλο:

ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ

ΟΙ ΕΛΕΓΕΙΕΣ ΤΟΥ

DUINO ΤΟΥ RILKE

Και ιδού και το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης:


Χρονολογία έκδοσης το εξώφυλλο δεν αναφέρει. Αναφέρεται όμως στις πρώτες σελίδες του βιβλίου. Και δεν είναι το 1978 αλλά το 1977. Στην Αθήνα. Από τις Εκδόσεις: ΕΠΟΠΤΕΙΑ.

Και μάλιστα είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι στο ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, όπως είθισται εν συντομία να αποκαλούμε το βιβλίο αυτό του Λιαντίνη, ο συγγραφέας δεν πήρε αυτούσια τη διδακτορική του διατριβή και την ξαναδημοσίευσε. Η διατριβή ήταν γραμμένη στην καθαρεύουσα. Όπως απαιτούσαν τότε οι κανόνες του πανεπιστημίου. Το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ είναι στη δημοτική. Πραγματοποιώντας δηλαδή έναν άθλο ο Λιαντίνης, μετέφερε υπομονετικά όλο το κείμενο της διατριβής στη γλώσσα του λαού. Κι αντί αυτό το στοιχείο να αναδειχθεί, η τρομακτική του επιμέλεια και η αφοσίωσή του στην τελειότητα και στις αρχές του, δόθηκε στο αναγνωστικό κοινό μια πληροφορία ανυπόστατη και που μαρτυρά και πάλι προχειρότητα στην έρευνα και επιδερμική γνώση του έργου του Λιαντίνη.

Αξίζει επίσης να επισημανθεί η διαφορά στο όνομα του συγγραφέα. Η διδακτορική διατριβή έχει όνομα συγγραφέα: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ. ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΟΣ

Το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ εκδίδεται από το ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΛΙΑΝΤΙΝΗ. Κι ας φέρει προγενέστερη ημερομηνία έκδοσης. Ημερομηνία που συνάδει και με την Αφιέρωση του συγγραφέα στις πρώτες σελίδες:


Ούτε αυτό το πρόσεξε εκείνος που δημοσίευσε την ανακρίβεια; Κάνοντας ένα απίθανο "σαρδάμ" ανάμεσα στις χρονολογίες έκδοσης και στους τίτλους της διδακτορικής διατριβής και του Έξυπνου Ενύπνιου;

Και πάλι θα βάλω το ερώτημα. Γιατί έχει ουσία και νόημα τεράστιο για όσους ενδιαφερόμαστε για το Δημήτρη Λιαντίνη. Πόσα ακόμη τέτοια "σαρδάμ" έκανε και στην υπόλοιπη έρευνα;

Κι εδώ θα μας επιτρέψετε μια διακοπή στον κατάλογο των ψεμάτων που έχουν δημοσιευτεί επίσημα για το Δημήτρη Λιαντίνη. Γιατί πονάει η ψυχή μας να αναφερόμαστε σε ψέματα που γράφτηκαν σε βάρος ενός ανθρώπου που ΕΖΗΣΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ.

Πόνος που δεν είναι άσχετος με την ακόλουθη φωτογραφία:


Ο Λιαντίνης. Το 1974 όπως αποκαλύπτει η ίδια η φωτογραφία. Αυτή τη φορά όμως δεν είναι στην Ιταλία. Είναι στη Γερμανία. Κι έχει μόλις τελειώσει το κεφάλαιο Ο ΙΜΕΡΟΣ (κεφάλαιο τρίτο) της διδακτορικής του διατριβής. Προς τούτο και ο έκδηλος ενθουσιασμός. Γιορτάζει με το δικό του τρόπο την ολοκλήρωση ενός μέρους του άθλου του.

Πρέπει να είναι ο ίδιος συγγραφέας για να κατανοήσει αυτόν τον ενθουσιασμό. Ή να έχει πραγματοποιήσει ανάλογες εργασίες. Που απαιτούν εξαντλητική δουλειά και αγώνα δίχως όρια για την επίτευξη της τελειότητας.

Θα μου επιτρέψετε επίσης να παραθέσω εδώ και την ακόλουθη εικόνα:


Για τη σύγκριση. Του κοσμήματος που στολίζει το εξώφυλλο των Ελληνικών και που διαβάζουμε σχετικά στις πρώτες σελίδες του βιβλίου:

Παράθεση :

"Το κόσμημα του εξωφύλλου εικονίζει σκηνή χορού σε επίκρουστη παράσταση πλάκας από τη Νάξο. Τέλος της τρίτης χιλιετηρίδας."

Και προσέξτε την ομοιότητα της κίνησης των χεριών, τόσο στη φωτογραφία του Λιαντίνη όσο και στη φωτογραφία του κοσμήματος και στις φιγούρες που παριστάνονται εκεί να χορεύουν! Χορεύει και ο Λιαντίνης. Όντας βέβαιος πως επιτέλεσε το καθήκον του προς τους μελλοντικούς του αναγνώστες. Αυτούς, που όπως έγραψε στο Επίμετρο των Ελληνικών χρωστούσε να ευχαριστήσει:

Δ.Λ.

Ποιοι σιωπούσαν αλλά έβλεπαν; Τι θέλει να πει ο ποιητής Λιαντίνης;

Το αφήνω στην κρίση του καθενός. Όπως ταιριάζει στους ποιητές και σε όσα δεν κατέχουμε με πλήρη βεβαιότητα την αλήθεια. Αλλιώς ας συγγράψουμε μυθιστόρημα για το Λιαντίνη και ποιητική αδεία κι εμείς να γράφουμε ό,τι κατεβάζει το μυαλουδάκι και η φαντασία μας. Και με την προϋπόθεση ότι είμαστε ποιητές. Αλλιώς καταντάμε γραφιάδες και λαοπλάνοι.

Για τα θέματα αυτά έχει μιλήσει εκτενώς ο Δημήτρης Λιαντίνης στα Ελληνικά του. Για τους ποιητές και τους γραφιάδες. Ένα βιβλίο που τον αναδεικνύει σε νομοθέτη της Γλώσσας και δη της Ελληνικής Γλώσσας. Από το βιβλίο αυτό θα παραθέσουμε και το ακόλουθο:

Δημήτρης Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 84

Ο Λιαντίνης, παρά το πνευματικό του ανάστημα, απέφυγε να συγγράψει μια τέτοια βιογραφία. Αν και τρία από τα βιβλία του μιλούν για ποιητές. Το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ για το Ρίλκε. Το ΧΑΣΜΑ ΣΕΙΣΜΟΥ για το Σολωμό. Και Ο ΝΗΦΟΜΑΝΗΣ για το Σεφέρη.

Κάποτε, ελπίζουμε, θα βρεθεί αναλόγου πνευματικού αναστήματος συγγραφέας που θα γράψει βιβλίο και για το Δημήτρη Λιαντίνη. Ακολουθώντας το δρόμο του Λιαντίνη στο γράψιμο. Και κυρίως σεβόμενος την αρχή πως είναι ασύλληπτη υπόθεση η βιογραφία του αληθινού ποιητή. Και δε θα βιαστεί να αρπαχτεί μόνο από το ακόλουθο:

«Το αληθινώτερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια η ζωή του.»

Δημήτρης Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού, σελ. 24

Γιατί η ζωή του γνήσιου ποιητή είναι το αληθινότερο ποίημά του. Κι όχι το τι θα γράψει ένας άλλος για τη ζωή του. Εκτός κι αυτός ο άλλος είναι όντως ποιητής. Και καταφέρει την υπέρβαση και την ασύλληπτη υπόθεση, να βιογραφήσει έναν αληθινό ποιητή. Αλλιώς ας καθίσει στα αβγά του, που λέγει ο λαός, η στο ΕΚΑΣΤΟΣ ΕΦ Ω ΕΤΑΧΘΗ των αρχαίων...

Λέω πως κανενός την πνευματική εργασία δεν υποτιμώ. Αλλά από την ώρα που τη φέρνει στο φως, τη δημοσιεύει, οι αναγνώστες έχουν κάθε δικαίωμα να εκφέρουν κρίση. Με την προϋπόθεση βέβαια πως διάβασαν το έργο από το άγιο Πρωτότυπο και από το ένα εξώφυλλο ως το άλλο. Κι εγώ αυτό ακριβώς κάμω. Μελέτησα το βιβλίο για το οποίο μιλάω. Δεν το ξεφύλλισα απλά.

Και είχα για τούτο από το συγγραφέα τη στοιχειώδη απαίτηση. Να σεβαστεί την κριτική που του άσκησα. Και να απαντήσει με όρους ευπρέπειας. Κι όχι με ύβρεις και συκοφαντίες. Να αντικρούσει εφόσον είναι σε θέση με ντοκουμέντα την κριτική μου. Κι όχι να με διαπομπεύει στο διαδίκτυο.

Όπως και αν έχει όμως αυτό το θλιβερό θέμα, αισθάνομαι ότι έκαμα απέναντι στο Δάσκαλό μου, στο Δημήτρη Λιαντίνη, το χρέος μου. Να αποκαταστήσω όσα ψέματα γράφτηκαν σε βάρος του και σε βάρος του έργου του. Στο βαθμό βεβαίως που μου αναλογεί. Και στο βαθμό που μου επιτρέπουν οι γνώσεις μου. Κι ας πλήρωσα τίμημα πικρό. Τιμή μου και καμάρι μου. Αυτό θέλω να ξέρουν όλοι. Και ο πρωταγωνιστής της διαπόμπευσής μου και όσοι άλλοι τον υποστηρίζουν. Και που επιμένουν στο χώρο τους να δημοσιεύουν σε βάρος μου πως μου απονέμουν πτυχίο ανοησίας.

Ο καθένας ας διαβάσει και ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Ποιος είναι ο ανόητος. Ποιος δηλαδή χαρακτηρίζεται από έλλειψη εξυπνάδας, σύνεσης και λογικής.

Ψέμα τέταρτο: Τα περί χαρακτηρισμών της διδακτορικής διατριβής του Λιαντίνη

Παραθέτω τα ακόλουθα που γράφτηκαν για τη διδακτορική διατριβή του Λιαντίνη:

Παράθεση :

"Ο υπεύθυνος της τριμελούς επιτροπής που κλήθηκε να κρίνει τη διατριβή τη χαρακτήρισε ακατανόητη..."

"Θυμάμαι την αντίδραση του Αναστάσιου Γιανναρά όταν έκρινε τη διδακτορική διατριβή του Λιαντίνη για τον Ρίλκε. Ήταν πολύ σκληρή. Την επέκρινε δριμύτατα. Και πολλοί συμφώνησαν μαζί του. Είχε συγκρουστεί με τον Μουτσόπουλο, που ήταν ο εισηγητής της διατριβής, και θυμάμαι τον είχε φέρει σε δύσκολη θέση. Το 1976 κρίθηκε ο Λιαντίνης. Πολλά από αυτά που έκρινε ο Γιανναράς για το Λιαντίνη τα είχα γράψει εγώ καθ' υπαγόρευση του Γιανναρά. Και θυμάμαι ότι είχε εκφραστεί ο Γιανναράς με πολύ σκληρούς χαρακτηρισμούς, που έφταναν μέχρι την ψυχική του υγεία. Μου είχε εξομολογηθεί ο Δημήτρης ότι του είχε στοιχίσει πολύ αυτή η ιστορία. Βγήκε πελιδνός, σαν πεθαμένος, από το γραφείο του Γιανναρά. Του είχε στοιχίσει ένα θάνατο εν ζωή. Είχε πληγωθεί πάρα πολύ και μου το είχε πει πολλές φορές. Αλλά η εργασία του Δημήτρη πέρασε. Την ψήφισε η πλειοψηφία. Και έγινε διδάκτωρ."

Αποσπάσματα από το βιβλίο ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΕΖΗΣΑ ΕΡΗΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΟΣ Συγγραφέας Δημήτρης Αλικάκος. Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα 2006. Σελ. 19 και 220

Με τις προσωπικές μαρτυρίες των ανθρώπων δεν μπορείς να εναντιωθείς. Αυτά διηγούνται στο συγγραφέα και αυτά παραθέτει κι εκείνος στο βιβλίο του. Όμως, από τη στιγμή που θίγεται κάποιος τρίτος, και μάλιστα η μνήμη ενός νεκρού σύμφωνα με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, θαρρώ πως είναι ελάχιστο χρέος τιμής στη μνήμη του νεκρού να διασταυρώσεις όσα περιλαμβάνει η μαρτυρία. Να μην τα παραδώσεις χωρίς έλεγχο στο αναγνωστικό κοινό. Να αποφύγεις τη διασπορά ψευδών στοιχείων. Τουλάχιστον να καταθέσεις και τα άλλα ντοκουμέντα και ο αναγνώστης ας βγάλει το δικό του συμπέρασμα.

Και θα μιλήσω εδώ ως αναγνώστρια. Που διάβασα το 2006 αυτά που αναφέρουν τα παραπάνω αποσπάσματα και έπαθα σοκ. Πέρασε πολύς καιρός μέχρι να μου σταλεί το ακόλουθο ντοκουμέντο, από την κ. Λιαντίνη, και να πάθω ένα δεύτερο σοκ:


Κάντε κλικ ΕΔΩ για να διαβάσετε το ντοκουμέντο σε μεγαλύτερη προβολή.

Πρόκειται για τον αυθεντικό διδακτορικό τίτλο που απενεμήθη στο Δημήτριο Θ. Νικολακάκο, και που αργότερα έγινε γνωστός ως Δημήτρης Λιαντίνης.

Και αναφέρει εν ολίγοις πως η διατριβή του Λιαντίνη απέσπασε το ΑΡΙΣΤΑ και μάλιστα "από δόγματος ομοθύμου των καθηγητών της φιλοσοφικής σχολής"!!!

Τι σημαίνει ομόθυμος; Ας αφήσω τον Μπαμπινιώτη να μας το εξηγήσει για να μην υπάρχουν παρανοήσεις:

ομόθυμος: αυτός που γίνεται με κοινή διάθεση, που υπάρχει ή συντελείται με τη θέληση και τη γνώμη όλων

Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει από τα αποσπάσματα που διαβάσαμε παραπάνω;

Και αν δε βγαίνει, γιατί δεν αντιπαρατέθηκε και η άλλη άποψη; Η στηριγμένη σε ντοκουμέντο αδιάσειστο; Ήταν τόσο δύσκολο να βρεθεί αυτό το ντοκουμέντο; Και πιο εύκολο να σπιλωθεί η μνήμη του Λιαντίνη;

Και πάμε σε ένα δεύτερο στοιχείο:

http://web.ruammid.com/go.php?url=http://www.nlg.gr/db/icon/a1977/a77_27.pdf

Θα το βρείτε στο σύνδεσμο αυτό, είναι αδύνατον από τη μορφή του αρχείου να παρατεθεί εδώ. Όμως σχετικά θα παραθέσουμε το ακόλουθο:

Παράθεση :

Ό καθηγητής * Αναστάσιος Γιανναράς έπεσε θυμα τροχαίου Ατυχήματος τό άπόγεμα τής 1ης Δεκεμβρίου 1977. ...

Ο Γιανναράς, ο Αναστάσιος Γιανναράς που το όνομά του αναφέρθηκε στη μαρτυρία παραπάνω, ήταν νεκρός από την 1η Δεκέμβρη του 1977. Δείτε τώρα και τον τίτλο. Ποια χρονολογία αναφέρει πως έγινε η κρίση. Στις 22 Απριλίου 1978. Με τον καθηγητή Γιανναρά πεθαμένο μήνες πριν σε τροχαίο...

Οι προφορικές πληροφορίες που συλλέξαμε για το περίεργο αυτό θέμα, συμφωνούν με το στοιχείο που αναφέρει η μαρτυρία. Πως ο Α. Γιανναράς είχε συγκρουστεί με το Μουτσόπουλο και ακριβώς για τούτο την πλήρωσε ο Λιαντίνης. Όχι όμως στην τελική κρίση για τη διατριβή αλλά πολύ καιρό πριν. Και επομένως ήταν και άνευ σημασίας η όποια διαφωνία του.

Το βέβαιο είναι πως εκείνοι που κλήθηκαν να κρίνουν την τελική μορφή της διατριβής ομόφωνα απένειμαν στο Δημήτρη Λιαντίνη το άριστα. Και όχι μόνο κατά πλειοψηφία...

Γι' αυτό και κρίνουμε ως ακατανόητη την τακτική να μην ειπωθεί η πλήρης αλήθεια και να δοθούν μισές αλήθειες για ένα καίριο ζήτημα που αφορά την επιστημονική οντότητα του Δημήτρη Λιαντίνη. Γιατί οι μισές αλήθειες ισοδυναμούν με ψέμα. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση και με προσβολή της μνήμης νεκρού. Που δεν έχει ο ίδιος τη δυνατότητα να αντικρούσει τα σε βάρος του. Και μένει να διαδίδεται η πλάνη... Και για το Λιαντίνη αλλά και για το Γιανναρά, που δεν ήταν καν παρών στην τελική κρίση για τη διδακτορική διατριβή του Λιαντίνη.

Ψέμα πέμπτο. Περί βαθμολογίας του Λιαντίνη στο Γυμνάσιο

Σε αντιστοιχία με το προηγούμενο ζήτημα και για να τηρήσουμε το μέτρο θα πρέπει να αναφερθούμε και σε κάποιες άλλες πλάνες που είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με τις επιδόσεις του στις σπουδές. Αυτή τη φορά θα μιλήσουμε για τις επιδόσεις του στο Γυμνάσιο. Και για τις οποίες μέσα από μαρτυρίες φίλων του που έχουν δημοσιευτεί ήταν λέει ο Λιαντίνης πρώτος μαθητής στο γυμνάσιο όλες τις χρονιές. Και μπορεί λέει στα Μαθηματικά να έπαιρνε 18 αλλά στα Φιλολογικά έπαιρνε 20!

Άλλος πάλι φίλος και συμμαθητής του αναφέρει πως στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου οι εκθέσεις του Δ. Λιαντίνη ήταν από 18 και πάνω και πως τέτοιους βαθμούς είχε σε όλα τα μαθήματα, εκτός από τη Γυμναστική που δεν πάταγε.

Είναι αλήθεια πως όταν διαβάσαμε αυτές τις μαρτυρίες, όσοι τουλάχιστον γνωρίζαμε το Λιαντίνη, δε μας ξάφνιασαν. Τέτοιο μυαλό πώς θα μπορούσε να μην είναι άριστος μαθητής;

Το σοκ ήρθε πολύ αργότερα. Όταν βρεθήκαμε μπροστά στο απολυτήριο γυμνασίου του μαθητή Δημητρίου Θ. Νικολακάκου:


Και για μεγαλύτερη προβολή κάντε κλικ ΕΔΩ.

Πού είναι τα 18άρια και τα 20άρια που περιμέναμε;

Βεβαίως η Γυμναστική είναι όντως η τελευταία. Κι άλλο τόσο βλέπουμε και διαφορά ανάμεσα στα Μαθηματικά και στα Φιλολογικά. Αλλά όχι τη διαφορά που μας είχαν πληροφορήσει οι φίλοι του μέσα από τις μαρτυρίες τους που είδαν επίσημα το φως της δημοσιότητας.

Το πιο περίερο όμως είναι αυτό που μας αποκάλυψε η κ. Λιαντίνη σχετικά με το απολυτήριο του Γυμνασίου του άντρα της. Πως το κατέθετε στα βιογραφικά του ακόμη και όταν δεν ήταν απαραίτητο!!!

Προφανώς ο ίδιος ο Δημήτρης Λιαντίνης δεν είχε κανένα πρόβλημα με τον τίτλο αυτό και τη βαθμολογία που περιλαμβάνει. Υπέρμαχος πάντα της αλήθειας φρόντιζε και έμπρακτα να την υπηρετεί. Και όχι μόνο στα λόγια. Κι αυτό αποτελεί κορυφαίο δίδαγμα προς όλους μας.

Κι ακόμη δίδαγμα αποτελεί το άλμα από τον τίτλο του Γυμνασίου, με μέσο όρο μόλις ΚΑΛΩΣ 14 ΚΑΙ 6 ΔΕΚΑΤΑ στο ΟΜΟΦΩΝΟ ΑΡΙΣΤΑ του Διδακτορικού Τίτλου. Και ταυτόχρονα αναγκάζει σε τεράστιο προβληματισμό για το θέμα της βαθμολογίας. Πώς γίνεται δηλαδή ένας μέτριος μαθητής Γυμνασίου να πετυχαίνει αργότερα μια θεαματική εξέλιξη; Και όχι μόνο στα χαρτιά αλλά και στην πράξη. Ο Λιαντίνης με 13άρι στα Φιλοσοφικά. Μη χειρότερα!!!

Αναρωτιέμαι αν ένα τέτοιο συγκλονιστικό ντοκουμέντο μπορεί να μένει έξω από τη βιογραφία ενός στοχαστή. Και στη θέση του να επιλέγονται οι προφορικές μαρτυρίες φίλων που ίσως και λόγω φιλίας θελήσαν να παρουσιάσουν άλλο το φίλο τους από εκείνον που πραγματικά ήταν. Τουλάχιστον στο τελευταίο έτος του Γυμνασίου. Γιατί για τις άλλες χρονιές ντοκουμέντα δεν έχουμε και επομένως δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε τις μαρτυρίες...

Ψέμα έκτο. Ο Λιαντίνης και η Λιαντίνα

Για το επώνυμο Λιαντίνης μιλήσαμε και παραπάνω. Πως προστέθηκε με πράξη πρωτοδικείου στο ήδη υπάρχον πατρικό επώνυμο Νικολακάκος. Με αυτό το όνομα, ως Λιαντίνης, θα εκδώσει και τα βιβλία του. Και στη σχολή που μας δίδασκε ως Λιαντίνης ήταν γνωστός σε μας τους σπουδαστές. Το άλλο επώνυμο, το Νικολακάκος, το αγνοούσαμε εντελώς.

Όπως αγνοούσαμε και πως το χωριό του Λιαντίνη λεγόταν Λιαντίνα. Ουδέποτε μας ανέφερε κάτι για το χωριό του.

Αν παρατηρήσουμε μάλιστα στους τίτλους που δημοσιεύτηκαν παραπάνω, το διδακτορικό και το απολυτήριο γυμνασίου, η Λιαντίνα απουσιάζει και από κει.

Εκ Πολοβίτσης Λακωνίας ορμώμενον, τον αναφέρει το διδακτορικό.

Και γραμμένο στο μητρώο Αρρένων της κοινότητος Πολοβίτσης, τον παρουσιάζει το απολυτήριο του γυμνασίου.

Όμοια διαβάζουμε και στο ολιγόλογο βιογραφικό του που συνόδευε άρθρο του για τον Αλέξανδρο Δελμούζο:


Κι εντύπωση προκαλούν όσα αναφέρονται επιπρόσθετα στο μικροσκοπικό αυτό βιογραφικό για την Πολοβίτσα. * Που μαρτυρούν ένα κρυφό καμάρι για το όνομα του χωριού που γεννήθηκε. (Η φωτογραφία που δημοσιεύεται στο βιογραφικό αυτό ήταν η φωτογραφία ταυτότητας του Λιαντίνη, ενώ από τα αναφερόμενα βιβλία του καταλαβαίνουμε πως είναι γραμμένο στα μέσα της δεκαετίας του 80. )

Αλλά και στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας, το μοναδικό βιβλίο του που θέλησε να συμπεριλάβει και βιογραφικό του, τη Γκέμμα που αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του και κυκλοφόρησε λίγο καιρό πριν ο Λιαντίνης εξαφανιστεί, πάλι για Πολοβίτσα διαβάζουμε:


Πουθενά η Λιαντίνα...

Πού είναι το ψέμα; Μα στην υπερβολή που δόθηκε πως ο Λιαντίνης ήθελε να κάνει σημάνσεις για τον τόπο καταγωγής του. Μπορεί το όνομα Λιαντίνης να το εμπνεύστηκε από τον τόπο καταγωγής αλλά με τα βιογραφικά που δημοσίευσε φαίνεται ξεκάθαρα πως δεν ήθελε να γίνει γνωστό ότι το χωριό του λέγεται Λιαντίνα. Αντίθετα πρόβαλε την Πολοβίτσα. Συνδέοντας την ακόμη και με το Ρώσο συνθέτη Μποροντίν και τους πολοβιτσιανούς χορούς!

Από όσα έχουν δημοσιευτεί ως τώρα για το Λιαντίνη και μάλιστα από επιστολή του ιδίου, γνωρίζουμε ότι πολύ πριν πάει στο Πρωτοδικείο να προσθέσει το όνομα Λιαντίνης στο Νικολακάκος, είχε υπογράψει επιστολή του με το όνομα Λιαντίνας. Πριν ακόμη πάει στη Γερμανία και όντας καθηγητής γυμνασίου στους Μολάους Λακωνίας.

Τελικά όμως προτίμησε το Λιαντίνης και όχι το Λιαντίνας. Η εξήγηση που μας έχει δώσει η σύζυγός του για το ζήτημα αυτό, τη διαφορά στην κατάληξη, είναι πως σε μεταξύ τους συζήτηση του επεσήμανε ότι δε θα ήταν όμορφο να αποκαλούν και εκείνη και την κόρη τους με αυτούσιο το όνομα του χωριού. Κι αυτό γιατί, όπως ξαναγράψαμε, το Λιαντίνης προστέθηκε και στα άλλα δύο μέλη της οικογένειας, στη σύζυγο και στην κόρη του Δημήτρη Λιαντίνη.

Κι ευτυχώς. Γιατί με το όνομα Λιαντίνας ήταν γνωστός ένας οπλαρχηγός του ΕΛΑΣ. Καταγόμενος κι αυτός σύμφωνα με τις πηγές μας από τη Λιαντίνα Λακωνίας. Το αν ήταν γνωστό στο Δημήτρη Λιαντίνη, το παρατσούκλι του συγχωριανού του, μας είναι άγνωστο. Πάντως με την τελική επιλογή του ονόματος πέτυχε να είναι ο μοναδικός με το επώνυμο αυτό.

Από κει και πέρα κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο Λιαντίνης αγαπούσε τη Λιαντίνα. Όπως όλοι μας αγαπάμε το χωριό μας. Αν και φρόντισε στο τελευταίο του βιβλίο να προσθέσει την επιτάφια επιγραφή του Αφρικανού Σκιπίωνα του Πρεσβύτερου: (σελ. 31 )

Αγνώμονη πατρίδα,
θα σου στερήσω τα οστά μου.

Αλλά και στην αλληλογραφία του υπάρχει η επισήμανση πως στη Λιαντίνα βασιλεύει η αμάθεια και η χωριατοσύνη, που γεννά όλες τις διχογνωμίες.

Και φυσικά δεν είναι μόνο ο Λιαντίνης που είπε κάτι τέτοιο για το χωριό του. Από χωριά είμαστε οι περισσότεροι και ξέρουμε πως αυτή η κατάσταση είναι κοινή για τη συντριπτική πλειοψηφία των χωριών της Ελλάδας.

Να προσθέσω και ένα λινκ: http://www.promacedonia.org/en/mv/mv_3_21.htm στο οποίο η ονομασία της Λιαντίνας περιλαμβάνεται στον κατάλογο σλάβικων τοπωνυμίων της Λακωνίας. Στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνεται και η Πολοβίτσα που από την κατάληξη σε - ίτσα είναι και πιο πιστευτό ότι είναι σλάβικη ονομασία.

Από τη σύζυγο επίσης του Δημήτρη Λιαντίνη γνωρίζουμε ότι τον ενοχλούσε που μέσα στο επώνυμο Νικολακάκος εμπεριέχεται το - κακος. Αλλά και είχε εκφράσει τη δυσφορία του που τον βάφτισαν Δημήτριο και όχι Νικόλαο, ώστε να ταιριάζει με το επώνυμο.

Και από τα βιβλία του προκύπτει ότι έδινε ιδιαίτερη σημασία στα ονόματα. Χαρακτηριστικό είναι το αφιέρωμα που κάνει στα ονόματα σε - κλης στο κεφάλαιο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ της Γκέμμας. Και στο οποίο επιλέγει ως νοητική εποπτεία τον Εμπεδοκλή για να περιγράψει ποιητικά όσα επρόκειτο να κάνει. Όπου Εμπεδοκής, σημειώνει ο Λιαντίνης, πάει να πει ο άντρας που κατέχει έμπεδο κλέος. Εκείνος, δηλαδή, που η καλή του υπόληψη μένει σταθερή.

Κι αναρωτιέμαι. Αν αντί για Νικολακάκος το πατρικό του επώνυμο ήταν Νικοκλής, και που περιλαμβάνεται στον κατάλογο ονομάτων στο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, θα είχε κάνει ο Λιαντίνης την προσθήκη επωνύμου; Την απάντηση δεν τη γνωρίζω.

Όταν όμως δε γνωρίζουμε την απάντηση στις απορίες μας καλό είναι να μένουμε στις απορίες και όχι να πλέκουμε μυθιστόρημα. Εκτός αν πρόθεσή μας είναι ακριβώς αυτό, να γράψουμε μυθιστόρημα...

__________________________________

* Η επιλογή του Λιαντίνη να μιλήσει για την Πολοβίτσα ίσως σχετίζεται και με το ίδιο το άρθρο που ακολουθούσε και που όπως είπαμε αφορούσε τον Αλέξανδρο Δελμούζο. Και παραθέτω χαρακτηριστικά τον πρόλογο αυτού του άρθρου:

Παράθεση :

1. Οδοιπορικό

Ο Αλέξανδρος Δελμούζος γεννήθηκε στα Σάλωνα στα 1880. Πόλη γνωστή στο πανελλήνιο από την Πενταγιώτισσα, τη μικρή δασκαλοπούλα. Ανάμεσα στα παλικάρια που σφάχτηκαν στην ποδιά της αυτός πρώτος ζήτησε να την κατακτήσει.

Ο δάσκαλος Δελμούζος.

Εκεί κάπου κοντά είναι και το χωριό Αβορίτης, η γενέτειρα του Μακρυγιάννη. Και μερικούς δόλιχους ανατολικότερα βρίσκονται οι Δελφοί. Το βραχώδες ιερό, όπου δικάστηκαν και αθωώθηκαν οι Έλληνες Οιδίποδας και Ορέστης.

Το αναφέρω, γιατί ίσως να σημαίνει κάτι από την άποψη της διαλεκτικής συνάρτησης η ιδιοσυγκρασία του τόπου και η σύσταση των ψυχών.

Η ιδιοσυγκρασία του τόπου και η σύσταση των ψυχών. Ίσως να σημαίνει κάτι. Λέει ο Λιαντίνης. Και παρότι το επισημαίνει αυτό, προτιμά ως δικό του τόπο να αναφέρει την Πολοβίτσα και όχι τη Λιαντίνα...

Σημειώνω επίσης για τη διευκόλυνση μελλοντικών ερευνητών πως το άρθρο αυτό, του Λιαντίνη για τον Αλέξανδρο Δελμούζο, έχει δημοσιευτεί στο ένθετο ΚΟΣΜΟΣ - 2Οος ΑΙΩΝΑΣ της εφημερίδας ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ. (σελίδες 635 - 638).

Ψέμα έβδομο: "Ποιος σούβλισε τη μύτη του Λιαντίνη"!!!

Ώρα να ελαφρύνουμε λίγο το κλίμα και να αναφερθούμε και σε θέματα που γράφτηκαν για το Λιαντίνη και προκαλούν το γέλιο. Τόσο που να λες τι κάθομαι τώρα και αναλώνομαι για τέτοιες γελοιότητες... Ίσως όμως να χρειάζεται να αναφερθούμε και στα γελοία που γράφτηκαν για να αποδειχτεί ακριβώς η αβάσταχτη ελαφρότητα εκείνων που τα έγραψαν αλλά και πόσο ζυγίζουν εκείνοι που τα είπαν...

Έχει λοιπόν δημοσιευτεί πως ο Λιαντίνης ήταν αντίθετος με την αγορά αυτοκινήτου Μερσεντές εκ μέρους της γυναίκας του. Και είχε μάλιστα δηλώσει, έτσι γράφτηκε, πως δεν πρόκειται να οδηγήσει ποτέ αυτό το αυτοκίνητο. Αλλιώς να πάρουν ένα σουβλί και να του τρυπήσουν τη μύτη!

Και το ερώτημα είναι ποιος τελικά σούβλισε τη μύτη του Λιαντίνη. Γιατί το μερσεντές όχι μόνο το οδήγησε αλλά φρόντισε να το κάνει και τη μέρα που οδήγησε την κόρη του νύφη στην εκκλησία:


Σας βεβαιώνω, ότι επειδή έχω μπει στο αμάξι αυτό, πως πρόκειται για τη μερσεντές της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη. Όπως με βεβαίωσε και εκείνη ότι ο Λιαντίνης δεν οδήγησε τη μερσεντές μόνο τη μέρα του γάμου της κόρης τους.

Εξάλλου είναι γνωστή η αγάπη του Λιαντίνη για τα αυτοκίνητα. Νεαρός ακόμη καθηγητής στους Μολάους της Λακωνίας, τέλη της δεκαετίας του 60, αγοράζει το πρώτο του αυτοκίνητο. Το Γηρυόνη του, όπως τον αποκαλούσε. Πόσοι τότε εκπαιδευτικοί και μάλιστα νεοδιόριστοι διέθεταν αυτοκίνητο;


Σύντομα όμως θα εγκαταλείψει το Γηρυόνη καθώς φεύγει από την Ελλάδα και πηγαίνει στη Γερμανία. Στα δύο περίπου χρόνια που έμεινε εκεί, και παρότι κάποιοι θέλησαν να τον παρουσιάσουν πως δεν είχε να φάει, παρερμηνεύοντας τη φράση του πως στερείται και το ψωμάκι για να αγοράσει βιβλία, ο Λιαντίνης κατάφερε να βάλει λεφτά στην άκρη και να αγοράσει ένα καλύτερο αυτοκίνητο. Ένα ασκόνα. Και εις επίρρωσιν των λεγομένων μας ιδού και το ντοκουμέντο:


Και γράμματα γνωρίζετε...

Λίγα χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1979, ο Λιαντίνης αγοράζει το επόμενο αυτοκίνητο. Από τη Γερμανία και πάλι. Ένα λευκό BMW για το οποίο κάνει και ειδική μνεία στα Χορικά του Νηφομανή:

Παράθεση :

[...] Από το Σαν Ρέμο ως τη Τζένοβα οι ιταλιάνοι μηχανικοί έχουν στρώσει ένα δρόμο πέταλο καρφί. Ή θα περνάς γιοφύρια που ενώνουν βουνά με κάτωθε τις κοιλάδες και το πιότερο βράχους και κράκουρα, ή θα περνάς τούνελ και σήραγγες που ενώνουν κοιλάδες με πάνωθέ σου όγκους τα βουνά.

Μια χτενισιά γης, εκατό και βάλε μίλια, την ξεμετράς αστραπή. Το μισό σαν ιπτάμενος, το άλλο μισό υποβρύχιος. Κύλινδροι, σπαστήρες, δυναμίτες, προωθητές γαιών έκαμαν ένα τα κατά γην, αέρα και θάλασσα. Οι ιταλοί έχουν παράδοση στη μηχανική και στους δρόμους. Από την εποχή του βασιλιά Πύρρου. Τότε που στρώσανε την Αππία οδό. Την πρώτη αουτοστράντα.

Ύστερα, καμιά διακοσαριά χιλιόμετρα, καθώς αφήνεις πίσω Ραπάλλο και Σάντα Μαργαρίτα και δεξιά σου Λασπέτσια και Πίζα, ο δρόμος ισιώνει στον κάμπο. Η αουτοστράντα τους τραβάει καρσί και πλατιά. Το αμάξι χύνεται στην άσφαλτο κυνηγώντας τα πρατήρια βενζίνης. Το τοπίο μηρυκάζει τον εαυτό του. Μόνο ανάρια και που, με τη στροφή ή την ομίχλη αλάργα, διαβάζεις την πινακίδα Velocita 100.


Tέλευε η μέρα κι ο μουντός αγέρας
τα ζωντανά της γης από τους κόπους
ξαλάφρωνε∙ κι εγώ μονάχος ένας
συντάζουμουν να πιάσω τον αγώνα,

που λέει κι ο Δάντης του Καζαντζάκη. Αλλά τότες δεν ήμουν ένας ακόμη. Ήμουνε δύο.

Τέλευε η μέρα, λοιπόν, που ο Γιαννιάς και η Λίμπικα με την καμπριολέ τους Μπιεμτάμλιγιου φτάνανε στο σταυρό της Πάρμας. Το ιουλιάτικο πνίγος λάβωνε το ηλιοβασίλεμα με τη φτερούγα μιας θαμπερής αποκάρωσης. [...]

Ο Λιαντίνης με τη λευκή BMW, στο χιονοδρομικό του Χελμού, 1991. Έχουν πάει με την οικογένειά του να απολαύσουν το χιόνι.

Το 1998, την 1η Ιουνίου, αυτό το αυτοκίνητο άφησε στη Σπάρτη και εξαφανίστηκε. Ήταν το τελευταίο του αυτοκίνητο.

Από πού προκύπτει ότι ένας άνθρωπος που έχει τέτοια σχέση με τα αυτοκίνητα δήλωσε πως αν τον δουν να οδηγεί το μερσεντές της γυναίκας του να πάρουν ένα σουβλί και να του τρυπήσουν τη μύτη; Λες και μια "μπέμπα" είναι λιγότερο πολυτελής από μία μερσεντές...

Μα το ζήτημα δεν είναι όλες αυτές οι γελοίες αναφορές. Γιατί είναι γελοίο να βιογραφείς έναν στοχαστή και να ασχολείσαι με τα αυτοκίνητά του. Λες και είναι ο Σουμάχερ και όχι ο Λιαντίνης. Αν και με τη στολή της τελευταίας φωτογραφίας θα μπορούσε κανείς να τον περάσει και για οδηγό της φόρμουλα ένα...

Το ζήτημα είναι ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε η φράση για το σουβλί. Και που δεν ήταν άλλος από το να στοιχειοθετηθεί η διαφορά στις αντιλήψεις ζωής του Λιαντίνη από τη σύζυγό του. Να φανεί δηλαδή ότι εκείνος ζούσε λιτά και απλά ενώ εκείνη ήταν οπαδός της καλοζωίας.

Το σουβλί λοιπόν δεν ήταν για τη μύτη του Λιαντίνη. Για τη γυναίκα του ήταν. Να τη διαβάλουν ακόμη μια φορά... Χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι τη συγκεκριμένη γυναίκα διάλεξε ο Λιαντίνης αυτοθέλητα ως σύντροφο της ζωής του και μητέρα του παιδιού του. Και πως είναι έλλειψη σεβασμού στη δική του μνήμη οι απύθμενες συκοφαντίες σε βάρος της.

Καθώς μάλιστα τίποτε πιο σοβαρό δε βρήκαν να πουν, το έριξαν στις ανοησίες περί αυτοκινήτων...

Ας διακόψουμε και πάλι τον κατάλογο των ψεμάτων. Έτσι κι αλλιώς είναι μεγάλος και δεν τελειώνεις εύκολα με αυτά.

Κι ας αναφερθούμε στις αλήθειες που θάφτηκαν. Που αποσιωπήθηκαν.

Είτε από άγνοια, είτε σκόπιμα. Δεν έχει σημασία. Αυτό που ενδιαφέρει είναι πως η παράλειψη διαστρεβλώνει την "εικόνα" του Λιαντίνη. Και τη ζωή και το έργο του.

Και θα ξεκινήσουμε από το πλέον σημαντικό. Την εργογραφία του. Ή μήπως δεν είναι αυτό το σημαντικότερο όταν βιογραφείς ένα συγγραφέα; Και είναι σημαντικότερο τα ραντεβουδάκια που είχε ως νέος με τα κοριτσόπουλα;

Όταν μιλάμε για το έργο ενός συγγραφέα εννοείται πως αναφερόμαστε και σε όσα πήγαν στο τυπογραφείο και είδαν το φως της δημοσιότητας αλλά και όσα άφησε στο αρχείο του χωρίς να τα εκδώσει. Και από το Χάσμα Σεισμού του Δημήτρη Λιαντίνη, το βιβλίο που έγραψε για το Σολωμό, παραθέτω το ακόλουθο:

Παράθεση :

"Σε όλη τη ζωή του δεν έστερξε να δώκει στους τυπογράφους, παρά τρία - τέσσερα ποιήματα.

Ευτυχώς που βρεθήκανε μερικοί άξιοι μαθητές και σώσανε ό,τι εμπόρεσαν από το διαμελισμένο του σώμα. Τέτοιες περιπτώσεις εκείνο που κυρίως αφήνουν είναι οι μαθητές. Η περίσωση των λειψάνων του είναι μια ιερή υπόθεση, που θυμίζει την ανεξήγητη μέριμνα των αιώνων, των μοναστηριών και των αγνώστων αντιγραφέων, η οποία διακόμισε ως εμάς, περνώτας το ποτάμι του αφανισμού και της Αλησμόνας, κάποια πτυχή της σκέψης του Ηράκλειτου και του Αισχύλου.

Για να σωθούν τα λόγια του, όσα εσώθηκαν, έπρεπε να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι, που εφαρμόζονται σε συγγραφείς, όσοι έζησαν στα παλιά χρόνια. Εκδοτική δράση δηλαδή στηριγμένη απάνου στην ανεκτίμητη αξία και τον άγιο φόβο, που συνοδεύουν όσες έρευνες έχουν σχέση με ανασκαφές, κριτική αποκατάσταση κειμένων και παλαιογραφία. Μόχθος πολύς που σχηματίζει μια τεθλασμένη ανηφοριά από τον Πολυλά και τους συνεργάτες του ως το Λίνο Πολίτη και το δικό του επιτελείο."

Δημήτρης Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού, σελ. 157 - 158

Αυτά έγραψε ο Λιαντίνης για το έργο του Σολωμού. Και έτσι ύμνησε την εργασία εκείνων που φρόντισαν να περισώσουν αυτό το έργο από τον αφανισμό.

Αναγνωρίζοντας τον άγιο φόβο που διακατέχει όποιον επιχειρεί τέτοιον άθλο, απόντος του δημιουργού. Φτάνει μάλιστα να παραβάλει την προσπάθεια με τις ανασκαφές...

Λοιπόν, εδώ, θα μου επιτρέψετε λίγο να λοξοδρομήσω. Κι έχω το λόγο μου.

Εδώ που τώρα ζω, στη Θεσπρωτία, μόλις τα τελευταία χρόνια ήρθαν στο φως σημαντικές αρχαιότητες και ανάμεσά τους τέσσερις αρχαίες πόλεις. Η μία από αυτές, η σημαντικότερη, είναι τα Γίτανα. Ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα πΧ και αποτέλεσε διοικητικό κέντρο του Κοινού των Θεσπρωτών. Στα 167 πΧ, όπως και δεκάδες άλλες πόλεις της Ηπείρου, ισοπεδώθηκε από τις ρωμαϊκές λεγεώνες του Αιμίλιου Παύλου. Για λίγο ακόμη συνέχισε να κατοικείται αλλά αργότερα ερήμωσε εντελώς και τα κτίρια, μισογκρεμισμένα έτσι κι αλλιώς, θάφτηκαν από τους αιώνες και τα στοιχεία της φύσης.

Όταν λοιπόν οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι εντόπισαν τα ερείπια, βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση. Δεν ήξεραν ποια αρχαία πόλη έχουν μπροστά τους. Έτσι και την πάτησαν. Και μάλιστα την πάτησε ο κορυφαίος αρχαιολόγος σε θέματα Θεσπρωτίας, ο Σ. Δάκαρης. Που θεώρησε ότι η πόλη είναι η Τιτάνη.

Αργότερα ήρθαν στο φως ευρήματα που μετέτρεψαν το αρχικό Τ σε Γ. Κι έτσι η πόλη άρχισε να αποκαλείται Γιτάνη και με αυτό το όνομα καταχωρήθηκαν τα πρώτα κινητά ευρήματα της περιοχής στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της Ηγουμενίτσας.


Απόδειξη αυτή η ταμπέλα που ακόμη υπάρχει στο αρχαιολογικό μουσείο Ηγουμενίτσας...

Την έγραψαν λοιπόν ως Γιτάνη, παρότι σε κάποια "σφραγίσματα" διάβασαν το όνομα ΓΙΤΑΝΑ. Θεώρησαν, λένε, ότι είναι δωρικός τύπος ενικού αριθμού της λέξης "Γιτάνη" και επομένως άλλαξαν το Α σε Η.

Η οριστική επιβεβαίωση για τη σωστή ονομασία προέκυψε πολύ πρόσφατα. Από την ανάγνωση αφιερωματικής επιγραφής σε ναό της πόλης που περιείχε την ονομασία στη δοτική:

ΕΝ ΓΙΤΑΝΟΙΣ

Κι επομένως οι αρχαιολόγοι κατάλαβαν ότι η πόλη λεγόταν Γίτανα, τα Γίτανα... κι όχι η Γιτάνη ή και Τιτάνη όπως την είχε πει ο Δάκαρης.

Κι εδώ επανέρχομαι στο Δημήτρη Λιαντίνη. Και στο δικό του αρχείο που άφησε πίσω του όταν την 1η Ιουνίου 1998 εξαφανίστηκε. Ένα αρχείο με τεράστιο υλικό. Κι ανάμεσα στο αρχείο και πολλά κείμενα του συγγραφέα που δεν είχαν εκδοθεί.

Από όλο αυτό το θησαυρό το μόνο που ξέραμε ως πρόσφατα ήταν το περιλάλητο Ρέκβιεμ, το ημιτελές βιβλίο του Λιαντίνη για τον Καβάφη.

Μάλιστα από το έργο αυτό, το Ρέκβιεμ, επέλεξε η κυρία Νικολίτσα Λιαντίνη να μου στείλει μέσω της κόρης της, της κ. Διοτίμας Λιαντίνη, το πρώτο κείμενο από το αρχείο του Δασκάλου μου. Ήταν μια κίνηση αβροφροσύνης καθώς ως τότε, φθινόπωρο του 2007, δεν γνωριζόμασταν. Έτσι βρέθηκα για πρώτη φορά μπροστά στους Λαγνουργούς και τους Λαγνοδίωκτους. Και με κατέλαβε όλος εκείνος ο άγιος φόβος που λέει ο Λιαντίνης στο Χάσμα Σεισμού. Έτρεμαν τα χέρια μου όταν ξεκίνησα την εργασία για να δημοσιεύσω το κείμενο, να το φέρω στο φως. Όπως μου είχε δώσει το δικαίωμα η κ. Λιαντίνη.

Σκέφτηκα πως το καλύτερο που θα μπορούσα να κάνω, για να προστατεύσω το κείμενο από την αντιγραφή, θα ήταν να το ανεβάσω σε μορφή βίντεο. Καταλάβαινα όμως πως αυτό θα ήταν ιδιαίτερα προβληματικό για όποιον θα ήθελε να διαβάσει το κείμενο. Κι έτσι ένα τμήμα του κειμένου φρόντισα και να το ηχογραφήσω.

Σαφώς και δεν είμαι ηθοποιός. Ούτε και διεκδικώ τέτοια ιδιότητα. Έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα θεωρώντας ότι έτσι και το χρέος μου κάνω ως μαθήτρια του Λιαντίνη αλλά και προς εκείνους που ενδιαφέρονται για το έργο του:

http://messologi2.blogspot.com/2007/10/blog-post_1941.html

Στο σύνδεσμο αυτό μπορείτε να παρακολουθήσετε το βίντεο με τους Λαγνουργούς και τους Λαγνοδίωκτους.

Κι εδώ

http://www.liantinis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=26&Itemid=32

να διαβάσετε πλέον το κείμενο, όπως δημοσιεύεται στο liantinis.gr, την επίσημη ιστοσελίδα του Δημήτρη Λιαντίνη. Που θυμίζω ότι ξεκίνησε να λειτουργεί μόλις πέρυσι, το Μάρτιο του 2010.

Τώρα δείτε και το τίμημα. Ένα βίντεο που ανέβηκε στο you tube ως απάντηση της δικής μου προσπάθειας. Και ως εκδίκηση:


Για να σχηματίσετε ιδίαν αντίληψη του τι σημαίνει για τους μαθητές του Λιαντίνη να προσπαθούν να φέρουν στο φως το δικό του διαμελισμένο σώμα...

Δεν είναι λοιπόν μόνο τα ψέματα. Δεν είναι καν οι μισές αλήθειες. Είναι και ένας βρώμικος, υπόγειος πόλεμος, που χρόνια τώρα παίζεται στο παρασκήνιο.

Και τα βέλη αυτού του πολέμου κύρια στρέφονται ενάντια στην κ. Νικολίτσα Λιαντίνη. Εμένα με τιμώρησαν ακριβώς γιατί τόλμησα να συνεργαστώ μαζί της. Γιατί δε δέχτηκα να υποταχθώ στη δική τους ταχτική και να βρίζω αυτή τη γυναίκα. Αυτό τους ενοχλεί.

Γιατί όμως; Για ποιο λόγο έχουν βάλει στόχο τη γυναίκα του Λιαντίνη; Τι τους έφταιξε;

Θέλετε να σας πω τις δικαιολογίες τους ή την αλήθεια; Λέω να περάσω κατευθείαν στην αλήθεια. Γιατί από δικαιολογίες της αισχρής συμπεριφοράς τους είναι γεμάτο το διαδίκτυο.

Και είναι μία και μόνο: Γιατί τους έκλεισε την πόρτα της.

Γιατί κατάλαβε το ρόλο τους αρκετά νωρίς και τους αρνήθηκε τη συνεργασία μαζί τους.

Και παρότι το αγνοούν οι πολλοί, οι προσπάθειες αυτές συνεχίστηκαν για μεγάλο διάστημα. Και έως πρόσφατα. Να καταφέρουν τη Νικολίτσα Λιαντίνη να τους ανοίξει και πάλι την πόρτα. Να βάλουν στο χέρι το αρχείο του Λιαντίνη. Άσε τώρα τι λένε στους απέξω και στους αφελείς.

Φανταστείτε λοιπόν την οργή τους όταν είδαν κάποια έγγραφα από το αρχείο αυτό να τα στέλνει η κ. Λιαντίνη σε μένα. Κι όχι σε κείνους που έκαναν τόσες προσπάθειες να την προσεγγίσουν. Οργή που ξεπέρασε κάθε όριο όταν από το αρχείο αυτό μου εστάλησαν και ντοκουμέντα που διέψευδαν μια σειρά ψέματα που είχαν ως τότε γραφτεί για το Λιαντίνη.

Ποιοι ακριβώς κρύβονται πίσω από τις κατά καιρούς επιθέσεις, δεν μπορώ να ξέρω με βεβαιότητα. Αφού συνήθως γίνονται με τη μάσκα της ανωνυμίας. Και δεν μπορώ επομένως και να κατηγορήσω τον τάδε ή τον δείνα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα. Όπως με την αποκάλυψη του ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη και της κόρης της. Με πρόσχημα πως ήθελαν να αποδείξουν ότι ο σκελετός που βρέθηκε στον Ταΰγετο ανήκε πραγματικά στο Λιαντίνη, λες και δεν είχαμε από το 2005 πληροφορηθεί από τις εφημερίδες τα πορίσματα των αρμόδιων αρχών, δημοσιοποίησαν στο διαδίκτυο απόρρητο έγγραφο που περιείχε εξετάσεις DNA όχι μόνο του σκελετού αλλά και της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη και της κ. Διοτίμας Λιαντίνη. Πράξη που θεωρείται και παράνομη και κολάσιμη.

Φυσικά γνωρίζω και το όνομα εκείνου που το έκανε αλλά και τι επακολούθησε. Δεν είναι όμως δική μου δουλειά να τα δημοσιοποιήσω. Εξάλλου είναι και αυτά προσωπικά δεδομένα. Οι δικαστικές αποφάσεις. Κι απλά το αναφέρω ως μια από τις αλήθειες που θάφτηκαν, δίνοντας όμως έναυσμα για νέο γύρο επιθέσεων και πράξεις εκδίκησης. Προφανώς δεν έχουν διαβάσει ποτέ ή αν διάβασαν δεν κατανόησαν, όσα γράφει ο Λιαντίνης για τον Αναξίμανδρο και την ύβρη. Και πως ο ίδιος ο χρόνος φροντίζει να αποκαθιστά κάθε αδικία.

Έτσι μόλις προχτές διάβαζα τα νέα τους κατορθώματα. Τα βάζουν με την κυρία Λιαντίνη γιατί δημοσίευσε τα ποιήματα του άντρα της! Ο Λιαντίνης, λένε, είχε διαλέξει να γράφει πλέον με πεζό λόγο!

Τι άλλη ανοησία θα ακούσουμε;

Πρώτον. Αρκετά από τα ποιήματα αυτά τα είχε ήδη δημοσιεύσει στο παρελθόν ο Λιαντίνης σε φιλολογικά περιοδικά.

Δεύτερον. Αν ο Λιαντίνης ήθελε να μην έρθουν στο φως τα ποιήματα, θα τα είχε κάψει. Όπως και ο Καβάφης τα δικά του.

Τρίτον. Τι λόγος τους πέφτει; Σ' αυτούς άφησε τα πνευματικά δικαιώματα του έργου του ο Λιαντίνης ή στη γυναίκα και στην κόρη του;

Εκεί όμως που ξεπερνάν κάθε όριο ανοησίας είναι που θεωρούν την έκδοση των ποιημάτων ως πράξη εκδίκησης:

Παράθεση :

Το καλοκαίρι του 2006 κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία μια ποιητική συλλογή του Λιαντίνη, γραμμένη στα νιάτα του (δεκαετία του΄80), υπό τον τίτλο "οι ώρες των άστρων".

Οκτώ χρόνια μετά το θάνατό του και με απούσα τη βιβλιοκριτική αλλά και την ενδελεχή μελέτη του κυρίως έργου του, η σύζυγος του Λιαντίνη αποφάσισε να "εκδικηθεί" την έκδοση της βιογραφίας του που είχε κυκλοφορήσει δύο μήνες πριν χωρίς βέβαια την έγκρισή της, με μια έκδοση πρόχειρη, βεβιασμένη και όπως θα αποδείξουμε στη συνέχεια καθαρά εκδικητική μόνο απέναντι σε έναν άνθρωπο. Στον ίδιο τον Λιαντίνη.

Διαβάστε και θαυμάστε! Πρώτα λέει έπρεπε να μελετηθεί το κυρίως έργο του και μετά να βγουν τα ποιήματα. Και ήταν λέει βεβιασμένη και πρόχειρη ενέργεια. Να εκδοθούν τα ποιήματα οκτώ χρόνια μετά την εξαφάνιση του Λιαντίνη. Δηλαδή πότε έπρεπε να εκδοθούν; Μετά από 100 χρόνια;;;

Αφήστε πια την ανεκδιήγητη σύνδεση της έκδοσης των ποιημάτων του Λιαντίνη με την έκδοση της βιογραφίας που έγραψε ένας άγνωστος στον κόσμο των γραμμάτων δημοσιογράφος. Και που ο κύριος όγκος του βιβλίου αποτελείται από παλιές επιστολές του Λιαντίνη προς δύο πρόσωπα. Το δίδυμο αδερφό του και ένα φίλο των νεανικών του χρόνων.

Δηλαδή ήταν πιο σημαντικό για το αναγνωστικό κοινό να βάλει το μάτι στην κλειδαρότρυπα και να διαβάσει την προσωπική αλληλογραφία του Λιαντίνη παρά τα ποιήματά του!

Προσωπικά πάντως αρνούμαι να βάλω σε ζυγαριά όσα μας άφησε ο Λιαντίνης. Και λέω καλά έκανε και ο δημοσιογράφος που έφερε στο φως την αλληλογραφία του Λιαντίνη, καλά έκανε και η κ. Λιαντίνη που δημοσίευσε τα ποιήματα του άντρα της. Και δεν τον καταλαβαίνω αυτόν τον πόλεμο ενάντια στο έργο του Λιαντίνη. Την απαίτηση να μείνει στο αρχείο μέχρι ο χι ανώνυμος που γράφει αυτό το άρθρο να δώσει την έγκριση να εκδοθεί!

Όσο για την ενδελεχή μελέτη που επικαλείται, πρώτα να την κάνει πράξη ο ίδιος. Γιατί αυτά που γράφει έρχονται σε πλήρη αντίθεση με όσα γράφει στα βιβλία του ο Λιαντίνης. Και που λέγει ότι για να βγάλεις κρίση για κάποιον πρέπει πρώτα να διαβάσεις όλα όσα έγραψε.

Η μέθοδος που αυτός μας προτείνει δεν αφορά των κόσμο των γραμμάτων αλλά της αγοράς και των εμπόρων. Όπου το κάθε προϊόν πρέπει να ρίχνεται στην αγορά χωρίς να υπάρχει άλλο παρόμοιο να το ανταγωνιστεί. Πχ ανοίγει ένα μαγαζί με κομπιούτερ στη γειτονιά; Θα είναι καταστροφή να ανοίξει στην ίδια γειτονιά και άλλο. Θα πέσει ο τζίρος και η πελατεία θα μοιραστεί...

Θέλουν μα δεν μπορούν να κρύψουν τις αληθινές τους προθέσεις. Όπως δεν μπορούν να κρύψουν και την πικρία τους που η κ. Λιαντίνη δεν έδωσε την έγκρισή της για τη βιογραφία. Αυτά πληρώνει, το είπα, η γυναίκα του Λιαντίνη. Που τους έκλεισε την πόρτα. Όλα τα άλλα που γράφουν είναι στάχτη στα μάτια των αφελών.

Όπως και αυτά που αναφέρουν στη συνέχεια για τον ύμνο στο Δία. Τρίχες κατσαρές! Κι αρκεί κανείς να ξαναδιαβάσει και το απόσπασμα από το Χάσμα Σεισμού και όσα ανέφερα για την τεθλασμένη ανηφοριά που ακολούθησε η υπόθεση για το όνομα των Γιτάνων. Δεν αναφέρθηκε λέει στο προλόγισμα πως παρόμοιο ποίημα υπήρχε και στο Πολυχρόνιο. Σώωωωπα! Και είναι αυτό λόγος για να χαρακτηρίζεται ολόκληρο το βιβλίο απάτη;

Ενώ δεν είναι απάτη που στη βιογραφία δεν αναφέρθηκαν τα ποιήματα του Λιαντίνη. Και δε μιλώ για τις Ώρες των Άστρων, που εκδόθηκαν αργότερα. Αλλά για τα ποιήματα που περιέχονται σ' αυτές και που ο ίδιος ο Λιαντίνης τα είχε δημοσιεύσει χρόνια πριν σε φιλολογικά περιοδικά.

Ήταν, βλέπετε, πιο σημαντικό να διαβάσουμε τις ατζέντες του Λιαντίνη από το στρατό και όχι πληροφορίες για το έργο του. Οπότε η προσπάθεια του βιογράφου προσανατολίστηκε να ανακαλύψει τις ατζέντες του Λιαντίνη και όχι τις δημοσιεύσεις των ποιημάτων του.

Και μια και είπαμε ατζέντες. Από πού προκύπτει το δικαίωμα να δημοσιευτεί το περιεχόμενό τους; Άφησε και σε ποιον τέτοια επιθυμία ο Λιαντίνης; Και ωφέλησε το προφίλ του το να διαβάζει ο κόσμος για τα ραντεβουδάκια του με τη Βαλεντίνη, τη Βιολέττα, την Κάτια, την Υπατία και άλλες χαριτόβρυτες υπάρξεις;

Δε φτάνει που κατάντησαν γραφικό το Λιαντίνη. Έχουν τώρα και το θράσος να λένε πως δεν έπρεπε να κυκλοφορήσουν τα ποιήματά του!

Η ανοησία όμως πάει και πιο πέρα. Μιλάω πάντα για το συγκεκριμένο άρθρο. Και ισχυρίζονται ότι:

Παράθεση :

Το πρώτο κτύπημα ήρθε λίγο καιρό αργότερα με την αμφισβήτηση της Ιατροδικαστικής Έκθεσης που βεβαίωσε την ταυτότητα του νεκρού. Αυτή η αμφισβήτηση που την γνωρίζουν όλοι εντός της Θεολογικής Σχολής και αρκετοί εκτός, πήρε αργότερα και τη μορφή βίντεο στο youtube τα οποία δημιούργησε μια φίλη της κυρίας Γεωργοπούλου που ακούσει στο όνομα Μαρία Λαμπρίδου. Η αμφισβήτηση της κυρίας καθηγήτριας είχε πάρει πια τον χαρακτήρα μιας κακόγουστης φάρσας. Το περιεχόμενο αυτής της φάρσας που είχε να κάνει με το πουκάμισο και τα παπούτσια του Λιαντίνη και ότι δήθεν άλλα φορούσε όταν έφυγε από το σπίτι του και με άλλα βρέθηκε, δεν θα μπούμε στον κόπο να το αναλύσουμε. Αν μας είχε ρωτήσει όμως θα της είχαμε αποδείξει ότι τρέφει την φαντασία της με ανοησίες. Για την σύζυγο του Λιαντίνη μιλάμε, γιατί η άλλη κυρία έχει ήδη πτυχίο στην ανοησία.

Και ως Μαρία Λαμπρίδου θα τους απαντήσω. Στη νέα προσπάθεια κατασυκοφάντησης εναντίον μου. Ουδέποτε αμφισβήτησα την έκθεση που λένε. Και τα βίντεο που επικαλούνται περιέχουν τη μαρτυρία του τελευταίου ανθρώπου που είδε το Λιαντίνη. Είναι αυτός ο άνθρωπος που μιλάει για τα παπούτσια και το πουκάμισο του Λιαντίνη. Τρεις μόλις μέρες μετά την εξαφάνιση. Και σε τηλεοπτικό κανάλι. Ο Κώστας Τσούνης. Ο ταξιτζής από τη Σπάρτη.

Και περιέχουν τα βίντεο, αυτά που η βιογραφία ξέχασε να αναφέρει. Ενώ θυμήθηκε να παρουσιάσει φωτογραφία με το πουκάμισο του νεκρού. Και με την υποσημείωση ότι κατέληξε στη χωματερή γιατί έμεινε στα αζήτητα...

Έλα μου ντε που το πουκάμισο αυτό ουδεμία σχέση έχει με εκείνο που περιγράφει ο Τσούνης. Κι αφού μιλήσανε μαζί του, όπως αναφέρεται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, θα έπρεπε να το γνωρίζουν. Θα έπρεπε να το διασταυρώσουν.

Και το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν οι αρχές. Να αντιπαραβάλουν τα ευρήματα στη σπηλιά με όσα είχε καταθέσει εφτά χρόνια νωρίτερα ο Τσούνης.

Αποτελεί αμφισβήτηση της ιατροδικαστικής έκθεσης για την ταυτότητα του νεκρού αυτό που λέω; Μιας έκθεσης που δεν κατάφερε να εντοπίσει ούτε αιτία θανάτου ούτε και χρόνο θανάτου να προσδιορίσει;

Ή ασυγχώρητη γκάφα εκείνου που έγραψε βιογραφία και μάλιστα υπό τύπο δημοσιογραφικής έρευνας και του ξέφυγαν όλα αυτά;

Άντε λέω εγώ να σοβαρευτεί κι αυτός και η παρέα του και να σταματήσουν να παιδιαρίζουν. Όταν κάποιος κάνει μια γκάφα, από τον εαυτό του να ζητάει το ρέστα. Και όχι να τα βάζει με τους άλλους που την αποκάλυψαν. Που μου παριστάνουν και τους εξαπατημένους και θέλουν και συγνώμη από τη Νικολίτσα Λιαντίνη για τον ύμνο στο Δία:

Παράθεση :

Και στο τέλος, έπρεπε να ζητήσει συγνώμη από τους αναγνώστες που τους εξαπάτησε.

Εμείς τότε τι να πούμε για τη βιογραφία;

Πόσες συγνώμες να ζητήσουμε;

Και όμως, παρά τις γκάφες και τα λάθη, ουδέποτε χαρακτηρίσαμε το ίδιο το βιβλίο απάτη. Γιατί και σεβόμαστε την προσωπική εργασία εκείνου που το έγραψε αλλά και το ότι περιέχει επιστολές του ίδιου του Λιαντίνη.

Θα περιμέναμε το ίδιο να κάνουν κι εκείνοι για το βιβλίο που περιέχει όχι απλά επιστολές αλλά ποιήματα του Δασκάλου. Και όχι να συνδέουν τον ίδιο τον τίτλο του βιβλίου με απάτη.

Είναι η γραφίδα του ίδιου του Λιαντίνη εκεί μέσα. Επιτέλους λίγος σεβασμός στη μνήμη του!

Αυτό είναι και το περιλάλητο βίντεο που υποτίθεται ότι θέτει σε αμφισβήτηση την ιατροδικαστική έκθεση της ταυτοποίησης του σκελετού που βρέθηκε στον Ταΰγετο. Και που υποτίθεται και πάλι ότι είχε κάποια σχέση με το ανέβασμά του και η κ. Λιαντίνη. Ιδού τι ακριβώς έχουν γράψει:

Παράθεση :

Το πρώτο κτύπημα ήρθε λίγο καιρό αργότερα με την αμφισβήτηση της Ιατροδικαστικής Έκθεσης που βεβαίωσε την ταυτότητα του νεκρού. Αυτή η αμφισβήτηση που την γνωρίζουν όλοι εντός της Θεολογικής Σχολής και αρκετοί εκτός, πήρε αργότερα και τη μορφή βίντεο στο youtube τα οποία δημιούργησε μια φίλη της κυρίας Γεωργοπούλου που ακούσει στο όνομα Μαρία Λαμπρίδου. Η αμφισβήτηση της κυρίας καθηγήτριας είχε πάρει πια τον χαρακτήρα μιας κακόγουστης φάρσας. Το περιεχόμενο αυτής της φάρσας που είχε να κάνει με το πουκάμισο και τα παπούτσια του Λιαντίνη και ότι δήθεν άλλα φορούσε όταν έφυγε από το σπίτι του και με άλλα βρέθηκε, δεν θα μπούμε στον κόπο να το αναλύσουμε. Αν μας είχε ρωτήσει όμως θα της είχαμε αποδείξει ότι τρέφει την φαντασία της με ανοησίες. Για την σύζυγο του Λιαντίνη μιλάμε, γιατί η άλλη κυρία έχει ήδη πτυχίο στην ανοησία.

Κακόγουστη φάρσα λοιπόν να έρχεται στο φως ένα σημαντικό ντοκουμέντο για το αίνιγμα Λιαντίνη. Με τη συνέντευξη του τελευταίου ανθρώπου (σύμφωνα με τα ως τώρα δεδομένα) που είδε το Λιαντίνη.

Κατά τη γνώμη τους έπρεπε το ντοκουμέντο αυτό να θαφτεί. Να ξεχαστεί. Τι είπε ο Κώστας Τσούνης στα κανάλια μόλις τρεις μέρες μετά την εξαφάνιση του Λιαντίνη.

Σε τι αμφισβητεί αυτή η μαρτυρία την ιατροδικαστική έκθεση που συντάχθηκε μετά την εύρεση του σκελετού και τις δέουσες από πλευράς ιατροδικαστικής εργαστηριακές εξετάσεις; Σε τι αμφισβητεί και την ταυτότητα του νεκρού που βρέθηκε το 2005 στη σπηλιά του Ταϋγέτου;

Γιατί δεν έπρεπε να έρθει στο φως;

Το θέμα σχετίζεται με μια γκάφα που είχε στο μεταξύ συμβεί. Και εξαιτίας της γκάφας υπήρξε και η αντίδραση.

Ποια ήταν η γκάφα; Η δημοσίευση της φωτογραφίας του πουκάμισου που φορούσε ο νεκρός. Σε βιβλίο. Το 2006. Γκάφα στο βαθμό που η φωτογραφία δε συσχετίστηκε με τη μαρτυρία του Τσούνη. Κι όχι γιατί δημοσιεύτηκε.

Και εξηγώ. Τις μέρες που χάθηκε ο Δημήτρης Λιαντίνης ήμουν βαριά άρρωστη στο σπίτι. Όμως ούτε η αρρώστια στάθηκε ικανή να με εμποδίσει να παρακολουθώ τα πάντα που έπαιζαν τα τελεβίζια εκείνες τις μέρες σχετικά με το Λιαντίνη. Και φρόντιζα να τα αποθηκεύω και σε βιντεοταινία. Υλικό σχεδόν τριών ωρών.

Παρότι η μαρτυρία του Τσούνη ήταν στη βιντεοταινία αυτή, ουδέποτε στάθηκα ιδιαίτερα σε όσα έλεγε για το πουκάμισο και τα παπούτσια του Λιαντίνη. Αυτό συνέβη πολλά χρόνια αργότερα, και χωρίς η κ. Λιαντίνη να έχει σχέση στο ελάχιστο. Και ήταν λίγο πριν ανεβεί το βίντεο στο διαδίκτυο. Άνοιξη του 2008. Κι αφού είχα δει στο μεταξύ, δυο σχεδόν χρόνια νωρίτερα, το πουκάμισο του νεκρού στο βιβλίο. Ένα πουκάμισο πράσινο με μικρά καρό.

Έβλεπα λοιπόν εκείνη τη μέρα για μια ακόμη φορά το βίντεο με το υλικό του 1998. Και μόλις έφτασε στο σημείο με τη μαρτυρία του Τσούνη, τινάχτηκα ως το ταβάνι. Έτρεξα και αναζήτησα το βιβλίο. Ξαναείδα τη φωτογραφία με το πουκάμισο. Γύρισα το βίντεο και είδα ξανά και ξανά τη μαρτυρία του Τσούνη.

Να πω την αλήθεια, την καθαρή αλήθεια, η πρώτη μου σκέψη ήταν πως η φωτογραφία στο βιβλίο ήταν κάλπικη. Εξάλλου είχε ήδη προκύψει ζήτημα με άλλη φωτογραφία που είχε λάθος υπότιτλο. Όπως και με αρκετά άλλα σημεία του βιβλίου που δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια.

Επικοινώνησα λοιπόν με την κ. Λιαντίνη. Της λέω το και το συμβαίνει. Ξαναείδα μια παλιά βιντεοταινία και πρόσεξα αυτά και αυτά. Και το πουκάμισο που αναφέρει ο ταξιτζής δεν έχει καμία σχέση με του πουκάμισο που είναι δημοσιευμένο στο βιβλίο. Τη ρώτησα αν εκείνη είχε δει το πουκάμισο του νεκρού. Το είχε δει. Και το θυμόταν πολύ καλά. Και ταίριαζε με εκείνο της φωτογραφίας του βιβλίου. Θυμήθηκε επίσης και την κουβέντα με τον Τσούνη, καθώς ήταν κι εκείνη παρούσα στο τηλεοπτικό παράθυρο.

Τότε προέκυψε και το ζήτημα με τα παπούτσια. Που εγώ δεν είχα κανένα ντοκουμέντο για τα παπούτσια που είχαν βρεθεί στη σπηλιά. Και μόνο για το πουκάμισο είχα απορία.

Τα παπούτσια όμως του νεκρού τα είχε επίσης δει η κ. Λιαντίνη. Και ήταν τα ίδια που ο Λιαντίνης φορούσε λίγο καιρό πριν χαθεί, κατά την επίσκεψή του στη Ζάκυνθο. Αρχές του Απρίλη του 98. Μάλιστα από την επίσκεψη αυτή, χάρη στο μαθητή του, τον κ. Αβούρη, υπήρχαν και πολλές φωτογραφίες. Μία από αυτές και η επόμενη, όπου διακρίνονται και τα παπούτσια που αργότερα βρέθηκαν δίπλα στο σκελετό:


Παπούτσια σκούρα καφέ, τύπου τίμπερλαντ. Καμία σχέση με τα πάνινα, τα άσπρα πάνινα παπούτσια, που έλεγε ο Τσούνης. Και που επέμενε κιόλας στην περιγραφή τους, όταν η κ. Λιαντίνη δήλωσε πως ο άντρας της δεν είχε πάνινα παπούτσια.

Όλα αυτά την άνοιξη του 2008. Δυόμισι χρόνια αφ' ότου η οικογένεια Λιαντίνη αποδέχθηκε το πόρισμα των αρχών για την ταυτότητα του νεκρού, παρέλαβε το σκελετό και τον ενταφίασε στο νεκροταφείο Κεχρεών. Για ποια αμφισβήτηση μιλάνε της ιατροδικαστικής έκθεσης;

Το μόνο που προκύπτει από το συγκεκριμένο βίντεο είναι αν ο Τσούνης είχε αχρωματοψία. Ή γενικώς πρόβλημα σημαντικό με τα μάτια του. Καθώς όμως ήταν επαγγελματίας οδηγός, κάτι τέτοιο αποκλείεται.

Είναι επίσης γνωστό από τη μαρτυρία του ότι κατά τη διάρκεια της διαδρομής ο Λιαντίνης κατέβηκε και πήγε να γεμίσει το παγούρι του με νερό. Αλλά και πως έμειναν στο τέλος της διαδρομής να καπνίσουν ένα τσιγάρο. Άρα είχε όλη τη δυνατότητα να προσέξει τι φοράει ο επιβάτης του. Πέραν του ότι η διαδρομή κράτησε περίπου μια ώρα. Και επιπλέον η μαρτυρία του Τσούνη ήταν μόλις τρεις μέρες μετά την εξαφάνιση.

Τώρα, κάποιοι ισχυρίζονται πως αν τους είχαμε ρωτήσει θα μας είχαν αποδείξει πως όλα αυτά είναι φαντασίες. Πως με άλλα ρούχα βρέθηκε ο νεκρός και άλλα τον είδε ο Τσούνης να φοράει. Αν κατείχαν τέτοιες αποδείξεις, θα έπρεπε να τις καταθέσουν στη βιογραφία. Κι όχι να αποσιωπήσουν το θέμα. Αλλά και αν τις ανακάλυψαν στην πορεία, ας πάνε στις αρχές να τις δώσουν. Από μένα όμως δεν καταλαβαίνω τι ζητάνε. Και γιατί ο οχετός των ύβρεων.

Θέλουν, το ξαναλέω, μα δεν μπορούν να κρυφτούν, να ξεσπάσουν για μια ακόμη φορά την οργή τους για τη δική τους γκάφα. Που τους ξέφυγε τέτοιο ντοκουμέντο. Και που αποδεικνύει με πόση προχειρότητα έγινε η δημοσιογραφική τους έρευνα.

Πάντως εγώ τους ευχαριστώ που η έρευνά τους αυτή έφερε στο φως το πουκάμισο του νεκρού. Χωρίς τη δική τους φωτογραφία ουδέποτε θα είχα δώσει σημασία στη μαρτυρία του Τσούνη. Και ούτε θα είχα ανακαλύψει το αινιγματικό αυτό σημείο. Που προσθέτει μια ακόμη ψηφίδα στο παζλ του μεγάλου αινίγματος της εξαφάνισης του Λιαντίνη.

Η ιατροδικαστική έρευνα, και πρέπει να το τονίσουμε πάλι, ναι μεν ταυτοποίησε το σκελετό αλλά δεν κατάφερε να προσδιορίσει ούτε την αιτία ούτε και το χρόνο θανάτου. Άρα η διαφορά στα ενδύματα δεν είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια. Και πολλά πράγματα μπορεί να σημαίνει. Ακόμη και ηθελημένη "σκηνοθεσία" εκ μέρους του Λιαντίνη για να μείνει το αίνιγμα άλυτο. Και το λέω αυτό γιατί είναι πλέον βέβαιο ότι ο Λιαντίνης επισκέφθηκε τη σπηλιά δυο φορές απανωτά λίγες μέρες πριν εξαφανιστεί. Είχε λοιπόν τη δυνατότητα να κουβαλήσει εκεί πάνω πράγματα. Μπορούσε ακόμη να φτάσει στον Ταΰγετο με το δικό του αμάξι και όχι με ταξί. Δεν είχε επίσης λόγο να αναφέρει το αληθινό του όνομα στον ταξιτζή. Όμως εκείνος μοιάζει με όσα κάνει να επιθυμεί να μαθευτεί και σύντομα μάλιστα ότι πήγε στον Ταΰγετο. Να βεβαιώσει όλους ότι εκεί βρίσκεται. Και θέλει επίσης να γνωρίζουν τι φορούσε εκείνη τη μέρα. Ίσα ίσα για να αναρωτιόμαστε που ο σκελετός φορούσε άλλα...

Σας ταιριάζει όμως ένας Λιαντίνης σκηνοθέτης; Που για πλάκα τα κάνει όλα αυτά; Εμένα όχι.

Όπως δε μου ταιριάζουν και δε δένουν στο παζλ πολλά άλλα που γνωρίζω. Πχ η μητέρα του Λιαντίνη, η κυρα - Πολυτίμη. Που σύμφωνα με μαρτυρίες της ήξερε από την Παρασκευή το βράδυ τι πρόκειται να κάνει ο γιος της τη Δευτέρα. Προσπάθησε, είπε, να του αλλάξει γνώμη. Αλλά εκείνος ήταν αποφασισμένος. Κι εκείνη συμφώνησε να σεβαστεί την απόφασή του. Δεν ενημερώνει λοιπόν κανέναν για το μυστικό. Και μόνο όταν εξαφανίζεται ο Λιαντίνης, ανοίγει το στόμα της. Για να εκφράσει τη βεβαιότητα ότι ο γιος της δε ζει πια. Κι ότι το αισθάνεται αυτό ως μάνα. Όρισε μάλιστα και χρόνο. Πως η ψυχούλα του πάλεψε τρεις ώρες με το χάρο. Από τις πέντε το πρωί της Τρίτης ως τις οκτώ.

Αυτό όμως που δεν ήρθε στη δημοσιότητα είναι πως όταν ο Λιαντίνης έφυγε από τη Λιαντίνα, το Σάββατο, η γιαγιά, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τη μητέρα του, παίρνει τηλέφωνο στην Αθήνα για να μάθει αν έφτασε καλά. Αν έφτασε καλά για να πάει να αυτοκτονήσει;

Δεν κολλάει επίσης στο παζλ η αντίδραση της γιαγιάς λίγο καιρό μετά μπροστά μάλιστα στις κάμερες των τελεβίζιων. Όταν φτάνει από την Αμερική ο γιος της ο Στέφανος. Κι εκείνη τα βάζει ενώπιον των δημοσιογράφων με τη νύφη της και για τις υποψίες που είχε εκφράσει η Νικολίτσα Λιαντίνη μήπως ο Λιαντίνης ζει. Ποια μάνα θα άκουγε ότι υπάρχει πιθανότητα να ζει το παιδί της και αντί να χαρεί θα εξοργιζόταν; Ακόμη και αν ήταν εκατό στα εκατό βέβαιη πως το παιδί της δε ζει πια. Ακόμη και τότε προς τι η οργή μπροστά στις κάμερες για τη γυναίκα του γιου της; Από όσα γνωρίζουμε για εκείνη, δεν ήταν τέτοιος άνθρωπος η κυρα - Πολυτίμη. Και με τη νύφη της, παρά τα όσα έχουν γραφτεί, διατηρούσε ως τότε άριστες σχέσεις.

Και το περίεργο είναι πως η κυρα - Πολυτίμη είχε ζήσει και ως παιδί την εξαφάνιση του δικού της πατέρα. Ήξερε τι πόνος είναι αυτός για την οικογένεια που μένει πίσω. Όμως δε μιλάει στους δημοσιογράφους για το περιστατικό. Δεν αποκαλύπτει πως και ο πατέρας της, και παππούς του Λιαντίνη, είχε στα καλά καθούμενα φύγει και χαθεί για δεκαετίες. Και γύρισε πίσω γέροντας πια μόνο και μόνο για να πεθάνει στην πατρίδα του. Είναι ένα ακόμη σημείο που η δημοσιογραφική έρευνα δεν ανακάλυψε. Και τυχαία έφτασε στ' αυτιά μου. Αργότερα βέβαια ήρθαν και ντοκουμέντα. Χειρόγραφη επιστολή ξαδέρφης του Λιαντίνη που μιλάει για τον εξαφανισμένο παππού.

Ο Λιαντίνης φυσικά και τα γνώριζε όλα αυτά. Ήταν κοτζάμ παλικάρι όταν ο παππούς γύρισε. Ξέρει λοιπόν τι πέρασε η μάνα του σαν παιδί. Κι όμως αποφασίζει να της δώσει κι αυτή τη μαχαιριά. Όχι στην πλάτη, όπως θα πει η ίδια, στην καρδιά... Και ταυτόχρονα να μαχαιρώσει την καρδιά της γυναίκας του και της κόρης του. Ούτε αυτή η εικόνα κολλάει στο Λιαντίνη που εγώ γνώρισα. Αλλά και σε έναν πατέρα που μόλις λίγους μήνες πριν έχει παντρέψει την κόρη του.

Και δεν κολλάει και η συμπεριφορά των συγγενών στη Λιαντίνα. Που άφησαν μόνη της την κόρη του Λιαντίνη να ψάχνει το βουνό να βρει τον πατέρα της. Όσο σίγουροι και αν ήταν πως ο Λιαντίνης, αφού το έλεγε η γιαγιά, είχε αυτοκτονήσει. Ή και ακριβώς γι' αυτό.

Και ιδιαίτερα ενός συγγενή που είχε κι αυτός χάσει τον πατέρα του. Κι αργότερα βρέθηκε ο γέροντας νεκρός στα χωράφια. Ούτε κι αυτός θα συνοδέψει τη Διοτίμα. Την ώρα που γυρνάει στον Ταΰγετο και φωνάζει τον πατέρα της. Αλλά και ούτε θα αποκαλύψει στους δημοσιογράφους πως έχει ζήσει το ίδιο. Μα και η δημοσιογραφική έρευνα δε θα φέρει στο φως το στοιχείο... Κι ας πρόκειται για μάρτυρα κλειδί στο αίνιγμα Λιαντίνη.

Αν μη τι άλλο θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ξέρουν καλά εκεί κάτω στη Λιαντίνα να κρατάνε τα μυστικά τους. Για να μην πούμε ότι η δημοσιογραφική έρευνα ατύχησε. Έτσι κρατήσανε και το τι έγινε τότε που ο Λιαντίνης άφησε την Ελλάδα και έφυγε για τη Γερμανία. Αφήνοντας και τη δημοσιογραφική έρευνα στο σκοτάδι. Και πρέπει εμείς να δεχτούμε ότι έτσι ξαφνικά έδωσε την παραίτηση και πήρε το τρένο και πήγε στη Γερμανία...

Όπως θα πρέπει να δεχτούμε ότι το τηλέφωνο ανακαλύφθηκε στα 1985... Και γι' αυτό σταμάτησε η αλληλογραφία 26 ετών ανάμεσα στο Λιαντίνη και στο δίδυμο αδερφό του. Όπως ισχυρίζεται η δημοσιογραφική έρευνα.

Κι ακόμη, να πειστούμε ότι η Νικολίτσα Λιαντίνη έφταιξε που ο Λιαντίνης τα χάλασε με τον κολλητό του... Γιατί αυτό θέλει η δημοσιογραφική έρευνα. Έλα μου ντε που άλλα άκουσα εγώ από το στόμα του ίδιου του κολλητού και τα διασταύρωσα και με όσα στη συνέχεια μου είπε και η Νικολίτσα Λιαντίνη; Και από τον ίδιο άνθρωπο πληροφορήθηκα ότι ο Λιαντίνης είχε εκδώσει ποιήματά του σε φιλολογικά περιοδικά. Μάλιστα είχε στην αποθήκη του και τα τεύχη. Και τα έφερε να τα δούμε. Αυτά τα ποιήματα που ο φακός της δημοσιογραφικής έρευνας δεν είχε προκάμει να εντοπίσει... Κι αυτά που τώρα μερικοί ισχυρίζονται πως δεν έπρεπε να κυκλοφορήσουν σε βιβλίο.

Επειδή κι εγώ έχω ασχοληθεί με έρευνα, επιστημονική βέβαια, δεν είμαι δημοσιογράφος, ξέρω πολύ καλά το μεγάλο κίνδυνο κάθε έρευνας. Να ανακαλύψει στο τέλος μόνο όσα εξαρχής ο ερευνητής είχε στο κεφάλι του. Κι αν αυτό στην επιστήμη έχει κάποια βάση, αφού κάθε έρευνα οφείλει να ξεκινά με υποθέσεις, στη δημοσιογραφία οι υποθέσεις μπορούν να τινάξουν την έρευνα στον αέρα. Ειδικά όταν δε γίνει επαρκής διασταύρωση των δεδομένων. Ενώ στην επιστήμη υπάρχει υποχρεωτικά η διαδικασία της τεκμηρίωσης και της απόδειξης...

Έτσι, στη δημοσιογραφία, είναι προαπαιτούμενο να μην υπάρχει εμπλοκή του δημοσιογράφου με τα υποκείμενα της έρευνας. Να στέκεται απέναντί τους με βλέμμα αντικειμενικό και όσο γίνεται ουδέτερο. Όταν όμως ο δημοσιογράφος δεν καταφέρει να αποφύγει τη συναισθηματική εμπλοκή, όταν σχέσεις φιλίας ή έχθρας αναπτυχθούν ανάμεσα στον ίδιο και στα πρόσωπα που η έρευνα αφορά, αλίμονο στην έρευνα. Τότε αντί για την αλήθεια θα έρθει στο φως η εμπάθεια και μόνον. Και η αλήθεια θα μείνει παραπονεμένη στην άκρη. Να περιμένει τον επόμενο δημοσιογράφο. Όπως η Αμερική περίμενε τον Αμέρικο Βεσπούτσι. Αφήνοντας ρέστο και ταπί τον Κολόμβο.

Θα θυμίσω το τραγικό λάθος του Κολόμβου. Που έφτασε στην Αμερική και δεν κατάλαβε τι βλέπει. Ξεκίνησε εξαρχής το ταξίδι του με την υπόθεση πως μπορεί να φτάσει στις Δυτικές Ινδίες. Δεν άφησε όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.

Έτσι και στην περίπτωση Λιαντίνη. Όταν από την αρχή θεωρείς δεδομένη την απάντηση, το αίνιγμα θα μείνει αίνιγμα και το μόνο που θα βρεις είναι στοιχεία να στηρίξεις τις αρχικές σου υποθέσεις. Τα άλλα στοιχεία θα τα προσπεράσεις και ούτε καν θα καταλάβεις πως υπάρχουν.

Κι όταν κάποιος άλλος, έστω και τυχαία, φέρει στο φως τα στοιχεία που άφησες να σου ξεφύγουν, ή θα πρέπει να παραδεχτείς ότι την πάτησες ή να δώσεις μάχη να καταρρίψεις τα στοιχεία. Ξεκινώντας από την κατάρριψη του ίδιου που τα έφερε στο φως. Θα τον πεις μισότρελο, ανόητο και άλλα κοσμητικά επίθετα. Πετώντας λάσπη όλο και κάτι θα πιάσει στόχο...

Δεν πειράζει. Εγώ την όποια προσωπική εργασία άλλου στην υπόθεση Λιαντίνη θα συνεχίσω να την εκτιμώ. Και να βασίζομαι ακόμη σε όσα αληθινά στοιχεία έφερε στο φως. Και στο βαθμό που μπορώ θα συνεχίζω την έρευνα. Κάνοντας σίγουρα και τα δικά μου λάθη. Ουδείς αλάνθαστος. Και ποιος ξέρει; Παρακάτω, ένας άλλος ερευνητής, αξιοποιώντας και όσα οι προηγούμενοι ανακαλύψαμε και τις δικές του ικανότητες, να καταφέρει να λύσει το αίνιγμα. Αυτός είναι ο στόχος. Και αυτός πρέπει να είναι σε κάθε έρευνα. Και όχι το αλληλοσφάξιμο μεταξύ των ερευνητών...

Περί προχειρότητας και βιασύνης...

Όπως είδαμε παραπάνω η κ. Λιαντίνη κατηγορήθηκε για την έκδοση των ποιημάτων του άντρα της και για προχειρότητα και βεβιασμένες κινήσεις:

Παράθεση :

Το καλοκαίρι του 2006 κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία μια ποιητική συλλογή του Λιαντίνη, γραμμένη στα νιάτα του (δεκαετία του΄80), υπό τον τίτλο "οι ώρες των άστρων".

Οκτώ χρόνια μετά το θάνατό του και με απούσα τη βιβλιοκριτική αλλά και την ενδελεχή μελέτη του κυρίως έργου του, η σύζυγος του Λιαντίνη αποφάσισε να "εκδικηθεί" την έκδοση της βιογραφίας του που είχε κυκλοφορήσει δύο μήνες πριν χωρίς βέβαια την έγκρισή της, με μια έκδοση πρόχειρη, βεβιασμένη και όπως θα αποδείξουμε στη συνέχεια καθαρά εκδικητική μόνο απέναντι σε έναν άνθρωπο. Στον ίδιο τον Λιαντίνη.

Και πως θέλησε λέει να "εκδικηθεί" την έκδοση της βιογραφίας.

Προφανώς αυτός που γράφει ένα τέτοιο άρθρο, δημοσιευμένο στο διαδίκτυο τονίζω, και αντιπαραβάλλει με τέτοιους χαρακτηρισμούς τη βιογραφία και τις Ώρες των Άστρων (το βιβλίο δηλαδή με τα ποιήματα του Λιαντίνη) θεωρεί ότι η βιογραφία ούτε πρόχειρη υπήρξε ούτε και βεβιασμένη η έκδοσή της.

Και φτάνει το άρθρο αυτό να καταλήξει να ζητάει και τα ρέστα από την κ. Λιαντίνη γιατί στο προλόγισμα του βιβλίου δεν ανέφερε για τον Ύμνο στο Δία που υπάρχει στο Πολυχρόνιο. Εξαπάτησε λέει του αναγνώστες.

Παράθεση :

Και στο τέλος, έπρεπε να ζητήσει συγνώμη από τους αναγνώστες που τους εξαπάτησε.

Ας δούμε λοιπόν τι άλλο έχει γραφτεί σε βιβλίο:

Με αφορμή το όνομα που ο Λιαντίνης φώναζε τη γυναίκα του, Λου ενώ την έλεγαν Νικολίτσα και οι γνωστοί της τη φώναζαν Λίτσα, ο συγγραφέας ενημερώνει τους αναγνώστες του πως Λου λεγόταν και μια αξιόλογη συγγραφέας, η Λου Σαλομέ. Και πως συνδέθηκε η Λου Σαλομέ με τρεις σημαντικές προσωπικότητες. Το Νίτσε, το Ρίλκε, το Φρόιντ.

Και καταλήγει η αναφορά στη Λου Σαλομέ με τούτο:

Παράθεση :

"Όσο σίγουρο είναι ότι η Λου Σαλομέ συνδέθηκε στενά με τον Νίτσε, τον Ρίλκε και τον Φρόιντ, άλλο τόσο απίθανο είναι ο Λιαντίνης να μην το γνώριζε. Υπήρξαν και οι τρεις δάσκαλοι και οδηγοί του, που τον συντρόφευσαν τις ατέλειωτες ώρες της σιωπής στη μικρή σοφίτα του Μονάχου."

Δημήτρης Αλικάκος, "Λιαντίνης - Έζησα έρημος και ισχυρός - εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2006 - σελ. 199

Έχει προηγηθεί, στη σελίδα 189, κι άλλος προβληματισμός του συγγραφέα. Γιατί ο Λιαντίνης να αποκαλεί τη γυναίκα του Λου:

Παράθεση :

"Και ερχόμαστε στη Λου. Ναι, στη Λου. Έτσι αποκαλούσε ο Λιαντίνης τη σύζυγό του. Γιατί όμως Λου; Από το Νικολίτσα, όσο και να προσπαθήσεις, δεν βγαίνει το Λου. Πας μέχρι το "Λίτσα" κι εκεί σταματάς. Εκτός από το Λιαντίνη, που συνέχισε, όπως θα δούμε."

Φαίνεται λοιπόν πως για το συγγραφέα της βιογραφίας του Λιαντίνη ήταν καίριο ζήτημα να καταλάβει και ο ίδιος και το αναγνωστικό κοινό πώς και γιατί ο Λιαντίνης φώναζε τη γυναίκα του Λου.

Σας βεβαιώνω ότι από το 1992 που συνάντησα το Λιαντίνη, ως καθηγητή μου στο Μαράσλειο, μέχρι και το 2005 που βρέθηκε ο σκελετός στον Ταΰγετο, αγνοούσα εντελώς πως φώναζε τη γυναίκα του Λου. Αυτό ουδόλως με εμπόδισε να μελετήσω το έργο του και τη φιλοσοφία του...

Όταν χάρη στο διαδίκτυο το έμαθα κι αυτό, πρόσεξα και στο ΙΔΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ την αναφορά στη Λου Σαλομέ

Παράθεση :

"Το κείμενο, το σημειώνω ρητά, δεν είναι δικό μου: πρόκειται για την εκπληκτική έμπνευση μιας νεαρής ρωσσίδας, με την οποία τότε είχα δέσει φιλία, της δεσποινίδας Lou Salome."

FR. NIETZSCHE - ΙΔΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ - Ελλήνισε ο ΔΗΜ. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - Αθήνα 2005, σελ 88

Αλλά και στο Νηφομανή, το τελευταίο χορικό, αναφέρει και πάλι μια Λου:

Παράθεση :

"Ήταν το πιο μικρό κυπαρίσσι στους αυλούς της σύριγγας του Πάνα. Την ώρα που έπαιρνε να την παίζει με χορευτά πηδήματα η Λου, η πριγκίπισσα της Κίνας. Μέρες του Οχτώβρη του '27."

Δημήτρης Λιαντίνης, Ο Νηφομανής, εκδόσεις Βιβλιογονία, 2002, σελ. 167

Ποια είναι ετούτη η Λου; Σίγουρα όχι η Λου Σαλομέ. Είναι η Λου του Σεφέρη, η πριγκίπισσα Λου:


Κι αυτή είναι σελίδα από το βιβλίο του Σεφέρη. (Μέρες Α'. Σελ. 91 - 93 (και ημερομηνία 1 Οκτώβρη 1927) Αλλά και από βιβλίο της βιβλιοθήκης του Λιαντίνη. Δικές του και οι υπογραμμίσεις.

Αυτή τη Λου όμως δεν πρόκαμε η δημοσιογραφική έρευνα, που τόσο απασχοληθήκε με το όνομα της Λου Λιαντίνη, να την ανακαλύψει. Κι έμεινε στη Λου Σαλομέ. Και μάλιστα στο "άλλο τόσο απίθανο είναι ο Λιαντίνης να μην το γνώριζε" πως συνδέθηκε με το Νίτσε, το Ρίλκε και το Φρόιντ.

Καμία αναφορά εδώ στο ΙΔΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Που ελλήνισε ο Λιαντίνης και περιέχει το απόσπασμα που παραθέσαμε παραπάνω. Και στον αναγνώστη μένει μόνο η υπόθεση αν γνώριζε ο Λιαντίνης τις σχέσεις της Λου Σαλομέ.

Ας ανατρέξουμε τώρα και στα σχόλια ενός ακόμη βιβλίου του Λιαντίνη. Στο ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ:

Παράθεση :

"Τη σχέση του Nietzsche και του Rilke - το γεγονός επηρέασε μόνο το δεύτερο, αν και δεν φαίνεται πουθενά - , που τους χωρίζει ακριβώς μια γενιά, διόρισε ιδιότροπη σύμπτωση στις συναισθηματικές περιπέτειες μιας γυναίκας με γαλλική αγωγή και σλαβική καταγωγή, της Lou Salome. Η γυναίκα αυτή πρέπει να χαρακτηριστεί εκλεκτής μοίρας, εξ αιτίας ακριβώς αυτών των δύο συναντήσεων. Η επίδραση που άσκησε στο Rilke, όχι όμως και στο Nietzsche, είναι μεγάλη."

Δημήτρης Λιαντίνης, ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, σελ. 333

Τη γνώριζε λοιπόν την περίπτωση της Λου Σαλομέ ο Λιαντίνης; Τη γνώριζε και πολύ καλά!

Όπως γνώριζε και τη Λου του Σεφέρη.

Και όπως τα γνωρίζει όλα αυτά ο προσεκτικός μελετητής του Λιαντίνη. Και δεν κάθεται να προβληματίζεται αν είναι πιθανό ή απίθανο να γνώριζε τη Λου Σαλομέ και τις σχέσεις της. Ξέρει με βεβαιότητα. Και ξέρει ότι η Λου Σαλομέ δεν είναι η μόνη Λου που είχε υπόψη του ο Λιαντίνης.

Από κει και πέρα, αν εκτός από μελετητής του Λιαντίνη κάνει και ειδική έρευνα στη ζωή του μπορεί να φτάσει και πιο πέρα. Και να ανακαλύψει πολλά άλλα. Όπως κι εμείς παλιότερα που ασχοληθήκαμε με τη Λου του Λιαντίνη:

https://educandus.forumgreek.com/t568-topic

κι ας μην έχουμε συγγράψει βιογραφία επίσημη για το Δημήτρη Λιαντίνη.

Αυτά περί της προχειρότητας. Για τη βιασύνη θα επανέλθουμε...

Περί βιασύνης

Καλοκαίρι του 2006. Πάνε σχεδόν πέντε χρόνια από τότε. Αλλά δεν ξεχνάω την ανεκδιήγητη γκάφα που συνέβη σε ένα φόρουμ του οποίου τότε ακόμη ήμουν μέλος.

Είναι η εποχή που στις προθήκες των βιβλιοπωλείων εμφανίζονται οι Ώρες των Άστρων. Το βιβλίο με τα ποιήματα του Λιαντίνη. Με προλόγισμα της Νικολίτσας Λιαντίνη.

Στο φόρουμ που συμμετείχα τότε, και μόνο το όνομα της Νικολίτσας Λιαντίνη ήταν κόκκινο πανί. Είχα διαβάσει τέτοια σημεία και τέρατα εναντίον της που στο τέλος είχα πειστεί κι εγώ πως δεν μπορεί να υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Για να λένε τόσα εναντίον της, ε, κάτι θα ήταν και αλήθεια. Κι έπρεπε να βρεθώ στη θέση της ενάμιση χρόνο μετά για να καταλάβω ποιοι ήταν οι άνθρωποι που την κατηγορούσαν. Και ποιες οι μέθοδοί τους. Κι αφού πρώτα είχα γνωρίσει την ίδια από κοντά και είχα από πρώτο χέρι διαπιστώσει το τερατώδες μέγεθος των συκοφαντιών εναντίον της.

Είχαν λοιπόν μόλις εκδοθεί οι Ώρες των Άστρων. Και ξαφνικά, πριν καλά καλά μπει το βιβλίο στα ράφια και τις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων, εμφανίζεται στο φόρουμ ένα νέο μέλος και ανεβάζει το Προλόγισμα του βιβλίου. Ένα μέλος με το νικ νέιμ Λουκία Σοφού.

Εδώ και ισχύει το κόκκινο πανί που ανέφερα. Με την επίθεση καχυποψίας στη Λουκία για το νικ νέιμ που χρησιμοποιούσε. Και με δεδομένο το "έγκλημα" της δημοσίευσης του Προλογίσματος... Ούτε λίγο ούτε πολύ το Λουκία Σοφού θεωρήθηκε κωδικοποιημένη ονομασία της συζύγου του Λιαντίνη! Αφήνοντας υπόνοιες πως πρόκειται για την ίδια τη Νικολίτσα Λιαντίνη... Και δείτε πώς αναλύσανε το Λουκία Σοφού:

Λου - κία Σοφού = Η Λου η κυρία του Σοφού (άντρα) δηλαδή του Λιαντίνη!!!!!!!

Λίγους μήνες μετά, σε ραντεβού που δώσαμε για καφέ, η Λουκία Σοφού εμφανίστηκε μπροστά μας με σάρκα και οστά. Και με την εξήγηση στο γρίφο. Το Λουκία Σοφού ήταν η αντιστροφή του αληθινού της ονόματος.

Κι έπρεπε να δεις τον τύπο που είχε βιαστεί να δημοσιεύσει τις αστήρικτες υποψίες του, να κοιτάει τη Λουκία σαν βρεγμένη γάτα. Αυτά όμως παθαίνει όποιος βιάζεται. Σκοντάφτει...

Φυσικά από τέτοιες βιασύνες κανείς δε γλιτώνει. Ακριβώς για τούτο όμως θα πρέπει να θυμόμαστε το "Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω". Κι όχι ο ίδιος που πέρασε τη Λουκία Σοφού για Νικολίτσα Λιαντίνη να τραβάει κουμπούρια για το θέμα του περιλάλητου ύμνου στο Δία του Κλεάνθη και το ποίημα που περιέχεται στο Προλόγισμα των Ωρών των Άστρων.

Στο κάτω κάτω η Νικολίτσα Λιαντίνη φρόντισε να παραδεχτεί πως υπήρξε λάθος στην παρουσίαση του ποιήματος στο Προλόγισμα. Όπως και να αποδείξει σε ποιο σημείο έσφαλαν όσοι τότε την κατηγόρησαν. Κι ανάμεσά τους, οφείλω να το παραδεχτώ για μια ακόμη φορά, την είχα πατήσει κι εγώ. Παρασυρμένη από την τρομακτική ομοιότητα των δύο ποιημάτων. Αλλά και από όσα είχαν γραφτεί για τη Λου - κία Σοφού. Μα κι απ' όσα είχα διαβάσει εναντίον της στη βιογραφία του Λιαντίνη. Γιατί είναι άλλο πράγμα να διαβάζεις κείμενα στο διαδίκτυο και άλλο τυπωμένα επίσημα στο χαρτί. Πχ τη δήλωση του δίδυμου αδερφού του Λιαντίνη: "Η κυρία Γεωργοπούλου αγάπησε τον εαυτό της, όχι τον αδερφό μου."

Αποτέλεσμα να "στραβώσω" για ένα μεγάλο διάστημα και να μην αγοράζω τις Ώρες των Άστρων.

Γιατί εκεί καταλήγουν όλα αυτά. Και εκ του αποτελέσματος πλέον τα κρίνω. Κατ' επίφαση χτυπούν τη Νικολίτσα. Και στην ουσία ζημιώνουν τη διάδοση του έργου του Λιαντίνη.

Κι όποιος έχει διαβάσει τις Ώρες των Άστρων μπορεί να καταλάβει το πόσο θυμωμένη είμαι με τον ίδιο μου τον εαυτό που έτσι την πάτησα. Αλλά και πόσο οργίστηκα ανακαλύπτοντας προχτές ακόμη κρεμασμένο κείμενο στο διαδίκτυο με τίτλο "Η απάτη με τις Ώρες των Άστρων". Κι ενώ πλέον ο ίδιος ο Κηρυκόπουλος έχει παραδεχτεί και δώσει και ντοκουμέντα ο άνθρωπος πως πολλά από τα ποιήματα αυτά τα είχει δημοσιεύσει ο ίδιος ο Λιαντίνης στο περιοδικό ΕΠΟΠΤΕΙΑ. Αυτοί εκεί. Επιμένουν πως δεν έπρεπε η Νικολίτσα Λιαντίνη να τα εκδώσει σε βιβλίο! Αλλά να τα αφήσει στο αρχείο να σκονίζονται. Μακριά από τα βλέμματα των αναγνωστών.

Και ξαναπιπιλίζουν την ίδια καραμέλα. Για τον ύμνο στο Δία. Και είπα. Την είχα πατήσει κι εγώ με την ιστορία αυτή. Κι έβγαλα βιαστικά και λάθος συμπεράσματα. Και μόνο όταν μελέτησα τα ποιήματα του Λιαντίνη μπόρεσα και είδα την αλήθεια. Γιατί δεν είναι ένα και δύο τα ποιήματά του που αναπλάθουν προγενέστερα ποιήματα. Όπως και είναι συνηθισμένο να συμβαίνει στην τέχνη, όπου παρθενογένεση δεν υπάρχει αλλά η ώσμωση είναι ο κανόνας. Ο Λιαντίνης και στην ποίησή του είναι ένας νεοαρχαίος. Που από το παλαιό τρέφεται και γεννά το νέο.

Παράδειγμα το ποίημα ΑΕΤΟΣ: https://educandus.forumgreek.com/t1023-topic

ή ΚΟΜΗ ΤΗΣ ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ https://educandus.forumgreek.com/t1034-topic

ή το ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟΝ - ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟΝ https://educandus.forumgreek.com/t1013-topic

Και στα Ελληνικά (σελ 81) ο Λιαντίνης γράφει σχετικά:

"Η Κωμωδία του Δάντη που είναι το έπος του μεσαίωνα προϋποθέτει την Αινειάδα του Βιργίλιου που είναι το έπος των λατίνων. Η Αινειάδα με τη σειρά της είναι η προέκταση των επών του Ομήρου."

Έτσι και με τον Ύμνο στο Δία. Του στωικού φιλόσοφου Κλεάνθη. Ο Λιαντίνης δε μεταφράζει λέξεις. Το λέει ξεκάθαρα στο Πολυχρόνιο. Τη ρίζα του στοχασμού αναζητεί και την αναβλύζουσα διάθεση του φιλοσόφου την ώρα που έγραφε το ποίημα. Γι' αυτό και στα σχόλια του βιβλίου θα παραθέσει και τη μετάφραση του αρχαίου κειμένου... Μου το έγραφαν κάποτε, να το προσέξω, αλλά πού εγώ... είχα γκαζώσει με χίλια κι έτρεχα σε κατηφόρα δίχως φρένα.

Και μόνο η ποίησή του στις ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ με βοήθησε να δω αυτό το άλλο βάθος στη γραφή του. Και να αποκωδικοποιήσω καλύτερα και τα άλλα κείμενά του, τα πεζά. Την πεζή του ποίηση. Γιατί το ίδιο παιγνίδι παίζει κι εκεί ο παμπόνηρος Λιαντίνης. Με λέξεις και φράσεις που σε ταξιδεύουν έτη φωτός και προς τα πίσω και προς το μέλλον.

Γράφτηκε πως ο Λιαντίνης είναι γλωσσοπλάστης. Δεν είναι. Τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό που να δικαιολογεί το χαρακτηρισμό. Ο Λιαντίνης είναι ένας ιδιότυπος γεωργός της γλώσσας και του λόγου. Μπολιάζει το δικό του κλωνάρι, εκείνο το ίδιο που φύτεψε προλόγισμα στο Χάσμα Σεισμού πάνω στον κορμό της παράδοσης. Και της λόγιας και της λαϊκής. Και της ελληνικής και της ευρωπαϊκής. Και μέσα από τους ηθμοειδείς σωλήνες καταδύεται ως τις ρίζες και τις απαρχές. Από κει αναζωπυρώνει την καύτρα της ζωής. Και μπουμπουκιάζει πάλι ο δέντρος. Κι έρχεται φουσκοδέντρης η γραφίδα του. Ν' ανοίξει τα μικρά φυλλαράκια.

Με υπουργό το Βοριά. Και σύμβουλο και δαδούχο τον Ήλιο.

Έτσι πλέκει το στεφάνι του. Έτσι πολεμάει το σκοτάδι.

Στα κάστρα του χρόνου.

Την ώρα που η γκρεμισμένη ματιά άλλων, ταγμένων στο φθόνο, διυλίζουν τον κώνωπα. Αναλύοντας τον κώδικα Λου-κία Σοφού με συνοπτικές διαδικασίες και επί τροχάδην. Κι ένα δίσκο γρατζουνισμένο να σκούζει: "Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας..."

Το μοιρολόι που θάφτηκε...

Στα δεκατρία χρόνια από την εξαφάνιση του Λιαντίνη είναι πολλά εκείνα που ήρθαν στο φως για τη ζωή του και που οι περισσότεροι αγνοούσαν ως τη μέρα που χάθηκε. Και καλά έκαναν και ήρθαν. Το έγραψα αυτό και παραπάνω. Μάλιστα, αν είχα προσωπικά γράψει ένα βιβλίο με επιστολές του Λιαντίνη θα φρόντιζα στην πρώτη κιόλας σελίδα του να παραθέσω ένα άγνωστο σχόλιο του Λιαντίνη από το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, το πρώτο του βιβλίο, το αφιερωμένο στο Ρίλκε:

Παράθεση :

σελ. 341

Τα γράμματα του Rilke είναι αναπόσπαστο μέρος της όλης λογοτεχνικής του παραγωγής. Η σημασία της αλληλογραφίας του δημιουργού (epistulae) από την άποψη της συμπλήρωσης ή του σχολιασμού του κυρίως έργου έχει επισημανθεί από την αρχαιότητα (Πλάτων, Κικέρων, Παύλος, Αυγουστίνος).

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ (σχόλια)

Και είναι πράγματι απορίας άξιον από βιβλίο που δημοσιεύει επιστολές του Λιαντίνη να απουσιάζει αυτό το σχόλιο.

Άλλο τόσο απορεί κανείς που από τις δημοσιευμένες επιστολές απουσιάζει η αναφορά σε ένα τραγικό και συνάμα κεφαλαιώδους σημασίας γεγονός της ζωής του Λιαντίνη. Αλλά και από τις μαρτυρίες. Που βρήκαν το χρόνο και το χώρο να καταθέσουν ακόμη και την πικρία του Λιαντίνη για το πώς τον αντιμετώπισε η ... Αμαλία στο τελευταίο τηλεφώνημα που της έκανε. Δίχως καν να θεωρήσουν απαραίτητο, ούτε στο ύστατο αυτό τηλεφώνημα, να διευκρινίσουν πως η γυναίκα αυτή δε λεγόταν Αμαλία. Ενισχύοντας ένα μύθο που θα ταίριαζε σε σαπουνόπερα και όχι στη ζωή ενός στοχαστή.

Το τραγικό γεγονός αυτό καθαυτό έφτασε σε μας τους αναγνώστες μόνο όταν δημοσιεύτηκαν οι Ώρες των Άστρων. Ως σχόλιο στο τελευταίο ποίημα του βιβλίου:

Παράθεση :

ΒΑΦΤΙΣΤΙΚΑ

Τα κρεμασμένα μούτρα του παππού και της γιαγιάς
φαντάζονται οι γονείς
με τύψεις.
Πώς να καλέσεις
Αδεοδάτο τον Θεόδωρο*
και την Πολυτίμη Διοτίμα.
Σαν νάταν οι ανάδοχοι
τελώνια και παγανικά.

* Σημείωση Ν. Λιαντίνη: Αδεοδάτο είχαμε αρχικά σκεφθεί να βαφτίσουμε το αγοράκι μας που έφυγε νωρίς, στον τέταρτο μήνα της κύησης, στις 15.8.1979. Πρόκειται για εξελληνισμένη απόδοση του λατινικού "Ad Deum datum", που παραπέμπει στο όνομα του πατέρα του Λιαντίνη Θεόδωρος. Τελικά είχαμε αποφασίσει να το βαφτίσουμε Στέφανο, το όνομα του παππού του. Τη μέρα που χάθηκε ο Στέφανος ο Λιαντίνης έγραψε το Μοιρολόι που συμπεριέλαβε στα "Χορικά της Φωτονερόπετρας" στο βιβλίο του "Ο ΝΗΦΟΜΑΝΗΣ"

ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ - σελ. 97

Και το ερώτημα είναι. Αφού υπήρχε ήδη το ΜΟΙΡΟΛΟΪ στο Νηφομανή. Γιατί θάφτηκε; Τόσο ασήμαντο θεωρήθηκε;

Κι όμως ο ίδιος ο Λιαντίνης σε ένα προηγούμενο χορικό του Νηφομανή, σελ. 149, με τίτλο ΕΛΕΝΗ, θα σημειώσει σιβυλλικά:

"Αλλά τότες δεν ήμουν ένας ακόμη. Ήμουνε δύο."

Ο μισός Λιαντίνης χάθηκε μαζί με το τεσσάρων μόλις μηνών έμβρυο.

Όπως ο θάνατος είναι το άλλο μισό του έρωτα. Και η άλλη όψη του κοινού νομίσματος έρωτας - θάνατος:

Παράθεση :

Πιο πλατιά, και πιο μακρυά, και πιο βαθιά, ο έρωτας και ο θάνατος είναι δύο πανεπίσκοποι νόμοι ανάμεσα στους οποίους ξεδιπλώνεται η διαλεκτική του σύμπαντος. Το δραστικό προτσές δηλαδή ολόκληρης της ανόργανης και της ενόργανης ύλης. Είναι το Α και το Ω του σύμπαντος κόσμου και του σύμπαντος θεού. Είναι το είναι και το μηδέν του όντος. Τα δύο μισά και αδελφά συστατικά του.

Έξω από τον έρωτα και το θάνατο πρωταρχικό δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Αλλά ούτε είναι και νοητό να υπάρχει. Τα ενενήντα δύο στοιχεία της ύλης εγίνανε, για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο. Και οι τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, ηλεκτρομαγνητική ασθενής ισχυρή βαρυτική, λειτουργούν για να υπηρετήσουν τον έρωτα και το θάνατο.

Όλα τα όντα, τα φαινόμενα, και οι δράσεις του κόσμου είναι εκφράσεις, σαρκώσεις, μερικότητες, συντελεσμοί, εντελέχειες του έρωτα και του θανάτου.

Γι' αυτό ο έρωτας και ο θάνατος είναι αδελφοί και ομοιότητες, είναι συμπληρώματα, και οι δύο όψεις του ίδιου προσώπου. Είναι ο όμορφος Ενδυμίων, ας πούμε. Που άλλοτε ξύπνιος ακουμπάει το κεφάλι του τρυφερά στα στήθη της Σελήνης και την κοιτάει στα μάτια. Και άλλοτε κοιμάται τον ύπνο του νεκρού κάτω από το απέραντα αμίλητο βλέμμα της.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, Γκέμμα, σελ. 52

Και το περίεργο είναι που το γεγονός αυτό συνέβη στη Σπάρτη. Αμέσως μετά την επιστροφή του ζεύγους Λιαντίνη από ταξίδι στο εξωτερικό. Εκεί έσπασε το νήμα της ζωής του αγέννητου ακόμη Στέφανου. Εκεί σταμάτησε να χτυπά η μικροσκοπική καρδούλα του. Κι ο τραγικός πατέρας, ο Δημήτρης Λιαντίνης, θα γράψει στο ΜΟΙΡΟΛΟΪ για το παιδί του:

"Μόνο εγώ άκουσα την καρδούλα του πέντε - εφτά φορές στο στηθοσκόπιο."

Μα ως φαίνεται κανείς δεν άκουσε και το Μοιρολόι του Λιαντίνη. Αλλιώς κάποιος θα είχε θυμηθεί να πει έστω δυο λέξεις...

Κι όχι μόνο αυτό. Μα και θεώρησαν την έκδοση των Ωρών των Άστρων, που μίλησαν ανοιχτά για το γεγονός, εκδικητική απέναντι στο Λιαντίνη!

Ναι. Προφανώς το να γνωρίσουμε και αυτό το πρόσωπο του ποιητή Λιαντίνη, το σημαδεμένο από το θάνατο του γιου του, αποτελούσε εκδίκηση. Εκδίκηση για το θάψιμο της αλήθειας. Και ως τέτοια συνεπικουρεί τα μέγιστα το δίκαιο της απόφασης για την έκδοση του βιβλίου. Για όσους τουλάχιστον έχουμε μελετήσει όσα ο ίδιος έγραψε αναλύοντας τους αγαπημένους του ποιητές.

Οφθαλμός p - Οφθαλμός q

Αν με το έργο του Λιαντίνη επικρατεί κυκεώνας, με τη ζωή του δεν είναι καθόλου καλύτερα τα πράγματα. Και μόνο αν μελετήσεις προσεκτικά το κεφάλαιο για την Απροσδιοριστία στη Γκέμμα έχεις ελπίδες τουλάχιστον να κατανοήσεις τον πανζουρλισμό που επικρατεί. Όλα ξεκινάνε από το μάτι που κρατάς ανοικτό. Τον οφθαλμό p; Έχεις μια εικόνα. Τον οφθαλμό q; Έχεις άλλη εικόνα. Πας να κρατήσεις και τα δυο μάτια ανοιχτά και η εικόνα τρελαίνεται. Δεν μπορείς πια να την παρατηρήσεις.

Κοιτάς και με τα δυο μάτια, γράφει ο Λιαντίνης στη Γκέμμα, (σελ 137 ) θα ειπεί ότι δεν κοιτάς με κανένα, και ωστόσο είσαι αναγκασμένος ν' απαντήσεις τι γίνεται μέσα στο κλουβί. Μιλά βέβαια για το γνωστό πείραμα του Σραίντιγκερ, με τη γάτα. Τη γάτα που ο Σραίντιγκερ περιέγραψε με τους τρεις δοξασμένους χαρακτηρισμούς του:

Παράθεση :

Πρώτο, η γάτα είναι σε κατάσταση δαιμονική. Μη συλληπτή δηλαδή από το φτωχό μυαλό του ανθρώπου. Ή τα αφανή του κόσμου είναι τα αληθινότερα από τα φαινόμενα.

Δεύτερο η γάτα είναι σε κατάσταση υβριδική. Τραμ με τροχούς και λεωφορείο με ηλεκτρικό σύρμα. Τρόλλεϋ δηλαδή, Κένταυρος, Χίμαιρα, Τρίτωνας, Γοργόνα, Σφίγγα.

Και τρίτο η γάτα είναι σε κατάσταση σχιζοφρενική. Δηλαδή είναι για να κρεπάρεις, αν δοκιμάσεις να την κατανοήσεις και να την περιγράψεις.

Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, 137

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τη ζωή του Λιαντίνη. Για κάθε παρατηρητή που θα θελήσει να την προσεγγίσει και με τα δυο μάτια ανοιχτά. Οπότε είναι απόλυτα λογικό να εγκαταλείπει τον αγώνα. Και να διαλέγει στρατόπεδο. Και ποιο μάτι θα κρατήσει ανοιχτό. Τρίτον δε δίδεται. Tertium non datur...

Είναι γιατί αδυνατούμε να ακολουθήσουμε τη μέθοδο του Λιαντίνη. Και την αρχή της Απροσδιοριστίας.

Με αρχή την τελευταία του πράξη. Κοιτάς με το ένα μάτι και βλέπεις στη Γκέμμα (σελ 152 )

"Το σώμα του νεκρού δε θα το ιδεί ανθρώπου μάτι."

Κοιτάς με το άλλο και βλέπεις για τον ξάδερφο που έλαβε εντολή να αποκαλύψει τον νεκρό.

Ανοίγεις και τα δύο μάτια. Πώς γίνεται; Αναρωτιέσαι. Αυτό είναι τελείως τρελό. Όμοια που ο Χάιζενμπεργκ θεωρούσε τη φύση. Άλλα έγραψε ο Λιαντίνης και άλλα έκαμε;

Και δεν είναι το μόνο που σε τρελαίνει μελετώντας τη ζωή του. Ο ίδιος βέβαια πρόλαβε να γράψει πως είναι ασύλληπτη υπόθεση η βιογραφία του αληθινού ποιητή... (Τα Ελληνικά, σελ. 84 ) Και ουδεμία ευθύνη φέρει που κάποιοι δεν το κατάλαβαν. Και προσπάθησαν να τον βιογραφήσουν με το μόνο τρόπο που τους ήταν μπορετό. Διαλέγοντας μάτι. Γιατί μόνο έτσι μπορούσαν να παρατηρήσουν την εικόνα.

Πώς δηλαδή να παρουσιάσεις το Λιαντίνη που έγραψε:


και πήγε όμως και παντρεύτηκε γυναίκα θεολόγο;

Οπότε κλείνεις αποφασιστικά το μάτι σε όσους λένε πως η Νικολίτσα δεν αγάπησε ποτέ τον αδερφό τους, μόνο τον εαυτό της, και πως η δική τους γυναίκα δεν τους απαγόρευσε ποτέ να συναντήσουν το Λιαντίνη. Κατεβάζεις βιαστικά και το φίλο από το ράφι που της σέρνει τα εξ αμάξης γιατί λέει τον ξεγέλασε και τον παρέσυρε, τον καημένο, με τα κλάματά της και πρόδωσε το μεγαλύτερο μυστικό του φίλου του.

Το παιχνίδι κρεμάλα ξεκινά. Η Νικολίτσα στο ικρίωμα και κάθε πικραμένος κρεμάει το κατιτίς του. Άλλος για τη μερσεντές. Άλλος πως την έτρεμε και αναγκαζόταν να συναντά κρυφά τους φίλους του. Κι όπου δεν υπάρχει διαθέσιμος άλλος, παίρνει τη σκυτάλη ο μονόφθαλμος παρατηρητής και πετάει σπόντες για ύπαρξη ερωμένης και ευθύνες για το διαζύγιο της κόρης της.

Την παροιμία: Η καμήλα τη δική της καμπούρα δεν τη βλέπει, τη λησμονούν όλοι με μεγάλη προθυμία. Γιατί, πώς να το κάνουμε; είναι λίαν διασκεδαστικό να πετροβολούμε ανθρώπους. Κι από τον καιρό της Ρώμης ακόμη το πλήθος ηδονίζεται να βλέπει τα θηρία να ξεσχίζουν σάρκες.

Το θέμα μας όμως εδώ δεν είναι αυτό. Το άδικο τίμημα που πλήρωσε η γυναίκα του Λιαντίνη. Αλλά το ψεύτικο προφίλ του ίδιου του Λιαντίνη. Που εμφανίστηκε να έχει παντρευτεί μια μέγαιρα που του έκανε κόλαση τη ζωή. Κι αυτός που έγραψε ότι ο έρωτας είναι γνώση κατέληξε να μοιραστεί, λένε, τη ζωή του με μια γυναίκα που δεν τον γνώρισε. Κρατώντας ο φουκαράς (συγχώρα με Δάσκαλε) ως μόνη παρηγοριά του το μεγάλο πλην ανεκπλήρωτο έρωτα μιας κάποιας Αμαλίας. Δηλαδή ένας αποτυχημένος στον έρωτα! Ο Λιαντίνης. Που ακόμη και η Αμαλία στο τελευταίο τηλεφώνημα τον πίκρανε και αυτή, με την αδιαφορία και την ψυχρότητά της. Και η αποθέωση είναι πως τη συγκεκριμένη γυναίκα δεν τη λένε Αμαλία. Ψέμα κι εδώ.

Πως ο Λιαντίνης δίδαξε ότι ο έρωτας είναι το άλλο μισό του θανάτου το ξέχασαν. Γιατί δεν κατάφεραν να κρατήσουν ανοιχτά και τα δύο μάτια. Και βλέπουν μόνο τη μια όψη του νομίσματος. Με τη δικαιολογία πως ο Λιαντίνης το θάνατο μελέτησε! Άρα μόνο για το θάνατο έχει νόημα να συζητάμε. Του Λιαντίνη το θάνατο βεβαίως. Αν πήγε από κάλιο και αν είχε κακώσεις ο σκελετός. Και η απόλυτα προσωπική βίωση που λέει ο Λιαντίνης; Και πως φιλοσοφία είναι να στοχάζεσαι πάνω στο δικό σου θάνατο, όχι του άλλου; Και πως για να μελετάς το θάνατο πρέπει να έχει όλο το εύρος της ζωής που την ζεις; Πάνε περίπατο.

Για τη δολοφονία του Χριστού έχει γράψει ο Βίλχεμ Ράιχ. Κάποτε θα γραφτεί και η δολοφονία του Λιαντίνη... Πώς τον παραχαράξανε και διαστρέψανε σιγά σιγά και μεθοδικά το στοχασμό και τη φιλοσοφία του.

Παράδειγμα θα δώσω με την απόκρυψη του γεγονότος ότι ο Λιαντίνης δίδασκε και αυτός στη Θεολογική Σχολή. Ενώ η γυναίκα του που τόσο έχει κατηγορηθεί για την ιδιότητα της θεολόγου, ως καθηγήτρια φιλοσοφίας υπηρέτησε το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής της καριέρας.

Και το άκρον άωτο της γελοιότητας; Τα παπαδοπαίδια να ζητάν τα ρέστα από τη σύζυγο του Λιαντίνη γιατί είναι θεολόγος. Και γιατί στο διδακτορικό της ασχολήθηκε με την αγιότητα της εκκλησίας. Είπαμε. Η καμήλα τη δική της καμπούρα δεν τη βλέπει. Οπότε ας αφήσουμε μια εικόνα με την αφοπλιστική της ειλικρίνια να απαντήσει:


Ο Λιαντίνης, φοιτητής, στην Κωνσταντινούπολη. Να παίρνει αντίδωρο από το χέρι του τότε πατριάρχη...

Ο ίδιος Λιαντίνης που λίγο πριν εξαφανιστεί έλεγε στους σπουδαστές του ότι καθαρό τον έχει το Χριστούλη μέσα του.

Ο Λιαντίνης που ο αδερφός της μητέρας του, της κυρα - Πολυτίμης, ήταν παπάς. Και αν θυμάμαι καλά ήταν εκείνος που τέλεσε και το γάμο του με τη Νικολίτσα Γεωργοπούλου. Στον Αη - Δημήτρη του Μυστρά.

Και ο Λιαντίνης που διατηρούσε άριστες σχέσεις με αρκετούς κληρικούς. Και τους έστελνε και τα βιβλία του. Και του έστελναν ευχαριστήριες επιστολές. Όπως ο νυν αρχιεπίσκοπος Αμερικής:

http://www.liantinis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=43

Μα πού να χωρέσει αυτός ο Λιαντίνης στο μυαλό των μονόφθαλμων;

Το πρόβλημα λοιπόν είναι του εκάστοτε παρατηρητή. Κι όχι του Λιαντίνη. Το προσωπικό πρίσμα του καθενός. Αλλά και η αλαζονεία μερικών που θάρρεψαν ότι μπορούν να γνωρίσουν το βάθος ενός Λιαντίνη.

Και από τα φαιδρά ένα ακόμη:

Να γράφει λέει κάποιος από οργή για εκείνους που δεν κατανόησαν το Λιαντίνη. Όταν κατ' επανάληψη η γραφή του μας έχει πείσει πως δεν έχει καν διαβάσει όσα δημοσίευσε επίσημα ο Λιαντίνης. Δε λέω μελετήσει. Λέω "διαβάσει", δηλαδή αναγνώσει. Και ελληνικά γνωρίζω επαρκώς.

Θέλετε κι άλλο;

Να παραδέχεται κάποιος ότι έμαθε πως υπάρχει Λιαντίνης μόνο αφού ο Λιαντίνης είχε ήδη εξαφανιστεί. Και να φτάνει στο σημείο με ύφος περισπούδαστο να γνωματεύει ότι δε γνώρισε το Λιαντίνη όχι μόνο η γυναίκα του, το γράψαμε αυτό και παραπάνω, αλλά και η κόρη του! Που μοιράστηκαν με το Λιαντίνη την ίδια στέγη για περισσότερα από είκοσι χρόνια...

Ξέρω τι σκέφτεται κάθε λογικός άνθρωπος που διαβάζει τέτοιες κουβέντες. Πως δε συμβαίνουν τέτοια πράγματα ή πως υπερβάλλω. Σας βεβαιώνω ότι ούτε το ένα ισχύει ούτε και το άλλο. Και ιδιαίτερα η αναφορά στην οργή. Που δεν έμεινε μόνο στα κείμενα.

Εκείνο που ερευνάται είναι η αιτία τόσης οργής.

Όποια και αν είναι, έχει νόημα να θυμηθούμε δυο στίχους του Ελύτη:

Την οργή των νεκρών να φοβάστε

Και των βράχων τα αγάλματα!

Να προσθέσω ότι με βάση αυτό το δόγμα αναπτύχθηκε και στα ιντερνέτια η παράπλευρη περί Λιαντίνη θεωρία: Πως το Λιαντίνη τον καταλαβαίνουν καλύτερα όσοι δεν πρόκαμαν να τον συναντήσουν από κοντά. Και πως δε χρειάζεται να έχεις διαβάσει τα βιβλία του για να κρίνεις το έργο του. Αρκεί να μασουλάς το απογευματινό σου καρπουζάκι χαζεύοντας βίντεο με Λιαντίνη στο you tube και όπου αλλού για να έχεις βαρύνουσα γνώμη και άποψη περί Λιαντίνη.

... ας διαβάσουν το γράμμα που άφησε στη Διοτίμα. Αυτά που γράφονται τέτοιες στιγμές από τους ανθρώπους, φίλε, είναι πέρα για πέρα αληθινά

Μια δήλωση είναι αυτή. Από βιβλίο. Και άνθρωπο που υποτίθεται ότι γνώριζε το Λιαντίνη όσο λίγοι.

Λέω να κρατήσω αυτή τη δήλωση. Διαβάζοντας και το ακόλουθο γράμμα:


Κι εδώ θα συμπληρώσω. Μέσα τον κυκεώνα για τη ζωή του Λιαντίνη και το έργο του μεγάλη παραπληροφόρηση επικράτησε και για το γράμμα που άφησε στην κόρη του, τη Διοτίμα. Όλοι μας αποκαλέσαμε πολλάκις αυτό το γράμμα ως τελευταίο γράμμα του Λιαντίνη. Μα δεν είναι.

Το γράμμα προς τη Διοτίμα αφενός δεν έχει σημειωμένη ημερομηνία. Αφετέρου είχε γραφτεί καιρό πριν. Υπάρχει μάλιστα και μαρτυρία ανθρώπου που είδε αυτό το γράμμα πριν ακόμη ο Λιαντίνης εξαφανιστεί. Εκείνο το διήμερο που κατέβηκε τελευταία φορά στο χωριό. Κατά λάθος. Όχι από άρρωστη περιέργεια. Και φυσικά δεν αναφέρομαι στη σύζυγό του που ήταν στην Αθήνα. Ούτε και στο αντίτυπο της επιστολής που άφησε φεύγοντας στο σπίτι του. Μα για εκείνο που βρέθηκε εφτά χρόνια αργότερα στη σπηλιά.

Αντίθετα το γράμμα προς το Γιάννη και την Ηρώ Κεκέ φέρει ημερομηνία. Την ίδια που ο Λιαντίνης εξαφανίστηκε. Υπάρχει μάλιστα επίσημα δημοσιευμένη η δική τους μαρτυρία ότι την επιστολή την έλαβαν στις 2 Ιουνίου 1998. Παρότι τον είχαν συναντήσει στις 29 Μαΐου. Τότε όμως τους είχε δηλώσει πως δεν είναι ακόμη έτοιμος να ορίσει πότε θα πρέπει να στεφανώσουν το άγαλμα. Και πως θα τους ειδοποιούσε.

Και τους ειδοποίησε. Σημειώνοντας μεταξύ άλλων να φυλάγεται το στεφάνι για δυο μέρες, όσο να γυρίσει.

Να γυρίσει; Να το λάβουμε κι αυτό τοις μετρητοίς;

Επειδή τέτοιες στιγμές όσα γράφουν οι άνθρωποι είναι πέρα για πέρα αληθινά;

Και να ξεχάσουμε πως ο Λιαντίνης ήταν ποιητής. Και εκφραζόταν ποιητικά και συμβολικά...

Ο φούμος και τα φούμαρα

Στις 25/5/2006 αγόρασα το βιβλίο: "Λιαντίνης. Έζησα έρημος και ισχυρός." του Δημήτρη Αλικάκου, εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2006. Τιμή 17 ευρώ. Έκπτωση 1,70 ευρώ. Πλήρωσα τελικά 15,30.

Ήμουν από τους πρώτους που το αγόρασαν. Αφού μόλις εκείνη τη μέρα κυκλοφόρησε. Ήθελα να είμαι από τους πρώτους. Γιατί γνώριζα ήδη πως περιέχονται σ' αυτό ένας μεγάλος αριθμός επιστολών του Δημήτρη Λιαντίνη. Και ποιος μελετητής ενός συγγραφέα δε θα ενδιαφερόταν να διαβάσει τέτοιο υλικό; Την αλληλογραφία του;

Το βιβλίο περιείχε και δημοσιογραφική έρευνα για τη ζωή και κυρίως για την εξαφάνιση του Λιαντίνη καθώς και για την εύρεση του σκελετού. Αυτά όμως ελάχιστα με ενδιέφεραν. Έτσι κι αλλιώς τα γνώριζα πια. Ήταν γνωστά. Από τις εφημερίδες, τα τελεβίζια, τα ιντερνέτια...

Το δικό μου όμως ενδιαφέρον ήταν κυρίως για τα γράμματα του Λιαντίνη. Και σε αυτά εστίασα την προσοχή μου. Αλλά και στο πώς περιήλθαν τα γράμματα αυτά στα χέρια του συγγραφέα. Λεπτό σημείο όταν η αλληλογραφία αφορά άνθρωπο που δεν είναι πια ανάμεσά μας. Και που δε δίδονται στη δημοσιότητα τα χειρόγραφα αλλά το δακτυλογραφημένο κείμενο εκείνων που διάβασαν τα πρωτότυπα.

Έτσι και έπεσε το μάτι μου με μεγάλη απορία στο σημείο που έλεγε ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών των γραμμάτων, και συγκεκριμένα της αλληλογραφίας του Δημήτρη Λιαντίνη με το δίδυμο αδερφό του Στέφανο, παραδόθηκαν στο συγγραφέα μόλις στα τέλη Γενάρη του 2006. Εκατό επιστολές. Από τις οποίες στο βιβλίο δημοσιεύτηκαν τελικά οι 51. Μάλιστα ο συγγραφέας για να παραλάβει τις επιστολές αυτές χρειάστηκε να ταξιδέψει στο Τορόντο του Καναδά, όπου ζει ο δίδυμος αδερφός του Λιαντίνη. Στις 26/1/2006, όπως αναφέρει στο βιβλίο του. (σελ 65 )

Αν ο κ. Στέφανος Νικολακάκος ζούσε στην Ελλάδα, κι όχι στο μακρινό Καναδά, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως ο συγγραφέας είχε και παλαιότερα διαβάσει αυτό το υλικό. Πριν δηλαδή του παραδοθεί.

Ακολουθεί ο Φεβρουάριος, ο Μάρτιος, ο Απρίλιος και στις 25 Μαΐου το βιβλίο έχει εκδοθεί και φτάσει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Αν αφαιρέσει κανείς τον εύλογο χρόνο που απαιτεί ένα βιβλίο για την εκτύπωση και τις τελικές διορθώσεις, έχουμε τρεισήμισι μήνες στην καλύτερη περίπτωση ως χρόνο επεξεργασίας των επιστολών και δακτυλογράφησής τους. Και λέω επεξεργασία γιατί ο ίδιος ο συγγραφέας ενημερώνει τον αναγνώστη πως ξεδιάλεξε από τις 100 επιστολές τις 51 που θα δημοσιεύσει. Αλλά και από αυτές που δημοσίευσε αφαίρεσε πολύ προσωπικές αναφορές καθώς και λεπτομέρειες που θεώρησε ότι δεν προσθέτουν κάτι σημαντικό στην έρευνα για το Λιαντίνη.

Πρόλαβε πάντως από το υλικό που πήγε τελικά στο τυπογραφείο να ξεχωρίσει και κάποια σημεία, που μάλλον του έκαναν μεγάλη εντύπωση. Ένα από αυτά αφορά και τη σχέση του Λιαντίνη με το κάπνισμα. Και μπορεί στις μέρες μας το τσιγαράκι να τελεί υπό διωγμό, εν έτει όμως 2006 ακόμη εθεωρείτο δείγμα αντρισμού και σίγουρα όχι κάτι το μεμπτό ακόμη και για έναν καθηγητή πανεπιστημίου.

Έτσι και δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο ως και φωτογραφίες με το Λιαντίνη να καπνίζει ή να κρατά τσιγάρο στα χέρια του.

Σε μία μάλιστα από τις φωτογραφίες επιλέχτηκε ως λεζάντα απόσπασμα από επιστολή που είχε στείλει στον αδερφό του στα 1964. 20 Φεβρουαρίου του 64. Ένας μικρός ύμνος στο κάπνισμα ή πιο σωστά στο ... φούμο. Έτσι το αναφέρει ο περίπου 22 χρονών Λιαντίνης, "φούμο του". Και δηλώνει πως όλα μπορεί να τα αρνηθεί εκτός από το φούμο του. Συμπληρώνοντας πως δε θέλει κανείς να του κάνει λόγο γι' αυτό, για το φούμο...

Όμως ο προσεκτικός αναγνώστης των επιστολών του Λιαντίνη, στις 29/7/61, δυόμισι δηλαδή χρόνια νωρίτερα, εντοπίζει και μια προτροπή του Λιαντίνη προς τον αδερφό του:

"Μην καπνίζεις πάνω από 10."

Ετών 19... Πρωτοετής ακόμη φοιτητής του πανεπιστημίου.

Τι συμπέρασμα λοιπόν βγάζει; Ειδικά όταν η λεζάντα με τον ύμνο στο φούμο συνοδεύει την ακόλουθη φωτογραφία:


Ένα Λιαντίνη που έχει τα διπλάσια χρόνια του φοιτητή;

Πως ο άνθρωπος αυτός ξεκίνησε το κάπνισμα λίαν εγκρατής, καπνίζοντας έως 10 τσιγάρα τη μέρα, και κατέληξε να γίνει θεριακλής που δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του περί καπνίσματος.

Κι ακόμη από τις επιστολές θα πληροφορηθεί ότι και στη Γερμανία ο Λιαντίνης κάπνιζε. 9/1/71. Ξοδεύοντας 30 δρχ τη μέρα για τσιγάρα. Και τη στιγμή που υποτίθεται στερείτο ακόμη και το ψωμάκι για να αγοράζει βιβλία. Όμως για τα τσιγάρα, γράφει στο γράμμα του, χαλάλι τα λεφτά.

Ήταν όμως αυτός ο αληθινός Λιαντίνης; Ένας άνθρωπος που κυριαρχήθηκε από το τσιγάρο και δεν μπορούσε να κάνει χωρίς αυτό; Και που προτιμούσε να στερηθεί το ψωμί παρά το φούμο του; Γιατί αυτό το συμπέρασμα βγαίνει. Ειδικά αν προσέξει κανείς πως ήταν πετσί και κόκαλο στη φωτογραφία που έχει λεζάντα το "στερούμαι και το ψωμί"...

Οι δικές μου πληροφορίες λένε άλλα. Ξεκινώντας από την εποχή που τον είχα δάσκαλο στο Μαράσλειο. Και που άλλοι καθηγητές δε δίσταζαν να ανάβουν τσιγάρο την ώρα της παράδοσης. Ο Λιαντίνης ποτέ δεν έκανε κάτι τέτοιο. Στις ώρες που τον παρακολούθησα.

Και να τονίσω ότι ήταν τέτοιο το κλίμα στο Μαράσλειο που ακόμη και σε μας τους σπουδαστές επιτρέπαν να καπνίζουμε όταν γράφαμε εξετάσεις. Ω ήθη, ω καιροί.

Ακόμη και τη μέρα που τον παρακολούθησα για τελευταία φορά. Στο αμφιθέατρο της σχολής. Και όντας πια απόφοιτη της Μετεκπαίδευσης. Φθινόπωρο του 96. Μια μέρα πολύ δύσκολη για το Λιαντίνη, φορτισμένη από τις έντονες διαμαρτυρίες μερίδας των τότε μετεκπαιδευομένων εναντίον του. Ούτε και τότε ο Λιαντίνης άναψε τσιγάρο την ώρα της παράδοσης. Κι όμως όλοι ξέρουμε ότι ο καπνιστής όταν στρεσάρεται το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να φέρει το τσιγάρο στο στόμα.

Αυτόν τον άλλο Λιαντίνη που εγώ γνώρισα, τον κυρίαρχο στα πάθη του, μου επιβεβαίωσαν πριν λίγα χρόνια και οι σχετικές μαρτυρίες της συζύγου του. Τον ίδιο Λιαντίνη που βρίσκει κανείς και στα βιβλία του.

Ο Λιαντίνης ποτέ δεν κάπνιζε στο αυτοκίνητο. Ούτε άφηνε άλλους να ανάψουν τσιγάρο μέσα στο αυτοκίνητό του.

Δεν κάπνιζε επίσης την ώρα που έγραφε. Και σίγουρα οι ώρες αυτές περισσεύουν στη ζωή ενός συγγραφέα, ειδικά όταν είναι ο Λιαντίνης. Που γράφει και ξαναγράφει το κείμενο μέχρι να καταλήξει στην τελική του μορφή. Και επιμένει να γράφει με μολύβι και χαρτί κι όχι σε γραφομηχανή ή σε υπολογιστή.

Επιπλέον ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετώπισε περίπου στα 1987, ασθματική κρίση, τον ανάγκασε για ένα μεγάλο διάστημα να κόψει το τσιγάρο.

Αργότερα, που η υγεία του βελτιώθηκε, το ξανάρχισε. Στην αρχή κρυφά για να μην γκρινιάζουν οι δικοί του και που είχαν κάθε λόγο να ανησυχούν με όσα είχαν δείξει οι εξετάσεις όταν τον έπιασε η κρίση. Μηδέν τοις εκατό αέρια στο αίμα. Με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί σε νοσοκομείο για αρκετές μέρες και να πίνει κορτιζονούχα σκευάσματα για μήνες.

Αλλά και μετά ο Λιαντίνης είχε με το τσιγάρο σχέση μίσους και πάθους. Άλλοτε κάπνιζε απανωτά 5 - 6 τσιγάρα και άλλοτε περνούσαν ώρες και δεν άναβε ούτε ένα.

Προφανώς και στο φούμο ήθελε να έχει αυτός το επάνω χέρι. Ο ίδιος να αποφασίζει. Κι όχι να είναι δούλος της συνήθειας και του τσιγάρου. Με μέτρο, τάξη και κλιτότητα. Και ως καπνιστής. Όπως σε όλα τα άλλα.

Εξάλλου στο θέμα αυτό, του τσιγάρου, υπάρχει καταγραμμένη και η μαρτυρία του καθηγητή του στο Γυμνάσιο. Που τον έπιασε να καπνίζει. Τα γράφει και αυτά το βιβλίο. Πως ο καθηγητής δεν τον τιμώρησε, λαμβάνοντας υπόψη και τις επιδόσεις του στα μαθήματα. Ο ίδιος όμως ο Λιαντίνης αποφάσισε να τιμωρήσει τον εαυτό του. Να του επιβάλει από μόνος του αποβολή από το μάθημα. Και ο καθηγητής του εκεί θα καταλάβει πως έχει απέναντί του έναν ελεύθερο άνθρωπο.

Και ελεύθερος έμεινε. Κρατώντας ολοζωής την ίδια στάση στο θέμα τσιγάρο.

Δε χρειαζόταν νόμους και απαγορεύσεις για να το κόψει. Όταν έπρεπε ήξερε να βάζει φρένο στο φούμο. Λαμβάνοντας υπόψη και τις οδηγίες των γιατρών και τις επιθυμίες των ανθρώπων που τον αγαπούσαν. Έτσι ερμηνεύεται και εκείνο το μην καπνίζεις πάνω από 10. Με το μέτρο που ο άνθρωπος αυτός ήξερε να ζει τη ζωή του. Και να μην αφήνει ούτε μέρα να πάει χαμένη. Γιατί ήθελε να μελετήσει το θάνατο. Όχι να πεθάνει πριν την ώρα του. Και να πάει στο βρόντο. Και ο θάνατος, για να τον μελετάς, πρέπει να έχει το εύρος της ζωής που την ζεις!

Με ανακήρυξαν διδάκτορα με ΑΡΙΣΤΑ, γράφει ο Λιαντίνης

Σε βρήκαν ακατανόητο, του απαντούν οι άλλοι...

Απρίλιος του 1978. Ο Λιαντίνης σε επιστολή του που δημοσιεύεται στο βιβλίο του Δημήτρη Αλικάκου: ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, Έζησα έρημος και ισχυρός, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2006, ανακοινώνει στο δίδυμο αδερφό του Στέφανο, που ζούσε στον Καναδά, ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών τον ανακήρυξε διδάκτορα της Φιλοσοφίας με το βαθμό "ΑΡΙΣΤΑ".

Είναι πλέον doctor. Αν και ο Λιαντίνης δεν παραλείπει να προσθέσει τη γνώμη του: "Σήμερα ο οποιοσδήποτε doctor ζυγίζει λίγο λιγότερο από μια τρίχα."

Δώδεκα σελίδες παρακάτω ο αναγνώστης θα βρεθεί μπροστά στη μαρτυρία του Μιχάλη Δημητρακόπουλου. Φίλου, λέει, του Λιαντίνη. Ενός από τους λίγους φίλους του στο πανεπιστήμιο, όπως τονίζει το βιβλίο. Κι έχει τη σημασία του αυτό. Πως ο Δημητρακόπουλος είναι φίλος του Λιαντίνη. Γιατί όσα λέγει έρχονται σε αντίθεση με το ΑΡΙΣΤΑ που έγραφε ο Λιαντίνης στον αδερφό του. Αν ήταν εχθρός του θα λέγαμε άστον να λέει.

Για το θέμα έχουμε γράψει και στην προηγούμενη σελίδα: https://educandus.forumgreek.com/t2228-topic Καλύτερα να τα συμβουλευτείτε για να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια. Και ιδιαίτερα το ντοκουμέντο που έχουμε εκεί ανεβάσει, το διδακτορικό τίτλο του Λιαντίνη. Αυτόν όμως τον τίτλο δεν τον έχει μπροστά του ο αναγνώστης του βιβλίου. Και καλείται διαβάζοντας το γράμμα του Λιαντίνη αφενός και τη μαρτυρία του φίλου του από την άλλη, να βγάλει συμπέρασμα. Ποιος λέγει την αλήθεια. Ο Λιαντίνης που ισχυρίζεται ότι πήρε ΑΡΙΣΤΑ; Ή ο Δημητρακόπουλος; Που περιγράφει μια μελανή κατάσταση σχετικά με τη διατριβή του Λιαντίνη, και επικαλείται και το όνομα του Αναστασίου Γιανναρά και τις δριμύτατες επικρίσεις του κατά του Λιαντίνη με τις οποίες μάλιστα συμφώνησαν πολλοί;

Από τη δύσκολη θέση θα βγάλει τον αναγνώστη ο συγγραφέας του βιβλίου. Που από τις πρώτες σελίδες (σελ 19 ) αναφέρει ότι ο υπεύθυνος της τριμελούς επιτροπής που κλήθηκε να κρίνει τη διατριβή τη χαρακτήρισε ακατανόητη.

Δύο λοιπόν εναντίον ενός. Και ο κύβος ρίπτεται. Αυτόματα βγαίνει και το συμπέρασμα για την κρίση του Λιαντίνη για τις τρίχες. Γιατί τόσο υποτιμά τους ντοκτοράδες. Όσα δε φτάνει η αλεπού...

Όπως φωτίζονται και όσα άλλα λέει ο Δημητρακόπουλος. Για την απροθυμία του Λιαντίνη να λάβει αργότερα μέρος σε κρίσεις για αναπληρωτής καθηγητής. Όποιος κάηκε στο κουρκούτι... Και συμπληρώνει ο φίλος του Λιαντίνη πως τελικά τον έσωσαν αυτός που έδωσε μεγάλη μάχη εναντίον του Μαρκαντώνη και κάποιων άλλων αλλά και ο Δανασσής που έδωσε τη μεγαλύτερη μάχη. Και που χωρίς αυτόν ο Λιαντίνης δε θα μπορούσε να σταθεί.

Ώστε ο Λιαντίνης στεκόταν με ξένα δεκανίκια; Με του κισσού το πλάνο ψήλωμα σε ξένα αναστηλώματα δεμένος;

Και το χειρότερο. Δεν είχε καν την ειλικρίνεια να το παραδεχθεί στον ίδιο το δίδυμο αδερφό του; Και τον παραμύθιασε πως πήρε ΑΡΙΣΤΑ;

Μα ο Λιαντίνης, κυρίες και κύριοι, γράφει το γράμμα του τον Απρίλιο του 1978. Και αναφέρει ότι δυο μέρες πριν κρίθηκε. Ενώ ο Δημητρακόπουλος λέει πως η κρίση έγινε το 1976. Ούτε αυτό υποψίασε το συγγραφέα του βιβλίου για να ψάξει καλύτερα το ζήτημα; Με βάση ποιο ντοκουμέντο πήρε θέση πως ο υπεύθυνος της τριμελούς επιτροπής χαρακτήρισε τη διατριβή ακατανόητη;

Και ρωτάμε με το δεδομένο ότι ο ίδιος ο διδακτορικός τίτλος αποδεικνύει πως ο Λιαντίνης όχι μόνο έλαβε ΑΡΙΣΤΑ αλλά και ομόφωνα. Που σημαίνει ότι και στο σημείο αυτό η μαρτυρία του Δημητρακόπουλου, για την πλειοψηφία που ενέκρινε τη διατριβή - κόντρα στους πολλούς που συμφώνησαν με το Γιανναρά, ήταν λάθος. Και να θυμίσουμε ότι ο Αναστάσιος Γιανναράς σκοτώθηκε σε τροχαίο λίγους μήνες πριν κριθεί ο Λιαντίνης. Πράγμα που επίσης δεν αναφέρει ο συγγραφέας δημιουργώντας ένα πραγματικό χάος στους ανυποψίαστους αναγνώστες και που βλέπουν το Δημητρακόπουλο να αναφέρει τόσες λεπτομέρειες για το θέμα, μέχρι πως ο ίδιος κράτησε τις σημειώσεις και πως ο Λιαντίνης βγήκε πελιδνός από το γραφείο του Γιανναρά.

Και όμως. Αν ο συγγραφέας είχε προσέξει τι γράφει ο Λιαντίνης στην επιστολή του και πότε, και τα είχε αντιπαραβάλει με τα λεγόμενα του Δημητρακόπουλου, θα είχε μπει στον πειρασμό να ψάξει περισσότερο το ζήτημα. Εκτός πια και δεν ήταν ούτε ο ίδιος σίγουρος για το ποιος ήταν ο Λιαντίνης. Και πως δε θα καταδεχόταν ποτέ να γράψει πως πήρε ένα ΑΡΙΣΤΑ χωρίς να το έχει πάρει. Και χωρίς να είναι ΑΡΙΣΤΑ με τόνο, που λέμε εμείς οι δάσκαλοι. Μόνο κάτω από τέτοιες προϋποθέσεις ο Λιαντίνης θα έφτανε στο σημείο να ειρωνευτεί τους ντοκτοράδες. Να τους ζυγίσει και να τους βρει ελαφρύτερους από τρίχα. Αλλιώς θα γινόταν γελοίος. Και ο Λιαντίνης μόνο γελοίος δεν ήταν.

Ο συγγραφέας όμως τις επιστολές του Λιαντίνη τις παρέλαβε τέλη Γενάρη του 2006. Και πριν κλείσουν τέσσερις μήνες το βιβλίο ήταν κιόλας στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Θα έπρεπε να είναι υπεράνθρωπος για να επεξεργαστεί σωστά το υλικό των 100 συνολικά επιστολών που παρέλαβε μέσα σε τόσο σύντομο διάστημα. Και με το δεδομένο πως ήταν επιστολές γραμμένες από το Λιαντίνη.

Εδώ οφείλω να επαναλάβω ότι χαίρομαι αφάνταστα που οι επιστολές του Λιαντίνη ήρθαν στο φως. Και τη γνώμη μου πως το βιβλίο αυτό του κ. Αλικάκου είναι εκ των ων ουκ άνευ για τον κάθε άνθρωπο που θέλει να εντρυφήσει στο Λιαντίνη. Ακριβώς γιατί περιέχονται σε αυτό μεγάλος αριθμός επιστολών του ίδιου του Λιαντίνη. Από κει και πέρα όμως θεωρώ ότι υπήρξε ασυγχώρητη βιασύνη στην έκδοση. Με αποτέλεσμα όλα αυτά που έχουμε εντοπίσει. Αλλά και την παραπλάνηση του αναγνώστη που δεν έχει άλλες πηγές πληροφόρησης για το Λιαντίνη για το ποιος ήταν αληθινά ο Λιαντίνης.

Και μιλούν μετά για τη βιασύνη άλλων. Και μιλούν για εξαπάτηση των αναγνωστών.

http://www.liantinis.org/content.php?id=160

Ξεχνώντας την παροιμία: Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα...

Η στάμπα Μαρκαντώνη

Όποιος έχει διαβάσει τα βιβλία του Λιαντίνη, εννοώ από εξώφυλλο σε εξώφυλλο, θα έχει προσέξει την αγαπημένη του συνήθεια να παραθέτει στο τέλος Πίνακα ονομάτων. Με μοναδική εξαίρεση το Χάσμα Σεισμού.

Λέγει: "πίνακας", όχι κατάλογος. Και ως πίνακας διδασκαλίας λειτουργεί στην πορεία της μελέτης των κειμένων του Λιαντίνη. Γιατί η γραφή του Λιαντίνη χαρακτηρίζεται από την επίσκεψη των ονομάτων (Γκέμμα, 10 ) αλλά και τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα. Τόσο στοχεύει ο Λιαντίνης στον άνθρωπο που φτάνει να αποκεφαλίσει τον έρωτα από την ηδονή:

Παράθεση :

[...]η ηδονή που τρυγούν και καρπώνονται δύο δυνατοί και τρυφεροί εραστές, όταν αγκαλιάζουνται μέλος με μέλος, σφιχτά και βαθιά, και γίνουνται τα δύο ένα, δεν είναι ο αυτοσκοπός της γενετήσιας πράξης.

Δεν αγκαλιαζόμαστε, για να ζήσουμε εκείνο το σύντονο αλλά και ωκεάνειο αίσθημα του ίλιγγου και του αποκεφαλισμού που το λέμε ηδονή. Όχι.

Αγκαλιαζόμαστε, για να γεννήσουμε την καινούρια ζωή, το παιδί μας, που θα προωθήσει την υπόθεση του είδους μας. Του είδους άνθρωπος στο προκείμενο.

Σύμφωνα μ' αυτή την αυτονότητη και κατάδηλη θεώρηση της φυσιολογίας, οι άνθρωποι έπρεπε να ζευγαρώνουμε τόσες φορές, όσες είναι για να γεννήσουμε τη νέα ζωή. Αυτό είναι το άγιο θέλημα της φύσης. Και αυτό γίνεται με τα ζώα που ζουν φυσικά.[...]

Δημήτρης Λιαντίνης, Γκέμμα, 54

Ο άνθρωπος όμως για να γίνει άνθρωπος χρωστάει να αποκτήσει όνομα:

Παράθεση :

[...] Την περιπέτεια την άρχισε ο Κανένας και την ετελείωσε ο Οδυσσέας. Η ιστορία αυτή στο νησί του Κύκλωπα είναι η ζωή του καθένα μας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο κάθε άνθρωπος του μέλεται να ζήσει τη δική του Κυκλώπεια. Είτε στο ρόλο του Οδυσσέα, είτε στο ρόλο των συντρόφων. Όχι βέβαια του Κύκλωπα. Γιατί ο Κύκλωπας είναι ο λόγος της φύσης και ο ορισμός της μοίρας μας.

Ξεκινάμε τη ζωή μας ανυπόστατοι, αδοκίμαστοι, ανύπαρκτοι, ανώνυμοι. Ξεκινάμε μέσα στην οντολογική λήθη, και μέσα στην αδιαφανή ομίχλη της μέριμνας. Αυτή μας παλεύει, να μη δέσουμε δεσμούς συναγωγούς φιλίας με τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης μας. Ο καθένας μας ξεκινά με το όνομα Κ α ν έ ν α ς.

Αν ξεφύγουμε ετούτη την πανίσχυρη βαρυτική δύναμη, που μας τη φόρτωσαν οι θεοί, ο Δίας η Μέριμνα η Γη, φενάκη και δόλωμα, για να μη νιώθουμε άκοπα και χάρισμα το πολύτιμο νόημα της ίδιας της ζωής μας・ αν φτάσουμε να πληρώσουμε το ακριβό λύτρο που αξιώνει η φύση και η ουσία της ανθρώπινης μοίρας μας・ αν αλλάξουμε το μουσικό μας τρόπο, πηδώντας από τον απλοϊκά υποστασιακό στον αυθεντικά υπαρκτικό άνθρωπο, από τη φλογέρα του βοσκού στο φλάουτο του Μότσαρτ (Zauberflote), από το Man στην Existenz, από το Ούτις στο Οδυσσέας・ αν γίνει να κινήσουμε λειτουργικά τη διαλεκτική μας σχέση με το πρόβλημα της ουσίας και του βάθους της ζωής μας・ αν περπατήσουμε το βραχύ μας βίο έξυπνοι και εγρήγοροι, και όχι κοιμισμένοι και νεκροί που σαλαγιούνται σαν πρόβατα στο Γιοφύρι της Λόντρας ή στην οδό Πανεπιστημίου,

τότες έχουμε νικήσει το φοβερό Κύκλωπα και τη φυλακή της σπηλιάς του. Ελαξουργήσαμε την άμορφη και άσχημη πέτρα του Κανένας, και μέσα από το σκοτάδι της ανεβάσαμε στο φως τον άνθρωπο με όνομα. Ένα άγαλμα ορατό και ωραίο ωσάν το Δορυφόρο του Πολύκλειτου.

Ποιοι είναι οι σύντροφοι του Οδυσσέα; Είναι εκείνοι που ο καθένας τους είναι ένας Κανένας, και Κανένας θα μείνει. Μας είναι και θα μας μείνουν τόσο άφαντοι και άγνωστοι όσο και οι κάτοικοι του Λάγκος και της Μοζαμβίκης σήμερα, ή οι κάτοικοι της Σκυθίας και της Βαιτικής εχθές.

Οι σύντροφοι του Οδυσσέα είναι κάποιοι «ομογενείς», κατά την πονεμένη έκφραση του Μυριβήλη, που έζησαν στο χωριό και στον καιρό του Σολωμού, του Καποδίστρια, του Βενιζέλου, του Καβάφη, και όποιου άλλου μεγάλου και τιμημένα επώνυμου. Είναι οι χιλιάδες και μυριάδες άνθρωποι που έζησαν και βουλιάξανε άγνωστοι και ανώνυμοι για μας στην άπειρη λήθη του σύμπαντος.

Όμοια, όπως εβούλιαξε ο παπούς του παπού μου και η γιαγιά της γιαγιάς μου. Γνωρίζεις, τίμιε αναγνώστη, να μου ειπείς ποιο ήταν το όνομα της γιαγιάς της γιαγιάς σου; Την εσκέφθηκες ποτέ σου έστω και μία φορά; Που ημπορεί να ήταν έμορφη, σαν τη Μπαλατσινού! Πού το ξέρεις;

Ο Σολωμός όμως και ο Κολοκοτρώνης, ο Βενιζέλος ο Κάλβος, και οι άλλοι μεγάλοι και τίμιοι επώνυμοι είναι ο Κανένας που ενίκησε τον κύκλωπα της Μέριμνας, και καταστάθηκε να γίνει ο ένας με τ’ όνομα.

Είναι οι άνθρωποι, που, ένας ένας στο πόστο του, εκάμανε τον αγώνα και ζήσανε την αγωνία, που έκαμε και έζησε στην αρχή της Κυκλώπειας ο Κανένας, για να γίνει στο τέλος ο Οδυσσέας.

Δρόμος, ε!

Από τη Γκέμμα του Δημήτρη Λιαντίνη, κεφάλαιο Κυκλώπεια, σελ. 100 - 101

Ένας δρόμος που ξεκινά από πολύ παλιά. Κι από "σπηλιά" αληθινή:

Παράθεση :

Τη γαμήλια νύχτα που θα σμίξεις με τη γυναίκα, για να της γεννήσεις παιδί, να μην ξαστοχήσεις ότι έχουν προσηλωθεί επάνω σας τα εκατομμύρια μάτια του μέλλοντος. Όλα εκείνα τα βλέμματα είναι τα σκοινιά που σε δέσανε, για να σε ανεβάζουν στο φως, του ήλιου,

ες φάος ηελίοιο

όταν πια θα 'χεις βουτήξει στο βαθύ πηγάδι της ατελεύτητης ανυπαρξίας σου.

Δημήτρης Λιαντίνης, Homo Educandus, "Το ιδεώδες του εσθλού", σελ. 116

Αυτά και άλλα πολλά θα είχε ως φαίνεται μελετήσει ο Σταύρος Ξαρχάκος για να γράψει το φωτισμένο του προλόγισμα στο βιβλίο του Δημήτρη Αλικάκου: "Λιαντίνης. Έζησα έρημος και ισχυρός." Έναν ύμνο στην πορεία προς το φως. Όντας και ο ίδιος ο Ξαρχάκος άνθρωπος με όνομα. Ζώντας δηλαδή και ο ίδιος στο φως. Έτσι μετρά το αληθινό μπόι του Λιαντίνη. Κι αναγνωρίζει σ' αυτόν ένα μαχητή του θαύματος του φωτός.

Ο Ξαρχάκος δεν είναι ο ανώνυμος που θωρεί τον κόσμο από το φεγγίτη της σκοτεινής σπηλιάς. Δε θαμπώνεται από τη λάμψη του Λιαντίνη. Ούτε επιδιώκει να τη μοιραστεί. Είναι αυτόφωτος. Ένας από τους Ελάχιστους (βλέπε Γκέμμα, κεφάλαιο Κυκλώπεια, σελ. 95 ) "σε τούτο το μικρό και ετερόφωτο πλανήτη", όπως σημειώνει ο ίδιος εύστοχα.

Ούτε δηλώνει φίλος του Λιαντίνη. Αλλά και ο Λιαντίνης πουθενά δεν τον αναφέρει στους πίνακες ονομάτων του. Χωρίς ιδιοτέλεια λοιπόν αναγνωρίζει το μεγαλείο του Λιαντίνη. Κι όντας ο ίδιος στη δική του κορυφή ατενίζει την κορυφή του Ταϋγέτου. Δίχως τον τρόμο εκείνου που ακόμα σκαρφαλώνει, βλέπει το φωτερό όγκο και βουλιάζει όπως ο φρύνος στη λάσπη αν τύχει και τον πατήσει ιπποπόταμος, αναφωνώντας:

- Έλεος, βουνέ! δε σε υποφέρω. (Γκέμμα, σελ. 145 - 146 )

Προσοχή όμως. Όλα εδώ συντελούνται στο χώρο της ποίησης. Και ο Ξαρχάκος και ο Λιαντίνης είναι ποιητές. Και τα βουνά δεν είναι βουνά, σωροί από βράχια και χώματα και πέτρες. Όμοια που η σπηλιά του Κύκλωπα δεν κρύβεται στην αγκαλιά της γης. Το λέγω με επίγνωση κι ας ζω σε έναν τόπο που παραμυθιάζεται ότι εδώ ακριβώς ζούσε ο Πολύφημος. Δείχνοντας μάλιστα στο βάθος του ορίζοντα ένα νησάκι, ένα βράχο στο πέλαγος, ως την πέτρα που εκτόξευσε κατά του Κανένα. Την ίδια στιγμή που εκείνος γινόταν άνθρωπος με όνομα...

Το άλλο βουνό, του κάθε Ξαρχάκου και του κάθε Λιαντίνη, θα το απαντήσουμε στις σελίδες του Νηφομανή:

Παράθεση :

«Εκεί που οι θρησκείες με τη μεταθανάτια ζωή υπόσχουνται να κατεβάσουν το θάνατο στα μέτρα του ανθρώπου, η θέση που αντικρύζει το θάνατο χωρίς μεταθανάτια παρηγοριά αξιώνει ν’ ανεβεί ο άνθρωπος στο ύψος του θανάτου.»

Δημήτρης Λιαντίνης, Ο Νηφομανής, σελ. 125

Και πάλι προσοχή. Σ' αυτή την πορεία ο άνθρωπος χρωστά να μείνει άνθρωπος:

Παράθεση :

Ο Οδυσσέας είναι ο άνθρωπος, που όλα τα γνώρισε και όλα τα δοκίμασε. Και τη δύναμη της μουσικής την ενίκησε σαν τον Απόλλωνα και στον ασφοδελό λειμώνα κατέβηκε σαν το νεκρό Διόνυσο, και με τη θεά κοιμήθηκε νύχτες και νύχτες, και την αθανασία που τούταξαν την κλώτσησε κλαίγοντας.

Κάθε φορά που νίκαγε κι ένα καινούργιο τέρας, επιβεβαίωνε τη διαίσθησή του ότι τραβάει σωστά τον ανθρώπινο δρόμο, ότι έσωσε πάλι να μη γκρεμισθεί από τη νοητή γραμμή της ακμής όπως οι σύντροφοί του, που ένας - ένας γλιστρώντας στη γοητεία της απόκλισης ξεπέφτανε από άνθρωποι σε βοσκήματα.

Η επιστροφή στην Ιθάκη ήταν αξεδιάλυτα δεμένη με την ανάγκη να μείνει άνθρωπος. Και για να μείνει άνθρωπος, έπρεπε να ξεφύγει από όλα τα φίλτρα της Κίρκης, τα καλέσματα δηλαδή προς το ζώο, που κάθε φορά πηδούσαν μπροστά του με αλλαγμένη όψη.

Το βαθύτερο νόημα του νόστου δεν βρίσκεται στο ότι ο ήρωας ποθεί να εύρει την Ιθάκη, αλλά στο ότι λαχταράει να μη χάσει τον εαυτό του.

Δημήτρης Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού, σελ. 142

Ίσως εδώ, στη λέξη "νόστος", να κρύβεται και το βαθύτερο νόημα της μυστήριας επιλογής του Λιαντίνη να στεφανώσει τον πίνακα ονομάτων της Γκέμμας με τη λέξη "Επιστροφή"... Την άλλη επιστροφή, την αιώνια, θα τη βρεις στη σελίδα 224:

Παράθεση :

"Σε τρίπατους καιρούς μακρυνούς, ένα μελλοντικό Ολιγόκαινο κυοφορεί πάλι στη βιομάζα της γης το πήδημα από τη ζωή στη συνείδηση. Μέσα από το βύθος του Δρυοπίθηκου, το κοσμητικά ενδιάθετο, αρχίζει να λαβαίνει αργά σχήμα ο άλλος άνθρωπος. Νέος πολιτισμός κινάει να διαγράψει την τροχιά του στο περιγιάλι του Γαλαξία μας. Ο άνθρωπος ξαναζεί με την ίδια αλήθεια στο σκότος, με την ίδια πλάνη στο φως του μυαλού του. Η Αιώνια Επιστροφή του Όμοιου, die ewige Wiederkunft des Gleichen, κουρταλεί πάλι τη θύρα του χρόνου. Ορίστε! Να περάσει η αφεντιά της. Και μαζί η φρίκη της η αγαπησιάρικη. [...]

Όλα να σου συχωρεθούν, φτωχο - διάβολε! Εξόν από ένα. Αυτό που δίκαια σε κρίνει να 'χεις για σπίτι την Κόλαση. Ότι μαζί με τους πολλούς, μαζί με τις μάζες που γίνανε άνθρωποι με χέρια και νου και φωνή αλλά στην ουσία ποτέ δεν ξεκόρμισαν από το ζώο, αφάνισες στα βαθιά απολιθώματα και τους λίγους, που σαν έγιναν άνθρωποι αγωνίστηκαν για να μείνουνε τέτοιοι.

Εκείνους που πέθαναν αψεγάδιαστοι στο διάλογό τους με τη φύση, και στη φιλία τους με τους ανθρώπους."

Δημήτρης Λιαντίνης, Γκέμμα, σελ. 224

Το έγραψε ο Λιαντίνης, μα δεν το απέφυγε. Για το φτωχο - διάβολο και τα έργα του. Ή και ακριβώς γι' αυτό φρόντισε να το γράψει. Προβλέποντας σοφά τι θα ακολουθήσει και το δικό του αγώνα ν' ανεβεί στο ύψος του θανάτου. Και ταυτόχρονα να μη χάσει τον εαυτό του. Όντας κι ο ίδιος αψεγάδιαστος στο διάλογό του με τη φύση αλλά και στη φιλία του με τους ανθρώπους.

Οι πολλοί όμως δεν είναι έτσι. Είναι οι Πλείστοι του Χάιντεγγερ (Γκέμμα, 95 ). Κι όχι μόνο δεν καταφέρνουν να ξεκορμίσουν ποτέ από το ζώο αλλά και ρίχνονται να αφανίσουν στα βαθιά απολιθώματα τους άλλους, τους λίγους, τους Ελάχιστους...

Με αυτούς τους πολλούς αναγκάστηκε να ζήσει τη ζωή του ο Λιαντίνης. Τους γνώρισε καλά. Και τους αποχαιρέτησε φεύγοντας με το "Έζησα έρημος και ισχυρός".

Σε πολλά σημεία του έργου του θα τους περιγράψει. Από τα πλέον χαρακτηριστικά ετούτη η πρόταση:

"Γράσωνες τραγομάσχαλοι και χοιροτρόφοι μουνουχάροι με στάμπα Μαρκαντώνη"

Γκέμμα, σελίδες 32 και 171. Ναι. Σε δυο διαφορετικά σημεία της Γκέμμας, του κύκνειου τραγουδιού του, ο Λιαντίνης θεωρεί σκόπιμο να αναφέρει την ίδια φράση. Εμπλέκοντας και το όνομα του Μαρκαντώνη. Όπως πριν ενέπλεξε και το όνομα της Μπαλατσινού.

Κι ενώ κανείς ποτέ δε νοιάστηκε γιατί ο Λιαντίνης να αναφέρει την Μπαλατσινού στη Γκέμμα, δύο μάλιστα φορές και αυτή, με το Μαρκαντώνη δε συνέβη το ίδιο. Κι ας ήταν και πιο άγνωστος από την Μπαλατσινού. Πώς όμως; Με αποτέλεσμα η στάμπα Μαρκαντώνη να σταμπάρει στο τέλος και τον ίδιο το Λιαντίνη;

Το θέμα φαίνεται να στράβωσε από την ώρα που ένας φίλος του Λιαντίνη, ο Δημητρακόπουλος, καθηγητής πανεπιστημίου κι αυτός, φρόντισε να αποκαλύψει ότι έδωσε μεγάλη μάχη για να σώσει το Λιαντίνη από το Μαρκαντώνη και κάποιους άλλους. Ακολούθησε ένα ηχητικό ντοκουμέντο από διδασκαλία του Λιαντίνη. Όπου κάνει λόγο για ένα μελανό σημείο στη Γκέμμα, και για έναν άνθρωπο που προσπάθησε να τον βλάψει:

Παράθεση :

"Αξιότιμοι συνάδελφοι, θέλω να κάνω μία ανακοίνωση εξομολογητική. Εκ βαθέων που λένε, de profundis. Επειδή τελειώνουν και τα μαθήματα, τελειώνουνε και τα λιγοστά μας που μας μένουν και αύριο οι ψυχούλες μας κάνουνε πανιά, που λέει ο Σεφέρης... Στο τραγούδι μου το κύκνειο που έγραψα, τη Γκέμμα, έχω μια στιγμή πολύ σκληρή. Τιμώρησα έναν άνθρωπο. Θα το βρείτε. Κι είναι το μόνο σημείο το σκληρό, το μελανό, δε σας λέω τι και πώς, θα το βρείτε μέσα. Τιμώρησα έναν άνθρωπο γιατί κάποτε αυτός δοκίμασε να με βλάψει στη ζωή μου.

Και μέχρι ενός σημείου με έβλαψε, αλλά όταν ξέρετε έχουμε εκείνο, αυτό που λέγαμε προχτές, εάν μεν δη ουν εις τεταγμένην τε δίαιταν και φιλοσοφίαν νικήση τα βελτίω της διανοίας αγαγόντα, δεν μπορούν να μας βλάψουνε οι άνθρωποι. Να το ξέρετε. Όσο και να προσπαθήσουν, δε θα μας βλάψουνε. Εάν είναι οργανωμένη η ζωή μας, μ' αυτή την πειθαρχία, τη φιλοσοφική τάξη, αυτόν τον αγώνα που πάει να γίνει ήθος. Ο Ηράκλειτος το 'λεγε κάποτε: το ήθος, λέει, είναι θεός στους ανθρώπους. Έχεις ήθος; Είσαι θεός! Ήθος ανθρώπων δαίμων.

Κι όταν αυτό το ήθος το συνοδεύει και μια πικρή αίσθηση ζωής και πικρή βίωση, να σας θυμίσω εκείνους τους στίχους από το ... μία οκτάβα του Σολωμού στο Λάμπρο, τους έχουμε ξαναπεί, ο άνθρωπος, λέει, που καβάλησε το άτι της οδύνης, της γνήσιας οδύνης όμως, ξέρετε πού υψώνεται; Θεό τον λέει ο Σολωμός.

Άντρας (κι η μοίρα ό,τι κι α θέλη ας γράφη)
Του εαυτού του είναι θεός, και δείχτει (ς).
Στην άκρα δυστυχία, μες στην ψυχή μου
κάθου κρυμμένη, απελπισιά και κοίμου.

Λέει ο Σολωμός μας. Λοιπόν...

Αυτό το σημείο το τραχύ που σας λέω που το είδα και σαν μία νέμεση και ανταπόδοση δικαιοσύνης, μου 'ρχεται να το παραβάλω ή να πει κανείς ότι αντλούμε, με μια σκληρή θέση που είχανε οι αρχαίοι έλληνες, δεν είχαν αυτή την επιείκεια που πολλές φορές αποδεικνύεται γλυκανάλατη κι ανόητη κι αντί να κάνει καλό, κάνει κακό. Επιεικείς και μεγαλόψυχοι και γενναιόδωροι να είμαστε. Αλλά πού; Και πότε; Κι όταν πρόκειται να βγει παιδαγωγικό αποτέλεσμα από κει.

Σας θυμίζω λοιπόν τη ραψωδία - Χ πρέπει να ' ναι ή Ψ της Οδύσσειας - η οποία έχει τον τίτλο Μνηστηροφονία, εκεί που ο Οδυσσέας τοιμάζεται να σκοτώσει τους μνηστήρες. Αφού έχει περάσει όλα τα προηγούμενα, που τον γιουχαΐσανε, τον χλευάσανε σαν ζητιάνο, τρώγανε μες στο παλάτι του, ζητιάνος με τον Ίρο, αν θυμάστε "Οδυσσέως και Ίρου πυγμή", εκεί που του 'δωσε τη γροθιά του Ίρου και του φύγανε τα μισά δόντια, όταν πια ετοίμασε καλά την παγίδα, απομάκρυνε τα όπλα από τους τοίχους κι από το παλάτι έκλεισε καλά τις θύρες, είχε συνεννοηθεί με τους τρεις τέσσερις που είχε, το γιο του, δηλαδή, τον Εύμαιο και τους άλλους, ήρθε η ώρα της τιμωρίας.

Εκείνη τη στιγμή λοιπόν καθώς είναι ανέμελοι οι μνηστήρες με τα ... (... ) και τα κρασιά στα χέρια και τα τέτοια και λένε "ποιος τώρα θα κερδίσει την Πηνελόπη;", σηκώνεται ο ζητιάνος, ο επαίτης, τινάζεται επάνω, έτσι σαν λιοντάρι, και τους λέει.

Θα σας πω τους στίχους και θα σας τους πω και στο άγιο Πρωτότυπο.

Τους κοιτάζει άγρια, υπόδρα ιδών, λέει ο Όμηρος, τους σταυροκοιτάζει όλους έναν έναν στα μάτια, σε σημείο που αρχίζουν να υποψιάζονται από την αρχή, και τους λέει:

Σκυλιά, που στοχαστήκατε πως πίσω στην πατρίδα δε θα γυρνούσα. Κι άπονα μου τρώγατε το βιος μου, και στανικώς πλαγιάζατε τες δούλες, κι όσο ζούσα, θέλατε τη γυναίκα μου να κάνετε δική σας. Ούτε θεούς που κατοικούν τα ουράνια να φοβάστε, ούτε πως θα 'ρθει εκδίκηση καμιά φορά από κάποιον. Μα να, του ολέθρου απάνω σας απλώθηκαν τα δίχτυα.

Ακούτε τι ωραία που το λέει στο πρωτότυπο ο Όμηρος. Μάθατε καθόλου αρχαία Ελληνικά;

"ω κύνες, ού μ' έτ' εφάσκεθ' υπότροπον οίκαδε νείσθε δήμου από Τρώων, ότι μοι κατεκείρετε οίκον δμωήσιν τε γυναιξί παρευνάζεσθε βιαίως αυτού τε ζώοντος υπεμνάασθε γυναίκα, ούτε θεούς δείσαντες, οι ουρανόν ευρύν έχουσιν, ούτε τιν' ανθρώπων κατόπισθεν νέμεσιν έσεσθαι. αλλ' ύμιν και πάσιν ολέθρου πείρατ' εφήπται."

Λέγοντας την τελευταία λέξη, τον πρώτο που τόξευσε είναι ο Αντίνοος. Και ακολούθησε μετά αυτό το άγριο σφαγείο, η τιμωρία, η νέμεσις. Λοιπόν..."

(το αρχείο ήχου της "Μνηστηροφονίας" μπορείτε να το ακούσετε εδώ:

https://educandus.forumgreek.com/?pid=16

Και ξαφνικά τα δύο έγιναν ένα. Η μαρτυρία του Δημητρακόπουλου και το ηχητικό ντοκουμέντο. Η μεγάλη στάμπα βουτήχτηκε στο μελάνι και κραπ μάρκαρε στους αιώνες τη μεγάλη ανακάλυψη: Το μελανό σημείο στη Γκέμμα αφορά το Μαρκαντώνη!

Με τι αποδείξεις;

Έχοντας καθηγητές και τους τρεις, το Λιαντίνη, το Μαρκαντώνη αλλά και το Δημητρακόπουλο, αμφιβάλλω αν ένας Λιαντίνης θα χαράμιζε το χρόνο του για το Μαρκαντώνη. Ένα αυτό. Και δεύτερο σημαντικό που θέλω να υπογραμμίσω είναι πως ο Δημητρακόπουλος κατονομάζει το Μαρκαντώνη, ο Λιαντίνης όμως δεν αναφέρει στους σπουδαστές του το όνομα του ανθρώπου που προσπάθησε να τον βλάψει. Ίσα ίσα που τους πετάει το μπαλάκι να ψάξουν μόνοι τους το μελανό σημείο στη Γκέμμα. Και δεν τους λέει ούτε το τι ούτε και το πώς. Εμ, μόνο σε μένα λέτε να αρνήθηκε κάποτε να εξηγήσει τι σημαίνει "λέπας"; Αυτό ήταν το στιλ του Λιαντίνη. Να σε στέλνει να το βρεις μόνος σου. Να το ανακαλύπτεις.

Ο Λιαντίνης δε χρησιμοποιεί καν το ρήμα "κατονομάζω", κι ας γράφει ο κύριος Αλικάκος στο βιβλίο του: "Υπήρξε κάποιος, που τον κατονομάζω στην "Γκέμμα" (Σ.Σ.: Μαρκαντώνης), που επιχείρησε να με βλάψει και σε ένα βαθμό το πέτυχε". (σελίδα 229 ). Προφανώς ο κύριος Αλικάκος θα έχει υπόψη του κάποιο άλλο ντοκουμέντο κι όχι αυτό που εμείς δημοσιεύμε εδώ. Αν και η ομοιότητα στα υπόλοιπα μάς βάζει σε απορία. Ασχολήθηκε και δεύτερη φορά ο Λιαντίνης με το μελανό σημείο της Γκέμμας; Ή εκ παραδρομής γράφτηκε το ρήμα "κατονομάζω";

Ακόμη και έτσι. Προκαλεί κατάπληξη η ευκολία με την οποία στοχοποιήθηκε ο Μαρκαντώνης και συνδέθηκε με την προφορική διδασκαλία του Λιαντίνη. Κι έμεινε στους αιώνες συνδεδεμένος με το μελανό σημείο της Γκέμμας. Μεγάλη η χάρη του! Πού είσαι Κούντερα να προσθέσεις νέο κεφάλαιο στην Αθανασία σου...

Θα πρέπει όμως να πούμε ότι ο Λιαντίνης μιλάει για ένα μελανό σημείο. Ενώ στη Γκέμμα το όνομα του Μαρκαντώνη αναφέρεται δυο φορές. Άρα τα μελανά σημεία είναι δύο; Και μάλιστα το ένα στην αρχή του βιβλίου και το άλλο στο τέλος. Δηλαδή όταν ο Λιαντίνης έγραφε τη Γκέμμα δεν μπορούσε να ξεχάσει τι προσπάθησε να του κάνει ο Μαρκαντώνης; Κατά τα άλλα μας είπε ότι έγραψε από οργή για τους αιώνες που δε θα υπάρχει ενώ ξυπνούσε και κοιμόταν αγκαλιά με την οργή του για το Μαρκαντώνη;

Μήπως τελικά έδινε μεγαλύτερη σημασία ο Λιαντίνης στην πανεπιστημιακή καριέρα απ' όσο θεωρούμε; Γιατί με αυτό το ζήτημα (απ' όσο γνωρίζουμε) σχετίζεται ο Μαρκαντώνης. Εκτός και υπάρχουν και άλλα που δεν έχουν έρθει στο φως. Γιατί βρε παιδί μου δεν κολλάει και η Μνηστηροφονία με τέτοια ιστορία. Μνηστήρας του θρόνου του Λιαντίνη ήταν ο Μαρκαντώνης; Και του άστραψε κι αυτός μια γροθιά, έστω και λεκτική, για να τον ξεδοντιάσει;

Και σιγά και το ξεδόντιασμα. Για στάμπα Μαρκαντώνη μίλησε. Σε γράσωνες τραγομάσχαλους και χοιροτρόφους μουνουχάρους. Τιμωρία είναι αυτό; Και μελανό σημείο της Γκέμμας ή τα μαύρα τα χάλια του πανεπιστημίου; Την αλήθεια γράφει εδώ ο Λιαντίνης. Γιατί να θεωρήσει μελανό σημείο στο κύκνειο τραγούδι του που είπε τα σύκα σύκα και τους προφεσόρους γράσωνες τραγομάσχαλους και χοιροτρόφους μουνουχάρους; Μήπως δεν είναι;

Με εξαίρεση τους Ελάχιστους. Μην τους βάζουμε όλους στο ίδιο σακί. Για τους Πλείστους μιλάει εδώ ο Λιαντίνης. Κι επομένως όλους αυτούς τιμωρεί με τα λόγια του. Κι όχι το Μαρκαντώνη αποκλειστικά. Μην τρελαθούμε τώρα πως για όλη την κακοδαιμονία των προφεσόρων ευθύνεται ένας Μαρκαντώνης.

Από κει και πέρα. Είναι φανερό και μόνο που χρησιμοποιεί το όνομά του σε τέτοιο απόσπασμα ότι ο Λιαντίνης δεν είχε και τις καλύτερες σχέσεις του κόσμου με τον καθηγητή Μαρκαντώνη. Όπως και το αποκάλυψε στη μαρτυρία του ο Δημητρακόπουλος και όπως το παραδέχτηκε στη δική του και ο ίδιος ο Μαρκαντώνης, που βρήκε την ευκαιρία και το βήμα μέσα από τις σελίδες του κ. Αλικάκου να ξεσπαθώσει κατά του Λιαντίνη χωρίς εκείνος να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Κατόρθωμα κι αυτό, ε;

Και μένει και το μελανό σημείο στη Γκέμμα. Και το πρόσωπο που εκεί τιμώρησε ο Λιαντίνης. Που κάποτε προσπάθησε να βλάψει το Λιαντίνη και σε ένα βαθμό το πέτυχε κιόλας. Ποιο είναι το σημείο; Και ποιος ο άνθρωπος; Για τα οποία ο Λιαντίνης δε θέλησε να πει ούτε τα τι ούτε τα πώς;

Βεβαιότητα δεν έχω. Πώς θα μπορούσα άλλωστε; Οι υποψίες μου όμως πέφτουν σε όσα λέει στη Γκέμμα για τον Ελύτη:

"τον κατάτονο στα γηρατειά του Ελύτη με τους αγγέλους και τα σουδάρια" (Γκέμμα, 247 )

Και στην 125 σελίδα θα προσθέσει στους αγγέλους και στα σουδάρια και την απογοήτεψή του...

Μόνο οι άγγελοι και τα σουδάρια έφταιξαν; Και πότε πρόκαμε ο Λιαντίνης απογοητευθεί από τον Ελύτη; Διότι αν διαβάσει κανείς τα Ελληνικά, γραμμένα λίγο διάστημα πριν τη Γκέμμα, τον ανεβάζει τον Ελύτη στους ουρανούς... Και να σημειώσω πως όταν γράφει τη Γκέμμα, δηλαδή 1993 - 1994, ο Ελύτης ζει. Μα ο Λιαντίνης ξεχνά το "μηδένα προ του τέλους" και τον αποκαθηλώνει.

Αντίθετα, το 1998, την άνοιξη, που ο Λιαντίνης απολογείται για το μελανό σημείο στη Γκέμμα, ο Ελύτης έχει πλέον φύγει. Είναι δυο χρόνια νεκρός. Ικανό διάστημα για να μπορέσει ο Λιαντίνης να θεωρήσει μελανό σημείο όσα έγραψε στη Γκέμμα εναντίον του. Μόνο που δεν ξέρω αν με αυτά που έγραψε ήθελε να τιμωρήσει τον ίδιο τον Ελύτη ή (και) κάποιον άλλο.

Και δε μιλώ στην τύχη. Αλλά για γεγονός πραγματικό που συνέβη στις αρχές του 1990. Περίοδο που ο Λιαντίνης γράφει τη Γκέμμα. Τότε όμως έγραψε και ένα άρθρο που αφορούσε τον Ελύτη. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Λέξη. Γράφτηκε μάλιστα ειδικά για αφιέρωμα του περιοδικού στον Ελύτη. Μόνο που η δημοσίευση πίκρανε πολύ το Λιαντίνη. Γιατί δεν ανταποκρινόταν στο χειρόγραφο που είχε παραδώσει. Και να διευκρινίσω ότι δεν το παρέδωσε στο περιοδικό αλλά σε άλλον, ενδιάμεσο, που επιμελείτο το αφιέρωμα.

Να θυμίσω επίσης ότι ο Λιαντίνης είχε ξεκινήσει και βιβλίο για τον Ελύτη:

ΦΩΤΕΙΝΗ έγραψε:

https://educandus.forumgreek.com/t1007-topic#5695

Αλέξανδρε, το άρθρο, πολύ μεγαλύτερο σε έκταση από το δημοσιευθέν, γράφηκε ειδικά για το συγκεκριμένο τεύχος της "Λέξης", αφιέρωμα, και δεν αποτελεί κάποιο κομμάτι από τα υπόλοιπα κεφάλαια του ημιτελούς βιβλίου του Λιαντίνη για τον Ελύτη, τα οποία είχαν ήδη λίγα χρόνια νωρίτερα γραφτεί. Ζητήθηκε από το Λιαντίνη από τον άνθρωπο που επιμελήθηκε το αφιέρωμα και συγκέντρωνε τα κείμενα. Σε εκείνον και παραδόθηκε.

Δεν το τελείωσε ποτέ. Έμεινε ημιτελές. Σαφώς και έχει αφήσει και άλλα ημιτελή βιβλία. Όμως το συγκεκριμένο για τον Ελύτη έμεινε στη μέση και για λόγους που δεν είχαν να κάνουν με τον ίδιο το συγγραφέα και μόνο. Αλλά και με αλυκόντιες εξωτερικές. (Γκέμμα, 156. Από κει η φράση για τις εξωτερικές αλυκόντιες σε αντιπαράθεση με το μέσα αγώνα του ανθρώπου)

Κι ενώ μέχρι τα Ελληνικά ο Λιαντίνης γράφει για τον Ελύτη και στάζει μέλι η γραφίδα του, ξαφνικά στη Γκέμμα στάζει χολή. Σημειωτέον ότι ο Ελύτης μόνο από το Πολυχρόνιο απουσιάζει, κι αυτό λόγω του θέματος του βιβλίου, σε όλα τα άλλα βιβλία του Λιαντίνη είναι παρών και ο Ελύτης.

Μάλιστα στα Ελληνικά, στα σχόλια (177 ), ο Λιαντίνης θα αναφερθεί και στη σύντροφο του Ελύτη. Την Ιουλίτη Ηλιοπούλου. Νέα ποιήτρια τότε. Μαζί αναφέρει και τη Τζένη Μαστοράκη. Παραδείγματα και οι δύο στο ότι δεν μπορεί ακόμη να εκφραστεί κρίση για την ποίησή τους γιατί είναι νέες στο στίβο της ποίησης αν και κατέρχονται στον αγώνα με ισχυρά καλές ελπίδες. Στη Γκέμμα, στα σχόλια ξανά (267 ), συναντούμε και πάλι τη Μαστοράκη και μάλιστα με τον έπαινο για τους στίχους της: "μια ιστορία για τα βαθιά". Η Ιουλίτη πουθενά.

Αν και το θέμα δεν είναι η απουσία από τη Γκέμμα αλλά η παράταιρη παρουσία της στα Ελληνικά. Από πού κι ως πού την αναφέρει ο Λιαντίνης; Για τη Μαστοράκη το καταλαβαίνω, έχει παραθέσει και σημεία του έργου της. Την Ηλιοπούλου όμως γιατί την αναφέρει; Μόνο και μόνο για να δηλώσει πως δεν μπορεί να εκφέρει κρίση για την ποίησή της επειδή είναι ακόμη νέα ποιήτρια; Δήλωση υπεκφυγή, αν λάβουμε υπόψη τις προφορικές μαρτυρίες που έχουμε για τη γνώμη του Λιαντίνη σχετικά με την ποίηση της Ηλιοπούλου...

Αξιοπρόσεχτο είναι όμως και ένα ακόμη σχόλιο της Γκέμμας. Σελίδα 269, σχόλιο 1 για τη σελίδα 238. Εκεί ο Λιαντίνης απολογείται αντρίκεια για την κριτική που άσκησε στο Σεφέρη:

Παράθεση :

"Λαβαίνω το φρόνημα και το δίκαιο να ασκήσω κριτική στο διδάσκαλο Σεφέρη, για το λόγο ότι θήτεψα για αρκετά χρόνια παραγιός στα λιοπερίβολά του, όπως ο Απόλλωνας στα βουστάσια του Άδμηττου. Και για το λόγο ότι το θεάρεστο υποχρεώνει ανάμεσα στη φιλία και στην αλήθεια να προτιμάμε τη δεύτερη. Ίδε τη σελίδα 147 του Νηφομανή μου."

Αξίζει όμως στην ίδια σελίδα της Γκέμμας να προσέξει κανείς και το σχόλιο για τη σελίδα 232 και την αδικία του Σεφέρη προς τον Καβάφη, το οποίο αφορά τις νοητικές εποπτείες, θέμα τριβής και του Λιαντίνη με την ποίηση του Ελύτη όπως προκύπτει από το δημοσίευμα του περιοδικού Λέξη:

Παράθεση :

https://educandus.forumgreek.com/t1007-topic#5695

8. Νοητικές εποπτείες. Για να ισορροπήσω την υπερβολή της κατάφασης, στο βαθμό που εστάθηκε ο συμπλοηγός δάσκαλος στη νεότητά μου ο Ελύτης, εδώ είναι ο τόπος να τον κοιτάξω με τη σεμνή επιτίμηση. Γιατί θα αγγίξω το σημείο που μοιάζει την αχίλλεια πτέρνα του ποιητικού του σώματος.

Ωστόσο, εφόσον πρόκειται για κριτική, σε κάθε περίπτωση χρεωστά να φυλάγεται κανείς από το άκαιρο θάρρος. Και να μην αμελεί να θυμάται τα λόγια που γράφει ο Αριστοτέλης, όταν ετοιμάζεται να χελιδονίσει το μαστίγιο του στα σφυρά και τις κνήμες του Πλάτωνα.

Την αλήθεια, λέει, πρέπει να την βάζουμε πάνω από τα προσφιλή και τα οικεία μας. Κι αν εγώ θα μιλήσω ψεκτικά για τον Πλάτωνα, ούτε στιγμή δε λησμονώ πως μιλάω για άντρα, που οι κακοί δεν πρέπει να τον πιάνουν στο στόμα τους ούτε και για να τον παινέσουν.

Όλοι οι μεγάλοι ποιητές αφήσανε νοητικές εποπτείες. Έπλασαν ανθρώπινους τύπους, χαρακτήρες, ήρωες που δεν τους τρέφει το ψωμί και το κρασί στο τραπέζι, αλλά η έγκριτη κύρωση του ρέοντα χρόνου που όλα τα άγει στην αφάνεια.

Και η ποίηση του Ελύτη, ως τώρα, τέτοιες μορφές δε μας έδωκε. Ας μη βιαστεί κάποιος να χαρακτηρίσει νοητική εποπτεία την Μαρία Νεφέλη. Γιατί δεν είναι.

Η λυρική αρτιότητα, κι εδώ είναι που άθλησε ο Ελύτης, είναι βέβαια πράγμα ακριβό. Αλλά σε κάθε περίπτωση μένει στα όρια του λόγου. Και ο λόγος κατοικεί στη χώρα των φωνών και των ήχων.

Ο Γκαίτε, ο ολύμπιος Γκαίτε, τότε μόνο ησύχασε ότι ο Ιωάννης με το Εν αρχή ην ο Λόγος του τέταρτου Ευαγγελίου δε λέει αλογοπαράλογα, όταν μέσα από τον λόγο (Wort) μπόρεσε να εξορύξει την πράξη. (Tat) (Κοίτα στο Φάουστ 1, 1124 – 37 ).

Και πράξη στην ποίηση σημαίνει αγάλματα λόγου, νοητικές εποπτείες. Σημαίνει Οδυσσέας, Ιάγος, Βεατρίκη, Διοτίμα, ο Λάμπρος του Σολωμού και η Λιογέννητη του δημοτικού τραγουδιού μας.

Δημήτρης Λιαντίνης, απόσπασμα άρθρου για τον Ελύτη στο περιοδικό Λέξη.

Για τα αγάλματα λόγου που λείπουν από την ποίηση του Ελύτη, ο Λιαντίνης είχε γράψει και στα Ελληνικά. (σελ. 98 ) Δεν ανακάλυψε την απουσία τους γράφοντας αργότερα το άρθρο για το περιοδικό Λέξη. Αυτή ήταν η γνώμη του, η εκτίμησή του. Και πάλι δείτε πώς ξεκινά για να την εκφράσει. Αποκαλεί τον Ελύτη δάσκαλο της νεότητάς του και επικαλείται την κριτική του Αριστοτέλη για το δικό του δάσκαλο, τον Πλάτωνα. Όπως ακριβώς κάνει στα σχόλια της Γκέμμας για να στηρίξει την κριτική που ασκεί στο Σεφέρη. Κι εκείνον δάσκαλό του τον αποκαλεί και παραπέμπει επίσης στην κριτική του Αριστοτέλη, αναφέροντας και τη σχετική σελίδα του Νηφομανή που παρουσιάζει εκτενώς το θέμα της κριτικής του μαθητή προς το δάσκαλο.

Πουθενά όμως στα σχόλια της Γκέμμας δε θα δικαιολογηθεί για τη σκληρή φράση κατά του Ελύτη στη σελίδα 125. Ίσα ίσα που θα την κάνει σκληρότερη σχολιάζοντάς την στη σελίδα 261 ως εξής:

Παράθεση :

1. Βλ. Ελύτη Ο., Τα ελεγεία της Οξώπετρας. Εκδ. Ίκαρος, 1991, σελ. 39. Η τελευταία ποιητική συλλογή του Ελύτη, η εσχατογεροντική, φανερώνει καθαρά την πνευματική του κάμψη. Φόβος θανάτου μπροστά στο τέλος, και καταφυγή στη μάταιη μεταφυσική. Μαρτυρία που υπονομεύει ολόκληρο το έργο του.

Η σελίδα λοιπόν 39 από την Οξώπετρα. Μια σελίδα που πετροβολεί ολάκερο το έργο του ποιητή που λάτρεψε ο Λιαντίνης; Έφτασε μια σελίδα από τις τόσες του Ελύτη για να ανατρέψει όσα έγραφε λίγο νωρίτερα στο άρθρο του στο Περιοδικό Λέξη; Ένα άρθρο που ξεκινά κάνοντας λόγο για δέκα δρόμους που όλοι οδηγούν στην ποιητική Ρώμη του Ελύτη! (δείτε όλο το άρθρο στη Λέξη ΕΔΩ.)

Και το ερώτημα είναι. Πότε ακριβώς ανακάλυψε όσα γράφει εναντίον του Ελύτη στη Γκέμμα;

Ερώτημα δίκαιο αφού φτάνει στο άρθρο του για τον Ελύτη να γράψει και αυτό:

"Η ποίηση του Ελύτη στέκει πολύ κοντά στην προσωκρατική στόφα στοχασμού με την παλίντροπη ισορροπία της."

Και ξέρουμε τι σήμαινε για το Λιαντίνη ο προσωκρατικός στοχασμός. Την αψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης συνείδησης. (Homo Educandus, 69 ) Κι όμως από το αψηλότερο σημείο δίνει μια και τον καταποντίζει τον Ελύτη στα τάρταρα!

Κι ακόμη γράφει στο ίδιο πάντα άρθρο του περιοδικού Λέξη:

Παράθεση :

Με τον ίδιο τρόπο που ο Σολωμός υποδείχνει να εφαρμόσεις στο ποίημα την ιστορία του φυτού, ο Ελύτης εφάρμοσε στην τέχνη του τη συνταγή του Μαλλαρμέ, που κατά το ρήμα της η ποίηση δε γίνεται με τις ιδέες και τις έννοιες, αλλά με τις λέξεις.

Ο Ελύτης πολεμά πάνω σε τούτη τη ντάπια. Και μέσα στον ελλαδικό χώρο θα του πήγαιναν πολύ τα λόγια του Καβάφη για τον Πλάστη Δάμωνα: τεχνίτη άλλον πιο ικανό στην Πελοπόννησο δεν έχει.

Στα χέρια του οι λέξεις λαβαίνουν κάτι από το υλικό που έλαβε ο Θεός, όταν πιάστηκε να πλάσει τον κόσμο. Μάγος, συμμαζεμένος και ανεπίδειχτος, κάθεται στη φωτογωνιά του αργαστηριού του και πιάνει να παίζει τις λέξεις πεντόβολα, όπως ο ντελικανής νέος παίζει στα δάχτυλά του τις ρόγες των κοριτσιών.

Κι όμως. Από ντελικανής νέος ο Ελύτης πέφτει απότομα σε γεροντική κατατονία! Σύμφωνα πάντα με το Λιαντίνη. Γιατί έγραψε τη σελίδα 39 στην Οξώπετρα. Ή και την Οξώπετρα ολόκληρη... Την εσχατογεροντική. Όπως βιάζεται να την αποκαλέσει ο Λιαντίνης στο σχόλιο της Γκέμμας. Προεξοφλώντας ότι είναι η τελευταία ποιητική συλλογή του Ελύτη, ζώντος του Ελύτη. Μα ο Ελύτης θα τον διαψεύσει. Και ποιητικές συλλογές θα εκδώσει και το Εν Λευκώ, πριν αναχωρήσει από το μάταιο τούτο κόσμο το 1996.

Η Γκέμμα όμως θα εκδοθεί με χρονολογία 1997. Και θα κυκλοφορήσει αρκετά αργότερα στα βιβλιοπωλεία. Και με τον ποιητή ήδη νεκρό. Αν κάτι είναι λοιπόν το μελανό είναι ακριβώς αυτό. Πως όσο ζούσε ο Ελύτης ο Λιαντίνης τον υμνούσε. Και μόλις πέθανε πέρασε στο άλλο άκρο. Και με πολύ τραχείς χαρακτηρισμούς για ένα νεκρό.

Και δεν έφταιξε μόνο η Οξώπετρα. Αλλά και όσα συνέβησαν με το άρθρο στο Περιοδικό Λέξη:

Όταν ο Λιαντίνης έγραψε το άρθρο για τον Ελύτη. Και παρέδωσε το χειρόγραφο σε κάποιον ενδιάμεσο να το δακτυλογραφήσει και να το πάει στο περιοδικό. Κι αυτός ο ενδιάμεσος φρόντισε να σκυλεύσει το άρθρο του Λιαντίνη. Μικρή απόδειξη το χειρόγραφο που ακολουθεί κι όπου μπορείτε να δείτε στην τέταρτη γραμμή το Λιαντίνη να μιλά για επιφύλαξη και στο κείμενο που δημοσιεύσαμε παραπάνω, όπως δηλαδή μπήκε στο περιοδικό, να γίνεται λόγος για σεμνή επιτίμηση!!!


Και δεν ήταν το μόνο που άλλαξε. Ακόμη και ο επίλογος του άρθρου του Λιαντίνη κόπηκε...

Η οργή του Λιαντίνη όταν πήρε στα χέρια του το περιοδικό ήταν ασυγκράτητη. Και δίκαια.

Το θέμα όμως είναι ότι μετά από αυτό δεν υπήρχε πλέον καμία πιθανότητα να συνεχίσει το μισοτελειωμένο βιβλίο για τον Ελύτη. Και που θα απαιτούσε συνεργασία με τον ποιητή. Κόπηκαν οριστικά οι γέφυρες με το περιβάλλον του Ελύτη. Και χωρίς να φταίει ο ίδιος ο Λιαντίνης. Ίσα ίσα.

Δε γνωρίζω ποια στάση μπορεί να κράτησε τότε και ο ίδιος ο Ελύτης. Αν δηλαδή προσπάθησε ο Λιαντίνης να τον ενημερώσει για την προβοκάτσια στο άρθρο του.

Το θέμα είναι ότι στο κύκνειο τραγούδι του, τη Γκέμμα, κάνει μια θεαματική στροφή στις κρίσεις του για τον Ελύτη.

Ήταν αυτό που τον βασάνιζε ως μελανό σημείο στη Γκέμμα, λίγο πριν η ψυχούλα του κάνει πανιά; Και θέλησε έστω μπροστά στους φοιτητές του να δώσει μια εξήγηση; Να υπάρχει για όποιον ερευνητή στο μέλλον εντοπίσει την αντίφαση με το επίσημα δημοσιευμένο άρθρο; Δεν μπορώ να είμαι σίγουρη.

Αλλά και δε δέχομαι πως για το Μαρκαντώνη χαλάλισε ο Λιαντίνης και την εκδίκησή του και την ώρα στη διδασκαλία του. Δεν ταιριάζει στο μπόι ενός Λιαντίνη να πέφτει τόσο χαμηλά. Ο Μαρκαντώνης, κατά την ταπεινή μου άποψη, μπήκε στις αράδες της Γκέμμας όπως μπήκε και η Μπαλατσινού. Ή ακόμη και η ντόρα. Ή και ο παπάς από την Κόρινθο. Ή ο γιατρός από τη Μυτιλήνη. Ή ο Χαρίδας ο Ακουμενού. Κι όπως ακόμη και ο Εμπεδοκλής. Είναι αγάλματα λόγου, είναι νοητικές εποπτείες. Συμβολίζουν γενικότερα πρότυπα ανθρώπινων τύπων δίχως να σημαίνουν συγκεκριμένα πρόσωπα ακόμη και όταν συνοδεύονται από όνομα υπαρκτό.

Για το Λιαντίνη, και το ξέρουμε, το όνομα δεν είναι αυτό που μας δίνουν όταν βαφτιζόμαστε. Ή γράφουν στα χαρτιά όταν ερχόμαστε στον κόσμο. Τα γράψαμε αυτά και στην αρχή. Κι όταν λέει πως τιμώρησε έναν άνθρωπο γιατί προσπάθησε να τον βλάψει, δεν μπορεί να μιλά παρά για άνθρωπο με όνομα. Που το έχει σκάσει από τη σπηλιά του Κύκλωπα. Μόνο με έναν τέτοιο άνθρωπο θα κονταροχτυπιόταν. Γιατί ο Λιαντίνης μαθήτεψε και στο Νίτσε, όχι μόνο στο Σεφέρη και στον Ελύτη:

Παράθεση :

"Εκείνο που κάποιος το περιφρονεί, δεν επιτρέπεται και να το πολεμήσει. Εκεί που κανείς διατάζει, εκεί που βλέπει τα πράγματα κατώτερά του, δεν έχει νόημα να σηκώσει πόλεμο."

Νίτσε, "Ίδε ο άνθρωπος", ελληνισμένο από το Δημήτρη Λιαντίνη, σελ. 33 - 34

Είναι δυνατόν ο Λιαντίνης να ξέχασε τι μετέφρασε; Και να μιλά στους σπουδαστές του για νέμεση και τιμωρία και να εννοεί το Μαρκαντώνη; Στο κάτω κάτω οι συγκεκριμένοι σπουδαστές θα είχαν διαβάσει στα Ελληνικά (σελ. 106) και το στόλισμα του Εξαρχόπουλου από το Σεφέρη:

Παράθεση :

"Ο Εξαρχόπουλος και οι άλλοι γλωσσαμύντορες. τσιμπούρια και μύγες του απόπατου."

Σεφέρης, Μέρες Δ, εκδόσεις Ίκαρος, 1977, σ. 283 - 21/2/1943, στο Κάιρο

Το Λιαντίνη θα παρεξηγούσαν; Για τη στάμπα Μαρκαντώνη; Και θα το θεωρούσαν και μελανό σημείο της Γκέμμας γιατί λέει επιτέθηκε σκληρά σε έναν καθηγητή πανεπιστημίου; Σιγά τα ωά! Και ειδικά για το Λιαντίνη. Που φρόντιζε να ξεδιαλέγει το κοινό του κάνοντας τη θρυλική ερώτηση αν πηδούσε ο Σωκράτης τους μαθητές του. Κι όταν αποχωρούσαν κατακκόκινοι ως τ' αυτιά οι σεμνότυφοι και οι θεούσες, ο Λιαντίνης έλεγε:

"Τώρα που μείναμε αυτοί που πρέπει, συνεχίζουμε!"

Κι έπειτα εξηγούσε για το Μακρυγιάννη και τα "οτζάκια που καύλωναν" και πως δε νταγιαντούσε η κακοήθεια της ζωής να γίνεται σεμνοτυφία της γλώσσας. (Γκέμμα, σελ. 63 )

Ποιος μαθητής του Λιαντίνη, θα είχε ακούσει όλα αυτά, και θα έπιανε μετά τη Γκέμμα και θα σημείωνε ως μελανό σημείο τη στάμπα του Μαρκαντώνη;

Και να πω και το άλλο. Προσωπική μου άποψη αυτό. Και με δεδομένο ότι το ρήμα σταμπάρω είναι συνώνυμο με το μαρκάρω και η στάμπα με τη μάρκα, ένα λογοπαίγνιο κάνει ο Λιαντίνης επιλέγοντας το όνομα Μαρκαντώνης να συνοδεύει τη στάμπα. Στη θέση του θα μπορούσε να βάλει πολλά ακόμη ονόματα πανεπιστημιακών. Δυστυχώς.... Επίσης, αν ήταν να τιμωρήσει άνθρωπο που τον έβλαψε, και αν ισχύουν όσα άλλα αναφέρει ο Δημητρακόπουλος, θα τα είχε βάλει με τον Αναστάσιο Γιανναρά. Γιατί από το δικό του γραφείο βγήκε πελιδνός, σαν πεθαμένος. Κι όχι από του Μαρκαντώνη.

Όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, το μελανό σημείο της Γκέμμας αφορά τον Ελύτη. Γιατί ακόμη και αν εξακολουθούσε ο Λιαντίνης να πιστεύει όσα έγραψε στη Γκέμμα, ο Ελύτης ήταν πια νεκρός όταν το βιβλίο κυκλοφόρησε. Με αποτέλεσμα να φαίνεται πολύ σκληρό να επικρίνει τον πεθαμένο Ελύτη ενώ όσο ζούσε τον υμνούσε. Και γιατί η όποια διαφορά τους είχε το στοιχείο της προσωπικής διαφοράς. Αυτό λέγει ο ίδιος ο Λιαντίνης, πως προσπάθησε να τον βλάψει και ως ένα σημείο το πέτυχε. Μπορεί πάνω στην οργή του ο Λιαντίνης να έγραψε όσα έγραψε, μα δεν μπορεί αργότερα να μη θυμήθηκε τι αναφέρει ο Νίτσε:

"επιτίθεμαι μόνο σε πράγματα, από τα οποία είναι αποκλεισμένη οποιαδήποτε προσωπική διαφορά και λείπουν κάθε είδους κατάλοιπα από άσχημες εμπειρίες" (Ίδε ο άνθρωπος, σελ. 34 )

Στα μάτια του Νίτσε λοιπόν ο Λιαντίνης αισθάνεται πως έσφαλε. Και από εκείνον βλέπει να μουντζουρώνει την αναφορά στον Ελύτη. Γι' αυτό και αναγκάζεται να επιστρατεύσει κοτζάμ Όμηρο. Και απαγγέλλει τη Μνηστηροφονία ακόμη και από το άγιο Πρωτότυπο. Σε ένα αόρατο δικαστήριο απολογείται εκείνη τη στιγμή. Με εισαγγελέα το Νίτσε και πρόεδρο, ποιον άλλο; το χρόνο! Γι' αυτό και οι στίχοι του Σολωμού.

Διότι ο Ελύτης, το ξέρει ο Λιαντίνης αυτό, θα μείνει για πολύ ακόμη αθάνατος μέσα στο χρόνο. Κι όπως εκείνος επέκρινε το Σεφέρη για άδικη κρίση κατά του Καβάφη, τα ίδια ένας επόμενος θα επιδικάσει στο Λιαντίνη για τον Ελύτη. Ενώ το Μαρκαντώνη ποιος θα τον θυμάται μετά από εκατό χρόνια; Εντάξει, έκανε μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα. Και τακτικός καθηγητής έγινε και πρόεδρος τμήματος διατέλεσε. Και είναι και πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου: Παρνασσός. Ε, και; Ποιος σήμερα ασχολείται με τον Παρνασσό; Ποιο λόγο είχε ο Λιαντίνης να ασχοληθεί με το Μαρκαντώνη; Λες και ενδιέφερε ποτέ το Λιαντίνη η καριέρα στο πανεπιστήμιο; Αν τον ενδιέφερε θα ήταν ακόμη εκεί. Αλλά δεν είναι.

Πότε επιτέλους θα το καταλάβουμε ότι το Δημήτρη Λιαντίνη τον έκαιγε η ενδοκοσμική του αθανασία και όχι η έδρα στο πανεπιστήμιο; Σε τι μπορούσε να επηρεάσει την ενδοκοσμική αθανασία του Λιαντίνη ο Μαρκαντώνης;

Και κακώς πικράθηκε αυτός ο άνθρωπος με όσα ερωτήθηκε στη συνέντευξη. Ακόμη χειρότερο που του δόθηκε βήμα να βρίζει το Λιαντίνη. Γιατί αυτό έκανε. Δικαιολογημένος εν μέρει, αφού οι ερωτήσεις που δέχτηκε αυτό είχαν εξαρχής σκοπό. Να μιλήσει ο εχθρός του Λιαντίνη. Κι επειδή δεν έφτανε ο Μαρκαντώνης, ανακάλυψαν και εχθρούς μετά θάνατον, στο πρόσωπο ενός άλλου καθηγητή, του Γ. Κρυσταλλάκη... Γιατί ο άνθρωπος απογοητεύτηκε που ο Λιαντίνης επέλεξε να πεθάνει...

Δανάη σε χαιρετώ, είναι πολύ ενδιαφέροντα τα όσα γράφεις.

Θα ήθελα να σταθώ σε ένα σημείο με αφορμή τη βιογραφία. Σε αυτό της κρίσης της διδακτορικής διατριβής. Ο Δημητρακόπουλος υπήρξε μαθητής και συνεργάτης του Αναστάσιου Γιανναρά. Ο μελετητής ας κοιτάξει την εισαγωγή στη σπουδαία μετάφραση της πρώτης καντιανής κριτικής του Γιανναρά. Επίσης είναι γνωστό ότι ο Δημητρακόπουλος χρησιμοποιεί ως πηγή σε κάποιο σημείο στο εργό του τον Λιαντίνη, πράγμα που σημαίνει ότι έτρεφε εκτίμηση για αυτό.

Το να ήταν ο Γιανναράς λάβρος εναντίον του Λιαντίνη δεν είναι-για να μιλήσω απλά-κακό πράγμα. Αυτά συνηθίζονται στο Πανεπιστήμιο και οφείλονται σε διαφορετικές θεωρήσεις των πραγμάτων. Ίσα-ίσα που μπορεί να είναι και δείκτης καινοτομίας όταν προέρχεται από ένα περιβάλλον που ανήκε στην παλαιά τότε γερμανική σχολή σκέψης. Θέλω να πω, για να γίνω σαφής, ότι ο Δημητρακόπουλος ως συνεργάτης του Α.Γ. είναι πολύ πιθανό ότι όντως γνωρίζει λεπτομέρειες , όπως και τις εξέφρασε, για αυτή την αρνητική σε κάποιο τουλάχιστον βαθμό ανάγνωση από τον Α.Γ.

Πού θέλω να καταλήξω; Ότι η αρνητική στάση του Α.Γ. δεν σημαίνει και πολλά πράγματα για το έργο του Λιαντίνη πέρα από το ότι ο Α.Γ. είχε διαφορετικές αντιλήψεις, ιδέες, θέσεις για την φιλοσοφία. Αν ανοίξει κανείς ένα έργο του Α.Γ. και ένα του Δ.Λ. θα δει ότι χάσμα χωρίζει τους δύο συγγραφικούς κόσμους. Αυτό είναι θεμιτό και δείγμα πνευματικής υγείας.

Κινούμενος στη θέση Λιαντίνη περί διδάκτορα και τρίχας είναι προφανές, όπως και εσύ το τόνισες, ότι αλλού βρίσκεται η ουσία.

Αγαπητέ Αλέξανδρε,

με χαρά μου βλέπω πως εξακολουθείς να παρακολουθείς το φόρουμ. Μας έχει λείψει η γραφή σου...

Λοιπόν. Ο καθηγητής Γιανναράς είχε διαφωνίες με τον καθηγητή Μουτσόπουλο. Για δικά τους θέματα. Κι όχι με το νεαρό Λιαντίνη. Απλά ο Λιαντίνης ήταν στην ομάδα του Μουτσόπουλου, όπως ο Δημητρακόπουλος ήταν στου Γιανναρά. Αυτό και μόνο έφταιξε για τη στάση του Γιανναρά. Κι όχι το περιεχόμενο της διατριβής του Λιαντίνη.

Εξάλλου απ' όσα λέει ο Δημητρακόπουλος αλλά και με δεδομένο πως ο Γιανναράς σκοτώθηκε το Δεκέμβρη του 1977, οι όποιες κρίσεις του Γιανναρά δεν αφορούσαν την τελική κρίση και την ανακήρυξη του Λιαντίνη σε διδάκτορα, αλλά εποχή δυο χρόνια πριν. Για 1976 αναφέρει ο Δημητρακόπουλος. Και ο Λιαντίνης ανακηρύχθηκε διδάκτωρ το 1978.

Λίγο αργότερα, στα τέλη του 78, ο Λιαντίνης θα βραβευτεί και από την Ακαδημία Αθηνών.

https://educandus.forumgreek.com/ANAAAEI-EEAIOEIC-AEAACIEAO-AECIUI-h21.htm

Κι εδώ επίσης υπάρχει παραπληροφόρηση για το αν παρέλαβε αυτό το βραβείο ο Λιαντίνης. Μπορεί ο ίδιος να μην πήγε αλλά εξουσιοδότησε τη σύζυγό του να το παραλάβει αντ' αυτού. Και τον τίτλο και τα χρήματα.

Η δικαιολογία ήταν πως εκείνο το διάστημα έλειπε εκτός Ελλάδας, στη Γερμανία. Αν και οι πληροφορίες μου λένε πως ειδικά τη μέρα της βράβευσης βρισκόταν στην Αθήνα αλλά δε θέλησε να πάει ο ίδιος. Άλλο λοιπόν δεν πήγε ο ίδιος και άλλο δεν το παρέλαβε που θα σήμαινε περιφρόνηση της Ακαδημίας και του παλιού του καθηγητή, του Ι. Θεοδωρακόπουλου, Γεν. Γραμματέα της Ακαδημίας εκείνη την περίοδο και που ήταν ο άνθρωπος που ανέγνωσε την απονομή του βραβείου στο Λιαντίνη κατά την πανηγυρική συνεδρίαση της 28ης Δεκεμβρίου 1978.

Αργότερα ο Λιαντίνης έγραψε και άλλο βιβλίο για να λάβει μέρος σε διαγωνισμό. Δε θα πω ποιο. Όποιος τον έχει μελετήσει καλά, ίσως και να υποψιαστεί για ποιο βιβλίο μιλάω. Τότε δε χρειάστηκε να πάει να παραλάβει βραβείο. Γιατί όντως αυτά που έγραψε ενόχλησαν και δεν του απονεμήθηκε...

Έχουμε επίσης αποκαλύψει στο παρελθόν πως όταν έστειλε το βίντεο με τη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου στην ΕΡΤ δεν έγινε δεκτό το αίτημά του να προβληθεί από την τηλεόραση:


Ας ειπωθούν κάποτε και αυτά. Ο ρόλος των τελεβίζιων και γενικότερα των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων.

Δεν πολεμήθηκε μόνο από κάποιους πανεπιστημιακούς.

Όπως και δεν τα έβαλε στο έργο του μόνο με τους προφέσορες. Ουκ ολίγες και οι αρνητικές του κρίσεις σε βάρος των δημοσιογράφων:

Παράθεση :

Τρεις είναι σήμερα οι πληγές που πεθαίνουν την Ελλάδα, όπως η πανούκλα εσάρωνε τη Θήβα στην εποχή του ανίδεου Οιδίποδα. Οι πολιτικοί, οι δάσκαλοι, και οι δημοσιογράφοι με όλα τα ιδιωτικά Media. Πρόκειται για τρεις ορδές συφοράς, που είναι να παλουκώνεις τη μία και να πατταλεύεις την άλλη. Οι δάσκαλοι βέβαια είναι περισσότερο θύματα, παρά θύτες. Γιατί επί γενεές τώρα έχουν γίνει τα ακούσια όργανα μιας πονηρής θρησκευτικής και πολιτικής οδηγίας, που καταστάθηκε παράδοση, και δεν αλλάζει με τίποτα πια.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, Γκέμμα, σελ. 260

Αγαπητή Δανάη,

Σε ευχαριστώ πολύ! Παρακολουθώ το φόρουμ για την υπόθεση Λιαντίνη και όχι μόνο. Όλα αυτά τα νέα από την Ηγουμενίτσα που συνοδεύονται από την έντιμη και ειλικρινή εις βάθος πολιτική και μη δογματική κριτική και οι υπόλοιπες θεματικές είναι σημεία πολύ ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες.

Προσθέτεις νέα στοχεία που αγνοούσα και σπουδαια στοιχεία. Θα ήταν ευχής έργον να μιλούσαν κάποτε οι εμπλεκόμενοι από τα Μ.Μ.Ε., τον πανεπιστημιακό, τον εκδοτικό χώρο κ.λπ., για να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Αλλά δυστυχώς, μου φαίνεται, αυτά τα πράγματα είναι καλά κλειδωμένα.

Ξέρεις, θαρρώ, Αλέξανδρε, ποιο πρόσωπο θα θέλαμε να μιλήσει αναλυτικά. Μας έχει αρκετά βοηθήσει ως τώρα να βάλουμε σε τάξη όσα γνωρίζουμε για το Λιαντίνη αλλά η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως υπάρχουν και αρκετά ακόμη να μάθουμε.

Όμως εκτιμώ και κάτι ακόμη, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα. Πως τον άνθρωπο αυτό ίσως και σκόπιμα προσπάθησαν να τον φιμώσουν. Να μη μιλήσει. Να μην αποκαλύψει. Δεν μπορώ αλλιώς να ερμηνεύσω τις επιθέσεις που έχει δεχτεί μέσω διαδικτύου και όχι μόνο.

Μια όμως και αναφέρθηκα πριν στη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου και δημοσίευσα για μια ακόμη φορά το ντοκουμέντο με το χειρόγραφο του Λιαντίνη που ζητούσε να προβληθεί το ντοκιμαντέρ όπως ο ίδιος το αποκαλεί, να θυμίσω και κάτι ακόμη που και στο παρελθόν είχαμε ως φόρουμ αποκαλύψει.

Πρώτα πρώτα βέβαια θα πρέπει να προσέξουμε πώς το παρουσιάζει αυτό το ... ντοκιμαντέρ ο ίδιος ο Λιαντίνης:

Παράθεση :

"[...]Είναι ένα πνευματικό όρθωμα ακραίας μορφής και ποιότητας που έρχεται να δηλώσει την εναντίωση στα λύματα και στα σκύβαλα που ταΐζουν χρόνια τώρα τον ελληνικό λαό τα Media (κυρίως τα ιδιωτικά κανάλια).

Πίσω από τα λεγόμενα και ορώμενα υπάρχουν πολλά .............. ανάγνωσης: ο στοχασμός, η φιλοσοφία, η υψηλή ποίηση, η τέχνη, η ιστορία, η ζωή, η παιδεία σε ελληνικούς ορίζοντες αλλά και παγκόσμιους.

Το ντοκυμαντέρ είναι σκόπιμα σχεδιασμένο σαν ύμνος, στεφάνωμα κι απόδοση η πρέπουσα απόδοση τιμής στο μεγάλο Σηκωμό του έθνους στις 25 Μαρτίου 1821.[...]"

Αυτό το ... ντοκιμαντέρ, που ο Λιαντίνης ήθελε να παιχτεί στις 24 ή 25 Μαρτίου 1997 από την ΕΡΤ1, δεν παίχτηκε τελικά.

Και χρειάστηκε να εξαφανιστεί ο Λιαντίνης ένα και πλέον χρόνο αργότερα, την 1η Ιουνίου 1998, για να το ξεθάψουν από τα συρτάρια τους και να το παίξουν. Κυρίως τμηματικά και αποσπασματικά.

Στις έως τώρα βιογραφικές προσεγγίσεις το όλο ζήτημα δεν έλαβε τη δέουσα θέση. Δε συνδέθηκε καν η πικρία του Λιαντίνη από την άρνηση που εισέπραξε με όσα ακολούθως έπραξε.

Αλλά και τελείως τυχαία αποκαλύφθηκε από μας ότι το ντοκιμαντέρ είναι προϊόν μοντάζ της ομιλίας - διάλεξης προς τους στρατιωτικούς γιατρούς. Το ξέραμε βέβαια ότι ακολούθησε επεξεργασία του υλικού και με την παρουσία του ίδιου του Λιαντίνη, αλλά δε μας περνούσε από το μυαλό ότι είχε κοπεί όλος ο επίλογος...

Η τυχαία αποκάλυψη έγινε όταν η κ. Λιαντίνη μου ταχυδρόμησε το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της διάλεξης και το συνέκρινα με το βίντεο που επίσης μου είχε ευγενικά παραχωρήσει. Την κόπια δηλαδή που ο Λιαντίνης είχε αφήσει στο αρχείο του και που θα σημειώσω ότι είναι ακριβώς το ίδιο με εκείνο που έχει κατά καιρούς ανέβει στο διαδίκτυο. Ίδιο λοιπόν και με το αντίγραφο που έστειλε στην ΕΡΤ1.

Δεν ξέρω αν έχω το δικαίωμα να αποκαλύψω εδώ, στο διαδίκτυο, τι σημαντικό έχει κοπεί από τη διάλεξη. Αν και αφορά υλικό από δημόσια ομιλία και επομένως είναι γνωστό στους ακροατές εκείνης της διάλεξης και όχι κάτι κρυφό...

Αυτό τουλάχιστον που μπορώ να πω είναι ότι η διάλεξη δε σταμάτησε στο σημείο:

"Η απόδειξη λείπει. Ας περιμένουμε να 'ρθει η απόδειξη."

Η φράση αυτή υπάρχει στη σελίδα 33 των δακτυλογραφημένων κειμένων της απομαγνητοφώνησης. Το τέλος όμως της διάλεξης δίδεται στη σελίδα 37. Και με τη φράση του Λιαντίνη:

"Σας κούρασα νομίζω."

Το πλέον περίεργο είναι πως στον επίλογο που κόπηκε περιέχεται ο "οδηγός αθανασίας" κατά Λιαντίνη και ως απάντηση σχετικής ερώτησης που δέχτηκε. Και μάλιστα στην απάντησή του σώζονται και οι χειρόγραφες διορθώσεις του Λιαντίνη πάνω στο κείμενο της δακτυλογράφου που έκανε την απομαγνητοφώνηση. Άρα δεν είχε αποφασίσει εξαρχής να αφαιρέσει αυτό το κομμάτι.

Επίσης δίδεται το πείραμα... Το πείραμα που έχει τάξει από την αρχή τους ακροατές του. Και εκεί υπάρχουν χειρόγραφες σημειώσεις του Λιαντίνη. Το πείραμα που ξαφνικά το θυμάται και λέει χαρακτηριστικά:

"Το πείραμα. Παναγία μου."

Κι αρχίζει μετά να το παρουσιάζει...

Σε αλλοτινούς καιρούς, που είχαμε στη διάθεσή μας μόνο το βίντεο στο ίντερνετ, είχαμε υποθέσει πως σκόπιμα ξέχασε το πείραμα γιατί ως πείραμα και απόδειξη ήθελε να λειτουργήσει η τελευταία του πράξη. Όμως όχι. Ο Λιαντίνης το παρουσίασε και το πείραμα εκείνη τη μέρα. Για να καταλήξει στο συμπέρασμα:

"Από εδώ ξεκινώντας γίνεται αυτή η φιλοσοφική ανθρωπολογική ερμηνεία που λέμε ο θάνατος ίσος με τη ζωή."

Και σταματά αμέσως μετά με το "Σας κούρασα νομίζω."

Από το απομαγνητοφωνημένο κείμενο έχει επίσης κοπεί μια ερώτηση στη σελίδα 32 από έναν γιατρό ονόματι Γκόνη καθώς και η απάντηση του Λιαντίνη. Και η ερώτηση αυτή ήταν ακριβώς μετά από το δημοτικό τραγούδι για τους τρεις αντρειωμένους και πριν από την ερώτηση αν φοβάται το θάνατο:

https://educandus.forumgreek.com/t686-topic

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι μαζί με το απομαγνητοφωνημένο κείμενο υπήρχε και ένα χειρόγραφο του Λιαντίνη που το περιεχόμενό του εμβάλλει σε πολλές απορίες καθώς περιέχει ερωτήσεις που έγιναν από τους ακροατές και αναφορές χρήσιμες για τις απαντήσεις που δόθηκαν. Πλην όμως από το βίντεο γνωρίζουμε ότι ο Λιαντίνης δεν κρατούσε εκείνη την ώρα σημειώσεις για τις ερωτήσεις που δέχτηκε. Άρα είχε προβλέψει πως θα δεχτεί αυτές τις ερωτήσεις και είχε κατάλληλα προετοιμαστεί να τις απαντήσει;

Οι ερωτήσεις που τελικά δέχτηκε δεν αντιστοιχούν όλες σε όσες είχε προβλέψει. Στο βίντεο όμως μπήκαν κυρίως όσες είχε στο χειρόγραφο με ελάχιστες εξαιρέσεις... Η ερώτηση πάντως του γιατρού Γκόνη δεν ήταν στο χειρόγραφο, ούτε κι εκείνη που ήθελε να ανιχνεύσει τον "οδηγό αθανασίας"...

Προσωπικά πάντως από τον οδηγό αθανασίας έχω διδαχτεί τα μέγιστα αλλά και έχω βοηθηθεί σημαντικά στην ερμηνεία των ανερμήνευτων που συνέβησαν μετά την εξαφάνιση του Λιαντίνη. Και κατά κάποιον τρόπο έτσι ζυγίζω και τα καράτια του καθενός που εμπλέκεται στο αίνιγμα Λιαντίνη. Αν είναι δηλαδή φτερό στον άνεμο ή ένα πολύτιμο διαμάντι από το στεφάνι του... αν δηλαδή εκπληρώνει το φοβερό δίπολο που θέτει ο Λιαντίνης, ένα δίπολο σμιλεμένο από τον Νίτσε... με μια πρόταση που ο Λιαντίνης ο ίδιος χαρακτηρίζει φοβερή. Γιατί την έκοψε αυτή τη φοβερή πρόταση από το βίντεο;

Αίνιγμα και δώρο...

Ένα μυστικό που το ήξερε ο κόσμος όλος...

Πολλές είναι οι σελίδες που γράφτηκαν για τον ξάδερφο του Λιαντίνη, το Λάκωνα, που ανέλαβε αυτός και μόνο να φυλάτει το μεγάλο μυστικό. Για εφτά χρόνια. Γιατί έτσι λέει του ζήτησε ο Λιαντίνης. Να μην το μαρτυρήσει πουθενά. Και μόνο όταν εκείνος προβληματίστηκε μην και του τύχει κάτι και χαθεί μαζί μ' αυτόν και το μυστικό, που δηλαδή θα βρουν το σκελετό του Λιαντίνη, μόνο τότε του είπε λέει να το μοιραστεί με το γιο του...

Ωραίο το παραμύθι μόνο που δεν έγιναν έτσι τα πράγματα. Και υπάρχουν και αποδείξεις:


Πρόκειται για αποσπάσματα από συνέντευξη που δόθηκε στο γνωστό περιοδικό ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ.

Διαβάστε τι δηλώνουν εκεί - πριν ακόμη βρεθεί ο σκελετός στον Ταΰγετο - οι συγγενείς του Λιαντίνη. Ο αδερφός του Γιώργος Νικολακάκος και ο ξάδερφος Χρήστος Νικολακάκος. Τα λένε όλα. Με το νι και με το σίγμα. Πότε θα βρεθεί ο Λιαντίνης. Πού θα βρεθεί. Από ποιον θα βρεθεί.

Κατά τα άλλα ο άνθρωπος που υποτίθεται έδωσε το λόγο του στο Λιαντίνη να φυλάξει το μυστικό, βρέθηκε λέει σε δύσκολη θέση όταν επικοινώνησε μαζί του η Νικολίτσα Λιαντίνη. Αιφνιδιάστηκε λέει. Και δεν ήξερε τι να της πει. Προτίμησε λέει τη λύση της μισής αλήθειας.

Τι είναι η αλήθεια; Καρβέλι και μπορείς να την κόψεις κομμάτια;

Κι αυτή η μισή ... αλήθεια προς τη σύζυγο βλέπουμε από τη συνέντευξη στο ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ πως είχε επεκταθεί σε απίθανες λεπτομέρειες προς τους άλλους συγγενείς. Ακόμη και στα ξαδέρφια.

Δηλαδή ο κόσμος το είχει τούμπανο κι αυτός κρυφό καμάρι πως φύλαξε το μυστικό του Λιαντίνη για εφτά χρόνια. Ενώ όπως αποδεικνύεται δεν το κράτησε ούτε εφτά μέρες...

Κι άλλο τόσο δεν το κράτησαν οι συγγενείς στη Λιαντίνα. Αρκούσε ένας δημοσιογράφος εξ Αθηνών να τους πλησιάσει με το ματσούκι στο χέρι για να διηγούνται χαρτί και καλαμάρι όλα τα καθέκαστα.

Και απορώ. Γιατί να γράψει γράμμα στο γιο του; Αρκούσε μια φωτοτυπία από τις εφημερίδες και τα περιοδικά...

Απορώ επίσης με την προσπάθεια να εμφανιστεί αυτός ο άνθρωπος ως ήρωας! Ποιος ήταν ο ηρωισμός του; Που υποτίθεται του εμπιστεύτηκε ο Λιαντίνης το μεγαλύτερο μυστικό του κι εκείνος βιάστηκε να το κοινολογήσει;