Είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης;

Ήρθε η ώρα να λύσουμε το μυστήριο. Για τον ωραιότερο θάνατο ανθρώπου κατά Λιαντίνη. Σαφώς με βάση όσα γράφει στα βιβλία του. Ώστε να είμαστε αντικειμενικοί μελετητές του και να έχουν αξιοπιστία και εγκυρότητα όσα αναφέρουμε.

Διαβάστε παρακαλώ το παρακάτω απόσπασμα - όπου θα αναδημοσιεύσουμε και όσα πριν είχαμε αναφέρει ώστε να γίνουν πιο κατανοητά όσα αναφέρει ο Λιαντίνης:

ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΣΑΙΚΣΠΗΡ

Παράθεση :

"Επιτέλους βρίσκομαι στον κόσμο του Σαίκσπηρ.

Οποία ικανοποίηση επιθυμίας στο όνειρο! θα μας έλεγε ο άγιος Φρόυντ. Ο κόσμος του Σαίκσπηρ για τους ποιητές είναι η Ιθάκη που γεννά την Οδύσσειά τους. Τους κινδύνους της περιπλάνησης δηλαδή και το άλγος του νόστου. Τη νοσταλγία τους για το "φθάσιμον εκεί".

Σημαδιακή για την ομοιότητα μ' αυτή την "Οδυσσέως άφιξιν εις Ιθάκην" είναι και μια αναφώνηση που έκοψε κάποτε στη μέση ένα όνειρο του Ελύτη, απολλώνειο όπως το λέει ο ίδιος: "Αχ πού 'σαι καημένη Αζάκυνθος!". Εδώ το Αζάκυνθος βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο γεωγραφικό Ζάκυνθος και στο σολωμικό Ζάκυθος." (Ο Νηφομανής, σελ. 132 - 133 )

και η συνέχεια του αποσπάσματος αυτού, στη σελίδα 133 του Νηφομανή, ήταν το άλλο απόσπασμα που δώσαμε, επίτηδες χωρίς αναφορά σελίδας και βιβλίου...

Παράθεση :

"Η τελευταία εικόνα της ποίησης του Σεφέρη περιγράφει ένα είδος πρόνοιας ή ανάγκης, δεν μπορώ να ξεχωρίσω καθαρά, που βρίσκεται πέρα από την πρόθεση ή τη δυνατότητα της ανθρώπινης φύσης:

Κι εκείνα ακόμη που δεν πέρασαν
πρέπει να καούν,

λέει. Σα να θέλει να δείξει πως, όπως για όλα, έτσι και για την πράξη του θανάτου μας, δεν ημπορούμε αλλά ούτε και μας επιτρέπεται να ορίσουμε τη μοίρα της συμμετοχής μας.

Το χρέος μας είναι να δεχόμαστε τη λύση γνωρίζοντας πως δε γνωρίζουμε τα νήματα που την ετοιμάζουν και την κινούν.

Με αυτή την τελευταία εικόνα επαναλαμβάνει σε υποτακτική μια κοσμολογική πρόταση που ο Ηράκλειτος μας την παρέδωσε σε οριστική:

"Πάντα γαρ το πυρ επελθόν κρινεί και καταλήψεται."

Είναι μια έμπυρη κρίση, μια νικητήρια άλωση που χώνεψε και το δικό του θάνατο. Με τον ίδιο τρόπο που χώνεψε και άλλους θανάτους. Τους "εύλυτους", τους "ησύχιους" και τους "καθαρούς", όπως θα 'λεγε ο Μ. Αυρήλιος.

Τον ειρηνικό θάνατο του Ντοστογιέβσκι για παράδειγμα. Τον ανώδυνο θάνατο του Νίτσε, αφού είχε εξοντωθεί πια μέσα του το φίδι της συνείδησης. Τον ανεπαίσχυντο θάνατο του Μαβίλη. Τον ηρωικό θάνατο του Ηράκλειτου και του Εμπεδοκλή στα όρη.

Όλοι τους τελεσμοί θανάτου Παράκλητοι. Και αν χρειαζόταν να σταματήσω στο αρχέτυπό τους, θα έδειχνα το θάνατο του Δημόκριτου. Τον πιο ωραίο θάνατο ανθρώπου που γνωρίζω ."

Για να δούμε λοιπόν ποιος επιτέλους είναι αυτός ο ωραίος θάνατος κατά το Λιαντίνη. Πώς άραγε πέθανε ο Δημόκριτος; Να αυτοκτόνησε άραγε; Για να αποδείξει κι αυτός τη δική του θεωρία;;; Που σημειωτέον ότι έχει σήμερα κατακυριεύσει τα μήκη και τα πλάτη της γης... Λέτε να το πέτυχε με μια αυτοκτονία και μας διαφεύγει;;;

Ο λόγος στο Λιαντίνη. Και από τη σελίδα του Νηφομανή 133:

Ο ΠΙΟ ΩΡΑΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕ Ο ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ

Παράθεση :

"Οι βιογράφοι του μας λένε πως σαν ήρθε η ώρα να πεθάνει ο Δημόκριτος, εκατόν εννιά χρονώ, είδε την αδερφή του λυπημένη. Η ευσεβής γυναίκα θλιβόταν, γιατί η σορός του νεκρού θα μόλυνε τη γιορτή των Θεσμοφορίων που άρχιζε. Ο Δημόκριτος τότε ζήτησε να του φέρνουν να μυρίζεται αχνιστό ψωμί! Έτσι ο θάνατος που τον παράστεκε, δε σήκωσε χέρι τις τρεις μέρες που κράτησε η γιορτή των Θεσμοφορίων:

ος θάνατος παρεόντα τρι' ήματα δώμασιν έσχεν
και θερμοίς άρτων άσθμασιν εξένισεν.

(Κράτησε μέσα στην κάμαρή του τρεις μέρες το θάνατο. Και τον εφίλευε με εισπνοές ζεστού ψωμιού). Ωσάν επέρασε η γιορτή των Θεσμοφορίων ο μεγάλος Δημόκριτος, ήρεμος και θεοφιλής, εκοιμήθηκεν τον ανεξύπνητο ύπνο.

Τον αιένυπνον."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, επίλογος του βιβλίου του Ο Νηφομανής
- αμέσως μετά ακολουθούν τα Χορικά της Φωτονερόπετρας και που
αποτελούν ξεχωριστό τμήμα από το κύριο σώμα του βιβλίου.

Για φαντάσου... εκείνος που θεωρούμε ότι αυτοκτόνησε και αφαίρεσε πρόωρα τη ζωή του, να θαυμάζει το θάνατο ενός ανθρώπου που όχι μόνο έφτασε και ξεπέρασε τα 100, μα και βρήκε τρόπο να καθυστερήσει το θάνατο και να τον αφήσει ρέστο και ταπί να τον περιμένει τρεις μέρες, μέχρι να τελειώσει η γιορτή!!!

Και πώς τα κατάφερε... έχει και τούτο νόημα. Μυρίζοντας, λέει ο Λιαντίνης, αχνιστό ψωμί!!!

Τώρα ας ξαναδιαβάσουμε το οπισθόφυλλο της Γκέμμας:


Πώς κλείνει το κείμενο; Με τη σημαντικότερη, όπως έλεγε ο Λιαντίνης, πρόταση που έγραψε:

http://liantinis-o-daskalos-mas.blogspot.com/2010/02/blog-post_5937.html


Να μην αποκαρτερήσει!

Έχουμε πει τι σημαίνει το αποκαρτερώ. Πεθαίνω από ασιτία.

Και τι σημαίνει λοιπόν "δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις";

Μπορείς να μην πεθάνεις από ασιτία;

Ο Λιαντίνης αποκρίθηκε:

-Ναι.

Και ρωτώ. Πώς ο Δημόκριτος νίκησε το θάνατο; Γιατί αυτή είναι νίκη καθαρή. Να σταματάς το θάνατο. Ενώ η αυτοκτονία, λέγει ο Λιαντίνης, είναι η πράξη της στιγμιαίας ήττας του ανθρώπου. (Homo Educandus, σελ. 93)

Μυρίζοντας ψωμάκι... και το ψωμάκι, ξέρετε, φτιάχνεται από σίτο... από σιτάρι δηλαδή.

Έτσι ο θάνατος δεν μπόρεσε να σηκώσει πάνω του χέρι. Και ο Δημόκριτος τον εφίλευε εισπνοές ζεστού ψωμιού!

Η αναφορά βεβαίως στο Δημόκριτο εκ μέρους του Λιαντίνη, κατανοείται βαθύτερα αν κάποιος προσέξει και όσα προηγήθηκαν στο κείμενο του Νηφομανή. Ιδιαίτερα αν εκεί προσέξει ότι γίνεται λόγος και για τον Εμπεδοκλή. Που τον Εμπεδοκλή τον συναντάμε και στο κεφάλαιο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ της Γκέμμας, ως κυρίαρχη νοητική εποπτεία.

Αλλά και τον έχουμε και στο Homo Educandus να πηδά στον κρατήρα της Αίτνας για να σφραγίσει τη διδασκαλία του:

Παράθεση :

"Μέσα στο πνεύμα αυτό την πράξη του Εμπεδοκλή να πηδήξει ζωντανός στη λάβα της Αίτνας πρέπει να την κατανοήσουμε σαν τη σφραγίδα της διδασκαλίας του. Είναι, θα 'λεγα, το μυθικό αντίστοιχο της εθελούσιας απόφασης του Λυκούργου να εμπιστευθεί την αυτοεξορία του στο θάνατό του, προκειμένου ο όρκος των συμπολιτών του στην τήρηση των νόμων που τους άφηκε να περιβληθεί με ισχύ παντοτινή."

(Homo Educandus, σελ. 85 )

Στο Νηφομανή όμως ο θάνατος του Εμπεδοκλή έχει ως αρχέτυπο το θάνατο του Δημόκριτου. Και ο Δημόκριτος όχι μόνο δεν αυτοκτόνησε μα ο θάνατός του αποτέλεσε τον αντίποδα της αυτοκτονίας.

Με μέτρο βέβαια. Όσο να τελειώσει η γιορτή. Μετά ήρεμος και θεοφιλής κοιμήθηκε τον ανεξύπνητο ύπνο...

Γιατί στην πράξη του θανάτου μας, δεν ημπορούμε, αλλά ούτε και μας επιτρέπεται να ορίσουμε τη μοίρα της συμμετοχής μας. Το χρέος μας είναι να δεχόμαστε τη λύση γνωρίζοντας πως δε γνωρίζουμε τα νήματα που την ετοιμάζουν και την κινούν.

Στη Γκέμμα ο Λιαντίνης δε θα πει κάτι διαφορετικό. Άσχετα που δεν καταλαβαίνουν μερικοί τι διαβάζουν. Κι εκεί θα τονίσει το αυτοθέλητα. Για να ξαναδιαβάσουμε λοιπόν τώρα το σχετικό απόσπασμα, έχοντας πια υπόψη την περίπτωση του Δημόκριτου:

Γκέμμα, σελ. 163

Παράθεση :

-Και τι σημαίνει που ο Ηρακλής εκάηκ αυτοθέλητα στην Οίτη;

- Και τι σημαίνει που ο Οιδίπους αφανίστηκε αυτοθέλητα στον Κολωνό;

- Και τι σημαίνει που ο Ηράκλειτος, ο βαθύς και ο μόνος, ξεπάτησε στα όρη της Ιωνίας, και πέθανε αυτοθέλητα έρημος;

Οι έλληνες, συλλογίστηκε, σε ερχόμενους καιρούς θα δώσουνε απάντηση στα ερωτηματικά τούτα με την ποιητική εικόνα του Διγενή Ακρίτα. Που τον επάλαιψε ο Χάρος. Που δεν εμπόρεσε να τον νικήσει. Που τον ελάβωσε με μπαμπεσιά και δόλο. Και πήρε την ψυχή του. Το κλειδί που ξεκλειδώνει το σύμβολο τούτο βρίσκεται στη λέξη "αυτοθέλητα", σκέφτηκε. Αυτοθέλητα θα ειπεί, είπε ο Ακραγαντίνος, ότι ο Ακρίτας δεν έδωκε στο Θάνατο καιρό να τον πάρει, γιατί αποφάσισε να πεθάνει ο ίδιος, κατά τη δική του βούληση, και όχι κατά τη βούληση του θανάτου. Απλά, δηλαδή, ο Ακρίτας στοχάστηκε και έπραξε τοιούτως:

- Θα πεθάνω, Θάνατε, όχι όταν το θελήσεις εσύ, αλλά όταν εγώ το θελήσω. Σε τούτη την έσχατη ολική πράξη, δε θα γίνει το δικό σου, αλλά το δικό μου. Παλεύω τη θέλησή σου. Παλεύω τη δύναμή σου. Σε παλεύω ολόκληρον. Μπαίνω μέσα στη γη, όταν εγώ αποφασίσω, όχι όταν αποφασίσεις εσύ. Και σένανε σε αφήνω ρέστο και ταπί. Με βλέπεις κατεβασμένο στον άδη αφεαυτού μου και αυτοθέλητα. Και ανατριχιάζεις εσύ και το βασίλειό σου. Ο τάφος, η ταφόπλακα, το σκοτάδι, το ποτέ πια, και όλα σου τα υπάρχοντα μπροστά στην πράξη μου και στην επιλογή μου μένουν εμβρόντητα και χάσκουν.

Πολύ βιαστήκαμε να εξηγήσουμε αυτή την τελευταία παράγραφο... Βάζοντας κατά νου όσα έλεγαν τα τελεβίζια για το Λιαντίνη. Ας βάλουμε τώρα στην άκρη του νου μας όσα ο Λιαντίνης έγραψε για το Δημόκριτο. Και να δούμε και με αυτό το πρίσμα το "μπαίνω μέσα στη γη, όταν εγώ το αποφασίσω, όχι όταν το αποφασίσεις εσύ. Και σένανε σε αφήνω ρέστο και ταπί."

Και ήταν λογικό να παρασυρθούμε, αγνοώντας την περίπτωση του Δημόκριτου. Από όσα έλεγε ο Λιαντίνης μετά: "Με βλέπεις κατεβασμένο στον άδη αφεαυτού μου και αυτοθέλητα."

Μα και ο Δημόκριτος τρεις μέρες τον σταμάτησε το Χάρο. Έπειτα αφέθηκε αυτοθέλητα να κοιμηθεί τον ύπνο τον ανεξύπνητο. Δε διέπραξε ύβρι. Θεοφιλής, έτσι γράφει ο Λιαντίνης, απέθανε. Που σημαίνει δεν παραβίασε το νόμο του θεού, το νόμο της φύσης. Μόνο όσο του γράφτηκε, στο μέτρο του ανθρώπου, στάθηκε παλικάρι μπρος στον θάνατο και κοίταξε το μηδέν στα μάτια χωρίς να αποκαρτερήσει...

Ο Λιαντίνης; Τι άραγε έκανε;

Και ποιος μπορεί να είναι σίγουρος τι έκανε;

Εμείς δε λέμε ότι ο Λιαντίνης είναι ζωντανός. Λέμε πως ναι, ο ιατροδικαστής βεβαίωσε ότι ο σκελετός είναι του Λιαντίνη. Κι εμείς αναγκαστικά το δεχόμαστε ως αλήθεια. Μα η έκθεσή του μας άφησε ρέστους και ταπί για το πώς πέθανε. Κι αυτό είναι επίσης αλήθεια.

Και ψεύδονται μεγάλο ψέμα όσοι αυθαίρετα αποκαλούν το θάνατο του Λιαντίνη αυτοκτονία.

Πέρα που ο ίδιος ο Λιαντίνης χαρακτήριζε περίπτωση παθολογική την αυτοκτονία, και άρα μια τέτοια θεωρία ότι και ο ίδιος αυτοκτόνησε αφήνει ανοιχτό το δρόμο να τον βγάλουν τρελό, είπε και κάτι ακόμη. Πως η αυτοκτονία είναι η στιγμιαία ήττα του ανθρώπου...

Το κλειδί είναι το αυτοθέλητα. Ένα αυτοθέλητα που ο θάνατος του Δημόκριτου και μόνο μπορεί να φωτίσει.

Γιατί ο Δημόκριτος είναι άνθρωπος, δεν είναι νοητική εποπτεία, όπως ο Κυρίλωφ...

Ο Δημόκριτος που είπε και τούτο:


Θυμάστε πού ακριβώς το αναφέρει αυτό ο Λιαντίνης;

Κι αυτό θα είναι το καινούριο μας ερώτημα. Στην ίδια πάντα πορεία του αρχικού ερωτήματος. Για να δούμε αν είναι ο Λιαντίνης φιλόσοφος ή ποιητής και επιπρόσθετα αν είχε ανάγκη μιας αυτοκτονίας η φιλοσοφία του για να αποδειχθεί...

Ήδη με τη σημερινή μας ανάρτηση αποδείξαμε πως ο ωραιότερος θάνατος ανθρώπου κατά Λιαντίνη όχι μόνο δεν ήταν μια αυτοκτονία μα ο αντίποδάς της. Ή, για να είμαστε πιο ακριβολόγοι:

Ένας θάνατος που κατάφερε να συνδυάσει τα δύο άκρα, ένα ακόμη tertium datur...

Εκείνο το φοβερό ανάμεσα, το επί ξυρού ακμής, του ανθρώπου που ούτε αυτοκτονεί ούτε και αρπάζεται με νύχια και με δόντια από τη ζωή για να γλιτώσει το θάνατο...

Αχ, και να ήμουν σκηνοθέτης. Αυτή τη σκηνή του θανάτου του Δημόκριτου θα την έκανα την πιο ωραία και την πιο διδακτική ταινία που γυρίστηκε ποτέ.

Τουλάχιστον από δω και πέρα θα εύχομαι στους ανθρώπους να έχουν τέτοιο θάνατο. Το θάνατο του Δημόκριτου.

Και ξέρετε; Αυτόν τον θάνατο τον έχω δει να συμβαίνει... Κι ας μην ήταν ένας Δημόκριτος. Ήταν όμως κάποιος που η μοίρα του χάρισε το όνομα Θεολόγος. Κι έχει φυσικά κι αυτό το νόημά του. Γιατί το τίμησε αυτό το όνομα και με τη ζωή και με το θάνατό του.

Και ναι, γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι είναι ο ωραιότερος θάνατος που μπορεί να κερδίσει ο άνθρωπος... Αν βρω το χρόνο, θα σας μιλήσω γι' αυτόν το θάνατο. Ένας λόγος παραπάνω που τώρα πια κατάλαβα τη σχέση του με μια δραματική στιγμή του Λιαντίνη, και που κάποτε με έκαμε πολύ να εκπλαγώ, ακόμη και να την παρεξηγήσω...

Απίστευτο! Αυτόν τον θάνατο τον είχα προσπεράσει και ποτέ μέχρι σήμερα δεν τον είχα συνδυάσει με όσα έγραψες. Όμως έρχεται μαγικά θα έλεγα να απαντήσει στο άλλο απίστευτο που δε χώραγε στο μυαλό μου. Πώς ο Λιαντίνης που μας έμαθε να ζούμε την κάθε στιγμή της ζωής μας, μπόρεσε ο ίδιος στα 56 του χρόνια να υψώσει χέρι και να αφαιρέσει τη δική του ζωή.

Η περίπτωση του Δημόκριτου ανοίγει πραγματικά ένα νέο πρίσμα θεώρησης της τελευταίας του πράξης. Μπορεί να μην απάντησες ακόμη το αίνιγμα, το πώς συνέβη ακριβώς, μα επιτέλους είναι ορατό το δώρο που εννοούσε.

Ας ευχηθούμε λοιπόν όλοι μας τέτοιος ο θάνατός μας, σαν του Δημόκριτου. Όποτε και αν έρθει. Θάνατος ανθρώπου που έσωσε να γίνει και να μείνει άνθρωπος.

Χαίρομαι που σου άρεσε ο Δημόκριτος. Ελπίζω σε όλο του το βάθος και το πλάτος... Ειδικά σε εκείνον τον σπουδαίο του λόγο:


Που είναι και το καινούριο ερώτημα. Πού τον αναφέρει και πώς τον ερμηνεύει ο Λιαντίνης;

Θα θυμίσω πάντως εδώ κάτι άλλο που γράψαμε σε προηγούμενη ανάρτηση αυτού του θέματος για το Δημόκριτο. Να είναι εδώ, κοντά με το θάνατό του:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1759.htm

Παράθεση :

Ο Δημόκριτος στα δεκάρικά μας όμως είναι ποιητής. Και μάλιστα μέγας ποιητής. Όπως ποιητής μέγας είναι ο Αϊνστάιν, ο Μάξγουελ με τις τρεις κομψές εξισώσεις του, ο Χάιζενμπεργκ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, κείμενο ΛΑΠΑΔΕΣ ΚΑΙ ΛΟΥΛΑΔΕΣ

Μπορεί να μην απαντήσαμε ακόμη το τελευταίο ερώτημα, μα ήδη σας έχουμε δώσει πολύ υλικό σε άλλες θεματικές ενότητες.

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1765.htm

ΟΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ

Κι επειδή κι εκεί ερώτημα έχουμε θέσει, λέμε πως όσα εδώ γράφονται δεν είναι άσχετα με εκείνο το ερώτημα...

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1767.htm

ΤΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ

Εκεί πια λέγονται όλα... εκτός από το συγκεκριμένο σημείο που θα βρείτε τη φράση του Δημόκριτου...

Στα πλαίσια αυτής της μεγάλης αναζήτησης με επίκεντρο το ερώτημα:

Είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης;

θέλησα σήμερα να ξαναδιαβάσω ένα βιβλίο που πρωτοδιάβασα το 2006. Το όνομα συγγραφέα δε λέει Λιαντίνης. Και επειδή έμμεση διαφήμιση στο συγκεκριμένο βιβλίο δε θέλω να κάνω - για πολλούς και σοβαρούς λόγους - δε θα αναφέρω ούτε τίτλο ούτε και συγγραφέα. Θα πω μόνο να το ξαναδιαβάσουν όσοι τώρα λένε ότι ο Λιαντίνης δεν είναι ποιητής. Αν, δηλαδή, λέει κάτι διαφορετικό στις σελίδες του στο επίμαχο ερώτημα. Δε λέω για τα υπόλοιπα. Που είναι αυτά ακριβώς που με εμποδίζουν να αναφέρω το βιβλίο. Λέω μόνο για το ερώτημα αν είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης. Ξεκινώντας από τη δεύτερη σελίδα του κειμένου του. Τη σελίδα 16 του βιβλίου.

Το σημερινό ξαναδιάβασμα ήταν ένα δικό μου χρέος. Να ελέγξω και μάλιστα αυστηρά τον εαυτό μου για όσα έγραψα για το βιβλίο αυτό όταν το πρωτοδιάβασα. Αναρωτιόμουν δηλαδή πώς δεν πρόσεξα τέτοια παράλειψη, της ποιητικής διάστασης του Λιαντίνη. Δεν την πρόσεξα γιατί δεν υπήρχε.

Αντίθετα, στις σελίδες του υπάρχει και ένα ανέκδοτο ως τότε έμμετρο ποίημα του Λιαντίνη. Ο Βόρειος Στέφανος, που καταλήγει στη φωνή: Ecce Homo. Χωρίς καμία αναφορά πηγής, χωρίς αναφορά χρονολογίας.

Το λέγω αυτό με διπλό σκοπό.

Πρώτον ως απόδειξη πως ήταν γνωστό πριν από το καλοκαίρι του 2006 ότι ο Λιαντίνης έγραψε και έμμετρα ποιήματα. Όπως ήταν γνωστό και παραδεκτό ότι πολλά πεζά του είχαν έντονο ποιητικό χαρακτήρα. Όπως το περίφημο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ της Γκέμμας.

Και δεύτερον σχετικά με την κριτική που ασκήθηκε πρόσφατα για την προμετωπίδα του liantinis.gr. Τις κατηγορίες του στιλ: - Δε σας έμαθαν εκεί που σπουδάσατε ότι πρέπει να αναφέρετε πηγή και χρονολογία...

(Και με την ευκαιρία να σημειώσω ότι στο βιβλίο αυτό διαβάζουμε για μήνα μάη, στις Ώρες των Άστρων που περιλαμβάνουν επίσης το ποίημα Βόρειος Στέφανος, σελ. 25, διαβάζουμε για μήνα απρίλη. Ποιο είναι τελικά το σωστό; )

Δεν ξέρω και δεν μπορώ να ερμηνεύσω πώς και γιατί μερικοί άνθρωποι άλλα έγραψαν και άλλα στη συνέχεια λέγουν.

Ξέρω μονάχα ότι πρέπει ο καθένας μας να αιτιολογεί επαρκώς τις απόψεις του. Ακόμη περισσότερο αν μεταβάλει απόψεις. Να τεκμηριώνει δηλαδή την αιτία που παραλείπει από τον κατάλογο των βιβλίων του Λιαντίνη τα έμμετρα ποιήματά του, που έχουν πλέον δημοσιευτεί με τίτλο ΟΙ ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ. Και να φτάνουμε μετά να βλέπουμε από διαφόρους στο διαδίκτυο να εικάζουν ότι τα ποιήματα αυτά τα είχε αποκηρύξει ο Λιαντίνης ή ακόμη πως ο Λιαντίνης δεν είναι ποιητής.

Διότι να δεχθώ ότι ο σκελετός κρατήθηκε κρυφός επί εφτά χρόνια γιατί έτσι το ζήτησε ο Λιαντίνης, να δεχθώ όμως ότι είχε αφήσει και καμιά άλλη παραγγελία ώστε λίγα χρόνια αργότερα να του αφαιρέσουμε την ιδιότητα του ποιητή; Και πως όσα ποιήματα άφησε στα κατάλοιπά του τα αποκηρύσσει;

Δε θα το δεχτώ. Γιατί ο Λιαντίνης ανήκε σε εκείνους που ήξεραν ότι ο ποιητής αφήνει πίσω του όσα και μόνο όσα πρέπει να σωθούν. Τα άλλα τα καίει. Δεν τα αφήνει στα κατάλοιπά του. Και εις επίρρωσιν παραθέτω το ακόλουθο από το βιβλίο του ο Νηφομανής - σελ. 103, ως σχόλιο της ακόλουθης πρότασης που ο Σεφέρης έγραψε στα νιάτα του:

"Να γράψει κανείς σ' όλη του τη ζωή, να τραγουδήσει, να μη δημοσιέψει απολύτως τίποτα και πεθαίνοντας να κάψει τα τραγούδια του με το δεξί του χέρι η μεγαλύτερη περηφάνεια ενός ποιητή, νάτην".


Και ο Λιαντίνης σχολιάζει:

Παράθεση :

Ο Σεφέρης όσα δίκασε στο θάνατο δια της πυράς τα 'καψε όλα. Όσα όμως έκρινε ότι δεν πρέπει να καούν τα φύλαξε καλά. Η στάση του μας αναγκάζει να δεχτούμε πως, αν ο καιρός είναι μικρόψυχος, δεν ημπορεί να εμποδίσει τον ποιητή να σώσει την ψυχή του. Και από την άλλη πλευρά μας προκαλεί να εξετάσουμε, πώς το μικρόψυχο της εποχής αντικρύζεται από τη μεγαλοψυχία του καλλιτέχνη.

Παρόμοια θα σημειώσει για το Σολωμό, στο Χάσμα Σεισμού (σελ. 157 )

Παράθεση :

Σε όλη τη ζωή του δεν έστερξε να δώκει στους τυπογράφους, παρά τρία - τέσσερα ποιήματα.

Ευτυχώς που βρεθήκανε μερικοί άξιοι μαθητές και σώσανε ό,τι εμπόρεσαν από το διαμελισμένο του σώμα.

Τέτοιες περιπτώσεις εκείνο που κυρίως αφήνουν είναι οι μαθητές. Η περίσωση των λειψάνων του είναι μια ιερή υπόθεση, που θυμίζει την ανεξήγητη μέριμνα των αιώνων, των μοναστηριών και των αγνώστων αντιγραφέων, η οποία διακόμισε ως εμάς, περνώντας το ποτάμι του αφανισμού και της Αλησμόνας, κάποια πτυχή της σκέψης των Ηράκλειτου και του Αισχύλου."

Και μερικές σελίδες πριν, στη σελίδα 79 συγκεκριμένα, αξίζει να προσέξουμε και τούτο:

Παράθεση :

"Σε μια φράση από τα τελευταία κατάλοιπα μιλάει

για τα βαθιά μυστήρια της παρθενιάς

και στο σχέδιο της Σαπφώς, παρότι γνωρίζει ότι ευρίσκεται "πόρρω λύπης και ηδονής" το θείο, ονομάζει τη λεσβική ποιήτρια

θεία δυστυχισμένη

για να τονίσει προκειμένου για τα ανθρώπινα τη συνθήκη δυστυχίας και λύτρωσης."

Η αναφορά εδώ γίνεται μόνο για τη λέξη "κατάλοιπα", που στην περίπτωση του Λιαντίνη τη συναντούμε στο προλόγισμα που έγραψε η σύζυγός του στις Ώρες των Άστρων:

Παράθεση :

Τα ποιήματά του ο Λιαντίνης τα έγραψε από το 1971 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80. Στην ερώτησή μου, γιατί δεν τα εκδίδει, μου απαντούσε:

- Γράφω και δημοσιεύω πλέον ποίηση μέσα από τον πεζό επιστημονικό λόγο. Αυτά θα μείνουν σε σένα, στα κατάλοιπά μου.

Κι έγινε αιτία και αφορμή η λέξη αυτή για πλήθος παρερμηνείες που έφτασαν στο σημείο να αμφισβητήσουν την ορθότητα της απόφασης να εκδοθούν τα ποιήματα του Λιαντίνη.

Η γνώμη μου είναι πως για όλα αυτά τα φαινόμενα σημαντικό ρόλο έχει παίξει η εμπάθεια. Αν δηλαδή δεν είχαν εκδοθεί τα ποιήματα, θα ακούγαμε από τους ίδιους ανθρώπους την ανάποδη κριτική. Πως δεν είναι σωστό να μένουν στο συρτάρι τα ανέκδοτα κείμενα του Λιαντίνη...

Αν λοιπόν δεν υποχωρήσει η εμπάθεια και δεν επικρατήσει η λογική και η ψυχραιμία, η προσέγγιση του έργου του Λιαντίνη όχι μόνο δε θα διευκολυνθεί μα και θα προκύψουν χίλιες δυο παρερμηνείες που μόνο ζημιά θα κάνουν...

Ο άκρατος συναισθηματισμός και η αντιδικία περί Λιαντίνη, έχει κιόλας προκαλέσει φθορά και σε πολλά επίπεδα.

Ας ευχηθούμε ο καθένας να κάμει την προσωπική του υπέρβαση και να λάβει τέλος όλο αυτό το δυσάρεστο σκηνικό.

Τουλάχιστον από τη μεριά μου αυτή την απόφαση έχω λάβει. Και φεύγοντας - ελπίζω - σε λίγους μήνες από την Αθήνα, ίσως καταφέρω να αποστασιοποιηθώ πλήρως από τις καταστάσεις αυτές. Το μέλλον βέβαια αόρατο και δεν είναι σοφό να το προδικάζεις. Κρατήστε το τουλάχιστον ως πρόθεση.

Το έκανα δύο φορές ως τώρα, κατέβασα τελείως ρολά στις συζητήσεις για το Λιαντίνη επί μήνες. Και τις δύο φορές κατάλαβα πως είχα όφελος. Γιατί όταν επί μακρόν βλέπεις εκ του σύνεγγυς και καθημερινά κάτι, όποιο και αν είναι αυτό, σταματάς να το βλέπεις στις αληθινές του διαστάσεις.

Δεν προδίδεις το Δάσκαλο έτσι. Ίσα ίσα που διαπιστώνεις πόσο δίκιο έχει να ζητάει να βρούμε τον εαυτό μας και μετά θα ξαναρθεί κοντά μας.

Έτσι κι αλλιώς αυτό είναι ύψιστο καθήκον του κάθε ανθρώπου. Να μη χάσει τον εαυτό του ακόμη και αν πρόκειται για κάποιον που αγαπά πολύ. Κι ας είναι και ο Λιαντίνης.

Και το σημειώνω αυτό ως δεύτερο μεγάλο πρόβλημα. Την προσκόλληση στο Λιαντίνη σε σημείο που θυμίζει αντίστοιχα φαινόμενα οπαδών θρησκείας.

Ο Λιαντίνης όμως δεν επεδίωξε κάτι τέτοιο. Ίσα ίσα που καταδίκασε το φαινόμενο. Αλλά και η ζωή του αποδεικνύει πως δεν προσκολλήθηκε και ο ίδιος σε ένα μόνο φιλόσοφο ή ένα ποιητή.

Σας λέγω λοιπόν προκαταβολικά πως δε θα πρέπει να το θεωρήσετε κόπωση ή ό,τι άλλο λαθεμένο. Όταν ξαναδείτε να κατεβάζω και πάλι τα ρολά και να επιλέγω την πλήρη αποστασιοποίηση.

Εξάλλου όπως έλεγαν οι αρχαίοι "μηδέν άγαν". Και ήδη αυτό το τελευταίο διάστημα αισθάνομαι να το έχω παραβιάσει...

Η απάντηση για το Ecce Homo έφτασε...

με αυθεντικό χειρόγραφο του Λιαντίνη.

Και λέγει απρίλη.

Προς επίρρωσιν:


Βέβαια δεν είναι σπάνιο ο Λιαντίνης να γράφει ένα ποίημα και δεύτερη φορά με παραλλαγές...

Οπότε δεν αποκλείουμε να υπάρχει χειρόγραφο που να αποδεικνύει ότι το Βόρειο Στέφανο τον έχει καταστερίσει και στο μάη μήνα... Λείπει όμως η απόδειξη...

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα θερμά μας ευχαριστήρια στην κ. Λιαντίνη για την ταχύτατη όπως πάντα βοήθεια στις απορίες μας.

Αν κανείς σκεφθεί ότι το ποίημα αυτό τιτλοφορείται Βόρειος Στέφανος, ο αστερισμός δηλαδή που βρίσκεται και το αστέρι Γκέμμα, καταλαβαίνει πόσο σημαντικό είναι και άμεσα συνδεδεμένο με το υπόλοιπο έργο του Λιαντίνη.

Και δεν είναι μόνο ο τίτλος. Είναι ολόκληρο το ποίημα. Γιατί τα ποιήματα δεν είναι λεξούλες που τις βάλαμε δίπλα δίπλα. Τουλάχιστον τα ποιήματα των αληθινών ποιητών.

Αυτών δηλαδή που σαν το Σεφέρη το λέγουν και το εννοούν:

"Κοπιάζω πολύ να γράψω μια λέξη."


Και πάλι στο Νηφομανή δες, στη σελίδα 102, τι λέει ο Λιαντίνης για την ποιητική του Σεφέρη:

"Στα κείμενα του Σεφέρη δεν υπάρχει ούτε κόμμα χωρίς ποιητικό λόγο."

Και στα Ελληνικά, σελ. 82, θα δώσει ακόμη μεγαλύτερη διάσταση στην αξία έστω και ενός κόμματος μέσα στο ποίημα:

"Ο αληθινός ποιητής δε γράφει εύκολα, και δε γράφει πολλά, και για να του δοθεί στην τελική της μορφή μια οκτάβα ενδέχεται να την ξαναχύσει οχτώ και πενήντα έξι φορές. Ένας άλλος από τη γενιά των καταραμένων ποιητών βασανιζότανε ενάμισυ ημερόνυκτο, για να βάλει ή όχι ένα κόμμα σε κάποιο του στίχο."

Με καμάρι επίσης ο Λιαντίνης μιλάει για την αναγνώριση της ποίησης του Κάλβου, έστω και μετά θάνατο, και την έκδοση των είκοσι ποιημάτων του με τον ίδιο προσεκτικό τρόπο που "ο ακαδημαϊκός αρχιτυπογράφος στην Οξφόρδη, ο architypographus academicus, τυπώνει τον Πίνδαρο και τον Τίβουλο":

"Εκδόσεις κριτικές, δηλαδή, με βάση τα χειρόγραφα και τους κώδικες. Μήπως και τύχει το κακό να ξεφύγει κάποιο κόμμα, μια παύλα, ή το υ το ποτηράκι από το Άγιο Πρωτότυπο και ζημιωθεί ο κόσμος."


Καταλάβατε, κύριοι; Έτσι χρωστάμε να συμπεριφερόμαστε στα έργα των αληθινών ποιητών. Να προσέχουμε μην παραλείψουμε ακόμη και το κόμμα...

Διότι όπως σαφώς λέγει ο Λιαντίνης:

"Το ποίημα δεν είναι πτώμα να το δουλέψουμε στο ανατομικό τραπέζι με το ψαλίδι και τις τσιμπίδες."


Το ποίημα "είναι σπουδή σώματος ζωντανού και σφριγώντος. Η αξία και η μαγεία της πηγάζει από τη δυναμική της άμεσης διαλεκτικής του μαζί μας."

Έτσι είμαστε υποχρεωμένοι, στο βαθμό βέβαια που δεχόμαστε ότι ο Λιαντίνης είναι ποιητής, και όχι μόνο φιλόσοφος, πως είναι λάθος να λέγεται για το έργο του πως θα περιμένει να το βάλουν στο χειρουργικό τραπέζι!!!!!!!!!!

Και όπου έργο του γνήσιου ποιητή δεν είναι μόνο τα γραπτά του μα και η ζωή του. Σαφώς και η τελευταία του πράξη... Και μάλιστα, κατά το Λιαντίνη πάντα, η ζωή του ποιητή είναι το αληθινώτερο ποίημά του.

Όχι, δεν μπορούμε να βάλουμε στο τραπέζι του χειρουργείου ούτε τα ποιήματα, ούτε τη ζωή του ποιητή.

Κι ακόμη περισσότερο δεν επιτρέπεται να τα παραχαράζουμε στο παραμικρό.

Εκεί όμως που θα συμφωνήσω είναι στο χρόνο. Βεβαίως και πρέπει να αφήνεις το χρόνο να οδηγήσει τα βήματά σου ώσπου το ποίημα να φωτιστεί εντός σου.

Η βιασύνη έχει κοινή ρίζα με τη βία. Και βία σημαίνει την ανατροπή της φυσικής ροής των πραγμάτων. Σημαίνει καταναγκασμός και έξωθεν επιβολή λύσεων και θελήσεων...

Τυχαίο δεν είναι που η λέξη βία συχνοπερπατά με τη νοθεία ούτε και χωρίς σημασία η λαϊκή παροιμία:

"Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει."

Ως παθούσα μαθούσα μιλάω. Βιάστηκα κι εγώ κάποτε να βγάλω συμπεράσματα... Ναι, δεν τα ρίχνω σε όποιον άλλο. Με τον εαυτό μου τα βάζω. Υπήρξα απαράδεκτα αφελής και βιαστική στις κρίσεις μου. Και ξέχασα το περιλάλητον:

Φίλος μεν Πλάτων, φιλτέρα δ' αλήθεια.

Βέβαια, το καλό είναι πως όποιος καεί στο κουρκούτι, φυσάει και το γιαούρτι. Έτσι οι τωρινοί μου φίλοι γνωρίζοντας αυτό μου το κουσούρι, την απαίτηση απόδειξης για το κάθε τι, καλά κάμνουν και στέλνουν αμέσως με αποδείξεις την απάντηση.

Ελπίζω να μην παρεξηγούν τη στάση μου. Και να συμφωνούν μαζί μου στην επίπονη αυτή μέθοδο μελέτης του Λιαντίνη.

Όχι άλλες βιασύνες και όχι άλλα αυτονόητα. Ας μάθουμε επιτέλους να αντέχουμε και το ατλαντικό βάρος των αποριών μας. Υψώνοντας κι εμείς την καρτερία μας στον ουρανό... είτε απρίλη, είτε μάη είτε και όποιον άλλο μήνα. Τη δική μας καρτερία μπορούμε να την κάνουμε ό,τι θέλουμε... Με την καρτερία και την αποκαρτέρηση των άλλων ας είμαστε όμως πιο προσεκτικοί.

Για να μπορούμε κι εμείς να φωνάξουμε: Ecce Homo!

Δηλαδή: Ίδε ο άνθρωπος!

Ή κατά τον υπότιτλο του Νίτσε:

Πώς κανείς γίνεται, εκείνο που είναι.

(όπως τον ελλήνισε ο Δημήτρης Λιαντίνης)

Τι σημαίνει να γίνεις εκείνο που είσαι; Σημαίνει πολύ απλά το ιδεώδες του εσθλού:

Παράθεση :

«Η λέξη εσθλός έχοντας τη ρίζα της στο ρήμα ειμί σημαίνει εκείνον που είναι. Εκείνον που υπάρχει έξω από τις μεταβλητές του γίγνεσθαι, τις συνθήκες της ροής και τους όρους της κύκλησης.

Ό,τι του ανθρώπου μένει αλώβητο από τη φθορά, μακρυά από τα θέσμια και τις συμβατικότητες της λογικής και της επινόησης, σ’ ένα συντονισμό με το μόνιμα μόνιμο και σε μια διομολόγηση με την αφθαρσία, ό,τι σώζει σταθερά τη διαλεκτική της πράξης μας με την ανώλεθρη μοίρα του όντος, αυτό είναι το εσθλό. Και τούτο κάνει τον άνθρωπο εσθλό.

Εσθλός είναι ο αληθινός, ο πραγματικός, ο όντας με την παρμενίδεια σημασία του όρου.»

Δημήτρης Λιαντίνης, Homo educandus : Φιλοσοφία τής αγωγής (1984) (σελ. 108)

Υπ' αυτήν την έννοια εσθλοί είναι μόνο οι ποιητές... Εννοείται οι γνήσιοι...

Παράθεση :

Ο Holderlin, ο αγαπημένος ποιητής της θεάς Παραφροσύνης, που κατέβηκε ως την άτρεμη διαύγεια του βάθους, είδε στη γλώσσα τη χαρισματική πρωτοδύναμη, που της έχει ταχθεί ν' ανασέρνει το ον από τη χαοτική άβυσσο της αοριστίας στη φωτερή μονιμότητα της μορφής. Οι ποιητές, ιερατικοί καθιδρυτές και πρωτεργάτες της γλώσσας, είναι οι σωτήρες του όντος. Οι ποιητές είναι salvatores dei και μονίμου χριστοί: και το Μόνιμο οι ποιητές το ιδρύουν.

(Χάσμα Σεισμού, σελ. 16)

Γι' αυτό και:

Παράθεση :

Ο Heidegger σημειώνοντας τον άμεσο δεσμό της γλώσσας με την αλήθεια ονομάζει τη γλώσσα κατοικία του Είναι και τους ποιητές φύλακες της αλήθειας.

(Χάσμα Σεισμού, σελ. 16)

Καταλαβαίνεις λοιπόν τι ύβρις είναι να παραχαράξεις έστω και ένα κόμμα από το ποίημα ενός γνήσιου ποιητή;

Θα τολμήσω να πω ότι για να το καταλάβεις, σε όλο του μέγεθος και όλες τις διαστάσεις, πρέπει να είσαι και ο ίδιος ποιητής.

Οι άλλοι, είναι καταδικασμένοι να μιλάει ο ποιητής και εκείνοι να νομίζουν ότι κορακίζει...

Φιλόσοφος ή ποιητής;

Σήμερα θα αφήσουμε το Λιαντίνη να κάνει το ίδιο ερώτημα και να μας δώσει και την απάντηση:

Παράθεση :

"Τελικά ο Σεφέρης σάρκωσε τον τύπο του ποιητή; Ή μας άφηκε μάλλον την εικόνα του πνευματικού ανθρώπου "μείζονος είδους";

Πρόκειται για ένα από κείνα τα συμπλέγματα αποριών του είδους, στη βάση του ο Πλάτων είναι φιλόσοφος ή καλλιτέχνης; ( 1 ) Μόνο να τηρείτε τις αναλογίες στη σύγκριση. Ο Πλάτων Πλάτων, κι ο Σεφέρης Σεφέρης.

Συνοπτικά, και με βάση το ποιο του μυθικού τοπίου του, ημπορεί κανείς να ρισκάρει την κρίση ότι ύστερα από δυο τρεις γενεές λίγα από τα Ποιήματα του Σεφέρη θα έχουν αντέξει στο χρόνο. Σε αντίθεση με τις Δοκιμές του που περιέχουν κείμενα νομοθετικά για την τέχνη της διαρκέστερης πνοής."

Παράθεση :

(1) Μια ωραία ωραία αναφορά στην ομοιότητα φιλοσοφικών και ποιητικών λόγων μας δίνει ο Πλάτων στους Νόμους (811c). Γράφει:

"Νυν γαρ αποβλέψας προς τους λόγους ους εξ έω μέχρι δεύρο δη διεληλύθαμεν ημείς - ως μεν εμοί φαινόμεθα, ουκ άνευ τινός επιπνοίας θεών - έδοξαν δ' ουν μοι παντάπασι ποιήσει τινί προσομοίως ειρήσθαι."

________________________

Το πρώτο απόσπασμα είναι από τη σελίδα 49 του Νηφομανή του Δημήτρη Λιαντίνη και το σχόλιο βρίσκεται στη σελίδα 170.

!!!!!!!! Πολύ καλό!

Αυτό το απόσπασμα έπρεπε να ανεβάσεις πρώτο. Μη σου πω ότι δε χρειαζόταν καν άλλο.

Όπως το είπες. Αν το ανέβαζα πρώτο, θα τελείωνε το ταξίδι πριν αρχίσει...

Πάντως, τώρα που φτάσαμε ως εδώ, επιτρέψτε μου να πω μια μικρή ιστοριούλα:


Μια μέρα που η μικρή αλεπού τριγύρναγε στις πολιτείες των ανθρώπων, το συνήθιζε αυτό από καιρού εις καιρόν ειδικά όταν ένιωθε πεσμένη την αυτοπεποίθησή της, βρέθηκε μπρος σε ένα κουρελή και σκελετωμένο άνθρωπο.

Ποτέ ξανά δεν είχε δει τέτοιον κακομοίρη ανθρωπάκο. Καθόταν μισοξαπλωμένος στα σκαλιά ενός μεγάρου και άπλωνε το χέρι στους περαστικούς.

Όλοι τον προσπερνούσαν αδιάφοροι λες και ο ζητιάνος ήταν αόρατος στα μάτια τους. Ένας μάλιστα κόντεψε να τον ποδοπατήσει. Ούτε μυρμήγκι να ήταν.

Να όμως που η τύχη τελικά του γέλασε. Δε θα το πιστέψετε μα αίφνης ήρθε και προσγειώθηκε από τον ουρανό και ακριβώς μπροστά στα πόδια του ένα μεγάλο πακέτο.

Άπλωσε ο ζητιάνος τα χέρια να το αρπάξει πριν προλάβει κάποιος από τους περαστικούς να το πάρει πρώτος. Αν και τέτοιος κίνδυνος ήταν μόνο στο μυαλό του. Γιατί εκείνοι συνέχιζαν να περνούν αδιάφοροι χωρίς να προσέχουν ούτε το ζητιάνο, ούτε το ουρανοκατέβατο πακέτο.

Μια και δυο λοιπόν ο φουκαρατζίκος λύνει τις όμορφες κορδέλες και τι βρίσκει μέσα; Ένα ολόκληρο ταψί με μοσχομυριστό φαγητό. Η μυρουδιά έφτασε ως τα ρουθούνια της αλεπουδίτσας και αν δεν ήταν από σπίτι θα όρμαγε κατευθείαν στο ... ψητό.

Ο ζητιάνος όμως όχι. Καθόταν σκεφτικός και κοίταγε το ταψί και κίνηση να χορτάσει την άδεια του κοιλιά δεν έκανε. Μόνο το γύρναγε από δω, το κοίταγε από κει...

Δεν άντεξε η αλεπού και πήρε την απόφαση να τον πλησιάσει.

- Καλή σου μέρα άνθρωπε, του λέγει. Κι έκανε ένα ημικύκλιο στον αέρα με τη φουντωτή ουρά της, σαν που οι άνθρωποι κουνούν τα χέρια τους όταν θέλουν να χαιρετήσουν.

- Καλή σου μέρα εσένα, απάντησε ανόρεχτα ο ζητιάνος.

- Έχω που σε παρατηρώ αρκετή ώρα. Και δε χρειάστηκα και πολύ το μυαλό μου για να καταλάβω πως πεθαίνεις της πείνας. Σωστά; ρώτησε ευγενικά η μικρή αλεπού.

- Αν πεινάω, λέει; Αν πεθαίνω της πείνας; Και τι δε θα 'δινα για ένα πιάτο φαγάκι!

- Μα ακριβώς γι' αυτό πήρα το θάρρος να σε ρωτήσω. Που σου ήρθε ολόκληρο ταψί με λαχταριστό φαγητό κι αντί να πέσεις με τα μούτρα και να μην αφήσεις ούτε μπουκιά, κάθεσαι και το ξεψειρίζεις.

- Α, αυτό σου κάνει εντύπωση; της αντιγύρισε ο ζητιάνος. Να σου την λύσω την απορία. Να δες και μόνη σου τι συμβαίνει. Δε γράφει πουθενά τι φαγητό είναι! Στείλαν που στείλαν κοτζάμ ταψί, χάθηκε ο κόσμος να του βάλουν και ένα ταμπελάκι;

- Συγγνώμη, δεν εννόησα τι εννοείς, του λέει η αλεπού. Το φαγητό θα φας ή το όνομα;

- Το φαγητό, κυρά μου, το φαγητό. Μα να μην ξέρω τι έφαγα;

- Ε, λοιπόν, ξεκίνα να δοκιμάζεις και θα καταλάβεις από τη γεύση.

Και ξεχνώντας τους καλούς της τρόπους η μικρή αλεπού, βούτηξε την πατουσίτσα της στο ταψί, πήρε έναν ωραίο μεζέ και λαίμαργα τον καταβρόχθισε.

- Μμμμμμμμ! αυτό δεν είναι φαγητό, αμβροσία των θεών είναι, αναφώνησε εντυπωσιασμένη. Και αμέσως ξαναβούτησε την πατουσίτσα της στο ταψί.

Πες από ζήλια ο ζητιάνος, πες από φόβο μην του φάει το φαγητό η αλεπού, τόλμησε επιτέλους να απλώσει κι αυτός χέρι. Πήρε όμως το μεζέ και πάλι σταμάτησε και τον κοίταγε καλά καλά.

- Τι είναι πάλι; έκανε παραξενεμένη η αλεπού. Γιατί σταμάτησες;

Ο ζητιάνος ξεροκατάπιε και κοιτώντας διαρκώς το μεζέ επανέλαβε την ίδια δικαιολογία:

- Πώς να το φάω; Αφού δεν ξέρω πώς το λένε; Να ήταν κανένα ξεροκόμματο θα το είχα κιόλας καταβροχθίσει. Μα τέτοιο φαΐ! Δεν το βρίσκεις κάθε μέρα. Πρέπει να μάθω πρώτα πώς το λένε. Να ξέρω τι θα πω στους φίλους μου πως έφαγα.

- Ααααααααα! Εσύ δεν τρώγεσαι με τίποτα, του είπε νευριασμένη η μικρή αλεπού.

Και κραπ κάνει μια, παίρνει ολάκερο το ταψί και όπου φύγει φύγει.

Ήμουνα κι εγώ εκεί και μπορώ να σας πω τι έγινε παρακάτω. Ο ζητιάνος κρατώντας πάντα τον ένα και μοναδικό μεζέ, σηκώθηκε και πλησίασε τον πρώτο περαστικό.

- Μήπως ξέρεις πώς λένε αυτό το φαγητό, τον ρώτησε.

Κάτι του είπε μα δεν κατάφερα να ακούσω. Μόνο το ζητιάνο που μονολογούσε στεναχωρημένος. Κι αναρωτιόταν αν ήταν σωστή η απάντηση!

Σε λιγάκι να και άλλος περαστικός. Τα ίδια ο ζητιάνος.

- Μήπως ξέρεις πώς λένε αυτό το φαγητό, τον ρώτησε.

Και ίδια μετά και η συνέχεια. Να μη σας τα πολυλογώ, ήρθε η νύχτα και ο ζητιάνος ακόμη περιφερόταν προσπαθώντας να μάθει το όνομα του φαγητού.

Ώσπου μέσα στο σκοτάδι δεν πρόσεξε και πάρτον κάτω. Του έφυγε και ο μεζές από το χέρι κι ακόμη ψάχνει να τον βρει. Είναι βλέπετε που δεν ξέρει και το όνομά του να τον ψάξει.

Κι έτσι έζησε αυτός κάκιστα κι εσείς που ακούσατε το παραμυθάκι ελπίζω να ζήσετε πιο έξυπνα τη ζωή σας.

Είχαμε αφήσει ανοικτό ένα ερώτημα παραπάνω...

για μία φράση του Δημόκριτου και με ζητούμενο πού και πώς την αναφέρει στο έργο του ο Λιαντίνης.

Καθώς ήδη δημοσιεύτηκε η απάντηση σε άλλο θέμα,

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1765.htm#10469

ορθό είναι να παρατεθεί κι εδώ:

Δημήτρης Λιαντίνης, Γκέμμα, "Εδώ Μεσολόγγι", σελ. 144

Παράθεση :

Το τρίτο βιβλίο του, που δεν πρόφταξε να γράψει ο Εμπεδοκλής, ήθελε να φέρνει τον τίτλο "Τελλούριον". Γραφή ταπεινή. Για πράγματα απλά. Ήθελε να ειπεί για τα νουκλεόνια. Για τους επαγγελματίες επαναστάτες, όπως τους έκραζε ο Βλαδίμιρος Ουλιάνωφ. Και ο Τσε Γκεβάρα. Ήθελε να εξηγήσει στα παιδιά εκείνη την αρχαία πρόταση,

ότι φυσικώς και αδιδάκτως το ζώον φεύγει με την
αλγηδόνα, διώκει δε την ηδονήν. (Diels, 31B 118 )

Που, γιατί δεν την κατανόησαν οι άνθρωποι και οι δάσκαλοι, θα γίνει η αιτία να καταστραφεί από τον πλανήτη ο homo sapiens.

Ήθελε, δηλαδή, να εξηγήσει ότι είναι χρεία να μαθαίνουμε το παιδί στα σχολειά να αντιμάχεται τη φυσική του τάση προς την ευκολία και τον ευδαιμονισμό. Ότι η χρυσή οδηγία κάθε αγωγής κλείνεται στην πρόταση: η ζωή μας είναι υπόθεση δύσκολη και τραχιά. Απέναντι σε κάθε χαρά που δοκιμάζουμε, στέκεται αναγκαία μια ισόποση λύπη. Ο άνθρωπος που δεν πληρώνει την κάθε ηδονή του με ίση ποσότητα αλγηδόνα, ζει μια ζωή αφύσικη. Δηλαδή ψεύτικη ως τη ρίζα της. Και ότι θα ρθεί η μέρα, ο dies irae που λέγανε, που αυτή την ψευτιά θα την πληρώσει με τον αφανισμό του από τον πλανήτη μας. Αλλίμονο σε κείνες τις δυόμισυ γενεές που θα τους λάχει το λαχνί.

Ήθελε λοιπόν να ειπεί για τα αδρόνια και τα νουκλεόνια, και για το πώς πεθαίνει ένα αστέρι. Πώς ξαναγίνεται δηλαδή πολύ λαμπερό, πολύ νέο (super nova).

Δεν πρόφταξε. Δεν θέλησε να προφτάξει.

Γιατί δεν πρόφταξε; Γιατί, ακόμη περισσότερο, δε θέλησε να προφτάξει;

Ίσως γιατί ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Η ΠΡΑΞΙΣ...

Και όχι ο λόγος...

Και στα Ελληνικά (σελ. 46 ) θα ερμηνεύσει και τούτο:

"Το όνομα ποίημα παράγεται από το ρήμα ποιείν, που σημαίνει πράττειν".

Κι αν ήδη στην παράλληλη θεματική ενότητα:

ΟΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t1765.htm#10469

καταλήξαμε πως ως Δάσκαλος ο Δημήτρης Λιαντίνης ήταν υποχρεωμένος να εφαρμόσει έμπρακτα όσα δίδασκε, και κυρίως εκείνο που θεωρούσε ως χρυσή οδηγία της αγωγής, άλλο τόσο εδώ διαπιστώνουμε πως και ως ποιητής και πάλι την πράξη έπρεπε να προτάξει. Γιατί το αληθινώτερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια του η ζωή. (Χάσμα Σεισμού, σελ. 24 )

Και από το προλόγισμα στις ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ, σελ. 12, που έγραψε η σύζυγός του, η κ. Νικολίτσα Λιαντίνη, σημειώνουμε και τούτο:

"Ο δημιουργός νικάει το θάνατο με το έργο του.

Με έμαθε ότι ο γνήσιος ποιητής ζει την αλήθεια, ότι ο ποιητής φανερώνει την αλήθεια, ότι ο ποιητής πεθαίνει, ότι η φανερωμένη αλήθεια έρχεται στο φως μετά το "θάνατό" του, ότι ο ποιητής ανασταίνεται, ότι τον τραγικό ποιητή συμπληρώνει ο αναστημένος ποιητής."

Φτάσαμε, νομίζω, σε ένα ακόμη κρίσιμο σημείο. Η πράξις, ο θάνατος, η αλήθεια...

Ώρα να δούμε ένα σημαντικό απόσπασμα από το Νηφομανή:

Παράθεση :

"Για να ξαναβρεί τον εαυτό του ο αληθινός άνθρωπος, θα χάσει όλους τους συντρόφους. Αλλά ούτε ο πνευματικός βάλτος, ούτε η ηθική ελονοσία αρκούν να εξηγήσουν την επιστροφή του Σεφέρη στο ζόφο της υπαρκτικής μοναξιάς του. Πρέπει να λογαριάσουμε από κοντά και μια μοίρα ευθύνης και πρωτοβουλίας που πηγάζει από την ίδια τη φύση του.

Θέλω να ειπώ πως ναι μεν η άγονη γη και ο άγονος σπόρος, αλλά χωρίς την πανουργία του ο Οδυσσέας ποτέ δε θα πήγαινε να σπείρει τις αμμουδιές αλάτι, για να τον πάρουν οι στρατολόγοι για τρελό, ώστε να αποφύγει τον Τρωικό πόλεμο. Κάτι από αυτό το αμετάδοτο φυσικό θέλει να επισημάνει η αδερφή του Σεφέρη, όταν γράφει πως ο αδερφός της σώθηκε από την αυτοκτονία χάρη στη διέξοδο που βρήκε στην ποίηση.

Φρονώ πως ένα τέτοιο ποιό δεδομένων φτάνει για να δείξει πως η οχύρωση του ποιητή στην αυτοεγκατάλειψη δεν είναι καθόλου κοινωνική λιποταξία. Η μοίρα του ήλιου, μας λέει ο Νίτσε, είναι να φωτίζει και να ζεσταίνει τα πλάσματα της γης, ενώ εκείνος είναι καρφωμένος στο απόλυτο μηδέν της παγωνιάς και του σκότους. Ο Σεφέρης συγκατανεύει σε τούτο το κεφάλαιο της μοναξιάς:

Λυπούμαι γιατί άφησα να περάσει ένα πλατύ ποτάμι
μέσα από τα δάχτυλά μου
χωρίς να πιω ούτε μια στάλα. (Π 65 )

Και το ίδιο μοτίβο του ψύχους που ζεματίζει το ξαναλέει με διαφορετικό ήχο:

Ποιος θα μας λογαριάσει την απόφαση της λησμονιάς; (Π 51 )

[...]Την απόφαση της λησμονιάς η γνώμη του πλήθους εύκολα την παίρνει για δυστροπία και ανθρώπινη απαρέσκεια. Γι' αυτό δύσκολα το πλήθος μπορεί να ξεχωρίσει πώς το μαινόμενο σουλάτσο του "ποιητή" ανάμεσα στους ανθρώπους εκφυλίζει το λόγο σε φλυαρία. [...]

Το κράτος της ανθρώπινης πράξης με τις απέραντες πεδιάδες του χωρεί ολόκληρη τη μοναξιά του Σεφέρη. Ίσως μάλιστα ο πρώτος όρος για την κατανόηση και την ερμηνεία του έργου του νά 'ναι το κλίμα αυτής της μοναξιάς: "Όμως και το γράψιμο είναι, υποθέτω, ασκητική", θα σημειώσει σ' ένα από τα τελευταία του κείμενα." (Έρσ. 68 )

Το παράθυρο του κελλιού του ανοίγεται στη θέαση του ηθικού γίγνεσθαι με τον ίδιο τρόπο που ο πλατύς κόσμος περνά την κόρη του οφθαλμού και λαβαίνει τη θέση του στα οπτικά πεδία μας. Εάν όμως εδώ τα πράγματα γίνουνται αβίαστα, εκεί, για να λειτουργήσει το άνοιγμα του κελλιού σα μάτι, χρειάζεται μεγάλη αντοχή και πειθαρχία μεγαλύτερη:

Θεοί! πώς αγωνίζεται η ζωή για να περάσει, θά 'λεγες
φουσκωμένο ποτάμι από την τρύπα της βελόνας. (Π 81 )

Έτσι δεν είναι παράξενο που οι συνάδελφοι του Σεφέρη, εκεί που αυτός κυνηγούσε ορτύκια και τσίχλες, τον έβλεπαν να πυροβολεί γιδοβύζια και μυγοχάφτες. *

[...] Ο ποιητής, κι ας κρώζουν οι κόρακες, μελετά την αγωνία των ανθρώπων μέσα στην ασυναγροίκητη νυχτοφυλακία του:

Κράτησα τη ζωή μου ψιθυριστά μέσα στην απέραντη σιωπή. (Π 141 ) "

Δημήτρης Λιαντίνης, Ο Νηφομανής, σελ. 76 - 78

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Λιαντίνης, ο "έζησα έρημος και ισχυρός", υμνεί την ερημία των ποιητών. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει στο συγκεκριμένο απόσπασμα είναι η υιοθέτηση της άποψης της Ιωάννας Τσάτσου, αδερφής του Σεφέρη, σχετικά με την αυτοκτονία...

Σώθηκε, λέγει, ο Σεφέρης από την αυτοκτονία χάρη στη διέξοδο που βρήκε στην ποίηση!

Αν ο Λιαντίνης είχε σκοπό να αυτοκτονήσει ο ίδιος, όπως πολλοί πιστεύουν, τέτοια κουβέντα δε θα την έγραφε. Γιατί κάθε κουβέντα διαβάζεται και ανάποδα. Πως αυτοκτόνησε γιατί δε βρήκε διέξοδο στην ποίηση...

Δικαιώνονται έτσι και όσοι υποστηρίζουν πως ο Λιαντίνης δεν είναι ποιητής.

Παρά τα αντίθετα που υποστηρίζει για το έργο του ο Λιαντίνης.

Ταυτόχρονα επομένως μπορούν κάποιοι άλλοι να αποφανθούν ότι απέτυχε ο Λιαντίνης να βρει διέξοδο στην ποίηση και οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. Έτσι δεν είναι;

Να γιατί από την αρχή δώσαμε έμφαση στο ζήτημα αυτό. Και το θεωρήσαμε άκρως επικίνδυνο για προσβολή της μνήμης του Λιαντίνη. Πέρα από οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο ή στρέβλωση της αλήθειας.

Γι' αυτό και θεωρούμε όχι απλώς λάθος, μα τεράστιο λάθος να λέγει κάποιος ότι ο Λιαντίνης δεν είναι ποιητής.

Τουλάχιστον ας το πουν στα ίσα. Τι επιδιώκουν.

Γιατί το "δεν είναι ποιητής" ήρθε σε συνέχεια του πολέμου φθοράς της μνήμης του Λιαντίνη. Εδώ και χρόνια προσπαθούν να πείσουν ότι ο Λιαντίνης είχε μια αποτυχημένη προσωπική ζωή. Φτάσαν μάλιστα να πουν ότι τόσο η κόρη του όσο και η γυναίκα του δεν τον γνώριζαν.

Πρόσθεσαν ακόμη ότι:

"Για την επιστημονικότητα του έργου του και την συνάφεια του έργου του με την έδρα της Παιδαγωγικής δέχθηκε σφοδρή κριτική από συναδέλφους του."

Παράλληλα δημοσίευσαν και απόψεις ενός συναδέλφου του Λιαντίνη που έσυρε τα εξ αμάξης εναντίον του. Τι φυλλάδες είπε τα βιβλία του, τι ακραίο και σχιζόθυμο τύπο τον είπε... Ήταν όμως ένας. Και είχε λόγους που εκφράστηκε έτσι. Καλώς ή κακώς ο Λιαντίνης τον είχε περιποιηθεί ονομαστικώς στο τελευταίο του βιβλίο. Αντί λοιπόν να έρθει στο φως ο λόγος που ο Λιαντίνης έκανε κάτι τέτοιο, έτειναν μικρόφωνο στον εχθρό του για να τον στολίσει με ό,τι πιο βαριά κατηγορία μπορούσε. Και χωρίς ο Λιαντίνης να είναι εδώ για να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Και από τον ένα κατήγορο, φτάσαμε στο από συναδέλφους του... αφήνοντας υπονοούμενα ότι ήταν πολλοί εκείνοι που του έκαναν σφοδρή κριτική!!!

Ήρθε επίσης στο φως η παρεξήγηση με ένα φίλο των νεανικών του χρόνων. Διαβάσαμε ακόμη και σχετικές επιστολές. Και πάλι μείναμε στο σκοτάδι για το τι έλεγε και ο Λιαντίνης για το θέμα αυτό. Ενώ ο φίλος βγήκε λάδι δείχνοντας μεγαλοθυμία... Ήταν όμως έτσι; Ή υπήρχε άλλος λόγος που ο Λιαντίνης τον απομάκρυνε από κοντά του;

Έτσι βλέπεις ανθρώπους να απορρίπτουν μία και έξω το Λιαντίνη. Ένας τρελός σου λέει ήταν, δεν τα πήγαινε καλά με κανέναν, και πήρε τα βουνά και αυτοκτόνησε.

Ιδρώνεις, ξεϊδρώνεις να τους πείσεις, αλλά πού. Η σπέκουλα έχει κάνει πλέον τεράστια ζημιά στη μνήμη του Δημήτρη Λιαντίνη.

Και όμως, για όποιον είχε την υπομονή και την αντοχή να ερευνήσει σε βάθος το ζήτημα, δεν είναι καθόλου έτσι. Μισές αλήθεις και ένα κάρο ψέματα έχουν ειπωθεί για τη ζωή του Δημήτρη Λιαντίνη.

πχ για τον δήθεν μεγάλο έρωτα της ζωής του, μια κάποια Αμαλία. Που έπαθα σοκ όταν διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε Αμαλία. Το είχα πιστέψει βλέπετε κι εγώ. Δε φανταζόμουν ότι είναι δυνατόν να δημοσιευτεί ένα τέτοιο ψέμα χωρίς καμία σημείωση ότι για να προστατεύσουν την τιμή και την υπόληψη της συγκεκριμένης κυρίας της άλλαξαν το όνομα. Και φυσικά δεν ήταν μόνο το όνομα. Αυτό ήταν το λιγότερο. Ήταν και οι μισές αλήθειες που δημιούργησαν εκ του μη όντος ένα μύθο ανύπαρκτο...

Παρόμοια και σε άλλες περιπτώσεις. Ενώ την ίδια ώρα άνθρωποι που γνώριζαν καλά το Λιαντίνη δε δέχτηκαν να δώσουν κανονική συνέντευξη ή και δε μίλησαν καθόλου.

Και έχουν και αυτοί ευθύνη. Ωραία η τακτική του λάθε βιώσας όταν όμως δεν καταντά λιποταξία. Τόσο λίγο αγαπούσαν το Λιαντίνη που αφήνουν έτσι να διασύρεται η μνήμη του χωρίς να αντιδρούν;

ΔΑΝΑΗ έγραψε:

Παράλληλα δημοσίευσαν και απόψεις ενός συναδέλφου του Λιαντίνη που έσυρε τα εξ αμάξης εναντίον του. Τι φυλλάδες είπε τα βιβλία του, τι ακραίο και σχιζόθυμο τύπο τον είπε... Ήταν όμως ένας. Και είχε λόγους που εκφράστηκε έτσι. Καλώς ή κακώς ο Λιαντίνης τον είχε περιποιηθεί ονομαστικώς στο τελευταίο του βιβλίο.

Κάτι μου θυμίζει εμένα αυτή η αντίδραση. Ποιος άλλος να δεις συνηθίζει να βγάζει τρελούς, μισότρελους και νοσηρούς όσους δε χωνεύει;

Τελικά είναι κι αυτή μια κλασική μέθοδος αντίδρασης. Σε "σταμπάρει" ο άλλος; Τον βγάζεις κι εσύ τρελό και έληξε!

Έχεις διαβάσει την Αθανασία του Κούντερα; Αν όχι, να το διαβάσεις. Να το διαβάσετε.

Από τις πρώτες σελίδες ο Κούντερα σε διδάσκει πως είναι πολλοί οι άνθρωποι, λίγες οι χειρονομίες.

Παρακάτω φτάνει στο σημείο να παρομοιάσει τους ανθρώπους με τα αυτοκίνητα μιας γαλλικής μάρκας:

"Ο άνθρωπος είναι ένα σχέδιο για το οποίο θα μπορούσε να πει κανείς το ίδιο πράγμα. Καμιά Ανιές, κανένας Πωλ, δεν σχεδιάστηκαν στον υπολογιστή, αλλά ακριβώς ένα πρότυπο: το ανθρώπινο ον, σε πλήθος αντιτύπων που είναι απλά παράγωγα του αρχικού προτύπου και δεν έχουν καμία ατομική ουσία. Όχι περισσότερο από αυτήν που έχει ένα αυτοκίνητο που βγαίνει από τα εργοστάσια της Ρενώ. Την ουσία του αυτοκινήτου πρέπει να την αναζητήσει κανείς πέρα από αυτό το αυτοκίνητο, στα αρχεία του κατασκευαστή. Μόνο ένας αριθμός σειράς ξεχωρίζει το ένα αυτοκίνητο από το άλλο. Σ' ένα ανθρώπινο αντίγραφο, ο αριθμός είναι το πρόσωπο, αυτό το τυχαίο και μοναδικό σύνολο χαρακτηριστικών. Ούτε ο χαρακτήρας, ούτε η ψυχή, ούτε αυτό που ονομάζουν "εγώ" δεν αποκαλύπτονται στο σύνολο αυτό. Το πρόσωπο δεν κάνει τίποτ' άλλο παρά να αριθμεί ένα αντίτυπο."

Λίγο παρακάτω προβάλλει το ερώτημα:

"Μετά το θάνατο, ποιον τρόπο ύπαρξης είχε προγραμματίσει ο υπολογιστής;"

Κι εκεί αρχίζει να ξετυλίγεται το μυθικό τοπίο του Κούντερα περί αθανασίας. Πώς κατακτά ο καθένας την αθανασία...

Είναι ένα τοπίο σύγχρονο, ο υπολογιστής που ήδη αναφέρθηκε, συμπληρώνεται από όλα τα άλλα στοιχεία της σύγχρονης ζωής. Η φωτογραφική μηχανή, λέει ο Κούντερα, είναι τώρα πια το μάτι του Θεού.

"Η ζωή έχει μεταμορφωθεί σε μια εκτεταμένη παρτούζα στην οποία όλος ο κόσμος παίρνει μέρος. Όλος ο κόσμος μπορεί να δει σε μια τροπική πλαζ την πριγκίπισσα της Αγγλίας να γιορτάζει τα γενέθλιά της γυμνή.

Φαινομενικά, η φωτογραφική μηχανή δεν ενδιαφέρεται παρά για τους διάσημους ανθρώπους, αλλά αρκεί να συντριβεί ένα αεροπλάνο δίπλα σας, ν' ανάψουν φλόγες στο πουκάμισό σας, για να γίνετε κι εσείς διάσημοι και να περιληφθείτε στη γενική παρτούζα που δεν έχει τίποτα να κάνει με την απόλαυση, αλλά αναγγέλλει πανηγυρικώς ότι κανένας δεν μπορεί πια πουθενά να κρυφτεί και ότι ο καθένας είναι στο έλεος όλων."

Και λίγο παρακάτω ο συγγραφέας θα υψώσει φωνή απελπισίας:

"- Ο ατομικισμός; Πού είναι ο ατομικισμός όταν η μηχανή σε φωτογραφίζει τη στιγμή της αγωνίας σου; Αντίθετα, είναι φανερό ότι το άτομο δεν ανήκει πια στον εαυτό του, ότι είναι εντελώς ιδιοκτησία των άλλων."

Το χειρότερο όμως είναι άλλο. Πως όταν βλέπεις δυο και τρία πρόσωπα, καταφέρνει να ξεχωρίζεις τις διαφορές τους. Στην εποχή μας που τα πρόσωπα γίνονται πολυάριθμα, το άτομο σταματά να υπάρχει...

"δεν βλέπεις παρά τις πολυάριθμες παραλλαγές ενός και μόνον προσώπου και ότι ποτέ, κανένα άτομο δεν έχει υπάρξει"

Κι ακολουθεί η αναγκαία διαφωνία... για το πρόσωπο:

"- Όταν αγαπάς κάποιον, αγαπάς το πρόσωπό του και το κάνεις έτσι ολότελα διαφορετικό από τα άλλα.

- Το ξέρω. Με γνωρίζεις από το πρόσωπό μου, με γνωρίζεις ως πρόσωπο, και ποτέ δε με γνώρισες διαφορετικά. Έτσι δεν μπόρεσε να σου περάσει η ιδέα ότι το πρόσωπό μου δεν είμαι εγώ."

Και ο Κούντερα συνεχίζει ακάθεκτος να μας ξεγυμνώνει. Μετά το πρόσωπο παίρνει σειρά το όνομα, που κι αυτό τυχαία μας έχει κληρωθεί. Και όμως φτάνουμε να συγχέουμε τον εαυτό μας μαζί του. Ίδια την έχουμε πατήσει και με το πρόσωπό μας. Αφού πρώτα χρειάστηκε να εξοικειωθούμε μαζί του παρατηρώντας το από παιδιά στους καθρέφτες... Καταλήγουμε στο τέλος να πιστεύουμε ότι αυτό που βλέπουμε στο καθρέφτη είναι το "εγώ" μας...

Κι αφού δεν ξέρουμε ποιοι αληθινά είμαστε εμείς και ποιοι αληθινά είναι οι άλλοι, πώς μπορούμε να ερωτευόμαστε; Αυταπάτη ο έρωτας, καταλήγει ο Κούντερα. Και φυσικά έχει δίκιο αν κι εφόσον μιλάει για ευνουχισμένες προσωπικότητες που δεν έχουν κατακτήσει την αυτογνωσία τους.

Το πρόβλημα είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος. Η τεχνολογική έκρηξη όμως του σήμερα το έχει κάνει οξύτερο. Και μην ξεχνάμε ότι το βιβλίο του Κούντερα κυκλοφορεί κοντά είκοσι χρόνια. Χρόνια που εισέβαλε στη ζωή μας εκτός από τον υπολογιστή και το διαδίκτυο. Ποια φωτογραφική μηχανή; Με δυο κινήσεις μπορείς πια από το σπίτι σου να παίρνεις μέρος στο παγκόσμιο χωριό και κατά τον Κούντερα στην παγκόσμια παρτούζα.

Η εγωταυτότητα του καθενός μας κινδυνεύει όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία του είδους μας...

Ποια είμαι εγώ που τώρα γράφω και σε κάποιο άλλο τώρα εσείς θα διαβάζετε; Μια Δανάη... έχετε δει κάτι εκατοντάδες κείμενά μου, και μερικές δεκάδες φωτογραφίες μου. Τι όμως ξέρετε για μένα; Τι ξέρουμε ο καθένας για τον κάθε άλλο...

Πρώτα πρώτα εμένα δε με λένε Δανάη. Με λένε Μαρία. Δηλαδή ούτε και Μαρία ακριβώς με λένε. Για τους δικούς μου είμαι η Μαίρη. Θύμωσα πολύ μ' αυτό το όνομα, και στη μία του εκδοχή και στην άλλη, όταν κατάλαβα πως δεν είναι όνομα ελληνικό. Καμία γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα δεν την έλεγαν Μαρία. Χάθηκε να μου δώσουν ένα ελληνικό όνομα; Όπως αργότερα έκαναν με τον αδερφό μου;

Ξέρω βέβαια ότι το όνομα μού δόθηκε για πολύ σοβαρούς λόγους. Ο πατέρας μου έχασε τη μάνα του παιδάκι. Και τον ανέλαβε σαν δεύτερη μάνα μια θεία, η θεία Μαρία, που κι εκείνη είχε χάσει το παιδί της. Έτσι, αντί για Καλλιρρόη που φυσιολογικά θα με ονόμαζαν, βρέθηκα να λέγομαι κι εγώ Μαρία.

Θυμάμαι πέρυσι, τέτοιον καιρό περίπου, να γράφω τις Ροές παράλληλες...

https://educandus.forumgreek.com/forum-f8/topic-t1013.htm

Και με αφορμή αυτό το άρθρο, να μιλάμε με την ξαδέρφη μου την Καλλιρρόη. Εκείνη πρόλαβε και πήρε το όνομα της γιαγιάς μας... Μα έκπληκτη την άκουσα να μου λέει ότι δεν της άρεσε αυτό το όνομα. Ούτε και το Ροδούλα που τη φωνάζαμε. Ήθελε να τη λένε Ρόη.

Τώρα πια η Ρόη μας δεν είναι εδώ. Πέταξε μια μέρα του Οχτώβρη για τη γειτονιά των αγγέλων. Τι έμεινε σε μας; Το πρόσωπό της και ένα όνομα;

Ποιο απ' όλα τα πρόσωπα; πχ Το μωρό που κάποτε υπήρξε και δεν πρόλαβα καν να γνωρίσω; Και ποιο όνομα;

Η ξαδέρφη μου έφυγε από τροχαίο. Ένα φοβερό τροχαίο κάπου στην Εγνατία. Κανείς μας δεν είδε το πρόσωπό της όταν την αποχαιρετήσαμε.

Και κανένας μας δε θα δει αυτό το πρόσωπό του, αυτό που θα αφήσει πίσω του την ώρα που ο θάνατος θα τον συναντήσει.

Είμαστε όμως τελικά το πρόσωπό μας; Η όποια μορφή μας χάρισε η φύση και λάξευσε η ζωή ή και ο θάνατος;

Ποιοι είμαστε; Και ποιοι είναι οι άλλοι;

Οι παιδαγωγοί περνάμε νύχτες αξημέρωτες για να παπαγαλίσουμε όσα οι μεγάλοι της επιστήμης μας σκάλισαν στα χαρτιά για την εγωταυτότητα. Και στο τέλος βρισκόμαστε σε μια αίθουσα με είκοσι - εικοσιπέντε πιτσιρίκια και όλες οι θεωρίες πάνε στο βρόντο. Γιατί βρισκόμαστε στο σημείο που ο Πλάτωνας έδειξε ότι το επιστητό δε γίνεται επιστήμη...

Και όμως εσύ πρέπει εκεί, στην αίθουσα που είναι το προσωπικό σου λαμπορατόριο, να εξασκήσεις την τέχνη που η κοινωνία σε προετοίμασε ( ; ). Να διαπλάσσεις χαρακτήρες!!!

Η φίλη μου η Πασχαλιά θα έλεγε την αμίμητη ατάκα της εδώ. Επιτρέψτε μου να την αναπαράγω μόνο ως αρκτικόλεξο: Μ.Χ.

Στην πράξη λοιπόν να δεις τι τραβάει ο παιδαγωγός... Να φανταστείς ίσως μπορείς και μόνο, αν δεν το έχεις ζήσει. Σαν τον τεχνίτη που του παραδώσανε άγνωστο υλικό και του λένε εμπρός, φτιάξε ένα ωραίο άγαλμα.

Σου δίνουν και το βαλιτσάκι με τα εργαλεία. Καλέμια, σμίλες και όλα τα συναφή. Δίχως να ξέρεις τις αντοχές του υλικού. Δίχως να γνωρίζεις τι άγαλμα χρωστάς να βγάλεις μέσα από το άμορφο υλικό.

Έτσι συμβαίνει και γεμίζει ο κόσμος τριγύρω πρόσωπα που δεν ξεχωρίζουν παρά από το σίριαλ νάμπερ... όπως δεν ξεχωρίζουν τα προϊόντας της ίδιας παρτίδας του εργοστασίου. Βιομηχανική παραγωγή...

Και από όλο αυτό το κοπάδι, γιατί κοπάδι έχουμε καταντήσει, μόνο ελάχιστοι θα ξεχωρίσουν. Εκείνοι που θα καταφέρουν να σώσουν τον άνθρωπο που κουβαλούν. Αν στο μεταξύ γλιτώσουν από τα άτσαλα χτυπήματα ημών των διδασκάλων. Και δεν τους θρυμματίσουμε μια για πάντα σε χίλια κομματάκια...

Τι περισσότερο έγραψε ο Λιαντίνης με εκείνη τη στάμπα Μαρκα........; Το φαινόμενο κατέγραψε. Των κακέκτυπων...

Παράθεση :

"Εργάτες από τα Γκράβαρα και τα Παπαμανταμαδοχώρια, που σαν έφτασαν στη Γερμανία και το Βέλγιο και περνούσαν στις επιτροπές υγείας, οι γιατροί τους έβρισκαν με λερωμένους πισινούς. ξερακιανοί μεγαλοαστοί, νεόπλουτοι ντενεκεδόμυαλοι, με βλέμμα μαντάμ Σουσούς Κατακουζηνού, και το ύφος "Πάμε Γενεύη; πάμε Ζυρίχη;" πολιτικοί και πρεσβευτάδες στα συνέδρια και στις διασκέψεις αμήχανοι, αδέξιοι, αδιάβαγοι, χατζηαβάτηδες και μακρυκωσταρέοι, παλιά γενιά κομματαρχών και καλατζήδων (Αχ! πού 'σαι, πατέρα Βενιζέλο). στρατιωτικοί ακόλουθοι, να περπατούν στις στράσσες και στις γκάσσες με γυαλισμένη τη στολάρα και το λοφίο, και στο μάτι την έκφραση: "Αναμεριάστε, ρε, ο Μεγαλέξανδρος περνά". νεαροί επιστήμονες, προλύτες, και υποψήφιοι διδάκτορες, που κίναγαν από το φυλάκιο της Κακαβιάς και τ' Ανάβρυτα του Κοκό, για να ξεπορθήσουν Βαστίλλη και Σορβόνη. Κι απέ να γυρίσουνε στην Ελλάδα, για να το παίξουνε μεγαλόσχημοι προφεσσόροι, με τα κεφάλια τους άλαλα και ξερά. Γράσωνες τραγομάσχαλοι, και χοιροτρόφοι μουνουχάροι με στάμπα Μαρκαντώνη."

ΓΚΕΜΜΑ, σελ. 171

Την παιδεία μας καταδικάζει. Όχι το πρόσωπο.

Όχι τους δασκάλους, θα πει στη διάλεξη "Η φιλοσοφική θεώρηση του θανάτου".

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t686.htm

Παράθεση :

Η αγωγή. Θα τη βάλουμε στο εδώλιο. Και θα την δικάσουμε την αγωγή. Σας παρακαλώ όμως όχι τους δασκάλους. Όχι τους Δασκάλους. Δεν είναι οι Δάσκαλοι εκείνοι που φταίνε για την κακή αγωγή που έχουμε. Οι δάσκαλοι παίρνουν οδηγίες.

Το μεγαλύτερο... το ωραιότερο βιβλίο που έχει γραφτεί για την αγωγή, για την εκπαίδευση στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, γνωρίζετε ότι είναι ο περίφημος Εμίλιος του Ρουσσώ ή Περί Αγωγής. Ο μεγάλος αυτός Ευρωπαίος διαφωτιστής φιλόσοφος, ο Ρουσσώ, πόσο μεγάλος είναι δεν χρειάζεται να πούμε, αρκεί να πούμε ότι στο όνομά του κατηγορούν ολόκληρη Γαλλική Επανάσταση με 4-5 άλλους. Η Γαλλική Επανάσταση το μεγαλύτερο γεγονός της Ευρωπαϊκής ιστορίας. Εκεί λοιπόν λέει μία φοβερή πρόταση. Μιλάει για την αγωγή της Ευρώπης στην εποχή του, 1778 πέθανε νομίζω. Λέει: οι Ακαδημίες και τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης είναι σχολεία απέραντων ψευδολογιών που απευθύνονται σε Ούρωνες και κάφρους.

Σκεφθείτε την πρόταση. Ο βασικός λόγος που τον ωθεί να μιλήσει με τόση οργή για την αγωγή είναι ακριβώς διότι αποκρύπτουμε από τις νέες γενεές αυτό το πρόβλημα θάνατος.

Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ατομικό και δεν είναι και προσωπικό... Είναι γενικευμένο πρόβλημα του ανθρώπου και ειδικά της εποχής μας.

Επανάσταση εσωτερικού τύπου θα ονομάσει ο Λιαντίνης την πρότασή του για μια άλλη αγωγή. Μα αφορά όλους μας, όχι τον ένα. Κι ας αναφέρεται σε ένα μόνο όνομα.

Κι έχω και μια ένσταση εδώ. Αυθαίρετα θεωρήσαμε όλοι ότι αυτό είναι το όνομα που εννοούσε ο Λιαντίνης σε ένα ηχητικό ντοκουμέντο που έμεινε από διδασκαλία του. Δεν ξέρω. Μπορεί και να είναι. Ο Λιαντίνης πάντως δεν ανέφερε εκεί για ποιο πρόσωπο μιλά.

Κι αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τη Γκέμμα, θα βρει πολλά ακόμη ονόματα να τα "στολίζει" ο Λιαντίνης. Το ίδιο και στα άλλα βιβλία του.

πχ θα αναφέρω το ακόλουθο:

"τον κατάτονο στα γηρατειά του Ελύτη με τους αγγέλους και τα σουδάρια" (Γκέμμα, 247 )

Και στην 125 σελίδα θα προσθέσει στους αγγέλους και στα σουδάρια και την απογοήτεψή του...

Μόνο οι άγγελοι και τα σουδάρια έφταιξαν; Και πότε πρόκαμε ο Λιαντίνης απογοητευθεί από τον Ελύτη; Διότι ας διαβάσει κανείς τα Ελληνικά, γραμμένα λίγο διάστημα πριν τη Γκέμμα, τον ανεβάζει τον Ελύτη στους ουρανούς... Και να σημειώσω πως όταν γράφει τη Γκέμμα, δηλαδή 1993 - 1994, ο Ελύτης ζει. Και όμως ο Λιαντίνης ξεχνά το "μηδένα προ του τέλους" και τον αποκαθηλώνει.

Και είναι Ελύτης αυτός. Δεν είναι ένας συνάδελφος από το πανεπιστήμιο, και που κανένας σας δε θα γνώριζε αν ο Λιαντίνης δεν τον ανέφερε. Λέω "σας" γιατί προσωπικά τον είχα και εκείνον δάσκαλο. Την ίδια περίοδο που είχα και το Λιαντίνη Δάσκαλο.

Εδώ ίσως είναι και η διαφορά... το σημείο που χρειάζεται κανείς να διαβάσει την Αθανασία του Κούντερα. Πώς δηλαδή κατακτά ο καθένας την αθανασία...

Ο Ελύτης και ας απογοήτευσε το Λιαντίνη, θα παραμείνει στη συνείδηση της κοινότητας για πολλούς άλλους λόγους.

Ο άλλος όμως; Που τον ξέρουν μόνο οι χίλιοι, δυο χιλιάδες σπουδαστές του και μερικές ακόμη εκατοντάδες συναδέλφων και γνωστών;

Κι αν ο Λιαντίνης περιορίστηκε απλώς να τον βάλει δυο φορές να κρατά τη μεγάλη στάμπα, ίσως το κάνει μόνο για το λογοπαίγνιο. Αγαπημένο παιγνίδι του Λιαντίνη να παίζει με τα ονόματα. Και δες σχετικά στο Ελληνικό λεξικό των Τεγόπουλου - Φυτράκη, σελ. 441 ότι μαρκάρισμα σημαίνει σταμπάρισμα, όπως και παρεμπόδιση αντίπαλου παίκτη. Και μάρκα σημαίνει σήμα σε βιομηχανικά προϊόντα... όπως και νόμισμα σε τυχερά παιγνίδια αλλά και μεταφορικά άνθρωπος πονηρός...

Και το πρόσεξε λέει ο άλλος, διαβάζοντας το τελευταίο βιβλίο του Λιαντίνη, πως επιτίθεται σκληρά σε έναν καθηγητή πανεπιστημίου. Έτσι είχε λέει οδηγό ποιον πρέπει να βρει να αποκτήσει σαφή εικόνα της σύγκρουσης του Λιαντίνη μέσα στο πανεπιστήμιο και σε ποιο επίπεδο γινόταν αυτή.

Εκ του μη όντος και πάλι... ένα λογοπαίγνιο του Λιαντίνη κατάντησε απόδειξη της μεγάααααααααλης σύγκρουσης!!!

Με μια διαφορά. Τη μεγάααααααααλη σύγκρουση δεν την αθανάτισε το χέρι του Λιαντίνη, άλλος το φρόντισε αυτό. Να φέρει στο προσκήνιο τον καθηγητή Μαρκαντώνη και να δέσει στον αιώνα όσα είπε με το όνομα του Λιαντίνη.

Αναγκαστικά όμως εδώ θα γυρίσουμε και πάλι στον Κούντερα και την Αθανασία του. Γιατί εκεί υπάρχει καταγραμμένο ως αρχέτυπο το πώς οι άλλοι καθορίζουν την αθανασία μας. Κι ας πρόκειται για ένα Γκαίτε ή και για έναν Λιαντίνη...

Βρισκόμαστε πάντα στο βασικό ερώτημα της ενότητας:

Είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης;

Μη νομίσει κανείς ότι ξεφύγαμε έστω και λίγο...

Ήδη παραπάνω γράφτηκε ένα αλληγορικό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους. Και τονίστηκε ότι δεν είναι η ταμπέλα που μετράει αλλά η ουσία. Τι θα πει φιλόσοφος και τι θα πει ποιητής...

Οι ταμπέλες, τα ονόματα, είναι απαραίτητα στον άνθρωπο για να κατατάξει όσα γύρω του βλέπει σε μεγάλες ομάδες:

πχ λέμε καρέκλα και εννοούμε ένα σωρό ετερόκλητα αντικείμενα.

λέμε σκύλος και εννοούμε από το σκυλάκι του καναπέ ως τα πτι - μπουλ... και ίδια για τις γάτες κλπ

Και μόνο για τα προσφιλή και τα οικεία χαρίζουμε ένα ξεχωριστό όνομα, διάκριση από όλα τα άλλα όμοια ή και παρόμοια.

Όμως, ακόμη κι αν εγώ σας πω το όνομα της γάτας μου: Γκρέτα Γκάρμπο, τι εσείς μπορείτε να ξέρετε για τη γατούλα μου;

Δεν είναι λοιπόν το όνομα, μα η ουσία. Δεν αρκεί λοιπόν ο λεκτικός χαρακτηρισμός "φιλόσοφος" ή "ποιητής" για να καταλάβουμε τι είναι ο Λιαντίνης.

Αν το καλοσκεφθείτε δηλαδή έχουμε κι εδώ μια διαδικασία σταμπαρίσματος. Σαν τον κτηνίατρο που τη Μεγάλη Βδομάδα πιάνει τη στάμπα και μαρκάρει τα σφαχτά. Μη γελαστεί ο καταναλωτής και πάρει άλλο κρέας από εκείνο που επιθυμεί. Αν όμως γελαστεί εκείνος που βάζει τη στάμπα; Θα γίνει ελληνικό το αρνάκι που βόσκησε στα λιβάδια της Βουλγαρίας;

Έτσι και με το Λιαντίνη. Θα αλλάξει η ουσία του ποιος είναι πραγματικά είτε τον πούμε σκέτο φιλόσοφο ή σκέτο ποιητή ή και τα δύο ή ακόμη και ως τον περίφημο τρίτο τύπο του ζητητή του όντος;

Ο Λιαντίνης θα είναι ο Λιαντίνης. Όπως και να τον πούμε. Το πρόβλημα ξεκινά από μας που μας είναι άγνωστος και θέλουμε να τον γνωρίσουμε.

Στο νηπιαγωγείο, την πρώτη και σημαντικότερη βαθμίδα της αγωγής, η νηπιαγωγός με τον ίδιο τρόπο βοηθά τα νήπια να γνωρίσουν τον άγνωστο κόσμο. Τα βάζει να κάνουν ομαδοποιήσεις. πχ από ένα σύνολο φρούτων να διακρίνουν ποια είναι μήλα, ποια αχλάδια, ποια πορτοκάλια.

Είναι αυτή μια μέθοδος προσέγγισης και πολύ αποδεκτή στο χώρο της αγωγής. Όμως καμία μέθοδος δεν αποτελεί πανάκεια. Και ο δάσκαλος μετά την ομαδοποίηση θα ζητήσει από τα παιδιά να ξεχωρίσουν και πάλι τα όμοια με βάση άλλη ιδιότητα. Πχ θα ζητήσει να βάλουν στη σειρά τα μήλα ξεκινώντας από το μεγαλύτερο και καταλήγοντας στο μικρότερο (σειροθέτηση).

Την ώρα της ζωγραφικής θα τους ζητήσει να ζωγραφίσουν μήλα και την ώρα της μουσικής (αν ξέρει ο δάσκαλος και εκτιμά την παράδοση του λαού) θα φροντίσει να ακούσουν οι μαθητές το "Μήλο μου κόκκινο"...


Γλωσσικά θα βοηθήσει τα παιδιά να εντοπίσουν τη σχέση της λέξης με τα παράγωγά της πχ μήλο - μηλιά κλπ Και φυσικά με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία τους, πχ. με το παραμυθάκι: "Το μήλο της Μαριγώς"...

http://16nip-kater.pie.sch.gr/ISTOPIES/TO%20MHLO....doc

Που μπορεί να καταλήξει στην παροιμία:

"Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα"

ώστε να θεραπευτεί και η ανάγκη για αγωγή υγείας αλλά και να ζητηθούν από τα παιδιά να φέρουν στο σχολειό εδέσματα από μήλα, (μηλόπιτα, χυμό μήλου, κομπόστα κλπ) ενώνοντας το χώρο της τάξης με τον οικείο χώρο του σπιτιού και βάζοντας στο παιχνίδι και τις μητέρες των μαθητών, εκείνες που πρώτες γνώρισαν το μήλο στο παιδί από τον καιρό που το άλεθαν και του το έδιναν φρουτόκρεμα...

Αλλά και την ώρα του παιχνιδιού θα φροντίσει να παίξει με τα παιδιά τα "μήλα"... ώστε σιγά σιγά να καταλάβουν πως η λέξη έχει και μεταφορική σημασία.

Βεβαίως αν είναι εφικτό ο δάσκαλος θα οδηγήσει τους μαθητές και σε περιβόλι με μηλιές, στη φύση... Δε χρειάζεται να είσαι ο Δελμούζος, ο κάθε δάσκαλος πρέπει να κάνει το σχολειό του περιβόλι. (Τα Ελληνικά του Δ. Λιαντίνη, σελ. 25 ) (Δες και ένα άλλο περιβόλι εδώ)

Όλα αυτά θα τα κάνει ο δάσκαλος και πάλι ο μαθητής δε θα ξέρει το μήλο... απλώς θα αρχίσει να το γνωρίζει και εξαρτάται και από το δάσκαλο γιατί αν είναι σαν εκείνον που περιγράφει ο Βιζυηνός, ζήτω που καήκαμε...

Το έχετε διαβάσει το διήγημά του με τίτλο ΔΙΑΤΙ Η ΜΗΛΙΑ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΜΗΛΕΑ; Να το διαβάσετε οπωσδήποτε....

http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/bizuhnos_mhlea.html

Θα ξεκινήσει λοιπόν από τα βασικά ο δάσκαλος στις μικρά παιδιά και ο άνθρωπος την πορεία προς τη γνώση και την αλήθεια.

Κι αργότερα που θα βρεθεί σε μεγαλύτερα περιβόλια θα μαζέψει Μήλα των Εσπερίδων και θα φάει κατακούτελα το μήλο μαζί με το Νεύτωνα. Ακολουθώντας τη διαδρομή από τη μυθολογία ως τη σημερινή επιστήμη. Όπως και η μονάδα κάθε είδους ξεκινά από το παραμύθι το μεγάλο δρόμο της μάθησης.

Ενδιάμεσα θα ακροασθεί ιστορίες για το μήλο που έδωσε η Εύα στον Αδάμ αλλά και για το άλλο μήλο, της Έριδος, που ο Πάρις έδωσε στην Αφροδίτη και έβαλε μπρος τον Τρωικό πόλεμο.

Μύθοι που θα μείνουν μύθοι μέχρι και αν το παιδί καταφέρει να τους αποκωδικοποιήσει και βρει τις μεγάλες αλήθειες που κρύβουν αυτά τα μήλα...

Το σημερινό σχολείο πάντως έγκαιρα θα βοηθήσει το παιδί να ξεφύγει από τα φαινόμενα και να αναζητήσει τη βαθύτερη ουσία. Και ως παράδειγμα φέρνω μια σελίδα από το υπέροχο βιβλίο της Φυσικής του Καλκάνη, για μαθητές Ε' και Στ' Δημοτικού:



Φτάνοντας ο μαθητής στο γυμνάσιο και νομίζοντας πλέον ότι γνωρίζει μήλον τι εστί, κι ας μην περιλαμβάνεται η ερώτηση στα μαθητικά λευκώματα, θα συναντήσει ίσως και το άλλο μήλον. Του παππού του Όμηρου. Που μόνο μήλο - φρούτο δε σημαίνει. Εξαρτάται βέβαια και πάλι από το δάσκαλο και από τα αναλυτικά προγράμματα. Αν δηλαδή διδαχθεί το αρχαίο κείμενο και δοθεί η ευκαιρία στα παιδιά να μάθουν ότι μήλον στον Όμηρο σήμαινε πρόβατο. (δες ΕΔΩ)

Θα πρέπει όμως να γίνει γλωσσολόγος για να φτάσει ως τη συγγένεια της ξεχασμένης ομηρικής λέξης μήλον με το small των Εγγλέζων. (βλέπε Ετυμολογικό λεξικό Μπαμπινιώτη στο λήμμα μηλωτή = προβειά). Ή και να έχει την τρέλα να ψάχνει την ιστορία των λέξεων... οπότε φτάνοντας στη μηλωτή θα συνειδητοποιήσει γιατί εκείνη την κουβερτούλα που του έστρωναν κάποτε στο χωριό την έλεγαν οι γιαγιάδες καραμελωτή μα καραμέλες δεν είχε... είχε μόνο τριχούλες που τσίμπαγαν... (δες ΕΔΩ)

Χρειάζεται να τα ξέρει όμως αυτά ένας κοινός άνθρωπος; Ο Λιαντίνης αποφασιστικά θα πει όχι. (Τα Ελληνικά, σελ. 37 ) Βεβαίως ο μαθητής πρέπει να μάθει τη ζωντανή γλώσσα και να μη συγχέει το μήλο με το μύλο και τα μήλα με το μίλα. Αλλά ακόμη και ο φιλόλογος δε θα πει τρώω γεώμηλα, θα πει τρώω πατάτες, κι ας γνωρίζει όχι μόνο το γεώμηλο μα και το μηδικόν μήλον και το περσικόν μήλον αλλά και το αρμενιακόν μήλον (κίτρο, ρωδάκινο, βερίκοκο αντίστοιχα στην αρχαία γλώσσα).

Το πρόβλημα με το μήλο αρχίζει όταν ο κοινός άνθρωπος αποφασίζει να διαβάσει κείμενα σαν το παρακάτω:

Από το Λιαντίνη και από το Πολυχρόνιο, πρώτη σελίδα του κειμένου, δηλαδή σελίδα 9:

Παράθεση :

"Θα ήταν σημάδι εμορφιάς και εντιμότητας, εάν οι έλληνες είχαν πάψει να φιλοσοφούν αμέσως μετά τον Αριστοτέλη. Πεθαίνοντας ο Αριστοτέλης να συντρίψουν τον κάλαμο και να κάψουμε το φτερό τους. Εάν είχαν κάμει, όπως έκαμε η Λαΐδα.

Η Λαΐδα, εκείνη η μηλόστομη εταίρα στην Κόρινθο, σαν εξάνοιξε και είδε αντικρύ στα μάτια της την πρώτη χαρακιά, απόστρεψε το πρόσωπο, έσπασε τον καθρέφτη και πια δεν ξανακοιτάχτηκε."

Και από τη Γκέμμα, σελ. 204:

Παράθεση :

"Η Ελένη της Σπάρτης είναι η ανάγνωση του ωραίου. Είναι η βίβλος γενέσεως και η βίβλος της μελέτης του κόσμου, της φύσης, και των ανθρώπων.

Εκείνοι που την είδαν και την ακούσανε, και οι άλλοι που την εκάλεσαν και την εψηλάφησαν, εγέννησαν την κόρη που της μοιάζει. Και με το φιλί που της πήρανε, από τα μεσάνυχτα ως τη χαραυγή, ήπιανε αθάνατο νερό.

[...] Έτσι την εδάγκωσε μηλόστομη ένα πρωί ο Νεύτων. Και εζύγισε το πολύτιμο φορτίο που έχει. Εμέτρησε την ουράνια έλξη της με τη δύναμη της χρυσής αλυσίδας που δένει τους πλανήτες, τα άστρα, τους γαλαξίες. Για να στέκουνται στο κενό χορευτικά, και να μη γκρεμίζουνται στο χάος ανηγεμόνευτα."

Η μηλόστομη λοιπόν... Τι σημαίνει μηλόστομη;

Πώς το στόμα της έμοιαζε με μήλο; Πώς έτρωγε μήλα; Πως ευωδίαζε το στόμα της σαν μήλο;

Μήπως πάλι βέλαζε σαν μήλον;;;; Ή είχε στόμα προβάτου;;;

Μήπως πάλι έχει να κάνει με την Εύα; Και το μήλο που πρόσφερε στον Αδάμ;

Ή μήπως ο Πάρις κράτησε ένα κομμάτι μήλο και το κέρασε στην Ελένη;

Πες μου δηλαδή τώρα, σε τι μπορεί να με βοηθήσει το ταμπελάκι "φιλόσοφος" ή "ποιητής" για να καταλάβω τι λέει ο Λιαντίνης;

Έψαξα, διάβασα, χίλια δυο. Σιγουριά καμία... μόνο υποθέσεις...

Πάλι με το μήλο αμάσητο θα μείνω και με την απορία...

Μίλα μου για μήλα!

Μην το γελάς καθόλου. Ο Ευγένιος "έγραψε" μεγάλες αλήθειες με αυτούς τους στίχους.


Ο Καζαντζάκης παλιότερα το είχε εκφράσει με την περίφημη εντολή προς τους δασκάλους:

"Σώπα, δάσκαλε, να ακούσουμε το πουλί."

Και από το Λιαντίνη η παλιά ιστορία του Πλούταρχου:

"Κάποτε, λέει ο Πλούταρχος, παρακινούσαν ένα σπαρτιατόπουλο να δώσει προσοχή σε κάποιον που ήξερε να μιμείται το τραγούδι του αηδονιού.

- Μα δε μου χρειάζεται, αποκρίθηκε ο νέος. Έχω ακούσει το ίδιο το αηδόνι. "Αυτάς άκουκα τήνας."

(Από το Νηφομανή - 111 σελίδα)

Στη δική μας συζήτηση μεταφράζεται ως εξής:

Ας σταματήσουν να μας ζαλίζουν τα αυτιά όσοι έμαθαν το Λιαντίνη από το χαρτί. Και όσοι τον ακριβοθωρούν μέσω οθόνης. Έχουμε ακούσει τον ίδιο το Λιαντίνη. Αν ήταν φιλόσοφος ή ποιητής; Αυτά να τα ρωτούν όσοι δεν τον γνώρισαν. Για μας ο Λιαντίνης ήταν άνθρωπος με σάρκα και οστά. Ανασάναμε τον ίδιο αέρα. Του χαρίσαμε τη ματιά μας και μας χάρισε τη δική του. Ταξιδέψαμε μαζί του σε θάλασσες ανοικτές. Ναυτόπουλα στο καράβι που ο Λιαντίνης κράταγε το τιμόνι. Άσε λοιπόν τον κοσμάκη της στεριάς να ψάχνει τα πέλαγα με τι μοιάζει αυτός ο άγνωστός του Λιαντίνης. Εμείς έχουμε άλλο νοιάξιμο σοβαρό. Να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη του και τη διδασκαλία του.

Τι ήταν ο Λιαντίνης; Οδυσσέας!

Αυτό τα λέει όλα. Ο ύστατος των μήλων.

Δεν είπαμε να μιλήσουμε για μήλα; Ιδού λοιπόν:


Έτσι εσυνέβησαν κατά τον Όμηρο, ραψωδία Ι της Οδύσσειας, τα γεγονότα στην σπηλιά του Κύκλωπα. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας σε κοιλιές προβάτων έδεσε τους συντρόφους για να τους οδηγήσει έξω από το σκοτάδι. Στο φως. Και τελευταίος εξήλθε ο ίδιος, πιασμένος από το μαλλί του αγαπημένου κριαριού του Κύκλωπα.

Εισπράττοντας την κατάρα του Πολύφημου:

ὀλέσας ἄπο πάντας ἑταίρους

Να χάσει όλους τους συντρόφους και μοναχός και σε ξένο καράβι απάνου να φτάσει χρόνους πολλούς αργότερα στο σπίτι του, στην Ιθάκη, και να το βρει γιομάτο δυστυχία και προβλήματα.

Είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει ο κάθε Οδυσσέας που βγάζει έξω από τη "σπηλιά" τους ανθρώπους. Όπως κι ο Προμηθέας επλήρωσε και για τον ίδιο λόγο. Εχάρισε στους ανθρώπους τη φωτιά, ο Πυρφόρος.

Ο Λιαντίνης είναι ο Δάσκαλος μα είναι και ο Ήρωας, ο καστροπολεμίτης. Ο πολυμήχανος που ταξιδεύει τα πέλαγα με την Αθηνά αντάμα.

Είναι φιλόσοφος; Είναι ποιητής;

Όταν την ερώτηση την απευθύνει ο Κύκλωπας, η απάντηση δεν μπορεί άλλη να είναι από τούτη:

"Κύκλωψ, αἴ κέν τίς σε καταθνητῶν ἀνθρώπων
ὀφθαλμοῦ εἴρηται ἀεικελίην ἀλαωτύν,
φάσθαι Ὀδυσσῆα πτολιπόρθιον ἐξαλαῶσαι,
υἱὸν Λαέρτεω, Ἰθάκῃ ἔνι οἰκί' ἔχοντα."

Οδυσσέας ο Λιαντίνης αλλά και

"φυγάς θεόθεν και αλήτης, νείκεϊ μαινομένω πίσυνος"...

Από δική σου παλαιότερη ανάρτηση, δανείζομαι την παράθεση:

https://educandus.forumgreek.com/forum-f11/topic-t361.htm

Παράθεση :

«Η πνευματική περιπέτεια του Εμπεδοκλή, μεταφυσική στη βάση της, διατρέχει τη φυσική σφαίρα, για να φτάσει στην ανθρώπινη εμπλοκή.

Το ακόλουθο απόσπασμά του φανερώνει όλη τη δίνη του στοχασμού που πηγάζοντας από την άβυσσο της θεϊκής ξαστεριάς προχωρεί στη συναρπαγή της φυσικής θύελλας, για να εκτεθεί τελικά στο έλεος της ανθρώπινης θεομηνίας:

φυγάς θεόθεν και αλήτης, νείκεϊ μαινομένω πίσυνος.

Ποιος είναι αυτός ο αλήτης της γλώσσας του Εμπεδοκλή; Αξίζει να προσέξουμε πρώτα πρώτα ότι τη λέξη αλήτης είκοσι πέντε αιώνες συνεχείς η ελληνική λαλιά την κράτησε στον αφρό της ζωής.

Άλλοτε βρήκα αφορμή να μιλήσω για την αλητεία του Οδυσσέα. Και αλλού πάλι για την αλητεία του Οιδίποδα. Την αλητεία του Πλάτωνα, του μισότρελου και του ερημητικού όπως τον λέει, την περιγράφει ο Σεστώβ σε κάποιο σημείο που παραλληλίζει το Υπόγειο του Ντοστογιέβσκι με το σπήλαιο του εβδόμου βιβλίου της Πολιτείας.

Όμοια αλήτικη, σκεπασμένη με την πορφύρα της μοίρας, είναι η πομπή που φέρνει τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο από το Μυστρά στην Πόλη.

Και τον κύκλο που άνοιξε τούτο το τραγικό οικόσημο του βασιλιά τον κλείνει το ίδιο τραγικό οικόσημο του αλήτη. Ο Καραϊσκάκης, που πατά μια κορυφή της ελληνικής επανάστασης, είναι ο αλήτης που τον γέννησε, ανάμεσα στα περιστέρια του πόθου, μια Κρυμμένη μονή, και τον έθαψε, με μοιρολογίτρες τις πέρδικες η μονή της Φανερωμένης.

Με τον ίδιο τρόπο τη μοίρα του αλήτη περιγράφει ο Καβάφης στο πρόσωπο εκείνου του ρακένδυτου επίγονου των Πτολεμαίων, που διακονεύει λίγα βασιλικά ψίχαλα στη σύγκλητο της Ρώμης.

Με τον Παπαδιαμάντη μάλιστα η προσέγγιση του ποιητή και του ποιήματος φτάνει στην ταύτιση. Τα μεθυσμένα βήματα που σβήνουν στο παγωμένο χιόνι μαζί με τη λαύρα του μπαρμ(π)α-Γιαννιού του Έρωντα είναι τα αλήτικα βήματα του ίδιου του κυρ – Αλέξανδρου!

Σε όλα τα παραδείγματα αυτά την κατάρα του πλάνητα, που τραβάει πάνω από τις εκρηκτικές παγίδες της μοίρας του και χάνεται μέσα στα ρήγματα της υπαρκτικής του προκατασκευής, την περιγράφει ο αλήτης του Εμπεδοκλή.

Μόνο που δεν πρέπει, για να καταλάβουμε σωστά το τίμιο νόημα αυτού του μάταιου δρόμου που περιμένει κάθε άνθρωπο, αν του μέλλεται στο τέλος να γίνει άνθρωπος, να μας διαφύγει εκείνο το θεόθεν. Η λέξη αυτή είναι η κλείδα που αποκρυπτογραφεί τον πίνακα του αλήτη.

Μέσα στην ανίσκια και αποψιλωμένη πεδιάδα που περπατάει ο άνθρωπος, από την κορφή του ουρανού κατεβαίνουν ως τα χώματα τα πλοκάμια ενός γιγάντιου λευκοκίτρινου χταποδιού και σφυρίζουνε γύρω του, χτυπώντας και δέρνοντας όπως οι ρίζες της αστραπής.

Έλεος, σε τούτο το μαστίγωμα της τυφλής οργής και της αναίτιας βούλησης, είναι η συναίσθηση του οδοιπόρου πως σε κάθε βήμα που έκαμε κατάφερε πάλι να ξεφύγει τη μάστιγα της πλήξης.

Πλάστηκα, μας λέει στον ίδιο στίχο ο Εμπεδοκλής, για να ακολουθώ τη μανιακή κατάπληξη αυτής της θείας καταιγίδας.

Και εκείνος που μου την πέμπει, θα μας πει σ’ ένα άλλο απόσπασμα, δεν το κάνει για να με τιμωρήσει από μοχθηρία και κάκητα. Αλλά μου στέλνει τα απόνερα και την άχνα της ίδιας τρικυμίας, που με τάξη και δίχως ανάπαυλα απειλεί να συντρίψει τα δικά του μέλη, και να τον καταλύσει. Και του θεού τα κόκκαλα τσακίζονται και τρίζουν:

Πάντα γαρ εξείης πελεμίζετο γυία θεοίο.

Κάπως έτσι είδε ο Εμπεδοκλής τη σύμπληξη του μηδενός και του είναι.

Να ξεκινά από τον αφαλό του σύμπαντος, να συλλαβαίνει γενετήσια και να κυοφορεί το μυστήριο του λόγου της μέσα στη ραχοκοκαλιά του ίδιου του όντος, και να αφήνεται από κει να ξεχυθεί στα άπειρα των κοσμικών εκτάσεων, εμπλέκοντας και τον ίδιο τον άνθρωπο στην τυφωνική διαδικασία.

Είναι φανερό ότι το άγαλμα του θεήλατου αλήτη, έτσι όπως το λάξεψε, δεν θα το ‘χε ποτέ κατορθώσει ο Εμπεδοκλής, αν του ‘λειπε η στόχαση και η θεωρητική σκευή του μεγάλου πλάστη.»

Λιαντίνης, Homo Educandus (81 - 83 )

Δεν είναι τυχαίο που ο Λιαντίνης στη Γκέμμα θα αναθέσει στη νοητική εποπτεία Εμπεδοκλής το ανέβασμα στο όρος.

Το απόσπασμα όμως αυτό από το Homo Educandus βοηθά τα μέγιστα να αποκωδικοποιήσουμε τον Εμπεδοκλή της Γκέμμας και του Εδώ Μεσολόγγι.

Ταυτόχρονα εντοπίζουμε τον "τόπο" που συναιρούνται πολλές ακόμη νοητικές εποπτείες που συναντάμε τόσο στο Εδώ Μεσολόγγι όσο και στο υπόλοιπο έργο του Λιαντίνη. Η λέξη, ο κρίκος που δένει όλες αυτές τις μορφές, είναι ο αλήτης.

Ο φυγάς θεόθεν. Να μη μας διαφεύγει, προστάζει ο Λιαντίνης, το θεόθεν... γιατί αυτή αποκρυπτογραφεί τον πίνακα του αλήτη.

Φεύγω αυτοθέλητα.

Με αυτή την πρόταση αρχίζει ο Λιαντίνης το τελευταίο γράμμα στο παιδί του. Σ' αυτό το φεύγω έχει νόημα επίσης να μην ξεχνάμε το "θεόθεν". Γιατί έτσι μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί και ο δικός του πίνακας. Αλλά και να εξηγηθεί γιατί στο γράμμα αυτό ορίζει μια άλλη νοητική εποπτεία, τον Οιδίποδα:

Θα δοκιμάσω να πορευτώ τον ακριβό θάνατο του Οιδίποδα.

Είναι και ο Οιδίποδας ένας φυγάς θεόθεν και αλήτης...

Όπως αλήτης είναι και ο Οδυσσέας. Ειδικά από τη στιγμή που εγκαταλείπει τη σπηλιά του Κύκλωπα τον καταδιώκει και το θεόθεν...

Ακόμη και ο κυρ - Αλέξανδρος, ο πολυαγαπημένος του Λιαντίνη. Αλήτης κι αυτός...

Αν κανείς καταφέρει να συλλάβει το αρχέτυπο του αλήτη που ρυθμίζει τα βήματα όλης αυτής της αλήτικης παρέας, είμαι σίγουρη πως θα ακροαστεί και τον αντίλαλο των βημάτων του Λιαντίνη. Και στα μάτια του θα φτάσει το αντιφέγγισμα της θείας καταιγίδας που τον κατέπληξε. Φέρνοντάς τον σε κείνο το σημείο που χρόνος και τόπος γίνουνται ένα, στη σύμπληξη του μηδενός και του είναι.

«Είναι φανερό ότι το άγαλμα του θεήλατου αλήτη, έτσι όπως το λάξεψε, δεν θα το ‘χε ποτέ κατορθώσει ο Εμπεδοκλής, αν του ‘λειπε η στόχαση και η θεωρητική σκευή του μεγάλου πλάστη.»


Και όμοια λέμε:

Είναι φανερό ότι το άγαλμα του Εμπεδοκλή, έτσι όπως το λάξεψε στο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ της Γκέμμας, δεν θα το 'χε ποτέ κατορθώσει ο Λιαντίνης, αν του 'λειπε η στόχαση και η θεωρητική σκευή του μεγάλου πλάστη.

Αν δηλαδή δεν ήταν και φιλόσοφος και ποιητής και μάλιστα συνδυάζοντας στον υψηλότερο αναβαθμό και τα δύο...

Μόνο αν μελετήσει κάποιος σε βάθος το κεφάλαιο για τους Προσωκρατικούς στο Homo Educandus, μπορεί να καταλάβει γιατί η φιλοσοφία για το Λιαντίνη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποίηση. Και πώς και οι δύο, και η φιλοσοφία και η ποίηση του Λιαντίνη, βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την πράξη. Και τι σημαίνει εκείνο το αυτοθέλητα, το κλειδί που ξεκλειδώνει το σύμβολο, όπως λέγει ο ίδιος στη σελίδα 163 της Γκέμμας.

Παραθέτω το ακόλουθο χαρακτηριστικό απόσπασμα, σχετικά με τη φιλοσοφία των Προσωκρατικών:

Παράθεση :

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ: HOMO EDUCANDUS σελ 65

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Τρία είναι τα σημεία στα οποία μπορεί να συνοψιστεί το πνευματικό περίγραμμα και η μοναδικότητα του ύφους των ελλήνων της προσωκρατικής εποχής.

Το πρώτο είναι η έλξη και η προσήλωσή τους στη μελέτη της φύσης. Η σύλληψη των γενικών ιδεών που διατυπώθηκαν σε γνώμες, και μας περισώθηκαν σαν αποσπάσματα από τη μία, και ο τρόπος με τον οποίο έζησαν από την άλλη, ορμήθηκαν και μορφώθηκαν από ένα μονάχα υπόδειγμα: από τη φύση. Η φύση υπήρξε ο πνευματικός αυτουργός και ο σύμβουλος για τους Προσωκρατικούς. Έξω από τη φύση οι στοχαστές αυτοί δεν γνωρίζουν άλλο καθηγητή.

Ουδείς δε αυτού καθηγάσατο

,

αναφέρει για το Θαλή ο Διογένης ο Λαέρτιος.

Το δεύτερο είναι η συμπροσπέλαση στο αυτό της μικροκοσμικής και της μακροκοσμικής σύστασης του κόσμου. Αιτία για την επισήμανση και την κατανόηση, σε όλο της το τεράστιο φάσμα των συνεπειών του, αυτού του στίγματος της ισορροπίας, αυτού του σημείου της ευκρασίας και της μεσότητας των κοσμικών εναντιοτήτων, υπήρξε η παρθενική – κόρες και κούροι είναι τα απεργάσματα της γλυπτικής της εποχής εκείνης – η αβίαστη, η καθαρή και ξένη στην όποια σκοπιμότητα όραση με την οποία αντίκρυσαν τη φύση.

Ο κόσμος για τους Προσωκρατικούς δεν αποτελείται από την ατελεύτητη ομοιομορφία των φυσικών μονισμών. Ούτε δηλαδή από τους αστέρες-γίγαντες μόνο, ούτε από τα στοιχεία της ύλης αποκλειστικά. Αντίθετα, ο σφυγμός του μυστηρίου του, το θαύμα που τον ζωοποιεί, είναι η συγκατάβαση της οργής των ακροτήτων του σ’ ένα σημείο αρμονίας τόσο βαθειάς, ώστε ο άνθρωπος ζει μέσα της χωρίς να χρειάζεται να την νοιώθει.

Ο εσμός των πραγμάτων και των δράσεων, που συμπλέκεται με το ρεύμα της ζωής του καθενός και συμπροπέμπει την υπαρκτική μας πορεία, δεν είναι ούτε οι αστέρες ούτε τα στοιχεία, ούτε τα δεκαοχτώ εκατομμύρια βαθμοί Κελσίου στον ήλιο, ούτε η ταχύτητα της κίνησης του δέντρου που μεγαλώνει, ούτε οι κοσμικές ταχύτητες των υψηλών τάξεων.

Αντίθετα, είναι οι συνάνθρωποί μας, τα ζώα, τα δέντρα, το νερό στην ακτή ή στο ποτάμι, και η θαλπωρή του τζακιού. Το πολύ πολύ να μιλήσουμε για μια απόσταση ημεροδρόμων από το Μαραθώνα ως την Αθήνα. Ακόμη και τα μεγάλα μεγέθη του κόσμου οφείλουν να συμπροσπέφτουν στα μέτρα μας. Εάν ο Νείλος ήταν Ηριδανός, δεν θα κυλούσε στην Αφρική αλλά στον ουρανό του Νότου.

Επισημαίνοντας έτσι οι Προσωκρατικοί ότι ο σφυγμός του κόσμου βρίσκεται στο σημείο μεσότητας των συστατικών του όρων, οδηγήθηκαν μ’ ένα τρόπο εκπληκτικά φυσικό στη σύλληψη και στην περιγραφή των βασικών οντολογικών όρων, που αποτελούν έκτοτε τα αιώνια προβλήματα της φιλοσοφίας και των επιστημών. Έτσι ξεπήδησαν οι έννοιες μηδέν και είναι, νοείν και μη-νοείν, γίγνεσθαι και είναι, στάση και φιλία, αδικία και τίση, εξέλιξη και σταθερότητα, δημοκρατία και ολιγαρχία, κλπ.

Εφόσον η φύση μπορεί να συγ-χωρεί στο αυτό μέγεθος του μύκητα και το μέγεθος του ελέφαντα, υπάρχει τρόπος για τον άνθρωπο να την ακολουθήσει με πιστότητα, και εκεί που φαίνεται πως θα χρειαστεί να θερίσει τα σπαρτά του Ληλάντιου πεδίου με το ψαλίδι, και εκεί που φαίνεται πως θα υποχρεωθεί να περάσει το νερό του Σπερχειού από την τρύπα της βελόνας.

Το δρεπάνι που θερίζει τις σταχοφόρες απανωσιές του Βαν Γκογκ ή το μασούρι της φτερωτής που κίνησε αιώνες το νερόμυλο είναι έργα πιστοποιητικά της δυνατότητας του ανθρώπου να συντονίζει την πράξη του με τον ειρμό, πάνω στον οποίο ισορροπούν οι ακραίες ετερότητες του κόσμου.

Το τρίτο είναι η σοφή επίνοια να αναγνωρίσουν στους νόμους της φύσης το ρόλο των συμβόλων σήμανσης για τις ανθρώπινες πράξεις. Να υψώσουν δηλαδή τη σύνταξη του κόσμου, με την όλη ιεραρχία του κανονιστικού της καταμερισμού, στη μήτρα των προτύπων που όφειλε να δώσει το πλαίσιο της συμπεριφοράς των ανθρώπων.

Οι Προσωκρατικοί κατανόησαν ότι αυτός ήταν ο αφεύγατος δρόμος, αν ήταν για να είναι το πλαίσιο αυτό να είναι αυθεντικό. Αν ήταν δηλαδή, για να το κοσμήσει η διάρκεια και η στερεότητα του μονίμου. Του μονίμου όχι με την έννοια του αιώνιου – αιώνιο στη φύση, εκτός από την ίδια τη φύση, δεν υπάρχει, αφού και οι ήλιοι της γεννιούνται και πεθαίνουν – αλλά του πολυχρόνιου.

Γιατί πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, εφόσον οι ηθικές αλήθειες θα είχαν ξεπηδήσει από τις υποδείξεις της αλήθειας εκείνης που στηρίζει την οικονομία και την αϊδιότητα του κόσμου!

Και εδώ ακριβώς εντοπίζεται η διαφορά του προσωκρατικού στοχασμού από τις ανάλογες απόπειρες που έγιναν ύστερα, στο χώρο της φιλοσοφίας της επιστήμης και των θρησκειών, να προχωρήσει ο άνθρωπος σε ενιαίες κοσμοθεωρητικές συλλήψεις, για να στηρίξει επάνω τους καθολικά ηθικά συστήματα.

Ο στοχασμός των Προσωκρατικών δε γινόταν να γίνει σύστημα. Ούτε θρησκεία.

Στο σημείο μάλιστα αυτό πρέπει να έκαμε ο Πλάτων το λάθος. Γιατί ενώ ο Πλάτων ήταν ο πρώτος –και ο μόνος και ο έσχατος – που διάβασε βαθύτερα απ’ όλους τη φυσική όραση των Προσωκρατικών, ήταν και ο πρώτος – και ο μόνος όπως δεν θα όφειλε – που προχώρησε στο μη περαιτέρω: στο μοιραίο βήμα του τέλους.

Από τα αδαμαντωρυχεία των Προσωκρατικών, δηλαδή, κατασκεύασε το βασιλικό στέμμα της φιλοσοφίας του: το ενσυνείδητο και σκόπιμο σύστημά του.

Φαίνεται σα να ξέφυγε του Πλάτωνα πως ο στοχασμός των Προσωκρατικών είναι ελεύθερος σαν τους ανέμους, και άπιστος σαν τη θάλασσα, και άπειρος σαν το άπειρο, και άπιαστος σαν το κενό, και αδάμαστος σαν τον κεραυνό και τα ηφαίστεια. Τα ονόματα Αναξιμένης, Θαλής, Αναξίμανδρος, Λεύκιππος, Εμπεδοκλής, Ηράκλειτος συνιστούν παραπομπές και νεύματα στα φυσικά στοιχεία: στον αέρα, στο νερό, στο άπειρο, στο κενό, στην Αίτνα, στη φωτιά.

Όλες οι μετά τους Προσωκρατικούς επιγονικές εξάρσεις του ανθρώπινου νου μπορεί να προέβλεψαν και να συνέλαβαν τα πάντα στην εντέλεια. Τους έλειψε όμως το αναγκαίο ένα. Το

πρώτον κινούν,

θα έλεγα ελληνικά. Η κατανόηση, δηλαδή, της ανάγκης για την απορροή των ηθικών τύπων από τα φυσικά πρότυπα. Για την κατασκευή της ανθρώπινης πανοπλίας στα χυτήρια του φυσικού μετάλλου. Για την ομολογία της γνώσης του ανθρώπου στην αλήθεια της φύσης. Για την εξίσωση intellectus et rei στα πεδία των πράξεων.

Είναι σίγουρο πως η διάκριση του στοχασμού των Προσωκρατικών από τις ανάλογες υστερινές απόπειρες δεν θα λάβαινε την απόσταση της υπεροχής που έλαβε, αν περιοριζόταν στο θεωρητικό επίπεδο. Το κλειδί του μυστικού δεν είναι έργο της γνώσης, αλλά της βούλησης.

Επιβάλλεται δηλαδή να τονιστεί η εξαιρετική ανδρεία που χρειάστηκε, ώστε το άψυχο μίμημα: φυσικός αρχέτυπος-ηθικός τύπος, να σαρκωθεί από την ανθρώπινη πράξη και να ζωντανέψει.

Η φύση είναι οριακά τέλεια, γιατί είναι οριακά σκληρή. Ποτέ σκορπιός ή ασπίδα δεν χτύπησαν άνθρωπο με τη σκληρότητα που τον χτυπά η φύση. Ακόμη και η θηριωδία του κατ’ εξοχήν αιμοβόρου ζώου της φύσης, του πελματοβάμονος ανθρώπου –

όφεις και γεννήματα εχιδνών

αποκάλεσε ο Χριστός τους ανθρώπους, όταν κύτταξε αυτή την πλευρά τους – ωχριά μπροστά στην αναλγησία της φύσης.

Η απλοϊκή πρόταση, που έφτασε ως τη δική μας ηθική σαν παροιμία, ότι δηλαδή

η αλήθεια είναι πικρή

απηχώντας κάποια πανάρχαιη ανθρώπινη βίωση, θυμίζει εκείνα τα πέτρινα τσεκούρια που ξέπεσαν στα μουσεία μας από τις εποχές του ανθρώπου των σπηλαίων. Του pithecanthrophus erectus, του homo pekinensis και του homo neanderthalis.

Οι Προσωκρατικοί αποδέχτηκαν τη σκληρότητα που κρύβει η φύση με τόση καρτερία, με όση οξύνοια κατανόησαν την αλήθεια που συνέχει αυτή τη σκληρότητα. Την ομορφιά και την αίγλη του στοχασμού τους την έδωκε η νίκη της ανθρώπινης βούλησης επάνω στον ανθρώπινο φόβο.

Γι’ αυτό και τους βλέπουμε να πεθαίνουν οι περισσότεροι μ’ έναν ηρωισμό θεληματικό: ο ένας, σαν Αγρίμης στα βουνά, να καταξεσκίζεται από τα σκυλιά. Ο άλλος να δαγκώνει τη γλώσσα του, να την κόβει, και να την φτύνει καταπρόσωπα στον τύραννο της πόλης του. Ο άλλος φορώντας τα χάλκινα πέδιλα να πηδάει στη λάβα της Αίτνας.

Αντίθετα, εκείνο που έδωκε τον κίβδηλο χαρακτήρα σε όλα τα μετά τους Προσωκρατικούς συστήματα, ήταν η νίκη του ανθρώπινου φόβου επάνω στην ανθρώπινη βούληση.

Ο προσωκρατικός αιώνας είναι η αψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης συνείδησης.

Τα διανοήματα και τα έργα του ανθρώπου πριν και μετά τον προσωκρατικό αιώνα έχουν λάβει διάταξη στην ανωφέρεια και στην κατωφέρεια των οροσειρών που επιστεγάζονται από αυτή την κορυφή.

Αν σήμερα πιστεύεται ότι ο άνθρωπος στις μετά τον προσωκρατικό αιώνα εποχές ξεπέρασε εκείνο το ύψος, αυτή η απατηλή πίστη οφείλεται σε δύο αιτίες.

Πρώτα, γιατί έρχεται στον άνθρωπο εύκολο να γλιστρά, και δύσκολο ν’ αναρριχιέται στον ίλιγγο αυτής της πέτρας. Και ύστερα, γιατί χαμένη η κορυφή αυτή στην συναστεριά των αστραπών και των καταιγίδων φαίνεται σα να μην υπάρχει, και σα να μην την πάτησαν άνθρωποι ποτέ.

Εάν είναι, υπερβαίνοντας ο άνθρωπος στο μέλλον τη σύγχρονη κρίση του, να ξαναφτάσει ψηλά, αναγκαία θα ανεβεί και θα σταθεί – με μια πείρα διαφορετική μόνο – στην ίδια κορυφή.

Λέγοντας ο Νίτσε τον περασμένο αιώνα ότι το μέλλον της ανθρωπότητας εξαρτάται από το να μην πεθάνει το τραγικό αίσθημα, εννοούσε αυτό ακριβώς.

Γιατί όλα όσα έδωκε ο προσωκρατικός αιώνας ημπορούν να συμφορηθούν στην εκβολή ενός πράγματος: του τραγικού αισθήματος.

Από την εποχή του προσωκρατικού έλληνα η φιλοσοφία, με όλη τη χορεία των πνευματικών επιστημών, δεν έχει προχωρήσει στη διατύπωση νέων λόγων. Στην πραγματικότητα αρκέστηκε να αναμασά τις αλήθειες εκείνες, που μοιάζουν με κομμάτια φλόγες αποσπασμένα από τα έμπυρα μετέωρα του θεού:

Κομμάτια πέτρες τα λόγια των Θεών
Κομμάτια πέτρες τ’ αποσπάσματα του Ηρακλείτου.

Και το χειρότερο είναι που επικάλυψε και παραποίησε μέσα στη λήθη της ανίας και της στείρας επανάληψης εκείνους τους αρχαϊκούς λόγους.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσο και πώς, σ’ ένα ύφος περίτεχνης και απολεσμένης μέσα στην ομίχλη των λεπτομερειών δημοσιογραφίας, ο πολύς στις ημέρες μας Καρλ Πόππερ παραποιεί, διαστρέφει, και σκυλεύει τον Ηράκλειτο.

Η άποψη που πριν από διόμισυ περίπου αιώνες διατύπωσε ο Λάιμπνιτς ότι η φιλοσοφία πρέπει να προσανατολιστεί στην κατεύθυνση του να εκφράζεται στη λιτή και αναγκαία γλώσσα των φυσικών επιστημών, σε μια

lingua adamica

όπως την ονομάζει, νομίζω ότι υλοποιείται σωστά, εάν ερμηνευτεί σαν προτροπή επιστροφής στη μελέτη των γεωμετρικών προτάσεων των Προσωκρατικών, που δεν ήταν τίποτα άλλο από τα πνευματικά αντικρύσματα των φυσικών νόμων.

https://educandus.forumgreek.com/forum-f53/topic-t1043-60.htm#10516

Τα αλήτικα βήματα του μπαρμπα - Γιαννιού του Έρωντα και του κυρ Αλέξανδρου... για να αλητέψουμε κι εμείς μαζί τους... φυσικά με το άγιο ρεμέντιο του Διονύσου δίπλα μας. Δε γίνονται αλλιώς τέτοιες αλητείες...

Από το Γκαίτε και το Χάσμα Σεισμού του Δημήτρη Λιαντίνη (σελ. 53 ) η συνέχεια του θέματος:

Είναι φιλόσοφος ή ποιητής ο Λιαντίνης;

και η αφόρμηση για την παρούσα τοποθέτηση:

Παράθεση :

"Όποιος δεν κατέχει την επιστήμη και την τέχνη έχει θρησκεία.

όποιος κατέχει την επιστήμη και την τέχνη κατέχει και τη θρησκεία,

έγραψε και ο Goethe, που στη θρησκεία δεν είδε άλλο από την ιδέα της αλήθειας. Η κατοχή φαίνεται να διαφέρει από την κατάκτηση της αλήθειας, όσο διαφέρει στη μάχη ο πλιατσικολόγος από το λαβωμένο."

Ποια είναι αυτή η διαφορά; Που τόσο έντονα υπογραμμίζει ο Λιαντίνης;

Θα τη δούμε να ξετυλίγεται δυο σελίδες παρακάτω, εκεί που ο Σολωμός δίνει τον περίφημο ορισμό του για την τέχνη:

"Για με ποίηση είναι η λογική, που έχει μετατραπεί σε εικόνες και αισθήματα."

Και που στηρίζεται όπως εξηγεί ο Λιαντίνης σε πνεύμα γεωμετρικό όσο και η γεωμετρία η ίδια. Και παραλληλίζει με την εντολή του Πλάτωνα στην πύλη της Ακαδήμειας.

Σ' αυτό το πνεύμα, το γεωμετρικό, στηρίζεται, γράφει ο Λιαντίνης, και τούτη η κουβέντα του Σολωμού:

"Έξω που εγώ πιστεύω πως ό,τι συμβαίνει εδώ κάτω είναι πάντα στον καιρό του, οτιδήποτε κι αν νομίζουμε εμείς, που λίγη είναι η ζωή μας και λιγοστό εκείνο που βλέπουμε."

Δεν υπάρχει μεταφυσική εδώ αλλά η μυστική νομοτέλεια του όντος και το γεωμετρικό πνεύμα του σύμπαντος.

Και λίγο παρακάτω, στη σελίδα 57, ο Λιαντίνης γράφει και για τη φιλοσοφία, την ελληνική φιλοσοφία:

Παράθεση :

"Ο Πλάτωνας και η σχολή του με την προμετωπίδα του γεωμετρείν ενωτισμένος αυτό το έσχατο μυστικό της φύσης μετέβαλε την οδό της σοφίας του θεού σε μέθ-οδο της φιλο-σοφίας του ανθρώπου.

Η διαλογική μορφή στην ελληνική φιλοσοφία δεν φανερώνει την αυθαίρετη επινόηση μιας αυθεντίας, αλλά την αναγκαία υποταγή του Πλάτωνα στη γεωμετρία του κόσμου.

Φιλοσοφία στο στόμα του ανθρώπου θα πει διαλεκτική, όπως σοφία στο σχέδιο του κόσμου σημαίνει διάλογος."

Και στην 56 σελίδα εξηγείται αυτός ο διάλογος:

Παράθεση :

"Τέτοιας λογής όντας η γνωσιολογική αναφορά του Σολωμού στη φύση ξελαμπικάρει στη συνείδηση μιας ορισμένης οντολογίας, της οποίας η δυϊκή προοπτική συγκλίνει στην ακμή μιας ενικής διάστασης.

Ενώ δηλαδή η θεωρία του ξεκινάει από δύο αντιπολεμικές αφετηρίες, δεν καταλήγει στο τέλμα του στατικού ενισμού, αλλά υψώνεται στο ενεργητικό σημείο ενός ήρεμου διαλόγου, του οποίου την ιδέα στη φύση την καθρεφτίζει ο ρυθμός του κόσμου.

Δεν είναι το Είναι που καταβάλλεται ούτε το Μηδέν που υστερεί, δεν είναι το Είναι που επιβάλλεται ούτε το Μηδέν που υπερτερεί. Είναι ο διάλογος αυτών των δύο αιτιών, που "φύει" τη μορφή της δύναμης, την

κατ' ενέργειαν ουσίαν,

όπως γράφει ο Σολωμός σχολιάζοντας τον Αριστοτέλη. Αυτός ο διάλογος είναι το ισορρόπημα της αντι-σθένειας και της δια-φοράς."

Ζωή και κόσμος και φύση και ον, λέγει ο Λιαντίνης, δεν σημαίνει άλλο παρά τη λειτουργία και τη διάρκεια αυτού του διαλόγου της ακμής.

Αυτή τη διαλεκτική ο Λιαντίνης έχουμε πολλούς λόγους να θεωρούμε πως την προέκτεινε με σκοπό τη σύζευξη των στόχων της φιλοσοφίας και της ποίησης.

Είναι μια περίτεχνη μέθοδος αυτή που εκτυλίσσεται με σχέδιο και κανόνες μαθηματικούς. Εφαρμογή τέτοιας μεθόδου στο παρελθόν γέννησε τον Παρθενώνα.

Δεν είναι τυχαίο που στο Επίμετρο των Ελληνικών ο Λιαντίνης χρησιμοποιεί ως μοντέλο τον Παρθενώνα και στους 46 δωρικούς του κίονες αναθέτει ρόλο υποστηριγμάτων στο λαμπορατόριο που στήνει. (σελ. 212 )

Και θυμίζει η επιλογή αυτή, η αναφορά στον Παρθενώνα, το αντίστοιχο μοντέλο παιδείας που προβάλλει στο Homo Educandus. Στο μεν επίμετρο των Ελληνικών (σελ. 205 ) θα μας προϊδεάσει πριν βάλει μπρος τον "Παρθενώνα" του λέγοντας:

Παράθεση :

"Για να κατανοηθεί το τι και το πώς στο ζητούμενο είναι ανάγκη να καταθέσω ορισμένα δεδομένα. Τους όρους του προβλήματος, που λέμε στα μαθηματικά. Τα στοιχεία αυτά θα μας φυλάξουν πάνω στο βέβαιο επίπεδο ότι ερευνάμε το θέμα γνήσια και ικανά. Γιατί δεν έχω καμία διάθεση να κάμω συζήτηση στον καφενέ."

Και στο Homo Educandus (σελ. 10 ) γράφει:

Παράθεση :

"Στο δεύτερο κεφάλαιο, με το όνομα Αγωγή και Φύση ή η αγωγή της ακμής, αποπειράθηκα να σχεδιάσω μιαν ορισμένη μορφή παιδείας που φαίνεται να στέκει στους αντίποδες του σημερινού σάπιου δείγματος.

Ο λόγος που με υποχρέωσε να κερδίσω το σχέδιο αυτό τοπογραφώντας μια συγκεκριμένη ιστορική εποχή - την κλασσική Ελλάδα της αρχαϊκής ώρας - ήταν η ανάγκη να το προφυλάξω από τις όποιες υπόνοιες ουτοπίας. Ο σχεδιασμός που κερδίζεται με βάση την ιστορική πείρα είναι πολύ πιο έμπεδος από τις θεωρητικές κατασκευές."

Αλλά και στην εισαγωγή της Φιλοσοφικής Θεώρησης του Θανάτου, τον ακούμε να λέγει:

https://educandus.forumgreek.com/AEIOAI-OEEIOIOEEC-EAUNCOC-OIO-EAIAOIO-h1.htm

Παράθεση :

Η μία είναι ότι η μέθοδος που θα χρησιμοποιήσουμε για να επεξεργαστούμε το πρόβλημά μας, έρχεται καθαρά από τις μεθόδους των θετικών επιστημών. Απευθύνομαι σε γιατρούς, και ξέρετε τι σημαίνει μέθοδος θετικών επιστημών: Λαμπορατόριο! Εδώ δεν έχει παίξε γέλασε και έτσι και αλλιώς. Διότι αν το φάρμακο, δεν είναι φάρμακο, θα ‘ναι φαρμάκι. Θα είμαστε, δηλαδή, τόσο ακριβολόγοι σχετικά με τη μέθοδο, γιατί το θεωρώ πρώτης σπουδαιότητας, όχι μόνο για μια συζήτηση, για μια διάλεξη, για μια ομιλία, για μια διδασκαλία, αλλά και στις καθημερινές μας σχέσεις, τη μέθοδο που χρησιμοποιούμε για να ‘ρχόμαστε σε επικοινωνία με τους άλλους, είναι το πρωτεύον. Η μέθοδος! Κι αν έχουμε μια τέτοια διαφωνία κι ένα τέτοιο αλαλούμ, στις καθημερινές μας σχέσεις είναι ακριβώς γιατί δεν έχουμε μέθοδο. Το πιο δύσκολο πράγμα, έχουν να λένε οι ειδικοί, είναι ο διάλογος. Να κάνεις ένα διάλογο, είναι τρομερά δύσκολο πράγμα. Συνήθως όταν κάνουμε διάλογο, ακούμε ο καθένας τη δική του φωνή, δεν ακούμε τον άλλο, κάνουμε δηλαδή δύο παράλληλους μονολόγους.

Το ένα λοιπόν είναι αυτή η μέθοδος, η οποία θα λάβει στην ακραία μορφή και τον πειραματικό χαρακτήρα. Δηλαδή, έχω πίσω εδώ από την έδρα φέρει τα σύνεργα, τα υλικά μου, για να σας κάνω ένα πείραμα. Το οποίο θα κάνουμε στο τέλος και αν μας μείνει χρόνος. Παρακαλώ, αν μου διαφύγει, γιατί μπορεί να με πάρει ο ειρμός και ο συρμός και να το ξεχάσω, να μου το θυμίσετε. Θα αποδείξουμε με το πείραμα αυτό ότι: Εμένα που με βλέπετε αυτή τη στιγμή ζωντανό, όπως όλοι είμαστε ζωντανοί, ταυτοχρόνως είμαι και πεθαμένος. Είμαι νεκρός. Θεωρητικά μπορείς να το λες. Στην πράξη να το δεις! Είναι το πιο συγκλονιστικό πείραμα που έγινε στις φυσικές επιστήμες. Το περίφημο πείραμα του Σρέντιγκερ, που απέδειξε την αρχή της απροσδιοριστίας. Έχουμε τα υλικά και θα το κάνουμε. Τονίζω λοιπόν ότι θα είμαστε πολύ εμπράγματοι, πολύ ρεαλιστές και δε θα φύγουμε σε νεφελοκοκκυγίες, πραγματευόμενοι το πρόβλημα.

Και στην εισαγωγή της Γκέμμας (σελ. 9 ) διαβάζουμε:

Παράθεση :

"Η έρευνα του ανθρώπου για το θεό είναι κεφάλαιο και ιδιοχτησία της φιλοσοφίας και της επιστήμης, και όχι της θρησκείας.

Ακόμη πιο αναγκαστικά, ότι το πρόβλημα θεός είναι χρέωση και αξίωση της κριτικής φιλοσοφίας και της θετικής επιστήμης. Εκείνων, δηλαδή, των μεθόδων έρευνας που προσφέρουν τον υψηλότερο βαθμό φερεγγυότητας σχετικά με το ακίβδηλο της αλήθειας.

Γιατί υπάρχουν και φιλοσοφίες ή επιστήμες, που είναι του μπλα - μπλα και της ανεμοζάλης. Όπως υπάρχουν και ποιητές, που είναι για να διαβάζουν τα ποιήματά τους στα ράδια. Αμπρακατάμπρα."

Τέτοια φιλοσοφία, τέτοια επιστήμη, τέτοια ποίηση υπηρέτησε ο Δημήτρης Λιαντίνης. Και μεις σε τέτοια πλαίσια υποστηρίζουμε πως ο Λιαντίνης είναι και φιλόσοφος και ποιητής. Όχι ένας ακόμη αμπελοφιλόσοφος ούτε ποιητής του Αμπρακατάμπρα. Ακολουθεί μέθοδο γεωμετρική και έμπεδη. Που πηγάζει από τα φυσικά πρότυπα. Και το διάλογο της φύσης.

Ως κατακλείδα θα παραθέσουμε την περιγραφή της διαλεκτικής μεθόδου που αναφέρει στη Γκέμμα, κεφάλαιο Αρσενοκοίτης, σελ. 68:

Παράθεση :

"Η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη είναι καθαρά Μαθηματικά. Που γίνουνται ακόμη πιο δύσκολα, γιατί δεν προχωρούν με αριθμούς και σχήματα, αλλά με έννοιες. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι προσπαθείς να χτίσεις ένα χτίριο όχι με πέτρες και σίδερα, αλλά με ζώα και πουλιά.

Γιατί όταν λες εμορφιά, δικαιοσύνη, ευσέβεια, πολιτική, έρωτας, περιγράφεις βιώματα, εμπειρίες, προσδοκίες, λύπη, αγαλλίαση. Και όλα αυτά δεν είναι στοιχεία ύλης αλλά στοιχεία ζωής. Εδώ έχεις στα χέρια σου σεισμούς, πυρκαγιές, επιστασίες ήχων, τη χλωροφύλλη, τον άνεμο, τον ποταμό. Και προσπαθείς να τα μεταχειριστείς όπως ο χτίστης τις πέτρες. Πώς θα το κάμεις όμως;

Για να καταλάβεις, πόσο λεπτή υπόθεση είναι η διαλεκτική, ο τρόπος εφαρμογής της επαγωγικής μεθόδου δηλαδή από το Σωκράτη, όταν διαβάζεις έναν πλατωνικό διάλογο, κάμε το εξής: προσπάθησε να μαντέψεις τη νέα ερώτηση που θα κάμει ο Σωκράτης, ύστερα από την απάντηση που δόθηκε στην προηγούμενη ερώτηση. Εδώ θα νιώσεις ότι σου τσακίζονται τα κόκαλα."

Όμως λίγο παρακάτω ο Λιαντίνης θα ομολογήσει τη μεγάλη αλήθεια, πως η μέθοδος του Σωκράτη, η επιστήμη δηλαδή, μαζί με την ευεργεσία μας έφερε και τη συμφορά. Αυτή τη συμφορά που ο μεν Φρόυντ ονόμασε "τα δυσάρεστα του πολιτισμού", ο δε Νίτσε την έκαμε αγχόνη στο λαιμό του Σωκράτη, κατηγορώντας ως φονέα και νεκροθάφτη της τραγωδίας.

Να λοιπόν το πρόβλημα. Πώς κατρακύλησε ο άνθρωπος από την αψηλή εκείνη κορυφή που τον οδήγησε ο προ-σωκρατικός αιώνας αλλά και πώς έφτασε στη σημερινή έκρηξη της τεχνολογίας. Πλην όμως με νεκρό το τραγικό αίσθημα. Και ο Λιαντίνης συνεχίζει έτσι:

Παράθεση :

Και να σκοτώσεις την αττική τραγωδία δε σημαίνει απλά ότι σκότωσες το θεό ή τη φύση, αλλά μαζί ότι σκότωσες και τον άνθρωπο.

Και άλλη φορά τό 'χω ειπεί. Η αττική τραγωδία είναι η ευγενικότερη κατάκτηση του ανθρώπινου πνεύματος. Ποτέ ο άνθρωπος δεν έφτασε ψηλότερα.

Η αττική τραγωδία είναι η οδηγία για έναν τρόπο ζωής που, στο βαθμό που μπορεί να τον ακολουθήσει ο άνθρωπος, βάζει τη ζωή του στην τροχιά του αθάνατου ρυθμού της φύσης. Και ο ρυθμός της φύσης είναι αθάνατος, γιατί δεν έχει μέσα του την ανοησία, την αδικία, την τυχαιότητα, τον εγωισμό και την τύφλα που έχει ο ρυθμός των κοινωνιών και της ιστορίας. Όλα εκείνα τα άνθη του κακού, που ο Έγελος τά 'βαλε στο βάζο της πρότασης: οι κοινωνίες είναι ένας απέραντος θίασος μεθυσμένων."

Ξαναγυρίζουμε λοιπόν στο αρχικό ερέθισμα τούτης της τοποθέτησης:

Παράθεση :

"Όποιος δεν κατέχει την επιστήμη και την τέχνη έχει θρησκεία.

όποιος κατέχει την επιστήμη και την τέχνη κατέχει και τη θρησκεία,

έγραψε και ο Goethe, που στη θρησκεία δεν είδε άλλο από την ιδέα της αλήθειας. Η κατοχή φαίνεται να διαφέρει από την κατάκτηση της αλήθειας, όσο διαφέρει στη μάχη ο πλιατσικολόγος από το λαβωμένο."

για να συνειδητοποιήσουμε πόσο βαθύτερα από τον Γκαίτε είδε το πρόβλημα ο Λιαντίνης. Και γιατί αντιδιαστέλλει την κατοχή από την κατάκτηση.

Αλλά και με πόση συνέπεια υπηρέτησε το μαθηματικό του μοντέλο. Τόσο ως ποιητής όσο και ως φιλόσοφος.

Τολμώ μάλιστα να πω ότι στο πρόσωπο του Λιαντίνη η ευλογημένη από τη φύση γη της Φωτονερόπετρας δίνει στην ανθρωπότητα την αληθινή συνέχεια της Προσωκρατικής εποχής. Μετά από 2.500 χρόνια. Όσα κράτησε η κατηφόρα του ελληνικού πνεύματος και η άνοδος του ευρωπαϊκού, και μας έφεραν στο σήμερα που προφητικά περιέγραψε ο Σεφέρης:

"Συγκλονισμένοι από σπασμωδικά νοήματα." (Π197, Νηφομανής, 112 )

Ο Λιαντίνης αναλαμβάνει να δέσει πάλι τα νοήματα. Το παρεδέχεται ο ίδιος στο Εδώ Μεσολόγγι της Γκέμμας (σελ. 144 ):

"Έδεσε με το δικό του σπαθί το γόρδιο δεσμό στον κύκλο του. Έτσι, που κανείς να μη μπορεί να τον λύσει. Έγινε ένας μικρός αντι - Αλέξανδρος."

Εξάλλου στο Homo Educandus (σελ. 69 ) θα προείπει:

Παράθεση :

Ο προσωκρατικός αιώνας είναι η αψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης συνείδησης.

Τα διανοήματα και τα έργα του ανθρώπου πριν και μετά τον προσωκρατικό αιώνα έχουν λάβει διάταξη στην ανωφέρεια και στην κατωφέρεια των οροσειρών που επιστεγάζονται από αυτή την κορυφή.

Αν σήμερα πιστεύεται ότι ο άνθρωπος στις μετά τον προσωκρατικό αιώνα εποχές ξεπέρασε εκείνο το ύψος, αυτή η απατηλή πίστη οφείλεται σε δύο αιτίες.

Πρώτα, γιατί έρχεται στον άνθρωπο εύκολο να γλιστρά, και δύσκολο ν’ αναρριχιέται στον ίλιγγο αυτής της πέτρας. Και ύστερα, γιατί χαμένη η κορυφή αυτή στην συναστεριά των αστραπών και των καταιγίδων φαίνεται σα να μην υπάρχει, και σα να μην την πάτησαν άνθρωποι ποτέ.

Εάν είναι, υπερβαίνοντας ο άνθρωπος στο μέλλον τη σύγχρονη κρίση του, να ξαναφτάσει ψηλά, αναγκαία θα ανεβεί και θα σταθεί – με μια πείρα διαφορετική μόνο – στην ίδια κορυφή.

Είναι κρίμα που για πολλά χρόνια από την ημέρα που ο Λιαντίνης έφυγε, οι άνθρωποι έπεσαν σαν πλιατσικολόγοι στο έργο και τη ζωή και του Λιαντίνη. Κι αντί να ακολουθήσουν το δρόμο της κατάκτησης της κορυφής που εκείνος έφτασε, προτίμησαν το δρόμο της κατοχής.

Αντί για τη μελέτη του έργου του και την έμπρακτη εφαρμογή της, ξαμολύθηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα για να συγκεντρώσουν βίντεο, κασέτες, επιστολές. Αντί να τον διαβάσουν, ακούγανε τις μαρτυρίες του ενός και του άλλου. Κι αντί να κάνουν τα βιβλία του προσκέφαλο, φορτώθηκαν σακίδια και τρέχαν στον Ταΰγετο να βρουν το φάντασμα του Λιαντίνη.

Δεν είναι όμως στον Ταΰγετο η αληθινή κορφούλα του Λιαντίνη. Και τυχαία δε λείπει το όνομα Ταΰγετος από ολόκληρο το κεφάλαιο ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ.

Μας ξεγέλασε ο Λιαντίνης; Όχι. Αρκεί κανείς να προσέξει εκείνο το αθώο σχόλιο της Γκέμμας:

σελ. 259 - σχόλιο 1 για τη σελίδα 97:

Παράθεση :

"Εξαπατά σκόπιμα τον ακροατή, για χάρη μιας πολύ ανώτερης αποκάλυψης. Του πώς υψώνεται, δηλαδή, ο άνθρωπος από την ανωνυμία στην επωνυμία, και ταυτόχρονα κατακτά την αθανασία μέσα στον ιστορικό χρόνο."

Γιατί; Διότι, λέγει ο Λιαντίνης, και η φύση αγαπά να κρύβει τα μυστικά της. Ίδια και ο στοχαστής που θα συντονιστεί με την αρμονία της φύσης, θα κρύψει τη βαθύτερη αλήθεια.

Και στο Νηφομανή (σελ. 139 ) θα μας πει και το πού είναι κρυμμένη η αλήθεια:

"Αντίκριά μου και αντίκριά σου, κι αντίκρια στο φεγγάρι
Εκεί έχουν κρύψει το ψηφί και το μαργαριτάρι."

Και εξηγεί τους στίχους:

Παράθεση :

"Τόσο μοιάζει να είναι αληθινό ότι τη θεία χάρη είτε την έχει κανείς, αν είναι ολότελα αθώος, είτε, αν δεν είναι, την αποχτά με μεγάλη άσκηση και προσήλωση". (Δοκιμές 1 του Σεφέρη, 151 )

Το νόημα αυτού του παραθέματος στις Δοκιμές του Σεφέρη είναι ότι ο ένας δε μπαίνει καθόλου στην περιπέτεια της γνώσης. Μένει, δηλαδή, στο Α της περιφέρειας του κύκλου. Αυτό σημαίνει ότι διατηρεί σε όλη τη ζωή του την πρωτόγονη απλότητα, την αθωότητα του ζώου, τη Sancta Simplicitas, που έλεγε ο Γκαίτε. Τελικά την απλή γνώση που σώζει.

Ο άλλος όμως, που θα περάσει στις πεδιάδες των γνώσεων, και θα ξεκινήσει από το Α της περιφέρειας του κύκλου, πρέπει να φτάσει στο τέλος. Πρέπει να πατήσει στο Ω της περιφέρειας. Διαφορετικά θα μείνει ημιμαθής. Και ο ημιμαθής είναι χειρότερος από τον παντελώς αμαθή. Να διατρέξεις όμως ολόκληρη την περιφέρεια είναι μεγάλη ιστορία. Θα σε καρτερέσουν βάσανα, μαρτύρια, θάνατοι πολλοί. Κι όταν θα φτάσεις στο Ω, θα πατήσεις πάλι στο Α. Γιατί στην περιφέρεια του κύκλου η αρχή συμπίπτει με το πέρας. "Αρχή και πέρας επί κύκλου κοινόν", έλεγε ο Ηράκλειτος."

Μαργαριτάρι, θα πω εδώ ότι σημαίνει και η λέξη Γκέμμα.* Αλλά και με την ερώτηση της Μαργαρίτας αρχίζει το βιβλίο. Δηλαδή με το περί θεού ερώτημα.

Ο Λιαντίνης λοιπόν δε μας κορόιδεψε. Ο Λιαντίνης τα έχει γράψει όλα. Αρκεί να έχεις την επιμονή και την αντοχή να τον μελετάς συστηματικά και σε βάθος και με τους όρους που ορίζει. Αλλιώς μην ασχολείσαι καθόλου μαζί του. Γιατί η φιλοσοφία του μπορεί και να σκάσει στα χέρια σου σαν που έσκασε κάποτε η χειροβομβίδα στα χέρια μιας παρέας παιδιών του χωριού μου. Που την πήραν για παιγνίδι, μα παιγνίδι δεν ήταν. Και άλλα σκότωσε και άλλα σακάτεψε...

Κι αν ο καθένας χρωστά να πάθει όσα με τη θέλησή του επιλέγει, δε χρωστά κανείς όμως να τον παραπληροφορούν για το Λιαντίνη όσοι δεν μπήκαν στη βάσανο να τον γνωρίσουν πρώτα καλά και μετά να το παίξουν λιαντινολόγοι. Άλλο πράγμα να είσαι ημιμαθής αναγνώστης και άλλο ο ημιμαθής να γίνεται και συγγραφέας. Εκεί πια δε μιλάμε για πλιάτσικο της αλήθειας. Ούτε για λαβωμένους.

Μιλάμε για δολοφονία και για σκύλευση του Λιαντίνη. Και τυχαίο δεν είναι που το ενδιαφέρον τους επικεντρώνεται στο πώς πέθανε ο Λιαντίνης, πότε πέθανε ο Λιαντίνης και γενικά στο θάνατο του Λιαντίνη. Έχουν ανάγκη έναν Λιαντίνη νεκρό.

Δεν ανήκω σε εκείνους που περιμένουν να ξαναδούν το Λιαντίνη ζωντανό. Αλλά δεν ανήκω και σε εκείνους που ομολογούν αδίστακτα πως δε θα χαιρόντουσαν καθόλου αν τον έβλεπαν ζωντανό μπροστά τους.

Tertium datur. Τρίτον δίδεται. Ο δικός "μου" Λιαντίνης είναι το έργο που άφησε. Και η αλήθεια που κρύβει. Αυτό είναι το ψηφί, αυτό και το μαργαριτάρι*...


________________________

* Δείτε ανάλυση εδώ

http://liantinis-o-daskalos-mas.blogspot.com/2010/02/blog-post_15.html

ΔΑΝΑΗ έγραψε:

Παράθεση :

Ο προσωκρατικός αιώνας είναι η αψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης συνείδησης.

Τα διανοήματα και τα έργα του ανθρώπου πριν και μετά τον προσωκρατικό αιώνα έχουν λάβει διάταξη στην ανωφέρεια και στην κατωφέρεια των οροσειρών που επιστεγάζονται από αυτή την κορυφή.

[...]

Εάν είναι, υπερβαίνοντας ο άνθρωπος στο μέλλον τη σύγχρονη κρίση του, να ξαναφτάσει ψηλά, αναγκαία θα ανεβεί και θα σταθεί – με μια πείρα διαφορετική μόνο – στην ίδια κορυφή.

Παράθεση :

"Εξαπατά σκόπιμα τον ακροατή, για χάρη μιας πολύ ανώτερης αποκάλυψης. Του πώς υψώνεται, δηλαδή, ο άνθρωπος από την ανωνυμία στην επωνυμία, και ταυτόχρονα κατακτά την αθανασία μέσα στον ιστορικό χρόνο."

Την ιστορία με τον Σέιμουρ Χίνι τη θυμάσαι; Από τη Γκέμμα κι αυτή, νομίζω πρόλογος στους Είρωνες; Που πήρε λέει νόμπελ και τον έψαχναν οι δημοσιογράφοι... Αλλά αλλού τον έψαχναν και αλλού ήταν...

Έτσι και με την κορυφή του Ταΰγετου και την αληθινή κορυφή του Λιαντίνη. Δεν αντέχουν ούτε να τη δουν την κορφή του Λιαντίνη. Εκεί που έφτασε και δίκαια βλέπει πρώτος Ελλάδα και ήλιο. Οπότε τραβάνε κι αυτοί ποδαρόδρομο για τον αι-Λια. Ο καθένας και τα όπλα του!

Πώς λέει η παροιμία; Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει ποδάρια!

Δεν είναι μόνο τα ποδάρια, δεν είναι μόνο και το μυαλό.

Παράθεση :

Θα δοκιμάσω να πορευτώ τον ακριβό θάνατο του Οιδίποδα. Αν όμως δεν αντέξω να υψωθώ στην ανδρεία που αξιώνει αυτός ο τρόπος, και ευρεθεί ο νεκρός μου σε τόπο όχι ασφαλή, να φροντίσεις με τη μανούλα και το Διγενή, να τον κάψετε σε ένα αποτεφρωτήριο της Ευρώπης

Απόσπασμα από το γράμμα που άφησε ο Δ. Λιαντίνης όταν εξαφανίστηκε

http://liantinis-o-daskalos-mas.blogspot.com/2010/02/blog-post_7439.html

Να υψωθώ, γράφει κι εδώ. Και τούτο το ύψος δε χρειάζεται μόνο δύναμη μυαλού. Το κλειδί αυτής της ανάβασης είναι η βούληση.

Κοινό στοιχείο βέβαια με τους Προσωκρατικούς και αυτό.

Εκτός από το στοχασμό, που δεν κατάντησε ποτέ σύστημα, οι Προσωκρατικοί δίνουν τεράστια σημασία και στην ανθρώπινη πράξη. Δε λένε άλλα και άλλα κάνουν. Ζουν την αλήθεια.

Όπως και ο Λιαντίνης. Κι αυτός έζησε την αλήθεια. Δεν την αναζήτησε απλά.

Ναι μεν ζητητής του όντος και ως φιλόσοφος και ως ποιητής, αλλά και προσαρμόζει τη ζωή του στην αλήθεια που ανακαλύπτει. Αυτό νομίζω κάνει τη μεγάλη διαφορά, όπως το τονίζει και στον επίλογο της Γκέμμας.

Πολύ σωστά:

Παράθεση :

Είναι σίγουρο πως η διάκριση του στοχασμού των Προσωκρατικών από τις ανάλογες υστερινές απόπειρες δεν θα λάβαινε την απόσταση της υπεροχής που έλαβε, αν περιοριζόταν στο θεωρητικό επίπεδο. Το κλειδί του μυστικού δεν είναι έργο της γνώσης, αλλά της βούλησης.

Επιβάλλεται δηλαδή να τονιστεί η εξαιρετική ανδρεία που χρειάστηκε, ώστε το άψυχο μίμημα: φυσικός αρχέτυπος-ηθικός τύπος, να σαρκωθεί από την ανθρώπινη πράξη και να ζωντανέψει.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, HOMO EDUCANDUS, σελ. 68

Εδώ μάλιστα βρίσκουμε και την απάντηση για την "ανδρεία που αξιώνει αυτός ο τρόπος", η περίφημη φράση από το τελευταίο του γράμμα.

Είναι η ανδρεία που χρειάζεται για να σαρκωθεί το αρχέτυπο από την ανθρώπινη πράξη, να ζωντανέψει.

Το αρχέτυπο το συναντούμε και στον επίλογο του ΕΔΩ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, Γκέμμα, 166:

Παράθεση :

"Το πήδημα του Εμπεδοκλή στη μήτρα του Χάους άγγιξε την πιο ανθρώπινη πράξη που έπραξε άνθρωπος.

Γιατί; Γιατί εκεί και τότε παίχτηκε στα ζάρια το αρχέτυπο, και όχι το παράδειγμα.

Πώς; Το πώς μας το άφηκε αίνιγμα και δώρο.

........................................................................................................."

Τι απλοϊκός συλλογισμός να νομίζεις πως η λύση του αινίγματος του Λιαντίνη είναι το τελευταίο του γράμμα... εννοώ το γράμμα που άφησε για την κόρη του, γιατί ο χαρακτηρισμός "τελευταίο" δεν είναι ακριβής. Θα συμφωνήσω με τον Ηρακλή που το εκφράζει ως το γράμμα που άφησε όταν εξαφανίστηκε.

Αν τέλος πάντως το γράμμα αρκούσε για να λυθεί το αίνιγμα, τότε θα ήταν ένα αίνιγμα μαϊμού. Εξαρχής δηλαδή λυμένο. Κι ο Λιαντίνης με τις μαϊμούδες κάθε είδους δεν τα πήγαινε καθόλου καλά.

Μάλιστα εδώ χρωστάμε να θυμηθούμε και κάτι άλλο. Το χαρακτηρισμό που δίνει στην αυτοκτονία, μιλώντας στο Homo Educandus για τον Κυρίλωφ:

σελ. 93

Παράθεση :

"Με την αυτοκτονία του, την πράξη της στιγμίαιας ήττας του ανθρώπου, ο Κυρίλωφ ενίκησε την ανάγκη, την κατάσταση της αιώνιας νίκης της φύσης."

Στιγμιαία μεν, αλλά ήττα. Ο Λιαντίνης το γράφει αυτό.

Για φαντάσου λοιπόν η ζωή ενός ανθρώπου να τελειώνει με ήττα.

Ίσως όμως πρέπει να παραθέσουμε ολόκληρο το απόσπασμα για τον Κυρίλωφ, ώστε ο καθένας να το μελετήσει και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Είναι αρκετά στρυφνό απόσπασμα και δεν αισθάνομαι καλά να δημιουργήσω έστω και άθελά μου παρερμηνείες δίνοντας μόνο αυτές τις δυο γραμμές.